Het Belfort. Jaargang 8

[p. 360]

Shakespeare-Bacon⁽¹⁾.

Gelukkige Vondel, die een levensbeschrijver vondt als Brandt, uw tijdgenoot! Wie weet of anders uw schoonste gewrochten u sedert lang niet ontvreemd en aan Grotius of Hooft toegeëigend waren? Immers die mannen hadden alle noodige schoolgeleerdheid om die te schrijven; maar gij, een kousenhandelaar! Ziedaar de bewijsvoering der Baconisten. Dat Bacon die dramen geschreven heeft, die zooveel kennis en wetenschap verraden, à la bonne heure; maar Shakespeare, een slachter, foei! Met even veel recht kon men Dante zijne Divina Commedia ontmoffelen. ‘Daar komt immers zoo ontzagelijk veel scholastieke wijsbegeerte en godgeleerdheid in voor, dat een politieke florentijner kemphaan, als deze Alighieri, die onmogelijk heeft kunnen schrijven. Zij diende eerder den doctor facundus Joh. Aureolus of den doctor ornatissimus Joh. Bassolis toegekend. In de tractaten van die mannen vindt men immers eene lange reeks volzinnen met gansch gelijkvormige spreuken’⁽²⁾.

3^o Dat wij sedert lang in volle belachelijkheid zeilen, is den lezer niet ontgaan. Getuige het voorstellen van Francis Bacon als Shakespeare's plaatsvervanger, voorstel waar het gezond verstand tegen

(1) Zie Het Belfort, blz. 276.

(2) Stimmen aus Maria Laach. Loc. cit.

[p. 361]

opstaat, en ook geen enkel deugdelijke reden voor pleit! Getuige de onbeschaamde losheid, met dewelke men trots alle wetten eener oordeelkundige critiek, Engelands grootsten dichters eeuwenoude titels voorbijziet en hem op loutere verdenkingen of schijnredenen, die slechts in een ontredderd vrouwenhoofd voor werkelijkheid kunnen doorgaan, van vernuft en kroon zoekt te berooven. Doch die belachelijkheid gaat veel verder dan men men wel zou denken, ja zoo verre dat zij aan onzin grenst en bijna medelijden verwekt. Dit door eenige voorbeelden in het licht stellen, zal wel het geschikste middel zijn om het Bacon's stelsel volkomen den bodem in te slaan. Daarom laten wij nu de damen Pott en Windle en den heer Donelly op het tooneel treden.

De dame Pott komt voor den dag met een oud kladboek van Bacon; en uit eenen hoop van 1665 losse, afgezonderde volzinnen, stellingen, spreekwoorden van zeer gemeenen en onbeduidenden aard, wil zij bewijzen, dat die knapzak van schooljongenswijsheid de kruitton is, waaruit Lord Bacon het veelkleurig, overheerlijk vuurwerk van Shakespeare's kernspreuken heeft doen opstijgen. De meest alledaagsche aanhalingen uit Virgilius en Horatius houdt zij voor hoogst gewichtige vonden; doodeenvoudige uitdrukkingen als you have en good morning zet zij tegenover plaatsen uit Shakespeare's dramen. Ja, naar haar inzicht had de dichter bijv. in de Vroolijke wijven van Windsor niet kunnen zeggen: Rogues, hence, avaunt⁽¹⁾ indien hij niet van te voren in zijn klad opgenomen had: Procul, o procul este profani!

Niet min werkwaardig zijn de parallelen die Madame Windle in het drama Cymbeline ontdekt heeft. Als de oude Belarius zich daar Morgan noemt,

(1) Schurken, weg, voort!

[p. 362]

dan vindt zij daarin de uitroeping: my Organ, dat is: my novum organum! Dat kon alleen Bacon zeggen! Als Posthumus afscheid neemt van Imogen, denkt zij er volstrekt niet aan, dat hier het harteleed van twee geliefden afgeschilderd wordt. Posthumus zegt immers:

My queen, my mistress!

O Lady, weep no more; lest I give cause
To be suspected of more tenderness
Than doth become a man!⁽¹⁾

Doch neen! Volgens Mrs. Windle spreekt hier Bacon van Verulam en de zin is: ‘O mijne dramen. Dat ik in uwe bladeren niet te veel hartzeer verrade, om de onderdrukking onzer namen, opdat de wereld het smartelijke dezer gedwongen scheiding niet in zijne werkelijkheid vatte, daar het mij nagenoeg allen moed ontneemt, terwijl ik schrijf’.

