De Belgische Illustratie. Jaargang 16

[p. 65]

[Nummer 9]

de graaf van chambord.

[p. 66]

Onze gravures.

De graaf van Chambord.

Nog is de nagalm van den slag, die de legitimistische partij in Frankrijk trof door den dood van den graaf van Chambord, niet teenemaal bedaard. De slag, die op het koningsgezinde Frankrijk neerviel, was inderdaad zwaar. De graaf de Chambord was een man van grondbeginselen, 't geen in onzen tijd zeer zeldzaam is. Hij offerde geen enkele sylbe van die grondbeginselen op, al mocht dat vasthouden hem dan ook nog zoo veel kosten.

Er is een oogenblik geweest dat de graaf de Chambord den troon van Frankrijk had kunnen beklimmen, hadde hij de witte leliënvlag voor de driekleurvlag willen opofferen; de Chambord weigerde: ‘de witte vlag wapperde over mijne wieg, zegde hij; ik wil dat zij eens mijn graf zal belommeren,’ en het koninkdom, dat een oogenblik voor zijn oog geschitterd had, verdween als een spiegelbeeld, als het fata morgana in de prairieën.

De naam van Henri V zal immer als een prachtig toonbeeld van edelaardigheid, rechtzinnigheid en overtuiging in de geschiedenis geboekt staan. De graaf de Chambord zal gekend blijven in de geschiedenis als iemand, wien men zal verwijten zijn tijd niet gekend te hebben, maar tevens zal men er bij voegen, dat hij verre boven zijne tijdgeiloten verheven stond en het beter ware geweest dat zijne tijdgenoten waren geweest zooals hij; doch in dat geval zouden wij eenen droom op aarde hebben zien verwezenlijken, en dat is niet mogelrjk.

Graaf de Chambord's geschiedenis moeten wij hier niet meer hermaken; zij is meer dan genoeg gekend. Hoe kwam hij, hertog van Bordeaux, aan den titel van graaf de Chambord? Die vraag beantwoorden, zal voor vele lezers belangrijk zijn.

Chambord, het koninklijk kasteel, ligt aan eene kleine rivier, op korten afstand van Blois. Het kasteel is omgeven door een park van verscheidene duizenden hectaren groot, omringd van flinke muren en heeft in zijn geheel een recht schilderachtig aanzien. Dit park was in dezer voege aangelegd dat het tot verschillende jachten kon dienen. Jagers, ruiters en koetsen konden langs hooge en prachtige dreven, het terrein in alle richtingen bezoeken.

De graven van Blois hebben dit verblijf in de X^e eeuw gebouwd; doch het had in die dagen voorzeker de waarde en uitgestrektheid niet, die het later bekwam. Ook heette het niet Chambord, maar wel Chambost of Chambourg. Onder Louis XII werd Blois bij het koninklijk domein gevoegd; doch het kasteel was langzamerhand in puin gevallen en het werd onder Francois I heropgebouwd, doch verre van in een edel gevoel. Het kasteel was geruimen tijd het tooneel van het wangedrag van dien le roi s'amuse. Het werd met eene ongelooflijke prachten ten koste der arme schatkist gebouwd. Twaalf jaren werden er aan besteed en ieder jaar werkten daar achttien honderd werklieden, zoo binnen als buiten.

Wij zullen de geschiedenis van het kasteel van Chambord, opzichtens het verblijf van Francois I en opvolgende koningen, niet hermaken: 't is juist geene zeer stichtelijke geschiedenis. De namen Diana de Poitiers, Marie Touchet, de la Vallière, de Montespan en zoovele anderen zijn aan die residentie gehecht, en het is of de graaf de Chambord, door haar aan te nemen, die woning door reinheid, deugd, eerlijkheid en rechtschapenheid heeft willen zuiveren.

Door Louis XV werd het kasteel aan Maurice, graaf van Saksen geschonken. De overwinnaar van Fontenoi gaf aan Chambord deels den vorigen luister terug. Hij huisde er met twee regementen uhlanen, omgeven door de standaarden die hij veroverd had en vervroolijkt door een aangenaam gezelschap, waarvan mej. de Chantilly en Mme Favert het schoonste sieraad waren.

