Beatrijs en Carel ende Elegast

[p. 59]

Van Caerle ende Elegaste.

[p. 61]

tekstkritische noten

Vraye ystorie ende al waeraant.

Maghic u tellen, hoorter naer.
Het was op ene avontstonde,
Dat Carel slapen begonde
tIngelem opten Rijn.
t Lant was al gader sijn:
Hi was keiser ende coninc mede.
Hort hier wonder ende waerhede.
Wat den coninc daer ghevel,aant.
Dat weten noch die menighe wel,
t Ingelem al daer hi lach,
Ende waende opten anderen dach
Crone draghen ende houden hof,
Omme te meerne sinen lof.
Daer die coninc lach ende sliep,
Een heilich inghel an hem riep,
So dat die coninc ontbracaant.
Bi den worden die hi sprac.
Hi seide: ‘Staet op, edel man,
Doet haestelike u cleder an,
Wapent u ende vaert stelen
(God hiet mi u bevelen,
Die in hemelrike es here),

Vs. 1 - 174 hss. M.A.B. - Vs. 1 B. Een vr. h. ende waer - 3. AB. enen - 4. B. Dat coninc Carel; M. slapende - 5. AB. Tinghelen al op - 6. A. allegader - 11. M. Tinglem; AB. Tinghelen - 14 AB. Om .. me rderen - 15. B. Doen hi aldaer l.e. sl. - 17. B. coninc wart ontwaken - 18. M. woorde; AM. die dinghel sprac; B. Bi. des inghels soete spraken - 19. AB. Ende seide - 20. M. haesteliken; AB. haestelic - 22. AB. God die hiet

[p. 62]

 

Oft ghi verliest lijf ende ere.

25

En steeldi in deser nacht niet,

 

So sal u evel sijn gheschiet:

 

Ghi sulter omme sterven

 

Ende uwes lives derven,

 

Eer emmer sceet dit hof.aant.

30

Nu verwacht u daer of,

 

Ende vaert stelen oft ghi wilt.

 

Nemt u spere ende uwen scilt,

 

Wapent u, sit op u paert

 

Haestelike, niet en spaert.’

35

Dat verhorde die coninc:

 

Het dochte hem een vremde dinc,

 

Want hi daer niemen sach,

 

Wat dat roepen bedieden mach.

 

Hi was in menighen ghedochte,aant.

40

Wie daer die boetscap brochte.

 

Dinghel, die van Gode quam,

 

Sprac ten coninc, als die was gram:

 

‘Staet op, Carel, ende vaert stelen!aant.

 

God hiet mi u bevelen,

45

Ende ontbiedet u te voren,

 

Oft anders hebdi u lijf verloren.’

 

Mettien worde sweech hi,

 

Entie coninc riep: ‘Ay mi!’

 

Als die sere was vereent,

[p. 63]

50

‘Wat es dat dit wonder meent?

 

Eest alfs ghedrochte, dat mi quelt,

 

Ende dit grote wonder telt?

 

Ay hemelsche drochtijn,

 

Wat node soude mi nu sijn

55

Te stelene? Ic ben so rike,

 

En es man in ertrike,

 

Weder coninc nochte grave,

 

Die so rike si van haven,

 

Hine moete mi sijn onderdaen

60

Ende te minen dienste staen.

 

Mijns selfs lant es so groot,

 

Men vint niegheren sijns ghenoot).

 

t Lant es al gader mijnaant.

 

Tote Coelne opten Rijn,

65

Ende tote Romen vort;

 

Als den keiser toebehort.

 

Ic ben here, mijn wijf es vrouwe

 

Oost toter Dunouwe,

 

Ende west toter wilder see.

70

Nochtan hebbic goets mee:

 

Galissien ende Spaengien lant,

 

Dat ic wan met miere hant;

 

Ende ic die heidene verdreef,

 

So dat mi tlant allene bleef;

[p. 64]

75

Wat node soude mi sijn danaant.

 

Te stelene alse ellendich man?

 

Waerom ontbiedet mi dit God?aant.

 

Node brakic sijn ghebot,

 

Wistic dat hijt mi ontbode.

80

Ic en mochts gheloven node,

 

Dat mi God te lachtre onde,

 

Dat ic stelens begonde.’

 

Daer hi lach in dit ghepens

 

Harentare, weder ende ghens,

85

Vakede hem al lettelkijn,aant.

 

So dattie looc die oghen sijn.

 

Doe seide dinghel van te voren:

 

‘Wildi Gods ghebot verhoren,

 

Coninc, so sidi ontdaen,

90

Het sal u an uwen live gaen.’

 

Dinghel vanden paradiseaant.

 

Sprac: ‘Coninc, doet als die wise,aant.

 

Vaert stelen ende wert dief:

 

Hebdi meer, dats Gode lief.’aant.

95

Metteser tale voer hi dan,aant.

 

Ende Carel hem te seine began

 

Vanden wonder dat hi horde:

[p. 65]

 

‘Gods ghebot ende sine wordeaant.

 

En wil ic niet laten achter;

100

Ic sal dief sijn, al eist lachter,

 

Al soudic hanghen bider kelen.

 

Nochtan haddic liever vele,

 

Dat mi God name ghemene

 

Dat ic van hem houde te lene,

105

Beide borghe ende lant,

 

Sonder allene mijn ridders ghewant,aant.

 

Ende ic mi moeste gheneren

 

Metten scilde ende metten spere,

 

Alse dieghene die niet en heeft

110

Ende op die aventure leeft.

 

Dat ware nochtan mijn wille bet,

 

Dan ic ghevanghen ben int net,

 

Ende ic nu moet stelen varen

 

Sonder enich langher sparen:

115

Varen stelen, oft God verwerken.

 

Nu so moet hi mi ghesterken.

 

Ic woude ic ware uter sale

 

Sonder niemare ende tale,

 

Ende mi waer ghecost opten Rijn

120

Seven borghe van stenen fijn!aant.

 

Wat mach ic segghen van oneren

 

Den ridderen ende den hoghen heren

[p. 66]

 

Die hier ligghen in die sale?

 

Ende wat sal wesen mine tale,

125

Dat ic in deser deemsteren nacht

 

Allene, sonder iemens cracht,

 

Moet varen in een lant

 

Dat mi es vremt ende onbecant?’

 

Metteser tale ghinc hem ghereden

130

Die coninc Carel ende cleden

 

Met sinen dieren ghewaden,aant.

 

Als die te stelene was beraden.

 

Het was altoos sine sede,

 

Datmen sine wapen dede

135

Ten bedde daer hi lach:

 

Het waren die scoenste die niemen sach.

 

Ende als hi ghewapent was,

 

Ghinc hi dor dat palas.

 

Daer en was slot so goet

140

No dore, diene wederstoet,

 

Sine waren jeghen hem ontdaen.

 

Daer hi wilde mocht hi gaen.

 

Daer en was niemen diene sach,

 

Want dat volc algader lach

145

In vasten slape, als God woude;

 

Dat dedi dor des conincs houde:

 

Sine hulpe was hem ghereet.

[p. 67]

 

Als hi die borchbrugghe leet,

 

Ghinc die coninc met liste

150

Ten stalle daer hi wiste

 

Sijn ors ende sijn ghesmide.

 

Daer en was geen langher biden:

 

Hi sadelet ende satter boven,

 

Opt ors datmen mochte loven.

155

Doe hi ter porten ghevaren quam,

 

Sach hi daer ende vernam

 

Den wachter ende den portenere,aant.

 

Die lettel wisten, dat haer here

 

So na hem was metten scilde.

160

Si sliepen vaste, alst God wilde.

 

Die coninc bete ende ontdoetaant.

 

Die porte, die besloten stoet,

 

Ende leider sijn ors uut,

 

Sonder niemare ende gheluut.

165

Doe sat hi op in sijn ghereide,

 

Die coninc Carel, ende seide:aant.

 

‘God, also ghewaerlike

 

Alse ghi quaemt in ertrike,

 

Ende wart sone ende vader,

170

Om te verlossene allegader

 

Dat Adam hadde verloren,

 

Ende dat na hem wart gheboren;

 

Ghi liet u anden cruce slaen,

 

Doe u die Joden hadden ghevaen;

[p. 68]

175

Si staken u met enen spere

 

Ende sloeghen u, dies haddi ghere.aant.

 

Dese bitterlike doot

 

Ontfincti, here, dor onse noot.

 

Also waerlike alst was waeraant.

180

......................

 

Ende ghi, here, Lasaruse,

 

Daer hi lach in sine cluse,aant.

 

Verwecket, here, vander doot,

 

Ende vanden stenen maket broot,

185

Ende vanden watre wijn:

 

So moeti in mijn gheleide sijn

 

In deser deemsteren nacht,aant.

 

Ende verbaren aen mi u cracht!

 

Ootmoedich God ende Vader,aant.

190

Aen u keric mi allegader.’

 

Hi was in meneghen ghedochte,

 

Waer hi best varen mochte,

 

Daer hi stelens soude beghinnen.

 

Doe quam hi een wout binnen,

195

Carel die edel man,

 

Dat niet verre en stont van dan.

 

Doe hi quam ghereden daer,

 

Die mane sceen herde claer,

 

Die sterren lichten anden trone,

200

Tweder was claer ende scone.

[p. 69]

 

Doe pensede die coninc:

 

‘Ic was ghewone vor alle dinc

 

Dieve te hatene daer icse wiste,

 

Die den lieden al met listeaant.

205

Haer goet stelen ende roven;

 

Nu maghic hem wel gheloven,

 

Die leven bider aventuren;

 

Si weten wel, dat si verburen

 

Lijf ende goet, mach mense vaen;

210

Men doetse hanghen ende thooft ofslaen,

 

Ofte sterven argher doot.aant.

 

Hare anxt es dicke groot.

 

Nemmeer en ghevalt mi dat,

 

Dat ic man dor cleinen scat

215

Sterven doe in al mijn leven.

 

Ic hebbe Elegast verdreven

 

Om cleine sake uut sinen lande,aant.

 

Die dicke set sijn lijf te pande

 

Omme goet daer hi bi leeft.

220

Ic wane, hi dicke sorghe heeft.

 

Hi en heeft lant no leen,

 

No ander toeverlaet negheen,aant.

 

Dan hi met stelen can bejaghen:

 

Daerop moet hi hem ontdraghen.aant.

225

Ic nam hem tlant des hi was hereaant.

 

(Des mach mi wel rouwen sere),

 

Beide borghe ende lant;

[p. 70]

 

Des was ic harde onbecant;aant.

 

Want hi hadde in siere scaren,

230

Die met hem onthouden waren,

 

Ridders, seriante, een ghetal.aant.

 

Die ic hebbe onterft al,

 

Beide van lande ende van goede.

 

Nu volghense hem dor armoede.

235

In laetse niegheren gheduren:

 

Diese onthilde, ic daden verburen

 

Beide borch ende leen.

 

Hi en hevet toeverlaet negheen:

 

Hi moet hem al onthouden

240

In wildernessen ende in wouden,

 

Ende moet allene bejaghen,

 

Daersi hem alle op ontdraghen.

 

Maer so vele esser an,

 

Hi en steelt neghenen armen man,

245

Die bi siere pine leeft.

 

Dat pelgrijn ofte coman heeft,

 

Laet hi hem ghebruken wel;

 

Maer hi en versekert niemen el.

 

Biscoppe ende canonike,aant.

250

Abde ende monike,

 

Deken ende papen,

 

Daer hise can betrapen,

[p. 71]

 

Comen si in siere verde,

 

Hi nemt hem mule ende perde,

255

Ende stectse uut haren ghereide,

 

Datsi vallen optie heide,

 

Ende nemt hem met siere cracht

 

Datsi daer hebben bracht,

 

Silver, cleder, facelment.aant.

260

Dus bejaecht hi hem omtrent.

 

Daer hi rike liede weet,aant.

 

Hi nemt hem haren scat ghereet,

 

Beide silver ende gout.

 

Sine list es menechfout:

265

Niemen en can hem ghevaen,

 

Nochtan heefter om ghedaen

 

Menech man sine cracht.

 

Ic woude ic nu in deser nacht

 

Sijn gheselle mochte wesen.

270

Ay here God, helpt mi tot desen!’

 

Met deser tale voer hi vort,aant.

 

Die coninc, ende heeft verhort

 

Hoe een ridder quam ghevaren

 

In der selver ghebaren,

275

Alse die riden wille verholen,

 

Met wapinen swart als colen:

 

Swart was helm ende scilt,

 

Die hi an den hals hilt.

 

Sinen halsberch mochtmen loven:

[p. 72]

280

Swart was die wapenroc daer boven,

 

Swart was tors daer hi op sat.

 

Hi quam een sonderlinghen pat

 

Dwers ghereden dor den woude.

 

Alsen die coninc ghemoeten soude

285

Seindi hem ende was in vare,

 

Ende waende dat die duvel ware,

 

Om dat hi was so swart al.

