De Belgische Illustratie. Jaargang 16

[p. 337]

[Nummer 43]

Onze gravures.

Mgr. Beelen.

De Alma Mater van Leuven heeft onlangs een groot verlies geleden door het afsterven van een zijner beroemdste geleerden, Jan Theodorus Beelen, terwijl de nederlandsche letterkunde in hem een harer schoonste talenten zag ten grave dalen. Deze waardige man werd den 12 januari 1807 te Amsterdam geboren. Na het voltooien zijner humaniteiten begaf hij zich naar Rome om er de wijsbegeerte en godgeleerdheid te studeeren

mgr. j.th. beelen, naar l. tuerlinx (1858).

In Nederland terug gekeerd werd de jonge geleerde belast met de uitlegging der H. Schriftuur in het groot Seminarie van het bisdom Luik, en in 1836, toen de Hoogeschool van Leuven werd opgericht, benoemden H.H. Hoogwaarden de bisschoppen hem tot professor in de oostersche talen en de H. Schrift.

De hoogleeraar was zonder twijfel de sterkste geleerde in gemelde talen, welke ons vaderland en misschien meer dan een ander land bezat. Grieksch en latijn waren hem zoo eigen als had hij behoord tot de dagen toen deze talen in vollen bloei waren; hij kende hebreeuwsch, chaldeeuwsch en verscheidene andere talen van vroeger dagen en had, wat meer dan een professor mist, eene voordracht zoo klaar en duidelijk dat zij aller bewondering trok.

Geen wonder dan ook dat hij het onderwijs der Oostersche talen in België stichtte, op vasten grondslag vestigde en eene gansche rei van leerlingen vormde, die, onder zijne leiding, zelf meesters in deze studie geworden zijn. Het was ook Mgr. Beelen, die het eerst de vertaling uit het Syriaksch van de epistels der Maagden in het licht gat, het eerste boek in die taal, merkt een artikel op, dat sedert drie eeuwen hier van de pers kwam. Overigens eene gan-

[p. 338]

sche reeks van belangrijke werken, allen betrekkelijk of overzettingen uit oostersche talen volgden elkander op, en onder deze staat als een gedenkteeken de epistel aan de Romeinen

Wij, Vlamingen, zijn Mgr. Beelen veel dank schuldig. Immers, wie onzer kent zijne beroemde vertaling van het Oud-Testament en der Psalmen niet. Beiden zijn verrijkt met aanteekeningen, die ons tot in het diep der geschiedenis doen doordringen en met bijzonderheden bekend maken, die ons tot voor de verschijning dezer boeken, vreemd waren.

Voor de vertaling der Psalmen bezigde Mgr Beelen de romeinsche uitgaaf (ex typographia Apostolica Vaticana) van het jaar 1592, 1593 1598. Gedurig werd de overzetting vergeleken met de grieksche overzetting, waarnaar zij gemaakt is, en met het hebreeuwsch. ‘Het inzien van die grieksche overzetting en van den grond tekst, zegt de geleerde orientalist, was voor het verstaan van ons latijnsch psalterium volstrekt noodzakelijk: zonder dat bleef de vulgaat voor den vertaler op vele plaatsen zeer duister, ja, zelfs geheel en al onverstaanbaar.’ Wat de vertaling betreft deze is vloeiend, verheven dichterlijk. De woorden zijn met zorg gekozen en benadeelen dus nergens de hooge stemming des oorspronkelijken schrijvers.

De H. Stoel heeft zijne hooge verdiensten in meer dan eene omstandigheid erkend en toen dezer dagen de Alma Mater den 50ⁿ verjaardag harer herinstelling vierde, herdacht Mgr. Pieraerts den geleerden man in de schitterende redevoering die de rector magnificus in de academische zitting uitsprak. Mgr. betreurde dat de eerbiedwaardige grijsaard die prachtige feesten niet meer mocht bijwonen; hij heeft er slechts de toebereidselen van mogen zien.

Mgr. Beelen was raad van de Congregatie van den Index, geheim kamerheer en huisprelaat van Z.H. den Paus.

Het portret dat wij den lezer aanbieden, dagteekent van 1858, toen de hoogleeraar nog in den vollen bloei des levens was en reeds veel roem rondom zijnen naam vergaderde. Het zal onzen lezers aangenaam zijn aldus kennis te maken met den sympathieken geleerde, den reinen priester, den vriendschappelijken man.

Joden in en buiten Jerusalem.

Wij plaatsen ons hier, onwillens zelfs, voor eene wel scherpe tegenstelling: de joden in en buiten Jerusalem. In de heilige stad zijn de joden nog vroom in den vollen zin des woords, treuren om den tempelval en verwachten, met volle overtuiging, de komst van den Messias. Buiten de stad, dat is verspreid in Europa, is de jood meestal een sjachelaar geworden die geene middelen spaart, welkdanige ook, om zich te verrijken en met dien rijkdom daarenboven nog oorlog voert tegen onze kristene beschaving.

