De Belgische Illustratie. Jaargang 16

[p. 281]

[Nummer 36]

Onze gravures.

Het kasteel van Wijchen.

Het kasteel van Wijchen, in Gelderland gelegen, heeft voor ons, Vlamingen, eene bijzondere aantrekkelijkheid. Immers, dit prachtige verblijf herinnert ons aan den heer baron Eduard Osy de Wijchen, lid der Kamer van Volksvertegenwoordigers voor het arrondissement Antwerpen - een der meest populaire mannen uit den hoogen stand, waarop Antwerpen, en vooral de Vlamingen, fier zijn.

het kasteel van wijchen.

Evens als zijn vader, wiens voetstappen van burgerdeugd en kristenzin, de baron Eduard Osy trouw volgt, voert hij den titel van ‘de Wijchen’ en is dan ook de eigenaar van het prachtige kasteel, waarvan wij vandaag eene teekening in de Belgische Illustratie geven.

Dit kasteel is een der oudste burchten, welke er in het schilderachtige Gelderland bestaan. Men moet slechts een oogslag op de teekening werpen, om te zien dat het van voor eeuwen dagteekent.

Gansch het gebouw en toebehooren zijn door eene diepe gracht omgeven; het Ster- en Slingerbosch, die eiken van eeuwen oud tellen, de plantagies van allen aard, de bloemtuin, de boomgaarden vormen een trotsch geheel, en dat daarenboven zeer schilderachtig mag gezegd worden.

Dit laatste wordt nog verhoogd door de flinke daken der gebouwen met toren en hoektorentjes, de ophaalbrug, de verschillende versieringen, door den bouwer op zeer eigenaardige manier aangebracht. Onder die versieringen wijzen wij op de beeltenissen niet opschriften, welke de zuidzijde van het gebouw, beneden de kroonlijst, versieren.

Zoo ziet men daar een scepter en een houweel gekruist, boven welke zinnebeelden van koning en werkman, een doodshoofd en daaronder in het latijn ‘De dood maakt den vorst aan den slaaf gelijk.’ Verder: eene hand uit eene wolk te voorschijn komende en den bliksem slingerend met het onderschrift: ‘Wie tegen ons?’

Een leeuw met den klauw op een bekkeneel rustend, met de woorden: ‘De zege wijkt den

[p. 282]

overwonnene.’ Twee handen in elkaar geslagen, met het opschrift: ‘De trouw maakt rijk en sterk of behoudt.’ Een feniks, in den vuurgloed, met het bijschrift: ‘In altijd hernieuwde jeugd.’ Een veid met korenaren met de zinrijke woorden: ‘De hoop op een ander leven.’ Vijf pijlen door eene slang omkronkeld, met de spreuk: ‘Niets vermag men tegen overmacht’ en eindelijk de zon en eene zonnebloem, omgeven door andere planten en de woorden: ‘Altijd het hoogste in het oog.’

Men ziet, de bouwer was een man, die zich niet alleen aan aardsche wijsheid kluisterde, maar ook aan die welke een hooger streven had.

Als men de ophaalbrug is overgegaan, bereikt men eene diepe poort en treedt op een groot binnenplein. Men kan den grooten toren van het kasteel zeer gemakkelijk beklimmen, en van daar heeft men liet schoonste gezicht dat een dichter zou kunnen droomen. Men ziet niet alleen de Maas, als eene zilveren en in de zon blikkerende slang het landschap doorkronkelen, maarook het heuvelachtig landschap, de kerktorens rechts en links, de landerijen, de heiden en de weiden vormen er eene rijke verscheidenheid voor het oog.

Draagt het uitwendige van het kasteel een bijzonderen stempel, ook het inwendige levert meer dan eene eigenaardigheid op. Daar ook is men niet zelden zinnebeeldig te werk gegaan. Volgens het landvolk zegt, en vele dezer gezegden zijn juist, zijn er in het kasteel te Wijchen zooveel kelders als er maanden, zooveel kamers als er weken, zooveel vensters als er dagen, zooveel ruiten als er uren in 't jaar zijn. Wie de laatsten tellen wil, hij wage dit!

De edele heeren van Wychen zijn reeds vermeld in de eerste helft der XII^e eeuw; zij waren machtige edellieden en hielden hunne goederen ter leen van den keizer zelven; doch nadat Nijmegen aan den graaf van Gelderland verpand was, werden zij dezen onderworpen.

De bouwer van het kasteel was Dom Emmanuël van Portugal, de schoonbroeder van Maurits van Nassau. Deze Dom Emmanuël had de eigen zuster van gemelden prins, prinses Emilia, gehuwd. Hij leefde er een tiental jaren als een braaf en kristelijk man; doch zijn leven had zeer veel dorens, aangezien hij katholiek was en de Staten van den lande, zoo als men weet, den roomschgezinden erg verdacht hielden en zelfs haatten. Toch diende Dom Emmanuël trouw de zaak der republiek tegen Spanje en werd zelfs in een gevecht nabij Kevelaar, onder Frederik Hendrik, gewond en door den vijand krijgsgevangen gemaakt.

Prinses Emilia stierf te Geneve in den jare 1629 en liet twee zonen en zes dochters achter. In 1639 verkochten deze laatsten het kasteel aan Eustachius van Hemert. gedeputeerde van het kwartier Nijmegen, die het echter een jaar nadien, dus in 1640, overmaakte aan Philips van Nassau, heer van Grimhuizen; doch de wettige eigendom van het kasteel werd den laatstgenoemde slechts toegekend na een zeer ingewikkeld proces.