 

Den riken God hi hem beval.

 

Hi pensde in sinen moet:

290

‘Ghevalt mi quaet ofte goet,

 

En vlie te nacht dor desen:

 

Ic sal der aventuren ghenesen;aant.

 

Nochtan wetic te voren wel,

 

Hets die duvel ende niemen el.

295

Waer hi van Gods balven iet,

 

Hi en ware so swart niet.

 

Hets al swart, ors ende man,

 

Al dat icker an ghemerken can.

 

Ic duchte dat mi toren naket.aant.

300

Ic bidde Gode, dat hi waket,

 

Dat dese mi niet en schende.’

 

Ende als hi bet quam ghehende,aant.

 

Die swarte heeft vernomenaant.

 

Den coninc jeghen hem comen.

305

Doe pensde hi in sinen sin:

[p. 73]

 

‘Dese es verdoolt hier in,

 

Ende hevet sinen wech verloren.

 

Ic mach dat ane hem verhoren.

 

Hi salre laten die wapen sine,

310

Die die beste sijn anscine,

 

Die ic in seven jaren sach:

 

Si verlichten alse die dachaant.

 

Van stenen ende van goude.

 

Twi quam hi inden woude?

315

En was noit arm manaant.

 

Die sulke wapen droech an,

 

Ende sulc ors hadde bescreden,

 

So sterc ende van so sconen leden.’

 

Doe si quamen te ghemoete

320

Leden si al sonder groeten.aant.

 

Deen besach den anderen wel,

 

Maer si en daden niet el.

 

Alse hi den coninc was gheleden

 

Diet swarte ors hadde bescreden,

325

Hilt hi stille ende dochte

 

Wie die ander wesen mochte:

 

‘Waerom dat hi aldus lijt,

 

Ende siere tale dus vermijt,

 

Dat hi mi niet en groete

330

Doe hi mi ghemoete,

[p. 74]

 

Ende om gheen dinc en vraghet?

 

Ic wane hi quaet jaghet.

 

Waer ic versekert van dien,

 

Dat hi quame omme verspien,

335

Datti mi oft die mine

 

Brenghen wilde also in pine

 

Jeghen den coninc die ic ontrade

 

Hi en lede te nacht sonder scade.

 

Wat node soude hem jaghen

340

Achter bosschen ende haghen,

 

Ofte hi mi niet en sochte?

 

Bi den here die mi ghewrochte!

 

Hine ontridet mi te nacht,

 

In sal proeven sine cracht.

345

Ic willen spreken ende kinnen:

 

Hi mach sulc sijn, ic sal ghewinnen

 

Sijn ors ende dat hi hevet an,

 

Ende doen met lachter keren dan.

 

Hi es hier comen alse een domme.’aant.

350

Mettien warp hi sijn ors omme,

 

Ende volghede den coninc naer.

 

Doe hine achterhaelde daer,

 

Riep hi lude: ‘Ridder, ontbijt!

 

Waerna eist dat ghi rijt?

355

Ic wil weten wat ghi soectaant.

 

Ende jaecht ende roect,

[p. 75]

 

Eer ghi mi ontrijt van hier.

 

Al waerdi noch also fier,aant.

 

Ende so diere uwer tale,

360

Berechtes mi, so doedi wale.

 

Ic wil weten wie ghi sijt,

 

Ende waer ghi vaert op dese tijt,aant.

 

Ende hoe u vader hiet.

 

En mach u des verlaten niet.’

365

Doe antworde die coninc:

 

‘Ghi vraghet mi so menich dinc.

 

Ic en wils u niet berechten;aant.

 

Ic hebbe liever dat wi vechten

 

Dan ict u seide bi bedwanghe.

370

So haddic gheleeft vele te langhe,

 

Dat mi een man dwinghen soude

 

Van dinghen, die ic niet en woude

 

Berechten, ten ware mi lief.

 

Comter mi goet af ofte meskief,

375

Wie sullen desen strijt nu sceiden

 

Ende becorten tusschen ons beiden.’

 

Des conincs scilt was verdect,

 

Hi en wouts niet voeren ontdect

 

Om teken datter ane stoet:

380

Hi en wilde niet dat men waer vroet,

 

Dat hi ware die coninc.

 

Si worpen omme metteser dinc

 

Haer orse sterc ende snel.

 

Si waren beide ghewapent wel:

[p. 76]

385

Hare speren waren sterc.

 

Si versaemden in een perc

 

Met sulken nide onder hem tween,

 

Dat dorse boghen over haer been.

 

Mallic vinghen si ten swaerde,aant.

390

Alse die vechtens begaerden.

 

Si vochten ene langhe wile,

 

Dat men gaen mochte ene mile.

 

Die swarte was sterc ende snel,

 

Ende sine joesten waren fel,

395

So dat die coninc was in vare,

 

Ende waende dat die duvel ware.

 

Hi sloech den swarten opten scilt,

 

(Die manlike vor hem hilt),aant.

 

Dat hine in tween stucken cloof,aant.

400

Oft hadde gheweest een lindenloof.

 

Die swarte sloech den coninc weder.

 

Die swerde ghinghen op ende neder

 

Op die helme, optie maelgien,aant.

 

Datter menech moeste faelgien.

405

Daer en was halsberch gheen so goet,

 

Daer en woet dore dat rode bloet,aant.

 

Dor die maelgien uter huut.

 

Daer was van slaghen groot gheluut.

 

Die spaenre vanden scilden vloghen,

[p. 77]

410

Die helme op haer hoofden boghen,

 

Ende ontfinghen scaerde ende vlegghen,

 

So scaerp was der swaerde egghe.aant.

 

Die conine pensde in sinen moet:

 

‘Dese is ten wapen goet.aant.

415

Soude ic lien miere namen,

 

Ic souts mi ewelike scamen;

 

Nemmeer en ghecreech ic ere.’

 

Doe sloech hi enen slach so sere

 

Opten swarten, die vor hem helt,

420

Dat hine nalic hadde ghevelt,aant.

 

Ende vanden orse tumen dede.

 

Tusschen hem en was ghene vrede:

 

Die swarte sloech opten hereaant.

 

Enen slach, ende sloech so sere

425

Opten helm, dat hi booch,aant.

 

Ende tswert ontwee vlooch:

 

So anxtelec was die slach.

 

Alse dat die swarte sach,

 

Datti sijn swaert hadde verloren,

430

‘Tli dat ic ie was gheboren!’

 

Pensde hi in sinen moet.

 

‘Dat ic leve, waertoe eist goet?

 

En hadde noit goet gheval,aant.

[p. 78]

 

Nocht nemmermeer en sal.

435

Waermede sal ic mi verweren?

 

En prise mijn lijf niet twee peren,

 

Want ic ben idelre hande.’

 

Doe docht den coninc wesen scande,

 

Enen te slane die vor hem heltaant.

440

Onghewapent op dat velt

 

Metten swerde ontwee ghebroken.

 

Hi pensde: ‘En bleve niet onghewroken

 

Die enen wilde slaen oft deren,

 

Die hem niet en can gheweren.’

445

Dus hilden si stille in dat wout.

 

Haer ghepens was menechfout,

 

Wie die ander wesen mochte.aant.

 

- ‘Bi den here die mi ghewrochte!’

 

Sprac Carel die coninc,

450

‘Ghi en berecht mi ene dinc,

 

Her ridder, dies ic u vraghe,

 

Ghi hebt gheleeft al u daghe:

 

Hoe ghi hiet ende wie ghi sijt?

 

Ende laet ons corten desen strijt.

455

Mach ic met eren liden,aant.

 

Ic sal u henen laten riden,

 

Als ic uwe name weet.’

 

Die swarte sprac: ‘Ic ben bereet,

[p. 79]

 

Indien dat ghi mi maket vroet,

460

Wat nootsaken dat u doet

 

Dat ghi hier comt te nacht.

 

Ende wies toren dat ghi wacht?’

 

Doe seide Carel die edel man:

 

‘Secht mi ierst, ic segghe u dan

465

Wat ic hier soeke ende jaghe.

 

En darf niet riden biden daghe;aant.

 

Ens sonder nootsake niet,

 

Dat ghi mi dus ghewapent siet.

 

Ic sal u segghen hoe soot coomt,

470

Alse ghi mi uwe name noemt,

 

Dies sijt seker ende vast.’

 

- ‘Here, ic hete Elegast,’aant.

 

Antworde doe die ridder saen,

 

‘Ens mi ten besten niet vergaen.

475

Ic hebbe goet ende lant verloren

 

Dat ic hadde hier te voren,

 

Bi onghevalle, als menech doet.

 

Soude ict u al maken vroet,

 

Hoe mine saken comen sijn,

480

Eer ic u seide den fijn,

 

Het soude u dinken alte lanc;

 

Mijn gheluc es so cranc.’

 

Alse dit die coninc verstoet,

[p. 80]

 

Was hi blide in sinen moet,

485

Al haddet al gheweest sijnaant.

 

Dat goet dat vloit opten Rijn.aant.

 

Hi seide: ‘Ridder, eist u bequame,

 

Ghi hebt mi gheseit uwe name,aant.

 

Nu secht mi wies ghi u gheneert.aant.

490

Bi al dat God hevet weert,

 

Ende bi hem selven te voren,

 

Van mi en hebdijs ghenen toren,

 

Ende ic sals u so vele berechten,

 

Vraechdijs mi, sonder vechten

495

Ende al sonder evelen moet,

 

Indien dat ghi dit vor mi doet;aant.

 

Dies sijt seker ende vast.’

 

- ‘Here’, antworde Elegast,

 

‘In wils u niet helen,

500

Daer ic op leve moetic stelen.

 

Tfi dat ic ie was gheboren!aant.

 

Sint dat ic hadde verloren

 

Daer ic bi sonde leven,

 

Ende mi hadde verdreven

505

Die coninc Carel uut minen lande,

[p. 81]

 

(Ic salt u segghen, al eest scande),

 

So hebbic mi onthouden

 

In wildernessen ende in wouden.aant.

 

Daer si twaelve bi leven

510

Moeten rike liede gheven;

 

Maer so vele esser an,

 

En stele ghenen armen man,

 

Die bi siere pine leeft.

 

Dat pelgrijn ofte coman heeft

515

Laet ic hem ghebruken wel;

 

Maer ic en verseker niemen el.

 

Bisscoppen ende canoniken,

 

Abden ende moniken,

 

Deken ende riken papen,

520

En can ghehelpen hare cnapen:aant.

 

Ic neme haer goet met liste.aant.

 

En weet so vaste kiste,

 

Weet icker enich goet in,

 

In brinct wel in mijn ghewin

525

Ende onder mine ghesellen.

 

Wat soude icker meer of tellen?

 

Mine list es menechfout.aant.

[p. 82]

 

Mine ghesellen sijn int wout,

 

Ende ic voer uut op aventure,aant.

530

Ende hebbe vonden ene sure,

 

Want ic hebbe mijn swaert verloren:

 

In corer gheen have voreaant.

 

Ende ict weder hadde gheheel.

 

Der slaghe hebbic ontfaen een deel,

535

Meer dan icker ie ghewanaant.

 

Op enen dach van enen man. -

 

Nu secht mi, ridder, hoe ghi heet?

 

Entie ghene die u heeft leet,aant.

 

Es hi van sulker machte,

540

Dat ghi riden moet bi nachte?

 

En condise niet ghematen

 

Die ghene die u haten?

 

Ghi sijt ten wapenen so goet.’

 

Die coninc pensde in sinen moet:aant.

545

‘God heeft mine bede ghehort,

 

Nu moet hi mi beraden vort.

 

Dits die man die ic begherde,aant.

 

Boven al die leven opter erde,

 

Mede te varene op dese nacht.

[p. 83]

550

God heeften mi te pointe bracht.

 

Nu moetic lieghen dor den noot. -

 

Bi den here die mi gheboot!’

 

Sprac die coninc, ‘her Elegast,

 

An mi hebdi gheleide vast,

555

Gestade vrientscap ende vrede.aant.

 

Ic sal u segghen mine sede:

 

Wat holp vriende verholen!

 

Ic hebbe goets so vele ghestolen,

 

Waer ic metter helft ghevaen,aant.

560

Men liete mi niet ontgaen

 

Om mijn ghewichte van goude root.

 

Maer het dede mi die noot:

 

Noot breect allen strijt.’

 

- ‘Nu segt mi, ridder, wie ghi sijt?’

565

- ‘Ic sal u segghen mine name,

 

Eest u wille ende bequame.

 

Gheheeten ben ic Adelbrecht,

 

Ende pleghe te stelene over recht

 

In kerken ende in clusen,

570

Ende ooc in godshusen.aant.

 

Ic stele alrehande saken:

 

In late niemen met ghemake,

 

Den riken no den armen:

[p. 84]

 

Ic achte niet op haer carmen.