Wij hebben eerbied voor den geloovigen jood, niet voor dien welke thans de groote rol speelt op onze beurzen, in de niet altijd ordentelijke speculatiën en verachtelijke strooperijen, waarvan de eenvoudige burgers de slachtoffers zijn; doch daar waar de jood rustig leeft, eerlijk zijne zaken doet, nog niet heult, met het ongeloof - zooals hier in België veelal het geval is - zal niemand hem zijne achting ontzeggen.

De joden, die wij hier voorstellen, zijn geloovigen. Iedereen kent het roerende tooneel dat aan de westzijde des tempels van Jerusalem, na achttien eeuwen, nog altijd plaats heeft. Een fransch schilder heeft dit onderwerp op eene meesterlijke wijze op het doek weergegeven. Het heiligdom, door den wil Gods gevallen, moest zich niet meer opbeuren uit de puinen; maar toch komen de joden nog altijd vrijdag namiddag tusschen 3 en 4 uren, bij den ouden muur weeklagen en bidden, opdat God den tempel in al zijne pracht zou laten heropbouwen.

Die plechtigheid heeft plaats tusschen een voorbidder en het volk, en luidt als volgt:

‘Wegens den tempei die verwoest is’ -

Op deze woorden antwoordt het aanwezige volk:

‘Zitten wij hier eenzaam en weenen.’

Die woorden worden na ieder vers van den voorbidder herhaald. Deze laatste gaat op smeekenden toon voort:

‘Wegens het paleis, dat omver geworpen ligt -

Wegens de muren, die gescheurd zijn -

Wegens onze heerlijkheld, die verdwenen is -

Wegens onze groote mannen, de verslagen zijn -

Wegens de kostbare steenen, die verbrand zijn -

Wegens de priesters, die gevallen zijn -

Wegens onze kouingen, die hen veracht hebben -’

Het slotgebed luidt eindelijk:

Voorbidder: ‘Wij bidden U, ontferm U over Sion!’

Volk: ‘Vergader de kinderen Jerusalems!’

Voorbidder: ‘Haast u, haast u, Verlosser Sions!’

Volk: ‘Spreekt tot het hart van Jerusalem!’

Voorbidder: ‘Schoonheid en majesteit moge Sion omgeven!’

Volk: ‘Ach wend u genadig tot Jerusalem!’

Voorbidder: ‘Moge weldra het koninkrijk weer over Sion verschijnen!’

Volk: ‘Troost hen die treuren over Jerusalem!’

Voorbidder: ‘O dat vrede en zegen wonen in Sion!’

Volk: ‘En de twijg ontspruite te Jerusalem!’

De muur, waar deze klaaggebeden elken vrijdag opstijgen, is gekend onder den naam van el Ebra, plaats des geweens. Pelgrims komen uit alle oorden der wereld - behalve die welke in Europa den beurstijd niet gaarne zouden willen missen - om dáár voor het opbouwen des tempels te bidden, en onder deze vindt men vele Polen, die hunne godsdienstoefeningen trouw in eere houden, ofschoon er zijn die ook geducht het gouden kalf vereeren.

Wat hier op de tweede gravuur wordt voorgesteld, is het watergebed of het taschlich, dat in de maand tischri, omtrent de herfstevening, gevierd wordt. In diezelfde maand valt de Groote Verzoendag en het Loofhuttenfeest. Het bovengemelde feest der poolsche joden bestaat in het opzeggen van gebeden bij een vischrijk water.

Het gebed rolt over de vergiffenis der zonden, die, even als de rivier de onreinigheid wegspoelt, door Gods wil worden weggevaagd. De joden kiezen voor deze plechtigheid eene afgezonderde plek, hetgeen niet zelden bij het volk aanleiding heeft gegeven tot erge beschuldigingen. Evenzoo werden zij wel eens verdacht van het water te vergiftigen, omdat zij soms, bij die plechtigheid, kruimels brood in de rivier lieten vallen.

Bij onze joden is deze plechtigheid onbekend of minstens zij wordt niet uitgevoerd in den zin als dit bij de poolsche joden plaats heeft.

In-eenschuivende brandleer.

Men ziet hier in gravuur de brandleer van Schwieger, te Leipzig. Volgens de I^e figuur is de leer gansch opgesteld, volgens de 2^e is zij ineen geschoven, want de acht gedeelten, die op elkander geplaatst zijn, schuiven in elkander. Heel dat toestel staat op eenen wagen en kan dus gemakkelijk verzet worden. Door het draaien met eene windas schuift de brandleer in- en uiteen. Alvorens de leer op te winden, maakt men ze vast door middel van vier balken a a a a, die ook uit het ineengeschoven geraamte voortkomen. Terwijl men beneden de windas draait, klimt rechts en links een man op de leer, om met de bouten b de verdiepingen op de uitstekken d vast te maken. Bij het neerlaten der verdiepingen worden die bouten er uit getrokken en de wervels c voor iedere ineengeschoven verdieping omgedraaid. Deze brandleer heeft het voorrecht zeer licht van bouw en toch sterk te zijn.