De Duitsche verslaggever, dien wij deze bijzonderheden ontleenen, roept hier met bijtende scherts uit: ‘Wijven die zoo redeneeren, zijn blijkbaar geen vroolijke wijven, en men kan den wensch niet weerhouden, dat zij haar fijne vingeren liever in naaidoozen en theepotten dan in Shakespeare's letterkunde gestoken hadden. Dat opkomen van précieuses en litteratuur-damen - eene vrucht van overspannen meisjesopvoeding, ongezonde emancipatie en schrijversijdelheid - laat in het algemeen voor de letterkunde weinig winst verhopen’.

Zou hij zich nog zoodanig tegen de vrouwen uitgelaten hebben, had hij den heer Donelly gekend, den heer Ignatius Donelly, Noord-Amerikaner, oudsenator van Minnesota, gewezen lid van het Was-

(1)

Vorstin, meesterse

O vrouwe, ween niet meer, opdat ik mij niet
Verdenken late van meer teederheid
Dan eenen man betaamt.

[p. 363]

hington Congres, die zich deze laatste jaren vleide het onwedersprekelijk bewijs van Bacon's authorship te hebben gevonden? Het gerucht verspreidde zich weldra in die verre streken; een dagbladschrijver van New-York had met den wonderlijken man een interview, dien al de kranten van America en Europa overnamen en met min of meer ernstige bedenkingen deden vergezeld gaan. Alle waren het eens om te bekennen dat de H. Donelly iets gansch oorspronkelijks bereidde, dat met de tot nu toe ondernomene navorschingen niets gemeens had, een echt Amerikaansch voortbrengsel. dat in de meening zijns vinders voor altoos een einde aan den twist zou stellen. De afwachting was dus ten hoogste gerezen en de reclame te volle gelukt.

Eindelijk verkondigde de Daily Telegraph in November 1887 de geboorte van het lang verwachte wonderkind. Zijn artikel: Dethroning Shakespeare. Who wrote his plays? Cipher by Francis Bacon maakte grooten opgang. De inleiding gaf wel den eenigszins pijnlijken indruk weer, door M. Donelly's werk teweeg gebracht.

‘Niet min onwelkom, vreemd en smartelijk valt het bovenstaanden titel te schrijven, dan hem te lezen. Sedert schier drie eeuwen is de naam van Shakespeare de zuiverste glorie van Engelands letterkunde geweest en een aanzienlijk bestanddeel der grootheid van het Britisch keizerrijk. De man en zijne weergalooze dichterlijke en tooneelkundige scheppingen maakten, om zoo te zeggen, een belangrijk deel uit van ons dagelijksch leven. Gelijk wij roemden op de H. Schrift, die onze Hervormers onverminkt en onbewimpeld aan het volk overhandigden; op ons zoo onbeperkt, doch orde- en wetlievend karter, dat wij te danken hebben aan de eenstemmige samenwerking van vrijheidszin en trouwheidsgevoel; op de heerschappij van onzen stam te zee en te land, door menig geslacht stoutmoedige Engelschen zoo roem-

[p. 364]

rijk verworven; zoo hadden wij in Shakespeare een dichter wiens vernuft onze moedertaal vermaardheid schonk, en haar aan de spits der beschaving stelde. Met het weinige dat wij weten van zijne geboorte en zijn huiselijk leven, zijn wij tevreden geweest; het bewees immers dat onze goddelijk begaafde landgenoot uit den innigsten boezem des eilands gesproten was, dat hij een Engelsch burger was, van nederige afkomst, wel is waar, schaars bedeeld met rijkdom en vrienden, doch zich rustig door onvermoeiden arbeid den weg banende tot een zoo doorluchtigen rang en hoogen roem dat koningen en keizers voor hem moeten onderdoen. En ofschoon onophoudende en hartstochtelijke navorschingen bijna geen enkel belangrijk feit aan de schrale levensgeschiedenis van “Avon's Zwaan” hebben bijgevoegd, de studiën van het een geslacht na het ander hebben den tekst zijner tooneelstukken zoozeer volmaakt en de schoonheden derzelven in zoo klaar een licht gesteld, dat hunne wonderbare verscheidenheid van dag tot dag en rijker en verbazender heeft gebleken. Hoe verstandiger en geleerder de lezer is, zoo meer moet hij Shakespeare bewonderen en liefhebben, zoo onwilliger zal hij een aanval tegen zijn naam en faam verdragen.

