Biekorf. Jaargang 24

Twee West-Vlaamsche dichters

VOOR zooveel ik wete, is er in Biekorf nog nooit over hen gesproken; zij waren nochtans zeer beroemd in hunnen tijd, en hunne gedichten zijn tot in de 19^e eeuw toe nog heruitgegeven. Zij leefden in de eeuwe der Humanisten, en schreven latijnsche verzen; 't is misschien om het deerlijk verval van de studie dezer taal, dat hunne namen, eertijds zoo beroemd, thans in 't vergeetboek zijn geraakt.

Verlatijnd, naar het gebruik van den tijd, luiden ze: Sidronius Hosschius en Guilielmus Bekanus, in 't vlaamsch Van Hossche en Van der Beeke of Verbeecke, beiden van het Gezelschap Jesu.

[p. 12]

Van Hossche was van Merckem, bij Dixmuide, uit zeer nederige ouders, geboren in 1596. Hij trad in de Jesuitenorde in 1616; binst zijn novitiaat was hij maar ziekelijk, zoodat er twijfel was of hij 't ging kunnen houden, en hij vroeg, leekebroeder te mogen zijn en te werken, liever dan te moeten weggaan. Maar hij mocht blijven, kwam er door, en deed grooten voortgang in de studiëen. Vijf jaar lang leeraarde hij in de collegiën.

Reeds vroeg begon hij latijnsche verzen te schrijven, die zóó opgemerkt wierden, dat de landvoogd aartshertog Leopold Willem hem leermeester van zijne kinderen maakte, wat hij twee jaar lang bleef, daarna echter wijdde hij zich toe aan 't preeken en de ziekenzorg. Ondertusschen werkte hij mede met Pater Bollandus, Wallius en anderen aan 't beroemde boek: Imago primi saeculi Societatis Jesu, 1640: Afbeeldinghe van de eerste eeuw der Societeyt Jesu, door Pater Poirters reeds 't zelfde jaar vertaald.

Nederig en godvruchtig was hij ongemeen. Hij sprak geern van zijn lage afkomst: zijn vader was schaapherder geweest; het lijden van Christus en de H. Maagd Maria waren zijn geliefkoosde overwegingen en onderwerpen van godvruchtigheid. Eens, gevaarlijk ziek zijnde, beloofde hij aan Maria een lofgedicht, zoo hij genezen mocht, en hij genas, en kwam zijne verzen te Kortrijk in de Jesuietenkerke voor 't Onze Vrouwenaltaar opdragen. Uit geest van armoede ging hij altijd te voete, hoe verre 't was of niet, of hij geëten hadde of nuchter was. Hij stierf te Tongeren, den 4 September 1653.

De eerste uitgave van zijne latijnsche gedichten verscheen te Antwerpen bij Moretusin 1655. Daarna werden zij meer dan 30 maal herdrukt te Leuven, Parijs en elders, laatst, bij mijne wete, te Aalst in 1822, bij J. Sacré.

Het zijn zes boeken Elegieën: Elegiarum libri sex, meest in de maat van Ovidius en Tibullus' Elegieën. 't Eerste boek bevat er negen, over ‘den loop van 't menschelijk leven’, alle vergelijken 't leven aan een zeevaart, met al wat daartoe noodig is. Het tweede en derde boek zijn

[p. 13]

gedichten over verscheiden onderwerpen, meest gelegenheidsgezangen. 't Vierde behelst 17 stukken over den Lijdenden Christus. 't Vijfde, elf over ‘de tranen of weeklachten van S^t Pieter’. 't Zesde, vijftien ‘wenschen aan aartshertog Leopold’, met een bijvoegsel van 3 Elegieën over twee gesneuvelde krijgslieden van dezen vorst.

Van Hossche's gedichten werden, om de volmaaktheid van hunnen vorm, zeer hoog geschat door alle latinisten van dien tijd en later. Toen hij stierf, was Cardinaal F. Chisi Apostolische Nuntius in de Rhijngouw; hij kende Pater Hosschius' geschriften en betreurde zoozeer zijn afsterven, dat hij door verscheiden geleerden van zijne omgeving des dichters lof in verzen deed schrijven. Kort daarop werd deze Cardinaal Paus Alexander VII, en de uitgever van Hosschius' werken droeg hem deze op in eene schoone voorrede.