575

Ic en late ghenen man

 

Daer ic mijn ghewin weet an,

 

In name hem liever vanden sineaant.

 

Dan ic hem gave vanden mine.

 

Aldus hebbie mi ontdraghen;

580

Ende hebbe gheleit nauwe laghen

 

Om enen scat, dien ic weet.

 

Mi souts wesen wel ghereet,

 

Eer emmer quame morghen vroe,aant.

 

(Hadde icker enen gheselle toe)

585

Also vele alse ics rochte,

 

Ende mijn paert ghedraghen mochte.

 

Die scat es qualike ghewonnen:

 

God en souts ons niet veronnen,

 

Mochtewijs hebben een deel.

590

Die scat leghet in een casteel,

 

Daer mi die jeghenode es cont.

 

Al haddewijs vijf hondert pont,

 

En mochte hem niet deren,

 

Dien hi es, twee peren;aant.

[p. 85]

595

Ende hi es qualike bejaecht.

 

Siet, Elegast, wats u behaecht:

 

Willewire omme doen onse macht,

 

Ende ghesellen sijn te nacht?

 

Wat wire connen bejaghen

600

Onthier ende het sal daghen,aant.

 

Dat sal ic deelen ende ghi kiesen:

 

Dies achtergaet moet riesen.’aant.

 

Elegast sprac: ‘Waer leit die scat?

 

Lieve vrient, secht mi dat,

605

Ende in wat steden?

 

Het mach daer sijn, ic vare mede;

 

Maer ic wils wesen vroet,

 

Eer ic u volghe enen voet.’

 

Doe sprac Carel die edel man:

610

‘Ic saels u berechten dan:

 

Die coninc heeft so groten scat,

 

Het mochten lettel deren dat,

 

Ende het mochten lettel scaden,

 

Al haddewijs onse paert gheladen

615

Van sinen scatte daer hi leghet.’

[p. 86]

 

Ende als die coninc dit seghet,

 

Dat hi hem selven stelen wille,

 

Elegast en sweech niet stille;

 

Hi seide: ‘Dat moete God verbieden

620

Hi en levet niet, diet mi riede,aant.

 

Dat ic den coninc dade scade.

 

Al heeft hi mi bi quaden rade

 

Mijn lant ghenomen ende mi verdreven,

 

Ic sal hem wesen al mijn leven

625

Ghestade vrient na miere macht.

 

In sine scade en comic te nacht,

 

Want hi es mijn gherechte here.aant.

 

Dade ic hem anders dan ere,aant.

 

In mochts niet wel ghenieden.aant.

630

Gotsat heb diet mi riede!’

 

Alse dit die coninc verstoet,

 

Was hi blide in sinen moet,aant.

 

Dat hem Elegast die dief

 

Goels onste ende hadde lief.

635

Hi pensde: ‘Mochtic keren

 

Behouden miere eren,aant.

[p. 87]

 

Ic soude hem goets so vele geven,

 

Dat hi met eren mochte leven

 

Sonder stelen ende roven.

640

Dies machmen mi wel gheloven.’

 

Na dien ghepense daer hi in was,aant.

 

Vraghedi Elegaste das,

 

Oft hine elwaert wilde leden,

 

Daer si goet onder hem beden.

645

Mochten bejaghen op die nacht?

 

Hi dader toe sine macht

 

Gherne ende sine behendichede,

 

Wilde hine laten varen mede.

 

Elegast seide: ‘Jaic, gherne;

650

Maer in weet oft ghijt secht in scherne.aant.

 

tEggherics van Egghermonde

 

Moghen wi stelen sonder sonde,

 

Die des conincs suster heeft.

 

Het es scade dat hi leeft:

655

Hi heeft den menighen verraden,

 

Ende brocht in groter scaden;

 

Selve den coninc sinen here

 

Soudi nemen lijf ende ere,

[p. 88]

 

Mocht na sinen wille gaen,

660

Dat hebbic dicke wel verstaen.

 

Nochtan houti vanden coninc

 

Menich herde scone dinc:

 

Beide borch ende leen.

 

Al ne haddi toeverlaet el negheen,aant.

665

Het mochte hem lettel deren,

 

Dat wi vanden sine teren.

 

Daer sullewi varen, eest u wille.’

 

Doe pensde die coninc ende sweech stille,

 

Nadien dat daer ghescepen stoet,

670

Dat daer ware stelen goet:

 

Al hadden sine suster ghevanghen,aant.

 

Si souden node laten hanghen.

 

Daerna droeghen si over een,aant.

 

Daer te vaerne onder hem tween,

675

Te stelene Eggherics groten scat.aant.

 

Die coninc hem niet en vergat.

 

Si quamen ghereden op een velt

 

Op haer orsen haren telt:aant.

 

Daer vonden si een ploech staen.

680

Die coninc bete neder saen,

 

Ende Elegast reet voren,

 

Daer hi den wech hadde vercoren.aant.

[p. 89]

 

Die coninc nam tcouter te hant,aant.

 

Dat hi aen den ploech vant.

685

Hi pensde in sinen moet:

 

‘Dits ten ambachte goet;

 

Die graven wil in borghen,

 

Hi moeter toe besorghen

 

Selke dinc alse hem bedorste.’

690

Doe sat hi op al sonder vorste

 

Ende volghede Elegaste

 

Na met sporen vaste,

 

Die een lettel was voren.

 

Verstaet, so moghedi wonder horen!aant.

695

Doe si quamen vor die veste,

 

Die de scoonste was entie beste

 

Die iegheren stoet opten Rijn,

 

Elegast sprac: ‘Hier willet sijn.

 

Nu siet,’ seiti, ‘Adelbrecht,

700

Wat dinct u ghedaen te recht?

 

Ic wil werken bi uwen rade;

 

Mi ware leet, ghesciede u scade,

 

Dat men mochte segghen dan,

 

Het quam al toe bi desen man.’

705

Die coninc antworde na dier tale.

 

‘En quam noit binder sale,

[p. 90]

 

Nocht in den hove, daer ic weet.aant.

 

Het soude mi wesen onghereet,

 

Soudicker nu binnen gaen.

710

Aen u selven moet al staen.’

 

Elegast seide: ‘Hets mi lief.

 

Sidi een behendich dief,

 

Dat sal ic cortelic verstaen.

 

Laet ons een gat maken gaen

715

In den muur ter goeder ure,

 

Daer wi moghen crupen dure.’

 

Dit loveden si beide wel.

 

Si bonden hare orse snel,

 

Ende ghinghen ten mure sonder gheluut.

720

Elegast trac een iser uut,

 

Daer hi den muur met soude peken.

 

Doe began die coninc reken

 

tCouter vort vanden ploech.

 

Doe stont Elegast ende loech,

725

Ende vraghede waer hijt dede maken?

 

‘Constic tes meesters huus gheraken,

 

Ic dade maken selc een;

 

Dusdaen en saghic noit negheen

 

Besighen te selken sticken,

730

Daer men mure soude picken.’aant.

 

Die coninc sprac: ‘Het mach wel sijn.

 

Ic quam ghevaren opten Rijn,

[p. 91]

 

Dies es leden die derde dach,

 

Daer ic voer om mijn bejach,aant.

735

Daer moestic mijn iser laten,

 

Het ontviel mi opter straten,

 

Daer men mi volghede achter:

 

En dorste niet keren dor den lachter.

 

Dus was ic mijns isers ane,

740

Ende dit nam ic bider mane,

 

Daer ict vant ane een ploech.’

 

Elegast sprac: ‘Hets goet ghenoech,

 

Moghen wi daer mede in gheraken.

 

Hierna doet een ander maken.’

745

Si lieten die tale, si maecten tgat.

 

Elegaste voechdet bataant.

 

Dat hi daertoe dede sine lede,

 

Dant den coninc Caerle dede:

 

Al was hi groot ende sterc,

750

Hine conste niet sulc werc.

 

Doe si tgat vanden mure

 

Hadden brocht al dure,

 

Ende si daer binnen souden gaen,

 

Elegast sprac: ‘Ghi sult ontfaen

755

Hier buten dat ic u sal bringhen.’

 

Hi en woude niet ghehinghen

[p. 92]

 

Dat die coninc daer binnen quame,

 

So sere ontsach hi sine onvrame.

 

Hi en dochte hem gheen behendich dief;aant.

760

Nochtan woudi leet ende lief

 

Met hem deelen, sijn ghewin.

 

Die coninc bleef buten, hi ghinc in.aant.

 

Elegast conde behindechede,aant.

 

Die hi dede te menigher stede:

765

Hi nam een cruut uut enen vate,

 

Dat daer na was te ghemate,

 

Ende deet binnen sinen mont;

 

Die sulc een hadde, hi verstont

 

Dat hanen craien ende honde bilen.

770

Doe verstont hi ter wilen

 

Ane enen hane, aen enen hont,

 

Ende seiden dat die coninc stont

 

Buten hove, in haer latijn.

 

Elegast sprac: ‘Wat mach dit sijn?

775

Soude die coninc sijn hier voren?

 

Ic duchte dat mi naket toren.

 

Ic ben verraden na mijn ghedochte,aant.

 

Ofte mi verleit nu alfs ghedrochte.’

 

Hi ghinc ten coninc, daer hine liet,

780

Ter stede daer hi van hem sciet,

[p. 93]

 

Ende seide hem watti hadde verstaen,

 

Hem en bedroghe sijn waen,

 

Beide an hane ende an honde,aant.

 

Diet in haren latine vonden,

785

Dat die coninc ware daer,

 

Maer si en wisten niet hoe naer.

 

Doe seide Carel die edel man:

 

‘Wie hevet u gheseit dan?

 

Wat soude die coninc hier doen?

790

Soudi gheloven an een hoen,

 

Ofte dat een hont bast?’aant.

 

- ‘Nu hort dan selve,’ sprac Elegast,

 

Ende stac den coninc in sinen mont

 

Een cruut dat daer vor hem stont,

795

Ende seide: ‘Nu suldi verstaen,

 

So ic te voren hebbe ghedaen.’

 

Echt craide die hane ende sede,

 

Also als hi te voren dede,

 

Dat die coninc ware daer.

800

Elegast seide: ‘Hoorter naer,

 

Gheselle, wat die hane crait.

[p. 94]

 

Ic wille mijn kele windewait,

 

En es die coninc niet hier bi.’

 

Doe seide die coninc Carel: ‘Tfi!

805

Gheselle, sidi dus vervaert?

 

Ic waende dat ghi coenre waert.

 

Doet dat ghi seit, hoet mach vergaen;aant.

 

Al soude men ons beden vaen.’aant.

 

Elegast sprac: ‘Ic saels beghinnen. -

810

Laci! wat suldi daer an winnen!

 

Ghevielt dat men ons wilde vaen,

 

Ic soude alse wel als ghi ontgaen.’

 

Hi eischede sijn cruut weder.

 

Die coninc socht op ende neder,

815

Weder ende vort in sinen monde;aant.

 

Maer hi verloost ter stonde:

 

Hi en mochts vinden niet.’

 

Die coninc sprac: ‘Wats mi ghesciet?

 

Mi dinct, ic hebbe mijn cruut verloren,

820

Dat ic hadde hier te voren

 

Beloken tusschen minen tanden.

 

Bi miere wet! dat mach mi anden.’

 

Doe loech Elegast echt,aant.

 

Ende seide: ‘Steeldi over recht,

825

Hoe comt dat men u niet en vaet

[p. 95]

 

Telken als ghi stelen gaet?

 

Dat ghi leeft es wonder groot,

 

Ghi en waert langhe wile doot.

 

Gheselle,’ seit hi onverholen,

830

‘Ic hebbe u dat cruut ghestolen.

 

Ghi en weet van stelen niet een haer.’

 

Die coninc pensde: ‘Ghi secht waer.’

 

Mettien lieten si die tale.aant.

 

Gode beval hi altemale,

835

Dat hine moeste borghen.aant.

 

Een deel was hi in sorghen;

 

Nochtan consti behendichede,

 

Daer hi alle die ghene mede

 

Slapen dede vander sale,aant.

840

Ende ontsloot doe altemale

 

Slote die men met slotelen sloot,

 

Waren si cleine ofte groot;

 

Ende ghinc ten scatte daer hi lach,

 

Eert iemen horde ofte sach;

845

Ende haelde vort ende brochte

 

Alse vele als hem goet dochte.

 

Doe wilde Carel danen riden.

 

Elegast hiet hem ontbiden:aant.

 

Hi soude om enen sadel gaen,

850

Die in die camere ware ghestaen,

 

Daer Eggherie ende sijn wijf in lach;

[p. 96]

 

Den scoonsten die noit iemen sach.

 

Hi en leeft niet, die u gheseide

 

Die verweentheit vanden ghereide;

855

Ende ooc an dat vorboech

 

Es te prisene ghenoech.

