Biekorf. Jaargang 8

Lichtervelde

PTOLEMOEUS, de vermaarde sterrekundige der 2de eeuw, schreef een boek: Γϵρμανιας μϵγαλης θϵςις; daarin vermeldt hij de Germaansche steden.

Hebben wij niet altijd geleerd dat de Germanen de steden schuwden en een krachtig volk van vrije boeren waren?

Ja, maar het dorpstelsel was in zwang onder de

[p. 253]

Germanen, en lagen hunne landerijen hier en daar verstrooid, en wierden ze volgens hunne eigene geplogentheden onder hen verdeeld en beboerd, de woningen en stonden toch niet ver van malkander.

Steeg de bevolking van zulk een oord in getal, en kwam het hierdoor in aanzien, 't wierd iet of wat merkweerdig en 't verwierf bij de aardrijkskundigen van die tijden, den naam van stad.

De Germanen verachtten enkel de bemuurde steden; hunne dapperheid strekte hun tot bolwerk.

_**_*

Onder vele germaansche steden kent Ptolemoeus ook Leukaristos.

Wat mag die naam bedieden?

Als Leuko-ristos wordt hij eenigszins duidelijk.

Leuko is een keltische stam: in de germaansche landen geraakt men dikwijls op 't spoor van oude keltische benamingen. De stam Leuko beteekent licht.

Wat is ristos?

Men vermoedt dat het de keltische gedaante is van een woord dat men ook in andere indogermaansche talen tegenkomt. Men stelt het in verband met het indisch prstham, rug, top, 't dietsch vorst, de veurst van 't huis of de kruine van 'nen berg, verder ook met het eigenduitsch, niet romaansch woord forst, woud.

Leuko-ristos wordt aldus het licht woud of de lichte berg, de kale berg alsof men zeggen zoude: lichtenberge.

_**_*

Wat is Lichtervelde?

Vermoedelijk dezelfde gedaante die wij tegenkomen in de volgende benaming eener Berlijnsche strate: Lichterfelderstrasse.

Lichtervelde is middeldietsch en 't heeft daar geene bediedenis of 't moet een regelmatige genitivus meervoud zijn, lijk de Duitsche weêrga: Lichterfelder.

Onze dorpen heeten dikwijls altare in de oude oorkonden; neemt dat de lieden zeiden: Lichtervelde outaar, Lichtervelde kerke; het woord Lichtervelde, in den

[p. 254]

genitivus meervoud, in dezen naamval, dien het ons vertoont, wat zoude het beteekenen?

't Is eenvoudig alsof men zeggen zoude: de outaer of de kerk of het dorp der lichte velden.

Lichte velden?

Licht beteekent helder van ouds en eeuws; lichte velden zijn landen die wat hoog en droog liggen, als naakt en kaal, baar en blak bekend zijn.

't Begrip van licht als naamwoord of als bijvoeglijk naamwoord en is niet vreemd in de eigennamen met de bedoeling die wij eraan hechten; zelfs 't duister licht van Ruddervoorde kan helpen om ons gezegde klaar te maken; wij hebben daar immers met het huis ter lucht te doen, in een vlak en open oord in 't woud gelegen, zooals er elders hofsteden en goederen ter lucht genoeg te vinden zijn.

Förstemann leidt Lichtenfels ook af van 't oudhoogduitsch lichti, helder.

_**_*

- Uwe gissing en houdt geen stand; de oude oorkonden schreven: Licthervelde of Lictervelde.

In Zomermaand van 't jaar 1197 bevestigde Boudewijn, grave van Vlanderen, de gifte van den outaar van Lichtervelde aan de proostdij van Sinte Bertens te Poperinghe.

- Hier is ons antwoord.

De wetten van de klankleer en zijn, wat de eigennamen betreft, nog niet genoegzaam uiteengezet; wij vinden zelden middendietsche klankwetten, die op de verwandelingen der eigennamen kunnen toegepast worden; 't blijft nog oneindig veel te doen op het gebied der oordnamenkunde.

Wij kunnen enkel op vergelijkingen voortgaan en wij zeggen: Lichtervelde kan zoowel Lictrevelde heeten in eene latijnsche oorkonde als dat het Nederlandsch oord Lichtenvoorde, in 1200, Litteren genoemd werd.

Machlinia (1134) heet Maclines in 1008.

Iedereen heeft ook van Listrevelde hooren spreken en daarbij van lijsters gewag maken.

[p. 255]

De gedaante Listrevelde staat in meer als eene oorkonde te lezen.

Nogmaals kan eene vergelijking ons hier redden; ch verloopt tot s in de eigennamen: de onuitlegbare naam Mechelen staat meer dan eens van in de vroegste tijden van 't opkomen van de stad als Maslinas veroorkond.

't Zou ons genoegen doen, wilde iemand onze gissingen omver werpen en den uitleg van dezen dorpsnaam lichter maken.

J. Claerhout