Alles vindt men bij den Engelschen dichter, alle menschelijke kennis, alle bevalligheid, alle bekoorlijkheid, alle welsprekendheid, alle majesteit, belangstelling voor alles, ervaring van alles. Vorsten kunnen bij hem de kunst leeren van te gebieden, wijzen de wijsheid, staatkundigen het geheim om te regeeren, redenaars de regelen der welsprekendheid, maagden de wetten der teederste liefde, minnaars den hechtsten trouw en de diepste verknochtheid, krijgslieden de standvastigste onversaagdheid. De wereld benijdt ons het bezit van dien eenigen man, dien de tijd boven de grootsten der oude en nieuwe dagen geplaatst heeft. De menschen hebben opgehouden

[p. 365]

te beknibbelen, zij raadplegen, zij vereeren, zij verheugen zich in 's mans onuitputbare diepzinnigheid en menschenkennis. Het ware gemakkelijker den zilverachtigen Avon stroomopwaarts te doen vloeien, of het koninkrijk een andere taal te leeren, dan het geloof der Engelschmannen in de identiteit en individualiteit van onzen grooten en roemrijken William Shakespeare te schokken.

Niet alleen keuren wij den geest van dit vast geloof goed en deelen wij hem, maar wij aanroepen hem uitdrukkelijk, nu wij de taak aanvangen het publiek den meest ernstigen en vervaarlijken aanval, die er ooit tegen de verhevene vermaardheid vanden Eersten aller Dichteren beproefd werd, bekend te maken.’

Zoo begon het Engelsch tijdschrift, indrukwekkend genoeg.

Het werk van M^r Ign. Donelly was verschenen bij de HH. Sampson, Low, Marston and C^o, de welbekende uitgevers van Fetterlane, en droeg als titel: The great Cryptogram: Francis Bacon cipher in the so-called Shakespeare plays. Het bestond uit twee deelen. Het Argument, het twistpunt, bevatte alles wat ten voordeele der Bacon's theorie eertijds werd ingebracht; de Demonstration, het bewijs, was iets geheel nieuws, daar stond de ontdekking van het cijfer en een brok van het gecijferd verhaal. In het eerste deel haalde de H. Donelly over het algemeen geen nieuwe bewijzen aan, doch zette menig parallelism in het licht tusschen Bacon's gedachten en zekere plaatsen der tooneelstukken⁽¹⁾.

(1) Al de bijzonderheden in dit deel door den H. Donelly aangehaald, zijn verre van bewezen. Zoo schrijft hij eigens dat de jonge graaf van Southampton, wien ‘Venus and Adonis’ werd opgedragen, Shakespeare onbekend was: daar het ten minste even waarschijnlijk is, zooniet geloovenswaardiger, dat Southampton Shakespeare kende en hem 1000 pond leende om hem in staat te stellen New-place op te bouwen, dan dat Shakespeare's vader een slachter was. Waarom dit aangenomen, dat verworpen?
Elders zegt hij dat Shakespeare geen italiaansch kende, daar vele schrijvers het anders beweren: dat Jago's rede: Who steals my purse? de veitaling is van eene stanza uit Berni's Orlando Inamorato, daar deze verzen uit Thomas Wilson's Arte of Rhetorique (1553) zouden getrokken zijn.
Hij gaat zelfs zooverre dat hij de handteekeningen van Bacon en Shakesp. vorgelijkt, die van Bacon net en vast, die van Sh. bevend en onduidelijk. Wat volgt daaruit?

[p. 366]

Onze lezers kennen die bewijzen; wij zullen er dus overheen stappen.

In het tweede deel zou het groote Baconiaansch Cryptogram of cijferschrift den doorslag geven, en voor eeuwig het pleit beslissen ten gunste van Bacon. Dit cryptogram is niets anders dan de bekenning door Francis Bacon in zijne werken of liever in Shakespeare's werken, op behendige wijze met geheimzinnige cijfers en teekenen ingeweven; bekenning in dezer of soortgelijker voege opgesteld: Ik, Francis Bacon, van Sint-Albans, zoon van Nicolas Bacon, Grootkanselier en Zegelbewaarder van het koninkrijk Britanje, heb de tooneelstukken geschreven die den naam dragen van Shakespeare enz.