 

Daer hanghen aen hondert schellen groot,

 

Die alle sijn van goude root,

 

Ende clinken als Eggheric ridet.

860

- ‘Gheselle, doet wel, ende ontbidet.

 

Ic sal hem sinen sadel stelen,

 

Al soudic hanghen bider kele.’

 

Dit was den coninc onbequame:

 

Hi hadde eer ontboren der vrame

865

Vanden sadele ende tghewin,

 

Dan Elegast keerde weder in.

 

Als Elegast quam ten ghereide,

 

Daer ic heden eer af seide,

 

Ende hine waende draghen dane,aant.

870

Die schellen diere hinghen ane

 

Gaven sulc enen clanc,

 

Datter Eggheric bi ontspranc

 

Uut sinen slape, ende seide:

 

‘Wie is daer te minen ghereide?’

875

Hi wonde trecken sijn swert,

 

En hadt die vrouwe niet ghewert,

 

Die hem seide ende vraghede,aant.

 

Wat dat ware, dat hi jaghede?

[p. 97]

 

Often alve wilden verleiden?

880

Si nam tswaert al metter sceiden,

 

Ende seide: ‘Daer en mach niemen in

 

Comen sijn, meer no min.

 

Hets ander dinc, dat u deert.’aant.

 

Si bemaenden ende besweert,

885

Dat hi haer seide sijn ghedochte,

 

Waerbi dat hi niet en mochte

 

Slapen binnen drien nachten

 

(Dat si wel conste ghewachten),

 

No eten binnen drien daghen?

890

Des began si hem vraghen.

 

Vrouwenlist es menechfout,

 

Sijn si jonc, sijn si out;

 

So langhe lach si hem daer an,

 

Dat hi haer segghen began:

895

Hi had des conincs doot ghesworen,

 

Ende diet te doene waren vercoren

 

Souden cortelike comen.

 

Hi ghinese haer bi namen nomen,

 

Hoe si hieten, wie si waren,

900

Die den coninc wilden daren.aant.

 

Dit horde algader Elegast,

 

Ende bilt in sine herte vast.

 

Hi pensde, hi sout bringhen vort,

 

Die ondaet ende die valsche mort.

[p. 98]

905

Alse dit die vrouwe horde

 

Antworde si na dien worden,

 

Ende seide: ‘Mi waer liever vele,

 

Dat men u hinghe bider kele,

 

Dan ic dat ghedoghen woude,

910

Dat die coninc verliesen soude

 

Sijn lijf aldus onbewaert.’

 

Doe sloech Eggheric ter vaert

 

Die vrouwe vor nase ende mont,

 

Dat haer tbloet ter selver stont

915

Ter nasen enten monde uutbrac.

 

Si rechte haer op ende stac

 

Haer anscijn over tbeddeboom.

 

Elegast, die nam dies goom,

 

Hi croper liselike toe.

920

In sinen rechtren hantscoe

 

Ontfinc hi tbloet vander vronwen,

 

Om dat hijt wilde laten scouwen,aant.

 

Ende den coninc bringhen vore,aant.

 

Dat hi hem wachte vanden toren.aant.

925

Doe seide Elegast een ghebede,

 

Daer hi Eggheric mede

 

Slapen dede, ende die vrouwe

 

Ende sprac sijn wort met trouwen,

 

Dat si beide sliepen vast.

[p. 99]

930

Doe ontstal hem Elegast

 

Sinen sadel ende sijn swaert,

 

Dat hi lief hadde ende waert,

 

Ende maecte hem siere verde

 

Buten hove tsinen perde,

935

Toten coninc, dien sere verdochte

 

Al omt goet, dat Elegast brochte:

 

Hine hadder langher niet ghestaen,

 

Hadt na sinen wille ghegaen,

 

So sere was hi doe vererret.

940

Hi vraghede waer hi hadde ghemerret?

 

Elegast seide: ‘En mochts niet.

 

Bi al dat God leven liet!

 

Of mine herte niet en brect,aant.

 

Vanden rouwe diere inne stect,

945

Si en brect nemmermeer

 

Dor groten rouwe no dor seer,

 

Dies ben ic seker te voren:

 

Si heeft so groten toren.

 

Gheselle,’ seiti, ‘dits tghereide,

950

Daer ic u heden eer af seide:aant.

 

Dit hout; ic sal weder gaen

 

Egghericke dat hooft af slaen

 

Ofte doden met enen enive,

 

Daer hi leit bi sinen wive.

[p. 100]

955

Dat en lietic niet om alt goutaant.

 

Dat die werelt inne hout.

 

Ic sal wederkeren sciere.’

 

Doe bemaenden die coninc diere,

 

Dat hi hem seide dor wat sakenaant.

960

Hi ware so sere tonghemake.

 

‘En sidi niet al ghesont,

 

Ende hebt wel dusent pont,aant.

 

Ent ghereide daer ghi omme ghinct?’

 

- ‘Ay mi! hets al ander dinc,’aant.

965

Sprac hi, ‘dat miere herten deert,aant.

 

Ende minen sin verteert:

 

Ic hebbe minen here verloren.

 

Ic hadde toeverlaet te voren

 

Te comene te minen goede,

970

Ente verwinne mine armoede,

 

Ende ic was in goeden wane;

 

Nu ben ic des alles ane:

 

Mijn here sal sterven morghen vroe,

 

Ende ic mach u segghen hoe:

975

Eggheric heeft sine doot ghesworen.’

 

Doe wiste Carel wel te voren

 

Datten God te stelene ontboot

[p. 101]

 

Om hem te bescuddene vander doot.aant.

 

Hi dankes omoedelikeaant.

980

Gode van hemelrike.

 

Doe antworde die coninc saen:

 

‘Hoe so waendi dan ontgaen?aant.

 

Of ghine staect met enen enive

 

Daer hi leghet bi sinen wive,

985

tHof soude verstormen al:aant.

 

Ghi en had meer dan gheval,

 

Ghi sout hebben saen becocht

 

Ende u lijf ten ende brocht.

 

Soudi u werpen in die noot?

990

Sterft die coninc so es hi doot:

 

Wat talen soude daer af wesen?

 

Ghi sout des rouwen sciere ghenesen.’

 

Dit seidi dor behendichede,

 

Om Elegast te proevene mede.

995

Nochtan wasser een ander an:

 

Hi hadde gherne gheweest van dan;

 

tLanghe letten was hem leet.

 

Elegast antworde ghereet:

 

‘Bi al dat God leven liet!

[p. 102]

1000

En waerdi mijn gheselle niet,

 

En bleve te nacht onghewroken,

 

Dat ghi hebt so naghesproken

 

Den coninc Carel, minen here,aant.

 

Die waerdech es alre eren.

1005

Bi den here die mi ghewrochte!

 

Ic sal vorderen mijn ghedochte,

 

Ende wreken minen toren,

 

An die sconincs doot hevet ghesworen,aant.

 

Eer ic vander borch sceide,

1010

Gaet mi te lieve oft te leide.’

 

Die coninc pensde: ‘Dits mijn vrient,aant.

 

Al hebbics qualic op hem verdient.

 

Ic saelt beteren, maghic leven:

 

Hi sal verwinnen al sijn sneven. -

1015

Gheselle, ic sal u wisen bet

 

Hoe ghine bringhen sult int net,

 

Eggheric van Egghermonde.

 

Ridet inder morghenstonde

 

Toten coninc, daer ghine vint;

1020

Vertelt hem dan ende ontbint

 

Die ondaet ende die mort.

 

Als hi sal horen uwe wort,

 

Ghi sulter bi versoenen al:

 

U loon en sal niet wesen smal:

1025

Ghi moghet riden bi siere siden

[p. 103]

 

Alle u daghe sonder beniden,

 

Ghelijc oft ghi sijn broeder waert,

 

So langhe alse u God ghespaert.’

 

Elegast seide: ‘Wat mijns ghesciet,

1030

En come vor den coninc niet.

 

Die coninc es te mi so gram,

 

Om dat ic hem eer namaant.

 

Van sinen scatte sulke scaerde,

 

Dat cume ghedroeghen twee paerde.

1035

In come niet daer hi mi saghe,

 

No bi nachte no bi daghe.aant.

 

Dats pine jeghen spoet.’

 

- ‘Ic wille u segghen wat ghi doet,’

 

Sprac Carel die edel man.

1040

‘Ridet wech in uwen dan,aant.

 

Daer ghi liet u ghesellen;

 

Nu sal ic u vort tellen:aant.

 

Voert met u ons bejach

 

Tote morghen opten dach,

1045

Dan deelen wi met ghemake.

 

Ic sal bode sijn vander sake

 

Toten coninc, daer icken weet;

 

Sloech menne doot, het waer mi leet.’

 

Metteser tale dat si scieden.

[p. 104]

1050

Elegast voer te sinen lieden,

 

Daer hise liet inden dan.

 

Ende Carel die edel man

 

Voer thingelhem in sijn casteel.

 

Sine herte was sonder riveel,

1055

Datten die ghene wilde verraden,

 

Die hem soude staen in staden,

 

Sout recht na rechte gaen.

 

Noch stont die porte ontdaen,

 

Ende sinc liede sliepen alle.

1060

Hi bant sijn ors opten stalle,

 

Ende ghinc ter cameren daer hi lach.

 

Eert iemen horde ofte sach.

 

Doe hi sine wapen af hadde ghedaen,

 

So was die wachter ghestaen

1065

Ter hogher tinnen ende blies den dach,aant.

 

Diemen scone verbaren sach.

 

Doe wart in wake menech man,aant.

 

Dien God den slaep sende an

 

Doe die coninc stelen voer:

1070

Dat was hem een scone boer.

 

Doe sende Carel die coninc

 

Enen sinen camerlinc,aant.

 

Om sinen verholen raet,

 

Ende scide hoet met hem staet:

1075

Dat hi wiste wel te voren,

[p. 105]

 

Dat sine doot ware ghesworen

 

Van Eggheric van Egghermonde,

 

Die comen sal in corter stonde

 

Met alle der macht vanden lande

1080

Om hem te doene al sulke scande,aant.

 

Alse te nemene sijn leven;

 

Dat si hem goeden raet gheven,

 

Dat hi behoude sine ere,

 

Ende daertoe haren gherechten here.

1085

Doe seide die hertoghe van Bayvieraant.

 

‘Laetse comen, si vinden ons hier.

 

Het sal den meneghen costen tleven.

 

Ic sal ons goeden raet gheven:

 

Hier es menech sterc Fransoys,

1090

Ute Vrancrike ende Baloys,aant.

 

Menech ridder, menech seriant,

 

Die met u quamen hier int lant:

 

Si sullen hem wapen altemale,

 

Ende trecken in die hoghe sale;

1095

Ende ghi selve, her coninc,aant.

 

Sult ghewapent staen inden rinc.

 

Die u daer wille slaen,

 

Het sal hem qualike vergaen:

 

tBloet sal hem lopen ten sporen,

1100

Ende Ecghericke als te voren.’

[p. 106]

 

Die raet dochten wesen goet.

 

Si wapenden hem metter spoet

 

Alle die daer toe dochten,

 

Ende wapen draghen mochten,

1105

Beide clein ende groot.aant.

 

Si duchten swaren wederstoot:

 

Eggheric was van groter macht,

 

Ende alle die hadden cracht,aant.

 

Weder ende vort opten Rijn,aant.

1110

Wouden in siere hulpen sijn.

 

Men dede ter porten sestech man,

 

Ghewapent ende halsberch an.

 

Doe Eggherics liede quamen ghevaren

 

In sconincs hove met groten scaren,

1115

Ontdede men die porten wide,

 

Ende lietse alle doreliden.

 

Doe si quamen in dat hof

 

Dede men haer cleder of;

 

Men vont naest haren live

1120

Witte halsberghe, scarpe cnive.

 

Die ondaet was openbaer.

 

Men leitse ghevanghen daer,aant.

 

Altemet dat si quamen,

 

Tot dat mense had bi namen.

[p. 107]

1125

Eggheric quam ghevaren

 

Al metter lester scaren,

 

Daer alle die mort ane stoet.

 

Doe hi ghebeet was te voet,

 

Ende waende gaen in die sale,

1130

Sloot men die porten te male.

 

Men vincken alsmen dander dede.

 

Men vant ghewapent sine lede

 

Bat dan iemen die daer was.

 

Men leidene vort in dat palas,

1135

Vor den coninc sinen here:

 

Des mochti hem wel scamen sere.

 

Die coninc leide hem vele te voren;

 

Hi en wouder af niet horen:

 

Hi loghende der ondaet,

1140

Ende seide: ‘Her coninc, hebt beteren raet!

 

Dadi mi lachter onverdient,

 

Ghi had verloren meneghen vrient.

 

Ghi en waert ooc niet so coene,

 

No negheen uwer baroene,

1145

Diet mi op dorste staden,

 

Dat ic u hadde verraden.

