Biekorf. Jaargang 24
(1913)– [tijdschrift] Biekorf–
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
[pagina 188]
| |
Stijn Streuvels' Morgenstond- HEBT gij Stijn Streuvels MorgenstondGa naar voetnoot(1) gelezen? - Ja. - Wat dunkt u daaraf? - Wel, ik zal het u in korte woorden zeggen. Stijn Streuvels bezit twee wondere eigenschappen, twee uitnemende begaafdheden. Hij bezit een fijn oog, om alles op te merken, voornamelijk het spel der natuurkrachten en de doening der eenvoudige lieden en hij beschikt over eene schitterende en alles overweldigende taal om zijne opmerkingen te vertolken. Zijne taal dreunt als een welluidend en machtig orgelspel; zijn penseel speelt met meer verwen dan de fijnste lichtschilder er op zijn doek kan tooveren. Gezelle zag en sleep verzen zooals anderen vonkelsteenen slijpen. Stijn Streuvels ziet; en dezelfde natuur in al heure wentelingen en diepste plooien, het leven in al zijne tintelingen, glimmen in zijne taal, zooals het zonnegoud in duizend tinten speiert in 'nen waterval... - Denkt het u niet, dat ge nog ergens zooiets gelezen hebt, zooals de Morgenstond geschetst door Stijn Streuvels? - Ja, Tolstoj, toen hij zijn eigen leven beschreef, heeft vele zulke tafereelen van zijne kinderjaren, op eigenaardige wijze en met een diep en ongewoon gevoel der wezenlijkheid, na het leven geteekend... Wat mij hier vooral aanstaat, 't is dat wij met geene romankunst te doen hebben. Ik vroeg eens aan Guido Gezelle, ot hij geen lust had een tooneelspel te maken. Hij antwoordde mij met een gebaar, dat mij luidop deed kennen en gevoelen, welk een gruw Gezelle had voor zulke kunst, voor gemaakte kunst. Een | |
[pagina 189]
| |
vent die delft en de zon die glinstert op zijn spa was hem meer weerd dan het schoonste ingebeeld tafereel. Zijne zeggenschap uitte zich in 't inkleeden van zulke tafereelen, in al heuren verwprachtigen rijkdom. In de volle rijpheid van zijn vernuft heeft hij ook geene vertellingen, geene ingebeelde kunst meer voortgebracht. Hoe zoutloos zijn al die ontledingen en schetsen toch van karakters en toestanden, die nooit bestonden! Stijn Streuvels oefent ook zijne kunst op het spel van licht en leven, op het wezen van de dingen en hunne afwisselingen zijn zoo aantrekkelijk en boeiend, als de meest roerende roman! Zie welke fijne waarnemingen nopens de bedoeling van het licht in de kinderkamer, nopens den slaap van elk der twee kinderen in het Lijsternest, bij het lijmen van den warmen lentedag, het binnendringen van eenen meer helderen zonnestraal, die door zijne kitteling het knaapje wekt, de kinderlijke doening van Broer en Zus, om kennis te maken met den dag, op te staan, naar beneden te komen en een nieuwen dag van kinderlijken levenslust in te treden. Zoo is de Morgenstond van Stijn Streuvels zoo fijn als kantwerk, zoo glinsterend als dauwperels, zoo teeder glanzend als de goudgroene dageraad, zoo lieftallig als 't onschuldig kinderlijk gelaat, zoo prettig als de blijde doening van de kinderen.... Hebt ge nog den zinbouw van Stijn Streuvels opgemerkt? Sla een blad open en ontstuk eene schildering, 't is gelijk de welke: De heldhaftigheid Ziet ge die kleine, schilderschoone en pittige zindeelen zoo goed in evenwicht en soms als stafrijmen luidend, en rustend op het einde op twee langere, die ook elkander beantwoorden en evenluidend op elkander steunen? 't Zijn lijk de rimpels van de baren die in lichte deining komen aangespoeld en dan in breedere, schuimende plooien open- | |
[pagina 190]
| |
spreiden. Elk woord is gepast. Elke klank zit vol kleur. Elk zindeel vertolkt het gevoel dat het verwekken moet... Doch wij moeten nog iets doen opmerken: Stijn Streuvels heeft ook veel voortgang gedaan. In 't spel van klank en kleur sloeg er vroeger soms iets als eene valsche noot tusschen. Hoe zou ik zeggen? Onze veldnatuur werd soms met verwen en klanken geteekend, die men er niet in waarneemt. Nu is zijn vernuft gerijpt. Die valsche tonen zijn verdwenen. Elk beeld staat in 't passend raam en glimt met de passende kleuren. J. Claerhout |
|