Louis XVI gaf Chambord in genotgebruik aan de Polignac's, en in 1790 sloeg de republiek het prachtige domein aan. Men plaatste er eene paardenstoeterij en, hoofdplaats verklaard van het vijftiende kohort van het eerelegioen, werd het betrokken door generaal Augereau.

In 1809 werd de eigendom aan de kroon gehecht en Napoleon gaf hem aan den prins van Wagram. Die familie kreeg tien jaren later van Louis XVIII de toelating om Chambord te verkoopen. Eene groep van hooge ambtenaars hadden bij inschrijving eene aanzienlijke som vergaderd, en den 5 maart 1821 werd het kasteel hun toegewezen voor de som van I.749-677 fr.

In naam van Frankrijk gaf die groep het kasteel ten geschenke aan den hertog van Bordeaux, die alsdan den titel van graaf van Chambord kon aannemen. De vijanden der legitimisten hebben dien koop nijdig gehekeld en er den spot mee gedreven, onder ander Paul Louis Courier in zijn Simple discours. Dat alles mocht niet baten: den 27 januari 1830 werd het vorstelijk verblijf aan den koning geschonken en het bleef het erfdeel van den jongen prins.

De hertog van Bordeaux bleef eigenaar van Chambord en in 1844, bij het overlijden van zijnen oom, den hertog van Angoulême, berichtte hij aan de mogendheden dat hij den titel van graaf van Chambord zou blijven dragen, tot dat hij den troon zijner voorvaderen weer zou hebben beklommen.

Dit oogenblik, dat velen in Frankrijk wenschten en dat aan dit gekrenkt, geschokt en meer en meer afdalende land eindelijk eenigen tijd rust en vrede zou gegeven hebben, is nooit aangebroken. Frankrijk, dat sedert de omwentelmg van 1793 verbijsterd en verdwaald is, heeft geen oogen gehad voor dit grootsch en verhevene figuur, en 't is of de Godheid dit land eindelijk met een totaal verval straffen wil, door het elken redder te ontnemen.

De graaf van Chambord was als mensch eene schoone en koninklijke figuur, welwillend en goedhartig voor allen die hem benaderden. Meer dan een van ons heeft hem te Antwerpen gezien, gesproken en hoogachting betuigd. Hij verbleef in het hôtel St.-Antoine en ging niet zelden alleen zeer vroeg naar de nederige kerk der Capucienen, aan de Ossenmarkt, om er de Mis te hooren en ter Communie te gaan.

Zonder twijfel had hij geruimen tijd in Antwerpen verbleven en ware er dikwijls terug gekeerd, want de aloude zeden van ons volk bekoorden hem, hadde men niet een kunstmatigen oploop in Antwerpen's straten tegen hem gemaakt, met de beweering dat hij, die nooit in eene samenzwering deel nam, tegen de rust (!) van Frankrijk conspireerde.

Toen de graaf van Chambord eenige dagen die samenscholingen, aangeleid door zekere personen die daaruit verbetering van positie en nut voor hunne partijschap hoopten te trekken, voor het hotel had gezien, verklaarde hij geen reden tot moeielijkheid te willen zijn, zelfs niet al bestond er geen schijn van schuld. De edele vorstenzoon verliet onze stad, waar ieder eerlijk en deftig man beschaamd was over de ongastvrijheid, die hem door zekere personen was aangedaan.

Op de Schelde.

't ls een schoon riviergezicht, dat door den maneschijn, den beperkten horizon en de fantastieke schepen in de verte, nog belangwekkender wordt. Het licht der maan speelt tooverachtig in den rustigen waterspiegel, die schier door geen riemslag meer bewogen wordt. De natuur is in volle rust en geen wezen schijnt er op het watervlak te leven.

Een stadsgezicht te Amsterdam.

Amsterdam levert zeker, voor den schilder, voor den teekenaar, schatten van onderwerpen op. Terwijl onze steden in Zuid-Nederland, onder den invloed van den franschen geest, meer en meer hun karakter van vroeger dagen verliezen, heeft Amsterdam dit, in zijne geheele volheid, bewaard.