 

Waer daer iemen dies begaerde,

 

Ic daet hem loghenen metten swaerde

 

Oft metten orde van minen spere.aant.

[p. 108]

1150

Nu come vort dies beghere.’

 

Alse die coninc dit verstoet,

 

Was hi blide in sinen moet,

 

Ende sende om Elegaste

 

Boden na boden vaste

1155

Daer hi was in den woude,

 

Dat hi quame harde houde,aant.

 

Ende vergaf hem alle misdaet;

 

Indien dat hi den camp bestaet

 

Jeghen Eggherike,

1160

Hi souden maken rike.

 

Die boden sine lieten niet,

 

Sine daden dat hem die coninc hiet.

 

Si voeren te dien stonden,

 

Daer si Elegast vonden.

1165

Dat hem die coninc beval

 

Seiden si Elegaste al,

 

Die sere verblide vanden worden.

 

Alse hi die niemare horde,

 

Hi liet legghen sijn ghereide

1170

Sonder enech langher beiden,

 

Dat hi Egghericke stal;

 

Daertoe hiet hi ende beval,aant.

 

Men soudene te Caerle leiden,aant.

 

Hi woude Eggherics lachter breiden.

1175

Hi swoer bi siere kerstenhede,aant.

 

Waer hem God sculdich ene bede,

 

Hi en begheerde ander goet,

 

Dan hi den camp vechten moet.

[p. 109]

 

Over sinen gherechten here,

1180

Ende hem behouden sine ere.

 

Si voeren wech metter spoet.aant.

 

Doe Elegast, die ridder goet,

 

Quam in des conincs sale,

 

Nu moghedi horen sine tale.aant.

1185

Hi seide: ‘God hoede dit ghesinde,

 

Den coninc ende dat ic hier vinde!

 

Maer Eggheric en groetic niet.

 

God die hem crucen liet

 

Om onsen wille, ende al vermach,aant.

1190

Hi late mi sien op desen dach,

 

Ende Maria die maghet soete,

 

Dat men te winde hanghen moeteaant.

 

Eggheric van Egghermonde.

 

Mochte God doen sonde,

1195

So heeft Hi sonde ghedaen,

 

Dat hi der galghen es ontgaen,

 

Om dat hi swoer mijns heren doot

 

Sonder bedwanc ofte noot.’

 

Alse dit Elegast hadde ghesproken,

1200

Eggheric haddet gherne ghewroken;

 

Maer hi en hads ghene macht:aant.

 

Daer was menech die hem wacht.

 

Die coninc antworde daer of:

 

‘Sijt willecome in mijn hof!

1205

Nu manic u bi alle dienaant.

 

Dies goet man soude plien,aant.

[p. 110]

 

Dat ghi secht ende brinct vort

 

Die ondaet ende die mort

 

Van Egghericke, dien ghi hier siet:

1210

Dat en laet dor niemen niet,

 

Ghi en secht waer ende niet el,aant.

 

Hoe die aventure ghevel.’

 

Elegast seide: ‘Here, gherne;

 

Mi en stacts niet tontberne.

1215

Ic ben des seker wel te voren,aant.

 

Dat Eggheric heeft u doot ghesworen:

 

Ic horet hem segghen daer hi lach,

 

Ende gaf sinen wive enen slach,

 

Daer sijt dorste anden,

1220

Dat haer tbloet ten tanden,

 

Ter nasen ende ten monde uutbrac.

 

Si rechte haer op ende stac

 

Haer anscijn over tbeddeboom.

 

Ic was daer ende nams goom,

1225

Ende croper liselike toe.

 

In minen rechtren hantscoe

 

Ontfinc ic tbloet vander vrouwen.’

 

Doe liet hijt den coninc scouwen,

 

Ende hem allen diet wilden sien.

1230

‘Dorste Eggheric loghenen vandien,

 

Ic dade hem lien der ondaet

 

Eer die sonne ondergaet,aant.

 

Onder ons tween tere werven,

 

Ofte ic sal mijns lives derven.’

[p. 111]

1235

Eggheric antworde na dien:

 

‘Die lachter en mach mi niet ghescien,

 

En soude ooc niemen wesen lief,

 

Dat ic jeghen enen verbannen dief

 

Minen hals soude aventuren.

1240

Hi soude bet kempen jeghen gheburen

 

Dan hi jeghen mi soude.’

 

Elegast antworde houde:

 

‘Jane ben ic hertoghe alse ghi sijt?

 

Al was ic verbannen eene tijt,

1245

Ende mi die coninc mijn goet nam,

 

Om dat hi te miwaert was gram,

 

Verraets ende mort stont ic ave.

 

Ic hebbe ghenomen grote have

 

Den riken lieden van haren goede:

1250

Dat dede mi noot ende armoede.

 

Maer om dat ghi een morder sijt,

 

Ghine moghet ontsegghen camp no strijt

 

Ter werelt neghenen man

 

Dies u wille staden an.’

1255

Die coninc antworde daernaer:

 

‘Bi miere wet, ghi seghet waer!

 

Soudicken voeren na recht,

 

Ic daden slepen enen cnecht,

 

Ende hanghen bider kele.’

1260

Doe ghinct Egghericke uten spele,

 

Ende pensde in sinen moet,

 

Na dat hem ghescepen stoet:

 

‘Beter es camp dan hals ontween.’aant.

[p. 112]

 

Int hof en was man negheen,

1265

Die spreken dorste te siere vromen.aant.

 

Dus wart daer die camp ghenomen.

 

Een lettel nader noene

 

Die coninc ontboot sinen baroenen,

 

Dat si ghewapent te velde waren;

1270

Hi en wilde scamps niet ontbaren.

 

Hi hiet dat crijt ghereiden,aant.

 

Ende bat God, dat hi moeste sceiden

 

Den camp na rechte ende na reden.

 

(God ghewaerde hem sine bede).

1275

Hi trooste Elegaste wel,

 

Ende seide, verghinghe wel dat spel,

 

Ende behelti sijn leven,

 

Hi soude hem sijn suster gheven,

 

Die Eggheric hadde te voren,

1280

Die sine doot hadde ghesworen.

 

Men sloech corden op dat velt,

 

Daer menich man ghewapent helt.

 

Een lettel vor vespertijt

 

Elegast quam ierst int crijt,

1285

Om datti aenleggher was.aant.

 

Hi bete neder in dat gras,

 

Ende viel in cnienghebede,

 

Ende seide: ‘God, dor goedertierenhede,

 

Ic come u heden te ghenaden

[p. 113]

1290

Van alle minen mesdaden,

 

Die mi ter werelt ie ghevel:

 

Ic kinne mine mesdaet wel;

 

Ootmoedich God, diet al vermach,

 

En wrect niet op desen dach

1295

An mi mine sonden.

 

Dor u heileghe vijf wonden,

 

Die ghi ontfinet dor onse mesdaet,

 

Hebt heden mijns raet,

 

So dat ic niet en sterve,

1300

No in den campe en bederve.

 

Eist dat mi die sonden niet en slaen,aant.

 

So wane ic wel van hier ontgaen.

 

Volmaect God, dor uwe doghet

 

Ic biddu, dat ghi mi verhoghet.

1305

Ende Maria, soete vrouwe,

 

Ic wil u dienen met rechter trouwen,

 

Ende nemmermeer vortan

 

Ne werdic rover no scaecman

 

In wildernessen ende in wouden,

1310

Maghic hier mijn lijf behouden.’

 

Doe hi ende sijn ghebede

 

Seinde hi alle sine lede:

 

Scone met siere rechter hant

 

Seinde hi sijn riddersghewant,

1315

Ende tors, dat vor hem stoet;aant.

 

Ende bat God dor ootmoet,

[p. 114]

 

Dat hem draghen moeste met eren,

 

Ende uten campe laten keren.

 

Met dat hi die tale seide

1320

Sat hi op in sijn ghereide,

 

(Nu naket tenen groten stride)aant.

 

Ende hinc den scilt ter luchter side,

 

Ende nam in die hant dat spere.

 

Ende Eggheric quam met groten ghere

1325

Ten critewaert, ghewapent wel,

 

Die sere was int herte fel.

 

Hi en seinde hem no en dedeaant.

 

Te Godewaert neghene bede.

 

Hi sloech met sporen vaste,

1330

Ende reet op Elegaste;

 

Ende Elegast op hem weder,

 

Die Eggheric stac dor tleder

 

Vander curien met ghewelt,

 

Datti neder vel op tvelt

1335

Vanden orse op derde.

 

Eggheric vinc ten swerde,aant.

 

Dat hi trac uter sceide,

 

Ende seide: ‘Nu sal ic u beideaant.

 

Doden, u ende u paert,

1340

En si dat ghi ter vaert

 

Nederbeet optie moude:

 

So mach u ors tlijf behouden.

 

Hets so sterc ende so groot,

[p. 115]

 

Het waer scade, sloeghict doot:

1345

Die meneghe sout beclaghen.aant.

 

Ne moghedi u lijf ontdraghen,aant.

 

So behoudi u paert.’

 

Elegast sprac ter vaert:

 

‘En ware dat ghi te voet sijt,

1350

Ic soude corten desen strijt.aant.

 

En wille u niet te vocte slaen,

 

Ic wille prijs ane u begaen,

 

Al souts mi sijn te wors.

 

Nu sit weder op u ors,

1355

Laet ons vechten ridderwise.aant.

 

Ic hebbe liever dat men mi prise,

 

Dan ic u sloeghe met scampe,aant.

 

Al soudic bliven in den campe.’

 

Dat was den coninc Caerle leet,

1360

Dat Elegast so langhe meet,

 

Ende hi Egghericke spaert.aant.

 

Eggheric vinc sijn ors ter vaert.

 

Doe Elegast die tale seide

 

Sat hi op in sijn ghereide.

1365

Doe verhief daer een strijtaant.

 

Tote langhe na vespertijt.

 

En quam niemen daer hi sach

 

So fellen strijt op enen dach.

[p. 116]

 

Haer slaghe waren onghiere,

1370

Haer helme bernden ghelijc den viere

 

Vanden vonken diere uutvloghen.

 

Si waren beide hertoghen

 

Die daer vochten den camp;

 

Al gheviel Elegaste die scamp,

1375

Dat hi sijn lant hadde verloren,

 

Hi bleef hertoghe alse te voren.aant.

 

Doe seide die coninc van Vrancrike:

 

‘God, also ghewaerlike

 

Alse ghi hier moghende sijt,

1380

So moeti corten desen strijt

 

Ende dit ghevechteaant.

 

Na redene ende na rechte.’

 

Elegast hadde een swaert,

 

Het was sijns ghewichts waert

1385

Van ghemalen goude root,

 

Elcken man te siere noot:

 

Die coninc haddet hem ghegheven.

 

Elegast hi hevet verheven,

 

Ende sloech enen slach so sere,

1390

Bider hulpen van onsen here,

 

Ende dor sconincs Carels bede,

 

Die hi over Elegast dede,

 

So dat hi Egghericke rovede

 

Die meeste helt vanden hovede,

[p. 117]

1395

Ende vel doot uten ghereide.

 

Dit sach die coninc ende seide:

 

‘Ghewarich God, ghi sijt hier boven,

 

Met rechte maghic u wel loven,

 

Die mi so menighe ere doet.

1400

Die u dienen si sijn vroet.

 

Ghi moghet helpen ende beraden

 

Die ane u soeken ghenade.’

 

Nu willic corten dese dinc.

 

Men sleepte Eggheric ende hinc,

1405

Ende alle die verraders mede:

 

Daer en halp scat no bede.aant.

 

Elegast bleef inder eren,

 

Dies dancti Gode onsen here.

 

Die coninc gaf hem Eggherics wijf.

1410

Si waren tsamen al haer lijf.

 

Dus moete God onse saken

 

Vor onse doot te goede maken.

 

Dies onne ons die hemelsche vader!

 

Nu seghet amen allegader.

Vs. 24. A. vliest (v'liest?) - 26. AM. So es u evel gh. - 28. AB. levens; B l. mede derven - 29. AB. emmermeer scheit - 30. B. Nu wilt wachten u - 31. B. Ende ontbr. - 32. Allen: uwen - uwen - 33. MB. u ende sit - 34 M. Haesteliken; AB. Haestelic ende n. - 35. B. Dit v. aldus die - 37. Allen: en sach - 39. AB. Hi waendet (al B) slapende hebben ghehoort - 40. AB. Ende hilt hem niet aen dat woort - 41. B. Die inghel - 44. B. God die hietet - 45. A. ontbiet; B. ontbietet - 46. AB. Oft ontbr. - 47. B. woorden - 48. AB. Ende die - 49. B. Als die vervaert was ende v.