Hoe de Heer Donelly op de gedachte kwam van zoodanig een cijfer? Altijd in de meening dat Bacon de echte schrijver was, doch door de omstandigheden gedwongen werd zijne tooneelkundige werkzaamheid tijdens zijn leven geheim te houden, vroeg de H. Donelly zich af hoe de Grootkanselier, die de waarde zijner pennevruchten kende, er toe beslissen kon een losbandigen speler de migthy space of his large honours over te maken, zonder het nakomelingschap eenen leidraad te laten ter ontdekking van zulk een ontzettend geestesoffer. Daar hij dit overwoog, trof hij in Bacon's Every Boy's Book een cijferschrift aan. Toen, zegt zij, volgde als een lichtstraal de gedachte: zou Bacon soms een cijfer in zijne tooneelstukken geplaatst hebben? Dat deed hem zoeken naar de plaatsen waar Bacon dit onderwerp

[p. 367]

bespreekt en hij vond, gelijk al de studenten weten, dat de Lord kanselier groot liefhebber was van cijferschriften. In het boek: De Augmentis weidt hij breedvoerig uit op de kunst van mededeelingen of boodschappen in oogenschijnlijk onverschillige teksten in te lasschen, spreekt van de spartaansche scytale en geeft er den uitleg van, gewaagt van cryptographische stelsels, die den ontcijferaar verschalken en misleiden, kortom blijkt zeer ervaren in het vak. Zulke waarneming werkte op M^r Donelly's vinnigen geest als vuur op vlas. Hij twijfelde langer niet of de man die schreef over ‘The Handing on of the lamps or method of Delivery to Posterity’, had denzelfden weg gekozen om zijn naam en openbaringen aan het nakomelingschap te doen toekomen door geheime middelen, waarvan hij zoo zorgvuldig den sleutel terzijde had gelegd, dat deze spoorloos zoekraakte.

En nu als een speurhond op een valsch spoor, als wij hopen en niet twijfelen, begint onze auteur al de tooneelstukken op en af te loopen, op zoek naar woorden als Francis, William, Bacon, Shakespeare. Wat hij najoeg, was eene bekentenis in den zin van die wij vroeger gegeven hebben. Hij begon zijn eerste gesnuffel in de gewone uitgaven in-4^o, in het ingelascht tooneel der ‘Vroolijke Vrouwen van Windsor’ waar Dame Quickly aanmerkt: Hanghog is latten for Bacon. Daar vond hij Shakespeare, als hij Shakes op bl. 56 en peere op bl. 54 te zamen voegde, een weinig verder Francisco, ofschoon niet Francis. De lucht bleek hier echter maar flauwtjes, de neus van den schrijver is langen tijd verbluft, doch gaat op met nieuwe energie in het eerste deel van King Henry IV, ter plaatse waar de tweede carrier zegt: I have a gammon of Bacon, enz. In de nabijheid jaagt hij uit den tekst eenige, van elkaar gescheiden woorden, op: Sir Nicholas, Bacon, Kent, Master, Great, Seal, Commonwealth, England. Het

[p. 368]

spoor bleek echter verkeerd, en de onthullingen waren zeer onbeduidend op die plaats, zoozeer dat men verwonderd staat over de hardnekkigheid waarmede onze brak, in dit eerste tijdstip, het onderzoek voortzet. Hij ging aan het op en af, links en rechts, om en om tellen ten einde eene rekenkundige betrekking te vinden, waarvan, na lange maanden, de uitkomst een onzin bleek. ‘Ik gaf het op in wanhoop, schrijft hij; ik twijfelde niet of er bestond een cijfer in de drama's, ik kon het eenvoudig niet vinden’.

Daar kreeg hij eensklaps een nieuwen inval, Wilde hij met eenige kans voortgaan, dan moest hij op de folio-uitgave van 1623 werken. Die uitgave verscheen zeven jaren na Shakespeare's dood, hetzelfde jaar dat Bacon zijn wetenschappelijk gewrocht: De Augmentis in het licht zond. Een ieder die het in-folio kent, weet dat het veel plaatsen bevat, die in de quarto's niet staan, dat het verkeerd gepagineerd is en vol cursief gedrukte woorden, koppelteekens en haakjes⁽¹⁾.

