Biekorf. Jaargang 8

Mingelmaren

Westvlaamsche Zendelingen

DEN 4den in Zaaimaand, zijn er eenige Vaders van het Gezelschap Jesu, naar de zendingen van Indiën vertrokken, onder andere de scolasticus Cyrille Van den Driessche, die voor West-Bengalen beschikt is. Deze Eerweerde Heer is geboren te Kortrijk, alwaar hij in 's heiligen Amands Gesticht, op eene schitterende wijze, zijne latijnsche studiën voltrok. Zij scheepten

[p. 317]

te Genua in, op een Italiaansch stoomschip, Florio e Rubattino bij name. Vijf Zusters van Liefde, van Gent, reizen mede met hen, om te gaan werken in Penjab, te zamen met de Belgenlandsche Capucienen, en om een gesticht te gaan inrichten in Lahore, de hoofdstad van 't bisdom van den vlaamschen zendeling, bisschop Pelkmans. Gods milde zegen dale neder over hunne vrome werken.

C.D.L.

IN den laatsten zitdag voor oudheidskundigen te Mechelen heeft M^r Frederichs, leeraar in het Koninklijk Atheneum van Oostende, eene voordracht gegeven over de woonstede en de eigene zate der belgenlandsche volkstammen, tijdens de aankomste alhier van Julius Caesar.

Over dit vraagstuk wierden sedert onheugelijke tijden de tegenstrijdigste leeringen en oplossingen uitgebracht. Volgens den Oostendschen leeraar, moet men de zate van deze oude volkeren, binnen de marken zetten van onze middeleeuwsche pagi en bisdommen, omdeswille dat dit beweren alleen op vaste gronden steunt. In de werken van Julius Caesar vinden wij eene onwaardeerbare bronne dienaangaande, en het beste bescheid tot het oplossen van dit duister vraagstuk. In het raadplegen van de bronnen uit tweeder hand moet men met de grootste omzichtigheid te werke gaan.

Wat de woonstede der Menapiërs betreft, is M. Frederichs van gedacht dat zij gehuisvest waren, binnen het Frankische tijdvak, op het grondgebied van het Doornijksche bisdom, 't is te zeggen op den slinkeren oever der Schelde (pagus Mempiscus) en in eenen hoek van 't bisdom van Terenburg (Cassel). - Tijdens de veldtochten van Julius Caesar in Belgenland, bevolkten de Menapiers Zeeuwsch-Vlanderen, de eilanden van Zeeland en van de zuidhollandsche gouwe. Zij woonden ook nog benoorden den Ryn, bij de zee. Naderhand zijn zij zuiderwaards nedergezakt, al dezen kant van den Hondt, om plekke te maken voor eenige volkeren daar Plinius van gewag maakt, zooals: de Friesen, de Chami, de Frisiaboni, de Sturii en de Marsacii.

Dit beweren komt overeen met hetgene dat, in Biekorf verdedigd wierd. Ziet Biekorf, derde jaar, T^ken 3, 5 en 7.

Geen reke uit Julius Caesar's werken hoegenaamd en spreekt bovengemeld beweren tegen. In de verslagen van het oudheidkundig genootschap zal M^r Frederichs bovendien nog bewijzen, dat de woorden van Julius Caesar alle andere leeringe volstrekt uitsluiten.

E.D.

[p. 318]

Eigenaardige gebruiken

IN 't Zuiden van West-Vlanderen bestaan er, in sommige dorpen, en namelijk te Coyghem, eigenaardige en wondere gebruiken bij de begraving der christene geloovigen.

Als de lijkstoet ter kerke tijgt, ziet men, nevens den man of de vrouwe die het kruis draagt, een kind dat in zijne handen de gewijde keerse houdt, die gediend heeft om den aflijvigen mensch te helpen sterven.

Dat men, om eene wassen keerse eenigen tijd in zijne handen te dragen, eenen witten netel- of anderen doek gebruike, is gemakkelijk te verstaan, maar hier is het handdraagdoeksken tot eenen geheelen rok, tot een waar kleed bedegen, zoodanig dat men de keerse allichte voor een gekleed kind zoude nemen.

Aan de veders kent men den vogel, zegt het spreekwoord, en hier zoude men er mogen bijvoegen, aan het kleed der keerse kent men die overleden is; want, draagt men het lijk van een getrouwd mensch ter kerke, dan is het kleed der keerse, aan de uiteinden, met zwart lint afgezet; is 't integendeel een ongehuwd mensch, dan zijn de strekken en linten in het blauw. Ik gisse ook dat de breede en de hoeveelheid van 't getooi, de meerdere of mindere plechtigheid van den lijkdienst vermelden.

Is er iemand, die ons daarover kan inlichten?

Deze gewijde keerse wordt, gelijk de Paaschkeerse, op eenen bijzonderen kandelaar gezet en brandt gedurende geheel den dienst. Naderhand zal zij zes weken in de kerke blijven en alle zondage, onder de hoogmisse, ontsteken worden, tot zielelavenis van den overledene. Na dien tijd wordt zij weder naar huis gehaald, en gebruikt tot het einde waartoe zulke gewijde zaken van onze Moeder de heilige Kerk gezegend worden.

Een ander gebruik, dat met wat meer wangeloove vermengeld is, bestaat hierin: In de eerste zes weken na het afsterven, moet er, door de naastbestaanden van den overledene, gediend worden, op den berg der heilige Drievuldigheid bij Doornik; of 't moet eene heilige Messe gelezen worden ter eere van de heilige Drievuldigheid, anders en zoude de overledene geene ruste vinden, en hij mochte zijne naastbestaande komen lastig vallen, verontrusten, enz......