Vs. 50. AB. Wat eist - 51. B. elfs; AB. ghedroch (doch zie 776) - 53. B. hoghe droctijn - 54. MA. nu ontbr. - 55. A. stelen - 57. M. no; A. noch graven; B. ofte gr. - 58. B. rijc es; MA. rijc sijn - 59. B. Hi moet; A. Si moeten; M. Sine moeten - 60. A. diensten - 61 A. Mijn lant; B. Want m. 1 - 62. AB. niewers - 63. M. algar; B. Dat I. es alleg m. - 64. A. Tot colene; B. Daertoe colen - 65. Allen: tot; B. R. also voort; M. Rome - 66. A. Alst; B. Ghelijc den k. - 68 AB. toter wilder Denouwe; M. vs. 67-69 onleesbaar. - 70. A. goets veel mee; B. g. vele meer - 71. M. Spaendien; A. Spandien - 72. AB. Dat ic selve wan metter hant - 73. B. heidenen - 74. AB. So ontbr.

Vs. 75-76 Ontbreken in M. - 76. A. alse ontbr.; AB. stelen; B. stelen nu el. - 77. M. Ende waerom ontb. mi God; B. ontbiet - 78. Allen: brekie - 80 Allen: En mochts (mochtes B) niet ghel. n. - 81. M. ten lachtre; A. die lachter onste; B. den laster jonste - 82. Allen: te stelen; AB. begonste - 84. A. Hare tale w.; B. Haer ende daer - 85 A. Vaecte hi; B. So vaecte hem; AB. al lett. - 87. B. dinghel hem te v. - 89. AB. Heer coninc; B. sidi seer o. - 90. AB. aen uw leven - 92. B. sprac toten co. als die wise - 93. B. wert een dief; Hier achter volgt in AB nog deze regel: Al hebdijs nu groot ongherief, - 94. AB. Het sal u namaels wesen lief - 95 A. voer dinghel dan; B. v. dinghel van dan - 96. M. te seinen; A. tseinen; B. te segghene

Vs. 98. M. Hi seide Gods; A. ende ontbr., B. gheboden ende sijn w. - 101. B. kele. - 105. A. borch; B. borch ende daer toe lant; M [....] ende borch e.l. - 106. Allen: allene ontbr.; AB. mijns - 108. B. speren; (M. onteesbaar) - 109. MA. Als een die - 111. MA. nochtan ontbr. - 112. B. Oft dat ie verloren hadde een let - 115. B. Dan ic nu m. - 114. A. langher ontbr.; B. Te dunster nacht sonder sparen - 115. B. oft daer omme G.v. - 116. M. Nu ontbr. - 117. B. waer uter salen - 118. B. Sonder sprake ende verhalen - 120. M. vrij onleesbaar; Mone geeft:...... barghe si mijn - 121. AB sal ic - 122. A. hoghen ontbr.; B. den joncheren

Vs. 123 B in der sale - 124. AB. Ende ontbr. - 125. M. deemsteren ontbr.; B. tot deser; AB duuster nacht - 126 M. sonder ander mans cr. - 127. B. Moet nu v. - 128. A. vremde - 129. Allen: talen; B. hem ontbr. - 130. B. ende hem cl. - 131. B. dierbaren - 152. HB. te stelen - 134. AB. wapene - 135. B. aldaer - 136. AB. die beste die ie man s. - 137. A. Als hi aldus g.; B. Als hi dus g. - 139. B. Ten was; AB. slot noch dore so g. - 140. AB. Noch poorte diene (dien B) w. - 141. AB. teghen - 143 AB dien - 144. B. alle gader - 146. MA. al doer; B. sconincs; M. sanctorum (hs. scō?) - 147. A. bereet; B. al ghereet

Vs. 149. B. c. voort met l. - 150. AB. Toten st. aldaer hi w. - 151. A. ghesmiden; B. ghesmeiden. - 152. AB. Sonder enich langher beiden - 153. B. saeldet - 154. B. datment - 155. B. Doen; AB. ghereden q. 157. AB. poortiere - 158. B. dat hiere - 160. B. vast als - 163. A. leide; B. leide aldaer - 165 AB. op ontbr.; doch verg. 1292. - 166. B. Die ontbr.; M. Sonder enich langer beide - 168. B. q. tot in e. - 170. Allen: Om ons te v. - 174. AB. Doen; Hier eindigt het fragment M.

Vs. 175. B. metten sp. - 176. B. u ooc harde sere - 177. B. b. felle doot - 178 A. onsen - 179. AB. waerlic - 180. Deze regel ontbreekt in AB. - 183. B. Wout verwecken van - 184. B. maken - 185 AB. water; B. w. maectet w. - 186. B. moet ghi - 187. A. desen; B. duuster middernacht - 188. AB. verbaert; B. uwe - 190. B. al gader - 191. A. in vele g.; B. in seer veel gedochten - 192. AB. best henen varen - 194. B. Mettien hi int wout quam b. - 195. A. den edelen; B. Coninc C. - 196. A. en ontbr. - 198. A. seer cl.; B. al over cl.

Vs. 201. A. Dus pensde; B. Eens so peinsde doe d.c. - 203. B. Dieven te haten - 204. A. al ontbr. - 207. A. avontuur - 210 B. af sl. - 211. A. Of; B. een argher - 212. AB. Haren - 213. AB. Nemmermeer - 216. B. Elegaste - 217. B. saken; AB. minen - 218. B. Hi set dicke s. - 219. A. Omt g.; B. Om dat g. - 222. A. gheen; B. ooc gheen - 224. A. Daerom moet - 225. A. des was hi h.; B. daer hi w.h. - 226. AB. Dat m.; A. mach hem nu wel; B. mi nu - 227. A. borch; B. Dat ic hem nam borch c.l.

Vs. 229. A. sine; B. sijnre - 231. A. serianten; B. Kinderen ende cnapen e.g. - 232. A. heb; B. Die ic te samen o. heb al - 234. A. si hem al door; B. Ende volghem hem d.a. - 235. AB. Ic en l. nieuwers g. - 237. B. ende daer toe l. - 238. AB. gheen - 239. B. altoos o. - 242. B. allen - 243. B. Mer so veel doochden c.a. - 244. AB. ghenen - 245. AB. pinen - 246. AB. pelgrim o. coopman - 249. AB. (B. Noch) biscoppen ende (B. noch) canoniken - 250. A. Abden ende moniken; B. Abden, prioors ofte moniken - 251. AB. Dekenen; B. D. ende daertoe p. - 252. B. can wel b.

Vs. 253. A. werdc; B. Ofte comen in - 254. AB. mulen - 258. AB. Al dat; B. ghebracht - 259. B. fatelment - 261. AB. lieden - 265. A. cannen - 268. A. woudic - 271. AB. talen - 272. B. coninc Carel - 274. B. Ghewapent in den selven ghebaren - 275. A. wil; B. Als die rideer wil sijn v. - 276. AB. wapenen; B. als sijn colen - 277. B. ende daer toe sc. - 278. B. Ende alle dat hi - 279. B. Sijn h.m.m. diere l.

Vs. 280. AB. den wapenroc - 282. AB. enen - 285. A. riden - 284. B. Als hem - 285. AB. Seghende hem; B. hi was - 286. B. dattet - 287. B. hi so swart was over al - 289. B. p. vele in - 291. B. En sal vlien t.n. - 294. AB. Tes die d. - 295. B. Gods weghen - 296. B. ware over al sw. n. - 297. AB. Tes al - 298. B. Al wat icker - 302. Hier volgt in AB. Seghende hi hem ende was in vare,
Ende waende dat die duvel ware.
303. A. Ende die s. ridder; B. Nu heeft die swarte saen v. - 304. A. teghen; B. daer teghen - 305. Doe ontbr. in A.

Vs. 307. B. heeft - 308. B. Ic wil dat; AB. aen - 309. AB. salder - 310. A. in sc.; B. int aenschine - 312. A. als den d.; B. Van steenten lichten si als den d. - 313-14. ontbr. in B. - 314. A. Wanen quam - 315. A. Ten was; B. Het schijnt wel ten was n.a.m. - 316. B. s. wapenen hadde an - 317. B. sulken - 318. A. so ontbr.; B. ende so scoon van l. - 319. AB. ghemoeten - 322. AB. seiden niet; B. niet meer el - 323. A. leden - 324. A. swart - 325. B. Hielt doen stille - 327. B. Waeromme - 328. AB. talen; B. t. ooc v. - 329. B. Ende dat hi mi ooc n. - 330. B. mi aldaer gh.

Vs. 331. B. Daer toe om - 332. A. wane dat hi; B. waen dat hi - 333. A. ic seker - 334. AB. om - 335. A. ofte mine - 336. A. also ontbr. - 337. AB. Teghen; B. c. hi verrade - 339. A. soude hi j.; B. soude hem nu j. - 341. A. Ofti mi; B. Oft - 343. AB. ontrijt; B. mi niet - 344. AB. Ic sal; B. pr. alle s. - 346. A. winnen - 347. B. orse - 348. B. doen hem met - 349. AB. als - 350. AB. Met dien - 351. AB. volchde - 352 AB. Doen hien - 353. AB. ontheit - 354. A. reit; B. ghereit - 355. AB. ghi hier soect - 356. B. Ende wat ghi jaecht mi en roect

Vs. 358. A. noch so; B. waerdi daer toe n. - 362. B. deser - 363. AB. hoe dat uw - 364. A. En machs u v.n.; B. Ic en wils u v.n. - 366. B. Ghi vraecht mi hier m.d. - 367. A. En wistu hoe b. - 368. A. heb - 369. A. ic u - 370. B. badde ic - 374. A. of; B. oft - 378. A. en wildes - 380. B. ware - 381. B. Dat hi coninc Carel was - 382. B. w.o. door dat gras - 383. AB. orsen

Vs. 385. B. sp. w. groot ende st. - 386. B. Daer toe v. si in - 388. AB. orsse; B. onder h.b. - 389. AB. Manlic; B. ginghen - 390. AB. Als - begaerde; B.v. wel b. - 391. A. een; B. ooc een - 392. A. een; B. wel mocht een - 394. A. sine consten; B. sine jonsten - 398. AB. Dien hi manlic voor h.h. - 399. AB Dat hi in t.s. vlooch - 400. A. Oft ware een - 402. B. swaerden - 403. A. Opten helme - 404. B. menighe - 405. B. Ten was - 406. A. Daer en dranc d. dat bloet; B. Daer en liep door - 408. A. Daer van sloeghen g.g. - 409. A. Die spaenderen vanden schilde daer vl.; B. De spaendre

Vs. 410. A. Die helmen o.h. hooft die b.; B. Die helmen van den hoofte - 411. B. Vol van sc. ende van vl. - 412. AB. waren der swaerden - 414. A. te wapene; B. ter wapene - 415. AB. Sal ic liden (B. hier) mijns namen - 416. A. ewclic - 417. AB. Nemmermeer - 420. AB. hine manlic hadde - 421. A. ors; AB. tumelen - 422. A. hem beiden en w.; B. T.h. beiden was cleinen vr. - 423. A. Ende die sw. - 424. A. Ende sloech enen slach so sere - 425. B. Op sinen helme so dat - 426. AB. in twee (tween) stucken vl. - 427. B. so anteliken groot was den sl. - 428. A. Als; B. Wanneer d. sw. dat versach - 430. B. Ocharmen dat ic ben g. - 431. B. hi doe in - 433. A. noit ongheval; B. Ic en h.

Vs. 434. B. n. hebben en sal - 436. B. Ic en - 437. B. ic nu ben - 438. A. wesen ontbr. - 439-43. A:
Op enen te slane, die voor hem helt.
Doe sach hi ligghen tswaert opt velt
In twe stucken ghebroken (B. st. aldaar g.)
Pensdi: ‘En es niet ghewroken
Die enen wille slaen of deren (B. Die enen slaet oft doet d.). - 445. A. int wout - 446. B. ghepeis - 447. AB. Deen wie dander - 449. B. Sprac die coninc sonder saghe - 450-51. ontbr. in B. - 453. Of ghi en secht mi wie ghi sijt - 457. B. uwen name

Vs. 459. B. dat ontbr. - 461. AB. quaemt - 462. AB. wiens - 464. A. tierst; B. het cerste - 466. A. bi daghe; B. Ic en d. - 467. AB. Ten es sonder - 469. A. hoet coomt; B. hoe dat c. - 470. AB. uwen - 472. AB. Heer antwoorde Elegast (doch verg. 488) - 473. A. Dat sprac die ridder harde saen; B. Die ridder ende sprac saen - 474. (Hier vangt het haagsche fragment aan) AB. Ten es; A. heste - 475. A. heb - 478. A. Soudiet; B. ic - 479. H. Wie mine - 480. AB. gheseide - 481. A. denken; HB. dunken; AB. veel te l. - 482. B. g. dat es seer cr. - 483. AB. Als; B. c. dus verst.