Jaren lang ploeterde hij op deze bladzijden, nu eens onthutst, dan weer opgebeurd; hij vond gewaande leidraden die tot niets leidden, verviel dik-

(1) ‘Wat deze bijzonderheden betreft, verschilt het in-folio van 1623 niet van tal van andere boeken die ten tijde van Shakespeare gedrukt werden. Men kan de oorspronkelijke uitgave van geenen onzer Elizabethaansche auteurs opslaan, zonder hetzelfde gebruik van curs., koppelt en haakjes als in het in-folio te vinden. Ik ben overtuigd, na een zorgvuldig onderzoek van het in-folio, dat er niet de minste grond is om de theorie van een verondersteld cijfer op zulke innerlijk getuigenis te bouwen, als er gezocht wordt in deze bijzonderheden. Inderdaad daar zijn vele werken, van 1590 tot 1630 gedrukt, waar veel talrijker en vreemder onregelmatigheden in voorkomen.’
Aldus de Heer F.A. Marshall, de schrijver der inleiding voor de Comedy of Errors in de Henry Irving Shakespeare's uitgave. Die eigenaardigheden bevinden zich eveneens in de kleine in-quarto's; terwijl in het in-folio tegenover het titelblad Willem Shakespeare's portret u aanstaart, met de welbekende regels van Ben. Johnson daaronder en de voorrede daarbij, waarin hem ernstig en eerbiedig de onsterfelijke stukken worden toegeschreven.

[p. 369]

wijls in wanhoop, besloot een of tweemaal zijne opspeuringen te schorsen, en strompelde eindelijk onverwachts over het woord volume in het tweede deel van King Henry. Ha! dat was wellicht een der woorden van het lang gezochte cryptographisch verslag. ‘Ik zei tot mijzelf, schrijft onze navorscher, indien Bacon van het auteurschap spreekt, dan moet hij zeer waarschijnlijk naar een volume heen wijzen Ik telde de woorden. Volume was het 208^ste woord op de eerste kolom der bl. 75 van bovenaan te beginnen. Ik kon geenerwijze 208 een veelvoud maken van 75. Op den blinden bof telde ik het getal woorden der voorgaande kolom van bl. 74; 248 bij 208, dat gaf 456. Dit kon nog niet verdeeld door 74 of 75. Ik probeerde opnieuw en voegde bij de som 456 het getal woorden der eerste kolom van bl. 74, 284. Dan volstond de som:

Op de eerste kolom van bl. 71	284
Op de tweede kolom van bl. 71	248
Op de eerste kolom van bl. 75	208
	_____
Som	740

Ik deelde 740 door 74, het nummer der bladzijde, waarmeê de rekening begon en ik vond juist 10; 74 × 10 = 740. En er stonden tien woorden tusschen haakjes op de eerste kolom van bl. 74.’

Nu had hij 't getroffen! En zoo werd hij tot de meening gebracht dat al de haakjes, koppelteekens en cursief gedrukte woorden op elke bladzijde factoren waren van het cryptogram. Nu zag hij ook in, dat hij de woorden der bladzijden zoowel van boven naar onder als omgekeerd moest tellen, en snuffelende als nooit jachthond deed in het dichtste struikgewas, vong onze besliste Amerikaan, of beeldde zich althans in een leiddraad gevangen te hebben, - afgrijselijk ingewikkeld en verward - die hem eerst tot deze woorden bracht Found out (gevonden) en daarna tot een heelen

[p. 370]

samenhangenden volzin: Percy said he was in state of the greatest wrath, und would prove that the counterfeit image shown upon the title-leaf of this volume is but a mask to hide my one face’. Meer dan ooit was M. Donelly nu overtuigd dat er door Henry IV, misschien door al de stukken een verholen onderaardsch verhaal liep, dat ze deed kennen als Bacon's werk en tevens de geheime geschiedenis van Elizabeth's tijd openbaarmaakte: welke ontzettende pretensie hij terstond aanving te bewijzen in het VI^e hoofdstuk: het cijfer gevonden en gelezen!

Hoe toch was onze speurhond op 't spoor geraakt dier geheime geschiedenis? Waar had hij daar de eerste lucht van geroken? Indien wij hem gelooven, in den volgenden, eenigszins duisteren tekst van Bacon.