De schoonste elegieën zijn die van 't eerste, vierde en vijfde boek. Deze van het 4^e, over het Lijden Christi, werden in 1786 in Fransche verzen vertaald door D.L. Deslandes, te Parijs.

_**_*

Willem Van der Beecke, of Verbeecke was van Iper, geboren 't jaar 1608. Op zestienjarigen leeftijd ging hij bij de Paters Jesuieten binnen, en na den proeftijd was hij zes jaar professor. Daarna werd hij naar Leuven gezonden, waar hij de H. Schrift verklaarde in 't groot College van het Gezelschap. Van daar kwam hij naar Aalst, als Rector van het College aldaar. Omtrent 1674 keert hij naar Leuven terug, en sterft er den 12 December 1683. Buiten zijne gedichten schreef hij:

1^o Beschrijving van den zegevierenden intocht van Cardinaal-Prins Ferdinand binnen Gent in 1636, een latijnsche in-folio, doorschoten met opschriften en verzen, met 42 teekeningen van Rubens, gegraveerd door Galle.

2^o Lijkrede op Aartshertog Leopold Willem, gedrukt te Regensburg. In 't latijn.

[p. 14]

3^o Constituendae vitae, statusque diligendi ratio. Leuven, 1668. D. i. Hoe men zijn leven moet inrichten en eenen staat moet kiezen.

Zijne verzen bestaan uit drie boeken, één van Idyllen of Herdersdichten, op de wijze van de Bucolica van Virgilius, bijna allen op Bijbelsche onderwerpen, en twee boeken Elegieën, de eene op de geboorte en de kindsheid van Christus, de andere op verscheidene feestgelegenheden. Zij staan in 't zelfde boek waarvan hooger, in 1822 te Aalst gedrukt, na de werken van Hosschius.

Beide Paters hebben in hunne verzen de latijnsche dichtkunst, die men in hunnen tijd zoo ijverig beoefende, op christene onderwerpen zeer gelukkig toegepast, wat hunne eer en bijzondere verdienste uitmaakt, want de Humanisten volgden al te dikwijls niet alleen den vorm, maar ook de heidensche stoffe van de ouden na.

Toen het boekske mij onlangs in handen viel, gansch onverwacht, deed ik het open, en 'k viel me bij een wonder toeval, juist op den IV^en Herdersdicht van Bekanus:

David. - Leone et urso coesis epicinium.

Luistert naar 't begin:

Nasson. Dicite io Paean, laetasque ad videra voces

Mittite: victorem lauro redimite Davidem

Pastores: meruit fieri sibi talia David.

David in adversum generosior ipse leonem

Ivit, et ingenti distraxit hiantia nisu,

Ora premens, lacerumque cruenta extendit arena.

Naboth. Davidem agricolae celebrate, et tollite coelo.

Dicite, crescentesque jubete ediscere lauros:

‘Regnat in urbe Saül, rex nobis David in agris.’

Bellua saeva, ingens, Libani de montibus, ursa

Intulerat sese campis, stragemque ferebat:

Davidis confecta manu est. Frustra ore cruento

Infremuit, frustra rigidos surrexit in ungues.

Nec pugnaturus clypeum tulit ille vel hastam;

Tela fuere manus, invicta tela lacerti,

Et virtus animi telo violentior omni.....

[p. 15]

Wilt gij dat lezen in 't Vlaamsch, neemt Gezelle's Liederen, eerdichten et reliqua, bl. 60, en daar hebt ge 't staan:

David.

Heft uwe stemmen omhoog,

laat klinken tot boven de wolken

blijde geschal, brengt Da-

vid den winnaar de kroone, bekroont hem,

herderen, zulk is de prijs

dien David, de winnaar, verdiend heeft.

Daarom, en omdat Bekanus en Hosschius West-Vlamingen waren, peisde ik: dat is zeem voor den Biekorf.

Al. Walgrave.