Biekorf. Jaargang 10

Het gravelijk Slot van Franchimont

DIE op reize gaat rond Belgenland en de schoonheden bewondert van de Samber- en Maasboorden en een kijkske doet in de Ardennenbosschen, heeft in zijn gaan en slenteren, in zijn draaien en keeren, misschien wel den weg afgeleid tusschen Pepinster en Spa. Waarschijnlijk zal hij op de boorden van een wild en woest waterloopken, de Hoëgne geheeten, de puinhopen gaan bezichtigen zijn van een oud vermaard slot: 't slot der

[p. 182]

markgraven van Franchimont; immers, hij weet wat al merkweerdige herinneringen van uit oude tijden en onder en achter die puinen verdoken liggen.

Welnu, waar hij niets anders meer en vindt als reusachtige verbrokkelde muren en torens, overdekt en overgroeid met ijfte en most, daar stond, over omtrent duizend jaar, een sterk en prachtig slot. Dat slot wierd gebouwd door de machtige Hofmeiers van Oostenrijk. 't Is in dat slot dat Karel, bijgenaamd met den hamer, geboren is, en in den loop der tijden had het menige bestorminge te doorstaan, en zag rond zijne muren wreede gevechten en onmenschelijke moorderijen, die in bloedige letters in onze geschiedenisboeken te lezen staan. 't Was daar onder andere dat die zes honderd Franchimontezen, zes honderd helden, die Luik wilden redden uit de klauwen van den razenden Karel den Stoute, met 't zweerd in de vuist, tot den laatste toe bezweken, onder 't geweld van den vijand die honderdmaal sterker was. Eindelijk, viel dat machtig slot, met al het afhangende ommeland, na vele eeuwen onafhankelijkheid, in de handen der bisschoppen van Luik; maar hoe of te wat voor een gelegentheid, de geschiedenisse en meldt het niet.

Ja maar, hetgene de geschiedenisschrijvers niet en willen aanveerden, dat bewaart zorgvuldig de overleveringe, en bij 't volk dier streke is de volgende legende of zeisel nog levende en gezond. Ik zal ze u trachten zoo getrouwig mogelijk, weêre te geven gelijk ik ze gevonden hebbe bij Marc Lagarde.

Op het einde van de tienste eeuwe was Guido van Amblève, markgrave van Franchimont en bewoonde hij 't gravelijk slot. Maar dat was iemand; 't was waarlijk een halve wilde: vechten en moorden was blijdag voor hem; voor eenen niet verklaarde hij oorlog en trok hij te velde, blij te moede omdat hij mochte strijden en menschenbloed vergieten.

Ook was hij gevreesd uren en uren in 't ronde, als hij geene vijanden te bekampen en hadde, zat hij achter de wilde dieren in de uitgestrekte Ardennenbosschen. Hij en kende noch gevaar noch vreeze en was zelf groote

[p. 183]

liefhebber van stouthalsschap. Daarbij was hij kleene van godvruchtigheid en bij 't minste dat hem tegenging vloekte hij gelijk een ketter. Zijn caplaan, Poppo, die later abt wierd van Stavelot, miek hem dikwijls en met de meeste voorzichtigheid daarover bemerkingen; maar 't was verloren moeite. Integendeel, 't gebeurde soms dat hij geheel oneerbiedig den caplaan uitloech en met zijne redens hemeltergend den spot dreef. ‘Moestet gij eens verongelukken of verscheurd zijn door wilde dieren, of verraderlijk door uwe vijanden vermoord zijn, denkt er aan, markgrave,’ zei Poppo, ‘wat zou er van uwe ziele geworden? Gij leeft gedurig in doodzonde en schijnt Gods bermhertigheid te willen......’

‘Zwijgt? zwijgt!’ schreeuwde Guido hem in de reden, en houdt al uwe goede raadgevingen voor mijne vrouwe: zij heeft tijd en gadinge daartoe, ik niet!’ En 't was daarmede uit en tenden.

De caplaan zuchtte en bad dagen, weken en maanden lang, maar 't was al te vergeefs, Guido bleef wild, onbeschoft, en al zijne gedachten en bezwaarnissen waren voor de jacht, gevaarlijke tochten en vijanden verslaan.

's Avonds, als 't donker wierd, kwam hij thuis, zette zijnen boge van kante, ontgespte zijne wapenrustinge en strekte hem uit op eenen leêren zetel, nevens een groot houtvier, dat laaide in den breeden heerd. Dan was zijn grootste genot te spreken over strijdkunst, jacht of verre reizen, met den eenen of den anderen pelgrim die op 't slot gekomen was om te vernachten. Hij was ook uittermaten blijde als er een van die minnezangers op het slot aankwam; dan verlustigde hij hem bij het hooren van liederen, waarin die slimme zangers zijnen heldenmoed en groote daden bezongen, of ievers eenen zijner vijanden bespotten en duchtig over den hekel haalden. Hij hoorde ook bezonder geern vertellen van spoken en duivelsperten, die aan benauwde ridders, paters of nonnen gespeeld waren.