‘... In een schrijven, dat eenige betrekking heeft met de zaak van Lord Essex, dat ofschoon het van mij uitging, toch onder een vreemden naam verscheen. Hare Majesteit die zeer vertoornd was over dit boek (eene geschiedenis uit het eerste jaar van koning Hendrik IV) dat gemelden Lord was opgedragen, en argwaande dat het een oproerig voorspel was om het volk tot overmoed en muiterij op te hitsen, zegde mij dat er, haars erachtens, verraad in schuilde. Zij vroeg mij ook of ik er niet enkele plaatsen kon in vinden, die van hoog verraad konden beschuldigd worden: waarop ik antwoordde: ‘Verraad, neen, dat vind ik er niet, maar ontrouw (felony) gewis’. En toen Hare Majesteit mij haastig vroeg waarm, zegde ik haar, dat de schrijver blijkbare dieften begaan had; immers hij had geheele plaatsen van Tacitus gestolen, eenvoudig in 't Engelsch vertaald en in zijn boek gelascht. Een andermaal dat de koningin zich maar niet kon overtuigen dat het boek het werk was van dengene wiens naam het droeg, maar staande hield dat het een kwaaddenkenden auteur had, riep zij in hevige gramschap uit dat zij hem op de pijnbank zou doen rekken en den waren schrijver verklaren. ‘Neen, madame, antwoordde ik, het is een doctor; rek zijn persoon niet, maar wel zijn stijl: doe hem pen, inkt, papier en voorraad van boeken geven, en beveel hem de geschiedenis voort te zetten waar hij ze gelaten

[p. 371]

heeft; ik maak mij sterk bij vergelijking der schrijftranten te ontdekken of hij de schrijver is of niet.’

Op dezen tekst dus steunde hij om in King Henry IV, eene geschiedenis te ontcijferen, die hoofdzakelijk over de vervolging liep, die Shakespeare door het opstellen van dit werk zich op den hals trok; - geschiedenis, waar niet één historisch bewijs van bestaat, die niemand dus kende of vermoedde, en waar talrijke personages in optreden, o.a. Lord Cecil, Bacon's moeder en broeder, zijn dienstbode, Harry Percy, bijgenaamd Hotspur enz. enz.

Hij vond allerlei getallen die de verschillende resultaten wijzigden, en nu het onderzoek naar boven of naar omlaag, dan voor- of achterwaarts geleidden. Een labyrinth van rekeningen brengt hem eerst tot de ontdekking dat de hoofdsleutels van het geheim in het I en II Deel van Henry IV de getallen 505, 506, 513, 516, 523 zijn.⁽¹⁾

De hoofdpunten der geschiedenis, die hij daarmede bekwam, luiden als volgt.

Cecil verklaart dat Shakespeare slechts een masker is van Bacon. Om dit te bewijzen vertelt hij de geschiedenis van Shakespeare's jeugd, van zijne strooperij in Sir Th. Lucy's park en de plundering van diens vijver.

Hij beschrijft Shakespeare's uiterlijk, wanneer deze voor het eerst te Londen aankwam, en verklaart hem onbekwaam de tooneelstukken te schrijven.

(1) Ziehier wat hij aangaande deze getallen schrijft: Het zijn veelvouden of zekere figuren op de eerste kolom van bl. 74. (Waarom juist bl. 74?). - De bekendmaking van het middel waardoor zij bekomen zijn, voorbehoud ik ditmaal, daar ik van zin ben later het overige van het geheimzinnig verhaal der twee tooneelstukken uit te werken, waar ik het nu onvoltooid laat. Het is wel mogelijk dat een scherp verstand in staat zij te vinden hoe zij verkregen zijn en mij in dit werk vooruitloope. Ik moet die kans wagen. Mijne uitgevers deelen de meening dat de copyright wetten der U.S. mij geen uitsluitend recht gunnen tot het publiceeren van het deel des cijferschrifts, dat ikzelf niet uitgewerkt heb. Ik zal dus jaren lang ten voordeele van anderen gezwoegd hebben.’ Niemand heeft er ooit aan gedacht M^r Donelly's stokpaardje na hem te berijden.

[p. 372]

Hij beweert dat het doel der geschiedkundige drama's is het oproer te verrechtvaardigen en verraad aan te moedigen ten voordeele van den Schotschen koning.

Wanneer zij dit alles hoort, staat de koningin op en slaat Hayward bijna dood met hare kruk.

De koningin verontschuldigt Bacon en bestraft Cecil. Zij zendt boden uit om Shakespeare op te zoeken, met bevel hem aan te houden op de oude betichting van diefstal en hem op de pijnbank te leggen indien hij den auteur der tooneelstukken (plays) niet wil bekend maken.

De graaf zendt Umfreville naar Sint-Albans, om Bacon te waarschuwen en hem de vlucht aan te raden.

Bacon hoort het dreigend nieuws. Zijn broeder Anthony praamt haar naar het vasteland over te steken. De twist tusschen de twee broeders.

Bacon bedwelmd door de afgrijselijkheid zijns toestands. Hij besluit tot zelfmoord en neemt rattenkruid in.