Vs. 484. Allen: blide (l. blider?) - 485. H. Dant al gheweest hadde sijn. Dit en het volg. vs. ontbr. in B. - 486. H. tgoet dat vliet opten Rijn - 488. A. Nu segghet mi uwen name; B. Nu secht mi voort uwen n. - 489. AB. Ende hoe (B. dat) ghi u.g. - 490. H. heeft; B. Bi alle dat g. mach hebben weert - 491. B. s. ooc te v. - 492. H. en crijchdijs niet meer toren; AB. hebdi - 493. A. sal u; B. sal u mede wel b. - 494. B. mi ende sonder - 495. AB. al ontbr.; B. s. enich evel moet - 496. AB. ghi mi maket vroet - 497. Allen: Nu sijts - 498 AB. H. ic hete E. - 499. A. En wil u; B. En wils u niet langher h. - 500. AB. ic bi l. - 501. H. Sint ic was; A. Sint dat ic was; B. Sinder dat ic was - 502. HB. Ende mijn goet h.v.; A. Ende ic mijn goet had v. 503. B. Daer bi dat ic - 504. HA. Ende mi die coninc hadde (had) v.; B. hadde al v. - 505. B. Die ontbr.; HA. Die coninc ontbr.

Vs. 506. AB. u ontbr. - 507. B. mi daer na o. - 509. AB. twalef; B. tw. altoos bi - 510. AB. lieden - 511. B. vele doochden e.a. - 512. A. steels; B. Dat ic en - 513. AB. pinen - 514. AB. pelgrim ofte coopman - 515. A. Dies laet - 518. B. Abden prioors e.m. - 519. A. Dekenen ende papen; B. Proofsten ende daer toe p. - 520. A. Daer icse can hetrapen; B. Waer icse alle can betr. - 521-522. H.:

En vinde gheyn soe vaste kiste
En stele haer goet bi liste.
Noch gheen slot soe vast
Heere sprac Elegast

522. A. vasten; B. Ic en weet so vast gheen k. - 523. A. enich ontbr.; B. icker te vercrighen g. in - 524. A. Ic br. in; B. Ic salt brenghen in - 526. B. of. - 527. A. Minen; B. Mijn list es groot ende m.

Vs. 528. H. Mijn g. die sijn; B. Mijn g. sijn al int w. - 529. H. voer voren op a. - 530. A. heb; B. Ende heb gheraect een quade ure - 531. AB. heb - 532. H. gheen ander vore; A. En coeser; B. En coor daer ooc gh. - 534. AB. Der slaghen hebbic (heb icker) ooc een d. - 535. AB. dan ic ie g.; H. ic der oit g. - 536. AB. Op enen nacht - 537. H. wie ghi h.; B. hoe hi heet - 538. A. Ende die gh. die u yeet; B. Ende wie hi es die - 539. H. sulken macht; B. van alsulker - 540. H. nacht - 541. H. ghemaken; B. Waer om en c.n. ghematten - 542. B. Alle d.g. die u hatten - 543. A. te wapene; B. ter w. doch so g. - 544. A. Doe pensde die c. - 545. AB. mijn; B. God die h. - 546. A. moeti; B. Ende wil mi - 547. AB. Dit es - 548. AB. alle d.l. op daerde; H. opt daerde - 549. AB. varen op desen Tusschen dit en het volgende vs. lascht H. in: Sonder eenen ander cracht

Vs. 550. A. heefter; B. te punte ghebracht - 553. AB. coninc tot El. - 555. AB. Gh. vrient e. vr.; H. Gh. vrient ende vaste vr. - 557. A. helpt vrienden; B. Wat hulpen vrienden - 558. A. heb; AB. so vele goets - 560. AB. liet mi waerlic niet - 562. A. mi den n.; B. mi grote n. - 563. A. breket alle; Dit en het volg. vs. ontbr. in B. - 564. A. segghet - 565. AB. minen - 566. B. Sprac die coninc eist u beq. - 567. A. Ic ben ghe. - 568. AB. Ic pl.; Allen stelen - 569. B. k. veel ende - 570. A. Ende in alle g. - 571. A. alderhande saken; B. in alderhande; HB. sake - 572. AB. En late (laet); B. ghemaken - 573. H. Ic stele den riken ende d.a.; A. Den riken ende den; B. noch ooc d.a.

Vs. 574. AB. Ic en; H. In late niet op haren karmen - 575. H. In l. gheyn m.; AB. En weet g.: B. g. so armen - 577. A. En naem hem liever sine have: B. En name l.s.h. - 578. AB. hem die mine gave - 580. H. hebbe gheleeft menige dage - 581. H. Van eyne scat dien ich weit. - 582. B. Hi soude mi wesen - 583. AB. Eer emmermeer m. vr. - 584. A. Haddicker goede helpe toe; B. Haddie daer g.h. toe - 585-586 ontbr. in B. - 586. HA. draghen - 587. AB. qualic - 588. A. vergonnen; B. verionnen - 589. A. Al hadden wijs e.d.; B. Al hadden wijs een groot d. - 590. A. leit; B. die leit - 591. H. die jeghende; A eygenoot; B. die weghen sijn c. - 592. H. Xc pont - 593. H. Hem en m.n.d.; A. Ten mochten n.d.; B. Ten mochte daer n.d. - 594-600: deze verzen aldus in A:

Dat wi van den sinen teren
Laet ons ghesellen sijn te nacht
Dat wi connen bejaghen
Beit hier ende het sal daghen

En in B:

Nu secht mi ridder of ghi te nacht
Wilt wesen gheselle in mijn bejacht
Dat wi te hoop sullen bejaghen
Sullen wi berghen tot sal daghen

601. AB. Dan sal - ghi sult kiesen - 602. B. Diet a.m. verliesen - 603. AB. E. seide w.l. den sc. - 604. A. Lieve gheselle s.; B. Ende in wat steden s.m.d. - 605. ontbr. in B.; A. stede. - 606. dit vs. ontbr. in B. - 607. H. wille; B. Eer ic vare wil ics w. vr. - 608. H. eyne v.; B. Oft ic en volghe u niet e.v. - 609. AB. Doen seide C. - 610. AH. Ic salt; B. Ic sal u liever b.d. - 611. A. so groot een se. - 612. H.A. Hem (Het) mochte - De volg. twee vss. ontbreken in allen, en zijn gevolgd naar Karl Meinet, waarover zie de aant. - 613. B. sc. al daer

Vs. 616. A. Als die c. seghet; B. Als dit dus die c.s. - 617. A. Datti - 619. Allen: moet mi God - 620. H. leeft; AB. Si en leven n.d.m. rieden - 621. H. dede - 623. A. Mijn goet g.; B. Goet ghen. - 624. A. wesen ontbr.; B. Ic s.h. nochtans alle m.l. - 625. H. na mine m.; AB. Goet vrient sijn na mijn (miere) - 626. H. en ontbr.; AB. sijn scade en coom - 627. A. es gherechtich h.; B. es een gherechtich - 628. HB. Dadic - 629. H. ghenieten; A. Ic mochs mi scamen voor Gode; B. Ic mochts m.s. al voor G. - 630. H. Uwen raet so willic vlieten; A. Men mochs mi gheraden node; B. Men mochts mi des g.n. - 631. AB. Als; B. c. wel verst. - 632. H. Pensde hi in s.m. - 634. A. Goet gonste; B. Goet jonde e. hadden l. - 635. A. mocht hi k.; B. mocht hi weder k.; H. Doe pensde mocht hi k. - 636. A. Beh. sijnder e.; B. Behoudelic tot sijnre e.; H. Hi soude hem doen soe veel eeren

Vs. 637. H. so vele goets; AB. Hi souden - 638. A. Hi souder met eren sijn daech op leven; B. Hi souder m.e. sijn daghe wel of l. - 640. A. Des mochtmen hem g.; B. Des mach men h. ooc wel g. - 641. H. gepens - 642. H. Vraghede hi Elegast d.; A. Vraechde E.; B. Vraechde hi doen Elegast d. - 643. H. elwaert ontbr.; A. Oft hien iewerts w.l.; B. Oft hi hem iewers w.l. - 644. AB. tgoet - 645. H. den nacht; A. dien n. - 646. AB. Hi deder toe sijn beste cracht (tracht) - 647. AB. sijn - 648. AB. Woude hi hem l. - 650. H. In weits of; B. En weet of; A Men (m' en?) weet niet ghi - 651. H. Te Eggeric; B. Tot E. - 652. AB. Daer moghen - 654. H. Hets sc.; B. es grote sc. - 655. H. Want hi h.; B. m. ooc ver. - 656. AB. Ende ghebrocht - 657. B. Ende den c.; A. Ende ooc mede sinen h. - 658. HB. soude hi

Vs. 659. H. sine; B. Mochtet - 660. A. dicke ontbr.; B. Dat h. wel ghenoech v. - 661. B. hout hi - 662. H. Ene herde; A. Harde m.; B. Lant ende sant ende m.d. - 663. H. leene; B. borghen ende groot l. - 664. AB. t. anders gheen; B. Al had hi - 665. A. Het mochten l.d. - 666. AB. sinen - 667. HA. sullen wi; B. Wi sullen d.v.e. uwen w. - 668. AB. Die c.p.e.; A. al st. - 669. H. daer ontbr. AB. Na dat - Hier eindigt 't fragment H. - 673. AB. Dus dr. - 674. AB. te varen - 675. AB. stelen; A. groten ontbr. - 678. AB. orsen wel ghestelt - 680. B.c. bocte neder - 681. B. r. al voren - 682. A. Daer si d.w. hadden

Vs. 683. A. te. in die hant; B. in sijn h. - 684. A. die pl.; B. So hijt aen d. pl. daer v. - 686. A. den amb.; B. totten ambachte - 687. B. Wie dat gr. - 688. B. moeter hem toe - 689. B. Ende sulke dinc te hebben voren - 690. B. Hi sat op ende sloech met sporen - 691. B. Sijn ors ende volchde na El. - 692. B. Metter spoet al sonder raste - 693. B. Want hi was een l. voren - 694. AB. Verstaet (wel) so mogh. horen - 696. AB. ende die beste - 697. A. Die iewaert st.; B. Als iewers stont - 698. A. willie - 699. A. seidi; B. Nu siet toe seit hi - 700. B. ghedaen nu alrebest - 704. A. toe ontbr. - 705. A. talen; B. a. hem ter talen - 706. AB. binnen der salen; B. Ic en q.

Vs. 707. B. ict weet - 709. B. Soude icker - 710. B. moet dat staen - 711. A. tes mi; B. tes mi ooc l. - 712. B. Sidi nu een - 713. B. Ic sal dat c. wel v. - 715. A. In der m. - 716. B. wi cr. D.m.d. - 717. B. Dit so loofden - 718. AB. haer orsen; B. b. daer haer - 719. B. ter muur - 720. A. die trec - B. die trac - 721. AB. picken - 722. A. te trecken; B. te tricken - 723. AB. vander pl.; B. Hi bracht tc. - 724. B. ende hi l. - 727. B. maken daer na s.e. - 728. A. Dus ghedaen; B. Aldus ghedaen sach ic; AB. gheen - 730. A. Daer men mey door s.p.; B. D. men mede soude doorp.

Vs. 733. B. den derden - 734. AB. Dat ic - 735. B. Ic moeste daer - 756. B. Want het - 737. A. volchde; B. mi vervolchde - 738. B. Ic en dorste keren - 739. B. Ic en machter niet gheraken ane - 741. AB. aen - 742. AB. het es - 743. A. daer te punte in g.; B. daer nu in g. - 744. B. Doet hier na een - 745. B. een gat - 746 A. Elegast voechdent b.; B. Elegast wracht ende tvoechde hem bat - 747. B. sijn lede - 748. AB. Carel - 749. B. ende daertoe st. - 750. B. sulken w. - 751. A. vander; B. Wanneer si - 752. B. Hadden al doorgraven dure - 753. Hier vangt H. weder aan. - AB. daer in souden - 754. H. u ontbr.; A. buten daer ic - 756. A. woudes; H. Elegast en w.

Vs. 757. AB. daer ontbr. - 758. H. sine vrame; A. hi hem der onvrame; B. Want hi o.h.d.o. - 759. A. dochten g. - 760. B. woude hi - 761. B. deelen ende sijn gh. - 762. Allen: buten Elegast ghinc; B. Carel bleef - 763. H. Want E.; AB. conste - 764. AB. hi proefde ter m. - 765. AB. Die (Hi) was minlic ende mate - 766. AB. Hi trac een cruut uut enen vate (gate) - 767. A. Ende staect - 769. AB. Wat h.c. ende honden b. - 770. A. Doen; B. So verst. hi ter selver w. 771. B. hane ende aen - 772. AB. Ende s.; H. Die seide dat der c. st. - 775. Allen: Buten den h. - 774. AB. hoe mach - 776. H. Ic wane dat - 777-778 ontbr. in H. - 779. A. Elegast ghinc daer hi den coninc liet; B. El. g. al daer hi liet - 780. B. Den coninc ende daer

Vs. 781. B. hem ontbr.: AB. wat hi - 782. B. sine waen - 783. AB. hanen - honden - 784. H. latijn vonde; A. haer latijn - 785. B. ware al daer - 786. AB. Mer hi en wiste - 787. H. Doe sprac C. - 788. H. heeft u gheseecht - 791. B. Oft betrouwen van dat - Op vs. 791 volgen in AB. nog deze regels, die in H. ontbreken.