C.D.L.

IN de hoofdstad van Engelland heeft men, over eenige maanden, de beroemde Ashburnhamsche boekenverzameling uitverkocht. Den tweeden dag der veiling hebben 163 koopen, voor het bedrag van 244.700 frank, overgeslegen geweest. Nog nooit tot nu toe en

[p. 319]

heeft er eene verkooping van gedrukte boeken, in eenen dag, tot zulk eene hooge weerde gestegen.

Het merkweerdigste stuk van dien koopdag, was een afdruksel op kalfsvel, van de eerste gedrukte uitgave van den Bibel. Deze boek is de eerste die met metalen boekstaven, door Gutenberg en Fust, van 1450 tot 1455 gedrukt wierd. Dit werk is met 123 wonderschoone lichtteekingen versierd, en de randen ervan zijn geheel kunstig opgemooid.

Sedert 30 jaar van hier en zijn er maar 3 afdruksels van dat werk verkocht geweest, en, alhoewel deze op papier gedrukt waren, hebben zij 97.500, 50.000 en 61.500 frank gegolden.

De Bibel van Ashburnham is de eenigste op kalfsvel gedrukte, die sedert lange jaren te koope gekomen is. Wijlend grave Ashburnham had hem 85.000 fr. betaald, en hij is nu verkocht voor 100.000 fr. Dit is, en 't en zal niemand verwonderen, de hoogste weerde, die de Bibels van Gutenberg ooit bereikt hebben.

Voor nog andere boekwerken heeft men eenen schoonen stuiver betaald. Een afdruk van den eersten gejaarmerkten latijnschen Bibel, die in 1472 door Fust en Schoeffer gedrukt wierd, is tegen 37.500 fr. overgegaan; een afdruk van den eersten Engelschen Bibel, die te Antwerpen, in 1535, bij Jacob Van Meteren, van het drukgetouwe kwam, wierd 20.500 fr. verkocht.

Deze verkoopinge toont ons, dat de boeken merkelijk in weerde gestegen zijn, sedert dat grave Ashburnham ze gekocht heeft; want, om maar een voorbeeld te geven, is de Bibel, die door Fust en Schoeffer uitgegeven wierd en, dien de grave met 875 frank betaald hadde, nu tot de weerde van 37.500 fr. gestegen.

C.D.L.

GALLÉE handelt over het Litus Saxonicum in het Tijdschrift voor Nederlandsche Taal- en Letterkunde. (XIV, 239-240).

1^o Hij zegt dat onze kust dien naam te danken heeft aan de Sassen, die hier overgezet wierden tijdens Karel den Groote.

Dat is echter eene zeise en geene gebeurtenisse uit de ware geschiedenis.

2^o De volkseigenheden en namelijk de kleederdracht zouden bewijzen dat de kustbewoners van sassenschen oorsprong zijn.

En 't eigenaardig, kenmerkend oorijzer, met zijne zuiver friesche gedaante?

De zake moet eens aan een langdurig en nauwkeurig onderzoek onderworpen worden.

De geleerden zijn het eens om te bekennen dat de schriftelijke bescheeden ontbreken.

Wij moeten in de nedersassensche gewesten, bij onze neder-

[p. 320]

duitsche stamgenooten, die platduitsch spreken, sassensche kenmerken opsporen en dan navorschen of wij ze op onze kusten ook tegenkomen.

Iets dat uitsluitend sassensch blijkt en dat in Vlanderen gevonden wordt is een bewijs van den sassenschen oorsprong van een deel onzer kustbewoners.

J.Cl.

DE vondsten die op 't heidensch kerkhof van Pitthem gedaan wierden, kwamen ter sprake in de maandelijksche vergadering van de oudheidkundige maatschappij van Brussel, op den 4den van Nieuwjaarmaand van dit jaar.

Velen twijfelen aan de oudheid der aldaar ontdekte begraafsteden.

De heer van Bastelaer, een geleerde en bekwame oudheidkundige van Charleroi, thans te Brussel gevestigd, hield staan dat ze nog ouder waren als het frankisch tijdvak.

Hij beweerde dat het Roomsche begraafsteden waren; in 't Roomsch tijdvak en verbrandde men immers niet altijd de lijken om ze in aschvaten ter aarde te bestellen.

Spreker steunde hierop dat men in de Pitthemsche grafsteden geene kenmerkende stukken, geen frankisch aardewerk, geene frankische wapens gevonden en had.

De heer baron A. de Loë, die tweemaal ter stede kwam, antwoordde met recht dat er op 't heidensch kerkhof van Pitthem scherven van frankisch aardewerk opgeraapt wierden.

J.Cl.

DE Schotsche tooveressen kunnen alle gedaanten aannemen, maar ze veranderen liefst in hazen, om aan de vruchten te knagen en in geval van nood haastig de vlucht te nemen.

Ze verwisselen ook geern in katten; ze kunnen alzoo zonder achterdenken als de katte van 'nen gebuur in de huizen binnensluipen en kwaad stoken.

In de gedaante van zwarte kraaien trekken ze naar de vergaringe van de tooveressen.

Komt eene akster huppelen en swatelen, nabij een huis, 't is eene tooveresse; ze wacht eene andere akster af, want 't is in een aksterkleed dat ze met malkander kouten.

De Schotsche tooveressen veranderen ook soms in paalsteenen, om ongedeerd de akkers te kunnen betooveren.

J.Cl.