Hij valt in den boomgaard en kwetst zich het hoofd op de steenen. Hij wordt gevonden en in huis gedragen.

Zijns moeders droefheid en spijt Hij speelt den doode om het vergift den tijd te geven om te werken enz. enz...

Wil de lezer een staaltje hebben der rekenkundige uitwerkingen, die den heer Donelly tot zulk een resultaat leidden, dan zullen wij, op gevaar af van hem nog wat meer te bedwelmen, het fac-simile geven der eerste en laatste cijferingen, waardoor onze Amerikaan vijf of zes regels van zijn onderaardsch verhaal ontgroef.

The flight of the Actors.

505	505	312	282		284	251		the
	192	30	248		34	3	2.74
	_____	_____	_____		_____	_____	_____
	312	282	34		205-1	254	254	crafty
505	505	312	119		508	405
	193	193	15	[ ] + by	104	1	275
	_____	_____	_____		_____	_____	_____
	312	119	104		404-5	406	406	Hense }
506	506	313	284		229
	193	248	65		6	by	2.74
	_____	_____	_____		_____		_____
	313	65	219-20		226		226	low }

[p. 373]

505	505	312
	193	193				1.75
	_____	_____				_____
	312	119				119	had
505	505	252
	253	15	[ ] + by			2.75
	_____	_____				_____
	252	237				238	fled^(1)
523	523	330	280
	193	50	15	[ ] + by		2.75
	_____	_____	_____			_____
	330	286	265			265	well
505	505
	50					2.85
	____					____
	455					455	horsed
	506	506	313		503
	193	193	50		363	2.76	soldiers
	_____	_____	_____		_____	_____
	313	313	263		245-6	246
	506	313	65				to
	193	248	24	[ ] + by	248	1.74	ride
	_____	_____	_____			_____
	313	65	41			41	as
	513	483
	30	50-1.76				1.76	posts
	_____	_____				_____
	483	433				433	to
	513	447
	254	259				1.75
	_____	_____				_____
	259	188-9				189	look
	523	508
	193	330				2.75
	_____	_____				_____
	330	178-9				179	for

(1) Hier volgen de woorden: ‘on the first appearance of danger and all the rest of our men as soon as they hear Hotspur's heavy news that her Grace was furious and hath sent out twenty....’

[p. 374]

595	251	221
254	30	193	2.75
_____	_____	_____	_____
251	221	28	28	shakst }
505	312
193	198		1.75
_____	_____		_____
312	114		114	spur.

De woorden door zulk onverdragelijk ingewikkeld rekenkundig stelsel opgedaan, maken, zooals men ziet, dezen volzin uit. The crafty Henslow had fled on the first appearance of danger, and all the rest of our men as soon as they did hear Hotspur's heavy news that her Grace was furious and hath sent out a body of twenty well horsed soldiers to ride as posts to look for Shakespeare⁽¹⁾.

Met opzet schrijven wij hier dien volzin neer, omdat hij aanleiding gaf tot de volgende aanmerking van den Heer J. Edmund Smith van Leicester. ‘Terwijl ik M. Donelly's rekeningen toetste en zijn gecijferd verhaal poogde te verifieeren. trof ik het verschil aan, dat, wordt het niet uitgelegd, menigeen zal beletten geloof te slaan aan de echtheid van het crijptogram. Misschien zal de Heer Donelly zoo goed zijn het te verrechtvaardigen. Het komt voor in het laatste deel van gemelden volzin: Her Grace was furious en hath sent out a body of twenty well horsed soldiers enz... Nu het woord horsed is opgegeven als zijnde het 455^ste der tweede kolom van bl. 75 in de Geschiedkundige drama's van het in-folio van 1623, tooneelsterechtwijzingen en woorden tusschen haakjes buiten rekening gelaten. Doch het 455^ste woord dier kolom is houre en niet horsed en

(1) De slimme Henslow was gevlucht bij den eersten schijn van gevaar en met hem het overige onzer lieden, zoodra zij van Hotspur het droeve nieuws vernamen dat hare Grace (de koningin) erg vertoornd was en twintig wel bereden ruiters had uitgezonden om als boden heen te spoeden en Shakespeare op te zoeken.

[p. 375]

dat verandert ten eenemale den volzin. Hoe komt Donelly aan het woord horsed? Het is het derde woord van den 16^den regel van Northumberland's prachtige alleenspraak, als hij den dood verneemt zijns zoons Hotspur. (Zie Henry IV. Part. 2, act. 1, Scene 1, volgens de meeste uitgaven, en Scene 2 in het in-folio, dat van de Inleiding de eerste Scene maakt.)