De stam Nassau-Grimhuizen bleef den katholieken godsdienst getrouw, niettegenstaande de hevige protestantsche woelingen; doch deze tak der Nassau's is uitgestorven. Ten bewijze dat zijne afstammelingen goed katholiek waren, zien wij in een artikel van den heer Gomarius Mes vermeld, dat ‘zij ter sluik de geestelijke herders der streek, beurtelings paters Jesuïeten, Capucienen van Velp en Franciskanen van Megen,’ herbergden.

Beurtelings kwam het adellijk slot in het bezit der familiën Casembroot, Scherpenzeel, van Wevelinxhoven en eindelijk aan de familie Osy, door huwelijk van den baron Jan Osy. De zoon van dezen, baron Ferdinand, had geene kinderen en, na een oogenblik in de handen van jonkvrouw Della Faille geweest te zijn, werd baron Osy, dien wij allen in Antwerpen gekend hebben, eigenaar van slot en titel en het is nu, zooals wij hooger zegden, zijn zoon Eduard, die als heer van Wijchen optreedt.

De heer baron Osy de Wijchen verblijft zelden op dien prachtigen eigendom; eenige aren geleden bracht hij er, even als mevrouw de baronnes, eenige weken door en nog spreekt men in den omtrek van het leven, de beweging die zich toen in het oude slot vertoonde, van het gulle karakter van den edelen man en van dat zijner echtgenoote. Gewoonlijk verblijft de heer Baron Osy de Wijchen op zijn sierlijk kasteel van Hoogboom, nabij Antwerpen.

De horenfaizant.

De horenfaizant behoort in het Himalayagebergte thuis, doch hij is in onze wereldstreek ingeburgerd, wel is waar niet overvloedig. Dit laatste is niet toe te schrijven aan verschil van luchtstreek, maar wel aan de duurte des vogels. Immers, de streek in welke hij in gezegd gebergte leeft, heeft ongeveer dezelfde luchtgesteltenis als wij hier in Europa genieten.

In den zomer huist de horenfaizant zeer hoog in de bergen, beneden de sneeuwlinie: allengs en naar gelang de wintermaanden naderen, zakt de vogel naar beneden af. Men moge dan al eens dezen vogel in zijne rust stooren, indien dit niet al te dikwijls en te sterk gebeurt, komt hij spoedig op zijne eerste plaats terug; maar wonderlijk is het wel dat de natuurkundigen tot nu toe nog geene bepaalde inlichtingen hebben over het leven en de gewoonte der horenfaizanten in het wilde.

Men weet nochtans dat die vogels zes en zelfs meer eiers leggen, zes en twintig dagen broeien en hunne kiekens twee jaar noodig hebben om volgroeid te zijn. De eiers zijn geel, licht en fijn besprenkeld met tikkeltjes De horenfaizant of tropogaan vraagt niet veel voedsel en wat hij noodig heeft vindt men altijd: veel groensel, maïs, boekweit, tarwe, gekookte aardappels, enz.

Een prachtige vogel is voorzeker de horenfaizant; rank is hij van gestalte en verbazend rijk is zijn gepluimte. De schitterendste kleuren doen zich in zijne veeren op De kuif op den kop is goud; de hals oranje, de rug vinnig rood, de staart bruin, de borst en buik insgelijks rood; doch dat zijn de eenige kleuren niet, die zich in zijn gepluimte opdoen; geen penseel, zelfs niet het behendigste, zou de nuancen, de kleurenmengeling kunnen weergeven. De beschrijving, die wij er van zouden geven, blijft altoos onvolledig.

In den paartijd krijgt de horenfaizant een nog schitterender kleedsel dan in de andere maanden van het jaar; 't is of hij dan door zijne pracht nog meer bekoren wil. De naam van horenfaizant is hem gegeven om de blauwe horentjes, die in de kuif op den kop verloren loopen; doch die de vogel naar welgevallen kan opsteken.

Schoone vogels zijn in den regel geen nachtegalen; de horenfaizant heeft even als de pauw en de papegaai een onaangenamen, scherpen schreeuw.

De Japaneesche oorlogsgod te Simoda.

Japan is een land dat onder alle opzichten verdient bestudeerd te worden, niet alleen om zijne zeden en gewoonten, maar ook alles wat zijnen handel en nijverheid betreft De zeden en gewoonten, onder ander het ceremonieel aan 't hof, zijn vol eigenaardigheden, die overigens in verschillende werken breedvoerig besproken werden; niet minder opmerkenswaardig is het feest van den Japaneeschen oorlogsgod, waarvan wij hier eene afbeelding meedeelen.

De Kamidienst bevat tien groote feesten en een der voornaamste is dat aan den God des oorlogs toegewijd. Op dit feest gedenkt men de schimmen van die, welke in den oorlog gevallen zijn. God Hat-si-man vindt overal tempels; de voornaamste is die van Oefa; doch wat wij op de gravuur voorgesteld zien, is de tempel van Simoda.

Het feest bestaat eigenlijk hierin, dat de familieleden der gesneuvelden, met eene doodkist tempelwaarts trekken, doch tevens zorgen dat hunne bedienden van een goeden maaltijd voorzien zijn, want als er lang genoeg rondgetrokken, op fluit, gong, trommel en bekken gespeeld is, gaat men op de grafplaatsen feest vieren, eten en drinken.

Het overschot van den maaltijd wordt op bootjes, uit strooi gevlochten, geplaatst, aan de golven prijs gegeven, in het vertrouwen dat de golven dit overschot naar het schimmenrijk zullen voeren.

In den stoet merkt men allerhande gedrochten op, onder ander twee leeuwen, doch die leeuwen zijn al niet veel meer dan de paarden in onze oude ommegangen; het zijn twee personen die onder een dekkleed gaan, de laatste gebogen, en waarvan de eerste een papieren leeuwenkop op het hoofd draagt. De stoet wordt zoowel te paard als te voet bijgewoond, doch met een slechts betrekkelijken eerbied gevierd.