Nu, om spoed te maken, Guido van Amblève was een van die ruwe half barbaarsche ridders, gelijk er dan vele waren.

[p. 184]

Op gewissen avond in Novembermaand, was Guido late thuis gekomen, moede gedoold en geloopen in de bosschen, achter herten of wilde zwijnen. Hij had zijn jachtgewaad afgespeeld en zat op zijn gemak in eenen grooten leêren zetel onder den breeden heerd bij een groot laaiend vier. Zijne vrouwe Odila, eene zachtmoedige en godvruchtige ziele, zat een weinig achterwaard, bij eene groote eeken tafel, 't eene of 't andere licht handwerk te verrichten, dichte onder eene groote koperen lampe, die met eenen keten aan 't gewelf hong. Al den anderen kant van den heerd zat Reginhard, een slanke, wel gebouwde jongeling, de eenige zoon van Guido. Even barsch en opschietend als zijn vader, en was hij niet min op strijd en jacht gezind en was preusch en prat met zijne wreedheid. Hij vertelde geerne zijnen vader hoe hij zulken eenen opgehangen, zulk eenen anderen doodgeveld hadde omdat hij, of 't docht hem ten minste, hadde durven te stout spreken over zijnen vader, of ievers op 't markgraafschap den jachthoorn hadde durven blazen; en vader en zag door geene andere oogen, omdat zijn zoon zijn herte en zijn lijf droeg en geheel zijne weêrsplete was. Hij hadde godsdienstige gevoelens, ja-hij, zijne moeder hadde daaraan van sedert zijne geboorte met onvermoeibaren ijver gewrocht, maar ze'n zaten niet diepe en niet vaste: want vader, door zijn slecht voorbeeld, hadde bijna al Odila's heilige pogingen verijdeld.

Bijkans aan Reginhards zijde zat Poppo, de caplaan van 't slot, bezig met een oud handschrift te doorloopen, en hier en daar, door de groote zale, zaten lijfknapen en dienstmeiden, stille onder malkâar te spreken over 't weder. 't Was een benauwdelijk weder, zoo donker en zoo onstuimig waaien en daarbij een aanhoudende hagel, die kletterde op de ruiten; en de jachthonden stonden buiten te janken, aan hunne keten.

Al met eens hoort men de valbrugge nedergaan, en, eenige stonden later, komt een knecht zijnen geduchten heere kond doen dat er een pelgrim op 't slot gekomen was en, daar hij door 't ontstuimig weder in de onmogelijkheid was zijnen weg voort te zetten, dat hij geheel beleefd vroeg om op 't slot te mogen vernachten.

[p. 185]

‘Gij weet,’ sprak Guido, ‘dat alle reiziger op mijn slot hertelijke herbergzaamheid vindt. Leidt hem binnen, 't is een pelgrim, zijne reisgevaarnissen zullen een aangenaam verzet zijn voor dezen avond.’

De pelgrim wierd binnengeleid. Hij was jong, wel gebouwd, met tamelijk lief wezen; lang zwart haar, vol slutsche krullen, op zijne breede schouders en twee even zwarte oogen keken verstandig en minzaam onder dikke wenkbrauwen. Hij droeg eenen breeden bruinen mantel en op zijne borst hongen hechtsels of medalien en andere reliquiën van de heiligdommen die hij bezocht hadde.

Hij groette geheel hoofsch en op zijn gemak; zijne tale was beblomd, verstandig en verraadde ievers een klerk of minnestreel onder pelgrimsgewaad. Nauwelijks had hij den caplaan in de ooge of geheel zijn wezen veranderde, en hij en was gelijk op zijn gemak niet meer; maar dat en liep maar eenen stond en niemand en had het bemerkt.

‘Gij moet honger hebben, eerweerde pelgrim,’ zei Guido, half gedraaid in zijnen zetel om den vreemdeling zooveel te gemakkelijker te kunnen aanschouwen, ‘men zal u seffens een stuk wild en eene kruike wijn opdienen, komt hier intusschen en warmt u wat, hangt uwen mantel daar in den heerd, hij zal droogen.’

De deure ging open en de knecht was daar al met geheel het avondmaal van den pelgrim. Deze en moeste het geen tweemaal gezeid zijn, trouwens de lange reize hadde zijnen lust gescherpt, hij hadde eenen honger van de andere wereld. Hij sloeg zijne handen tweemaal door de laaiende vlammen van het vier, schudde het water van zijne lange zwarte krullen en zette hem aan tafel.

Guido, keek alsnu op den vreemdeling, alsnu op het vier, en scheen gelijk te overdenken waarover hij hem ging doen spreken; maar hij liet hem eerst gerust eten. Poppo las voort, in een oud handschrift. Reginhard bezag zijnen vader en Odila wrochte voort aan haar handwerk. Al de andere bekeken nieuwsgierig den pelgrim en zwegen stille, uit vreeze voor den markgrave, die in zulke omstandigheden streng was en wreed op dezen die dorst de beleefdheid te buiten gaan.

('t Vervolgt)

J. Leroy