For this I shall have time enough tomourn,
In poison there is physic enz.

En verder op den 15^den regel

Now binds my brows with iron; and approach
The ragged'st houre that time and spite dare bring
To frown upon the enraged Northumberland.

Het woord houre door horsed vervangen dat ware te kras. Om eene uitlegging te vinden heb ik alles beproefd, wat men maar denken kan, en ik ben er niet in gelukt. Ik zag, wel is waar, het woord horsed in de eerste kolom van bl. 75, juist 890 woorden verder. Maar dat was cursief gedrukt en die woorden telt Donelly niet.’

Ziedaar de middelen waardoor M. Donelly zijn onderaardsch verhaal verkregen heeft. Het is nu hoog tijd de slotsom van dit alles op te maken.

Met den Daily Telegraph oordeelen wij ‘dat zijn boek zal geven wat hij door zulke methode verkregen heeft of zich inbeeldt verkregen te hebben - iets dat zeker trekt op een samenhangend verhaal, met ongeleefelijke moeite en kunst in den tekst geweven. Doch het is onmogelijk aan te nemen dat Bacon ooit heeft kunnen hopen dat een zoo zorgvuldig verborgen verhaal door eene zoo pijnlijke ontcijfering zou ontdekt worden. Omhelzen wij Donelly's theorie dan moeten wij gelooven dat de Lord-keeper ergens de leidraden verborgen heeft of de oorspronkelijke bladeren weggelegd, en dat deze

[p. 376]

verloren of verdelgd zijn. Neen, het werk heeft ons niet voldaan.’

Hier zij bijgevoegd dat met al de willekeurige kunstmiddeltjes die de H. Donelly aanwendt, als van een of meer kolommen samen te tellen, van 5 of 6 hoofdnummers te gebruiken, van zekere nummers af, andere bij te trekken, van langs onder of van boven te rekenen enz. enz. er zooveel mogelijkheden en kansen gegeven worden, om een tekst te vinden die op voorhand niet vastgesteld is, dat het een wonder of mirakel ware, vond men niet eene of andere uitkomst, eene of andere reeks woorden die afzonderlijk genomen, misschien niets beteekenen, doch in verband gebracht met het voorgaande, en in veronderstelling van een verholen verhaal, altijd iets zullen zeggen, om 't even wat: klinkt het niet dan botst het.

Met dezelfde methode zou een verduldige arbeider of liever een hardnekkige futselaar juist het tegenovergestelde kunnen vinden, bijv. een soortgelijken zin: Ik, William Shakespeare van Stratford op den Avon verzeker dat Bacon deze tooneelstukken niet geschreven heeft! Risum teneatis amici!

Wij kunnen dus de woorden waarmede de Daily Telegraph zijn artikel sluit slechts als eene beleefdheidsformule aannemen: No we are not convinced; but we are astonished, we are uneasy and we are a little perplexed. Wij zullen eerder met hem gelooven (gelijk hij elders zeide) dat de zilverachtige Avon tegen stroom zou vloeien, dan te betwijfelen dat Shakespeare Shakespeare's werken geschreven heeft.

Dit was overigens ook de meening van het letterkundig publiek. Na eene korte opschudding verwekt te hebben, viel Donelly's werk in de vergetelheid. Men verlangde niet eens naar de voortzetting van het great cryptogram. Heden is het gerangschikt onder de letterkundige aardigheden, in de bibliotheek der Amerikaansche oddities, en de

[p. 377]

Shakespeare-Bacon vraag blijft wat zij was, een maskerade, en Bacon's aanhangers een verzameling van joolige avondzotten, waaronder M. Donelly, dit zij gezegd ter zijner troost, een voorname plaats bekleedt. Somme toute dat is ook een succès, voor een Amerikaner misschien benijdbaar⁽¹⁾.

Daarmede nemen wij afscheid van onze lezers, ootmoedig om verschooning vragende, hun geduld met zulk eene lor zoolang op de proef te hebben gesteld.

O. Loosen, S.J.

(1) En benijd! Schreef niet een zeker Fr. Fearon aan den Daily Telegraph dat M. Donelly zijn stelsel ontleend had aan een essay, dat hij (Fr. Fearon) over eenige jaren in de Bacon society voorgelezen had en dat later gedrukt werd.