Biekorf. Jaargang 24

Mengelmaren

Gildevaantjes

ZIJN er eigenlijke gildevaantjes geweest? 'k Wil zeggen: vaantjes alverre lijk beevaartwimpels, en die dienden op de vreugdedagen van de gilden?

Heer O. Van Schoor twijfelt niet in 't minst aan hun gewezen bestaan; en met reden, vermits hij overgebleven voorbeelden ervan bijbrengt (alhier, op bl. 340-341).

't Volgende oud-nieuws zal hem doen vervasten in zijn meening. 't Zal medeen - is t'hopen - helpen, om entwaar een peurder of een potter te doen peizen, of hijzelf niet ooknog wat en weet.

't Is namelijk dees: van iets dat inderdaad gelijkt aan gildevaantjes. A. Desrousseaux heeft voorheen een werk gemaakt, dat heet: Moeurs populaires de la Flandre française. En in dit werk (bd. II, bl. 273 vgg.) is er sprake van een [toennog] bestaande slag van gildeteekens, een beetje vaantje-achtig, en die gebezigd werden [of nog worden] in Fransch-Vlaanderen, op een dag en met een doel als boven. De inhoud van deze vernoemde bladzijden (Les Blasons de Lille et des villes de Flandre) staat vermeld in Revue des Traditions Populaires (1889, bd. IV, bl. 74-76, met 3 afb.), te weten door toedoen van P. S[ébillot]; die dan ook drie zulke teekens van A.D. heeft afgeschooid, en hier in zijn Revue op halve grootte heeft laten afbeelden.

Die teekens, aan 't hooren, zijn printjes in zink- of koperdruk, overschilderd bij der hand. Van grootte: metende een tiental centi-

[p. 16]

meter, of een slag minder. Van leest: gelijkende meestendeel op een eiwijsde [jasmijn]blad, doch rondom uitgebekt aan den zoom. Dan van doeninge: zittende vast op de schacht van een ganzepenne, om ze bij dezen steert te kunnen grijpen, of om ze daarbij te doen houden achter 't lint van een hoed, in het raam van een spiegel of eenderwaarelders. [Waren die teekens in den ouden ouden tijd, misschien oprecht en in de daad een blad van een gewas? 't Is mogelijk. Enja, een van de eerste ‘kokarden’ geweest, het omwentelaarsteeken van Cam. Desmoulins te Parijs op 12ⁿ in Hooimaand 1789, was immers ook niets anders als een blad van een boom (A. Gabourd Hist. de la Révol. et de l'Empire, bd. I, bl. 121). En bij de Bruggelingen da', op 11ⁿ in Zomermaand 1787, toen ze opliepen tegen Joseph den 11ⁿ, 't was wel een karote (B.J. Gailliard Kronyk... der stad Brugge. Brugge, 1849, bl. 336). Er zijn nog andere voorbeelden... Nu, 't gissen blijft hier vrij, maar 't missen staat erbij].

Daarna voor onderwerp? Ik bedoel datgene wat te zien valt op die gildewaaierkes. Wat is 't? 't Is: ofwel de beschermheilige van ‘'t hof’, ofwel een van de gildekoppen (keizer, koning, deken, hoofdman, speelman, tapper... al zoo voort), of een gildelid in groot geweld (aan 't bollen of aan 't schieten...), of de knaap in zijn gewaad [alverre zooals een trommelaar-uit-de-burgerwacht nog heden prijkt op zijn eigen nieuwjaardicht].

Die vlagjes kwamen-uit onder het gildemaal, en werden besteld aan de leden door de gildeknapen... mits een stuivertje drinkgeld.

Heer A.D. heeft dergelijke gildeteekens achterhaald, vanaf 1770 tot op den tijd toen hij 't gebruik daarvan boekte. Op-een-laatste evenwel, is de steen- en kleurendruk de eigenaardigheid dier printen komen bederven; 't was voor de schoonte, voor de goedkoopte... dat men 't spel verneukte. En vaneigen in veel gilden, zijn dan die vlagjes nadien vervangen geworden door nogmeer-gedistingeerde teekens, en dit was: door voor-elk-een-roze! Nog immer werden deze door de gildeklerken uitgedeeld, die voort daarvoor entwat gestopt werden in de hand... doch die't van dien stond af, velemeer verdienden onder hunnen... br...

'k Weet niet, wat thans daarvan nog over is.

T. Raepaert.

DE Spuurluut waarvan de heer J.D.B. gewaagt in 't voorgaande T^k is de langgebekte, bruin-op-grijs gespikkelde watervogel in boeken bekend onder den naam van Wulp (Scolopax arquata of Numenius arquatus). Op de kust en in de moerasstreken heet hij Spuurluut. Deze naam (zooals de fransche: Courlis) is klanknabootsend van den vogel zijn geschreeuw.

E.d.S.