In de Jodenwijk vooral vinden wij hoeken en kanten, die hoogst karakteristiek zijn, en de gravuur, welke wij hier meedeelen, is daarvan een bewijs. Even als Gent en Brugge en zelfs Mechelen, hare waterloopen binnen de stad, en dus ook haar karakter hebben behouden, is dit het geval met Amsterdam. Te Antwerpen is integendeel dit alles verdwenen onder de overwelving, en hebben de stevige huizen van onze voorouders plaats gemaakt voor die van ‘licht en dicht’, zoo als de burger spottend zegt.

Voor onze dames kan het afschuwelijk leelijk zijn; maar wij, wij wenschen wel van eenige moderne, geschilderde, geverniste en verlakte gevels bevrijd te worden, en integendeel verrijkt door eenige oude, gebolsterde, grauwe en vuile muren van over eenige honderden jaren.

Het groote biervat op de Amsterdamsche tentoonstelling.

De Amsterdamsche tentoonstelling is als omgeven door een aantal inrichtingen, gestichten, paviljoenen, enz. enz., die zeker zeer merkwaardig zijn. Onder deze bemerkt men het groote biervat, zoo groot dat het meer dan honderd personen kan herbergen. 't Is dan ook eene herberg, welk goed oud woord, in onzen tijd, alweer verduitscht, vermoffeld, verengelscht of verfranscht wordt.

Wilt gij een goed glas bier drinken? Ga het vat binnen. Ziehier hoe een kronijkschrijver het binnengedeelte van dit reuzenvat beschrijft:

‘Er zou hier anders wel loof te vinden zijn om kransen te vlechten; want men heeft dit eigenaardige bierhuis van binnen met een kwistigen overvloed van bloemen en sierplanten vervroolijkt; boven op de biervaten, langs de wanden op stellingen opgestapeld, tiert een rondloopende hangende tuin, en de bloemen klauteren tegen de boogsgewijze ramen op, die zijn aangebracht. Die bloemen en het gekleurde glas der ramen maken het in deze ton zoo gezellig dat menigeen, zoo hem het aanbod gedaan werd, hier wel den Diogenes zou willen spelen en zich voor goed in het vat installeeren. Het is althans den bezoekers, die hier blijven plakken, wel aan te zien dat zij er zich niet vervelen.

‘Het eigenaardig karakter van het gebouwtje is ook in de versiering uitstekend volgehouden; overal ziet men hanen en sleutels, en de gaskroon aan het houten gewelf is uit flesschen en glazen samengesteld; uit den hals van elke flesch steekt een nagebootste kaars, van een gaspit voorzien. Ook van buiten zijn, zooals men uit de afbeelding ziet, de zinnebeelden der firma tot versiering aangewend, en als ik u zeg dat de hanen, die op den top van elk vat prijken, meer dan anderhalven meter hoog zijn, terwijl de twee sleutels, die den windwijzer midden op versieren, een paar meters lang zijn, dan kunt ge u eenigszins een denkbeeld van den omvang van dit tweede Heidelbergsche vat maken.

De twee vaten meten dan ook aan den bodem zeven meter en in het midden acht en een halven meter in middellijn. Was het reuzenvat met bier gevuld, dan zou men er niet minder dan 500.000 liters uit kunnen tappen, en de oppervlakte, die het beslaat, bedraagt honderd vierkante meter, dat is een ruimte, waarop men een aardig heerenhuis zou kunnen zetten. De hoogte van den bodem tot aan den top van de windvaan is zestien meter.

Aan den amsterdamschen bouwmeester Bleys komt de eer toe op het vernuftig denkbeeld gekomen te zijn een bierhuis in den vorm van een biervat te bouwen, terwijl zijn stadgenoot, de timmerman Eyrond, dat denkbeeld ten uitvoer bracht. De brouwerij “de Haan en Sleutels” kan er zich niet anders dan geluk mee wenschen; want het bezienswaardige gebouwtje trekt stellig veel meer de aandacht en blijkt alzoo een veel doelmatiger reclame dan de piramiden van vaten of flesschen, die men elders op de tentoonstelling ziet opgericht.’