So en es u ghelove niet vast.
Mi dinet dat ghi mi saghen telt.
Waertoe eist goet dat ghi mi quelt?
U ghelove en es niet vast.

792. A. dan selve ontbr.; B. hoort dan ghi spr. E. - 793. A. Hi stac; HB. in den m. - Hier eindigt het fragment H. - 797. AB. Echter - 800. AB.:

Maer hi en wiste niet hoe naer.

Onze lezing is gevolgd naar Karl Meinet. - 801. B.:

Gheselle sprac doen Elegast

Vs. 802. A. wilde; B. Ic wilde ghehanghen sijn aen een bast - 803. ontbr. in A. - 804. A. Doe seide C. het fij (het si?); B. die ontbr. - 805. A. dus ontbr.; B. dus sere v. - 806. AB. coender - 807. A. seit laet ons gaen; B. Doet uw dinghen ende laet o.g. - 808. AB. ons heden vaen - 810. AB. Laet sien wat suldi - 811-12. Deze twee regels, aan Karl Meinet ontleend, ontbr. in AB. - 813. AB. Elegast eiste (eischte) - 814. A. sochte - 815. A. Weder en in; B. Ende wederom in - 816. B. v. al metter st. - 817. B. mochts daer v.n. - 819. AB. heb - 820. B. had; A. h. terstont voren - 821. B. mine tande - 822. B. w. het dunct mi scande - 823. B. Doen - 824. B. steeldi ooc Adelbrecht

Vs. 830. A. dat ontbr.; B. Ic h. uw cr. hier gest. - 831. A. hare - 832. A. ware - 833. B. Met dien liet hi sijn late - 834. B. hijt - 835. AB. hien; B. h. daer woude b. - 836. B. Eens deels - 837. AB. Nochtans; B. conste hi - 839. A. van den; B. van dier salen - 840. A. ontsl. dan alt.; B. doen alte malen - 841. AB. sloten - 844. B. of sach - 845. A. vort ontbr. - 846. AB. Also v. - 847. AB. Doen w.C. van danen r. - 848 A. El, die biet hem ontbeiden; B. hieten ontbeiden - 850. AB. camer

Vs. 852. AB. Die scoonste die noit man - 853. B. seide - 854. B. Hoe costelic het was dat gh. - 855. B. Ende ooc hoe d.v. - 856. B. En was te prisene niet gh. - 857. B. hinghen - 858. B. Die al waren v. - 859. AB. rijt - 860. AB. ontbeit - 862. AB. kelen - 864. AB. ontbeert - 865. AB. sadel - 869 en 70, uit Karl Meinet ontleend, ontbreken in AB. - 871. B. Gaven die sulc - 876. AB. Haddet die vr. - 878. A. dat ontbr.; B. wattet

Vs. 879. AB. alven; B. Oft hem - 881. B. niemant; in ontbr. - 882. B. In comen tsi vrient of viant - 883. A. Tes a.; B. Het es een a.d. dat u nu deert - 884. A. bemaende; B. Si vermaende hem e.b. - 887. B. drie - 888. A. Daer si consten gh. - 889. B. drie - 890. AB. Dit b.s. hem te vr. - 892. B. jonc oft sijnse ooc out - 893. A. daer ontbr. - 894. AB. haer te s. - 895. A. Dat hi des c.d. hadde gh.; B. Dat hi haers broeders doet h. gh. - 896. A. die te doen; B. die dit te - 897. A. Soude; B. Souden daer corteliken c. - 899. B. hieten ende wie - 901. A. horde al El.; B. h. te samen El. - 902. AB. int herte

Vs. 905-6, deze vss. uit Karl Meinet ontleend, ontbr. in in AB. - 907. AB. Si seide - 909. AB. soude - 910-12. zijn aan Karl Meinet ontleend; AB. hebben daarvoor alleen: Ende Eggheric sloech so houde - 914. A. selver ontbr. - 915. AB. nase ende te - 917. B. a. voor tb. - 918. B. El. die nam; A. Ic wasser bi ende nams goom - 919. AB. Ende cr.; B. liseliken - 920. A. minen rechten; B. rechteren - 921. A. Ontfinct bl. - 922. A. laten ontbr.; B. Tot teken dat men soude aenscouwen - 923. B. c. doen br. voren; A. Diet den coninc te voren brochte - 924. B. w. voor den t.; A. Dat hider hem voor wachten mochte - 926. AB. Daer hi alle die ghene mede - 927. B. Sl. d. die daer waren - 928. B. wort sonder vervaren - 929. B. Tot dat si

Vs. 930. A. Doen; B. Ende doen - 934. AB. Buten den hove - 935. B. sere dochte - 937. AB. niet langher - 938. AB. Hadt na hem moghen gaen - 939. A. doe ontbr.; B. seer w. hi doen v. - 940. AB. Hi vraechde w.h. had gh. - 941. B. El. s. ten es mijn scult niet - 942. B. Bi al dat God hem crucen liet - 943. AB. Tes wonder dat mijt (mijn) hert (herte) niet en breect - 944. A. r. die daer in st.; B. dier - 945. Ten sal nu breken n. - 946. A. groten ontbr. - 947. B. ic al seker - 948. B. Mijn herte heeft - 949. A. seidi; B. seit hi - 950. AB. eer ontbr. - 951. B. Dit wilt bewaren want ic s.g.; A. weder ontbr. - 952. A. Eggheric sijn h.; B. Nu Eg. - 953. A. Of d.

Vs. 955. A. niet ontbr. - 956. B. die ganse werelt - 958. A. bemaende - 959. A. Dat die hem - 960. B. Hi so seer ware t. - 961. B. Want hi noch vroom ware ende al gh. - 962. A. tien honderd p.; En de had wel gecreghen t.d.p. - 963. A. Ende tger. d.g. om g.; B. Daer toe tgh. daer hi om ghine - 964. A. Ay hier het es al; B Gheselle sprac hi ein a.d. - 965. B. Es d.m.h. so sere d.; A Sprach hi ontbr. - 966. AB. m. droeven sin - 967. A. Ic heb - 970. A. Ende te verwinnen - 971 en 72, uit Karl Meinet ontteend, ontbreken in AB. - 974. A. Ende ontbr. - 975. A. sinen - 976. A. Doen - 977. AB. Dat hem God te stelen ontboot (gheboot B.) - 967-977 leest B. aldus:

‘Ic heb alle mijn goed verloren,
Ende des conincs hulde te voren:
Nu meendie te verwinnen mijne armoede;
Ende versoenen den coninc vroede,
Minen here, maer hem naect toren:
Eggheric heeft sijn doot ghesworen,
Ende wilt hem doen sterven morghen vroe
le salt u vertellen ende segghen hoe.’
Als coninc Carel dit verstoet,
Wiste hi wel, dat die raet was goet,
Dat hem God enz.

Vs. 978. A. hem ontbr. te; AB. beschudden - 979. A. ootmoedelike; B. Hi dancte seer ootm. - 980. B. Gode den here van h. - 981. B. Doen - 982. AB. dan tontgaen - 985. A. ghien st.; B. ghi hem st. - 984. AB. leit - 985. A. selde verst. - 987. AB. Ghi sout soen hebben vercocht - 988. A. l. den einde; B. ghebrocht - 989. A. den noot; B. in sulker noot - 991. A. souder af; B. Van deser talen laet nu wesen - 992. A. sciere ontbr.; B. r. wel g. - 993. B. seide hi - 994. AB. te proeven - 995. Daer toe wasser noch een andere an - 999. B. god mi lenen liet

Vs. 1000 A. En ontbr. - 1001. AB. Ten bl.; B. ten nacht niet o. - 1002. B. ghi so na hebt g. - 1004. AB. alder ere - 1007. Ende ooc wr. - 1008. A. sConincs doot es ghesworen B. Want tsconincs d.e.g. - 1009. Ende eer - 1010. B. Salt Eggheric vergaen te leide - 1014. - B. alle - 1016. A. Hoe ghien; B. ghi hem - 1017 AB. Eggherike - 1018. A. Rijt in; B. Rijt nu in - 1019. A. daer ghien; B. daer ghi hem - 1020. A. dan ontbr.; B. hem daer ende - 1021. B. ende grote moort - 1022. A. uw w.; B. uw ghetrouwe w. - 1025. B. moocht

Vs. 1026. B. Al uw daghen; AB. ende u tiden; De lezing is uit Karl Meinet - 1027. A. Ghelijc ontbr. - 1028. AB. als - 1029, A. Wats. m. - 1030. B. Ic en c. - 1031. B. es op mi - 1032. A. hem eens n.; B. Om dat ic eens ghecreech ende nam - 1033. A. scatten sulc en scaerden; B. scaerden - 1034. A. ghedroech; B. Dat cume waerdich was twe p. - 1035. AB. Ic en c. - 1037. A. p. teghenspoet; B. Dats verloren en teghenspoet - 1038. AB. Wil ic u s.; B. s. dan wat - 1039. B. Caerle - 1040. A. Rijt w.; B. Rijt uwen w.; AB. dam - 1042. A. u vertellen; B. Ende hoort wat ic u sal vertellen - 1043. A. Voert voor u; B. Voert met u onser beider b. - 1044. AB. Tot; B. opten sconen dach - 1048. A. men d.; B. men hem d.h. ware - 1049. AB. Met deser talen.

Vs. 1051. A. den dam; B. in sinen dam - 1053. AB. tinghelen; B. op sijn c. - 1054. A. Sijn h.; B. Sijn h. en was niet s.r. - 1055. A. die gheen - 1057. A. Sonde r.n.v. staen; B. Soude alle recht - 1058. B. Doen vant hi di poorte noch ontd. - 1059. AB. heden - 1060. A. bant dors - 1061. A. camere - 1062. A. Hi hadde sijn wapen af gh.; B. Doen hi sijn w. - 1064. - B. w daer ghest. - 1065 A. ende ontbr. - 1067. AB. Doen; B. wart ontwaken - 1070. AB. een - 1071. AB. Doen - 1072 AB. Om enen - 1073. Ende om - 1074. B. Doen seide hi hoet - 1075. B. Hoe dat hi

Vs. 1076. A. sinen; B. waer - 1079. A. alder; B. alle die - 1080. A. alsulke ontbr.; B. Om hem aldaer te d. sc. - 1081. A. Als; B. la daer toe te; AB. nemen. - 1082. B. raet wilden gh. - 1083. A. sijn ere; B. behouden mochte sijn e. - 1084. B. Ende dat door haren g.h. - 1085. A. Baynier; B. Doen - 1090. A. Vrancrijc; B. Uut Vrankerijc ende uut Bollonoys - 1091. B. r. ende m.s. - 1092. A. quame; B. hier qu. int - 1093. AB. wapenen - 1095. AB. heer - 1097. B. wil sl of deren; A. daer slaen wil o.d. - 1098. A. Wi sullen wel weren; B. Sal hem seer moeten verweren; de lezing is ontteend aan Karl Meinet - 1099. A. ter sp.; B l. uut den sporen - 1100. AB. Eggheric; B. So sal vor E.

Vs. 1101. A. Desen raet; B. Desen r. docht hem seer goet - 1104. A. wapenen; B. wapene - 1105. B. Beide cleine ende daer toe groot - 1106. B. duchteden - 1107. B. E. die was - 1108. B. Nochtans alle - 1109. A. vort ontbr.; B. W. daer ende opten - 1110. A. Woude i.s. hulpe; B. in sconincs hulpe - 1111. A. ter poorte - 1112. A. Ghew. wel ende halsberghen an - 1113. A. Doen E. lieden; B. Als E. volc quam gh. - 1114. A. groten ontbr.; B. Tot. sc. h. mitter sc. - 1115. A. poorte - 1116. A. door l. - 1117. A. Doen si quame int h.; B. Doen si voort q. in d.h. - 1118. B. haer cl. daer of - 1119. B. Doen vant men n. - 1120. B. halsberghen ende - 1121. B. was al op. - 1122. B l. doen gh. - 1123. B. Altemet mettien si q. - 1124. B. Tot datmer een deel hadde bi namen

Vs. 1125. B. Daer na quam E. gh. - 1126. B. Cortelic metten laetsten sc. - 1127. B. moort an st. - 1128. B. Doen hi ghestelt was te v. - 1131. AB. men ontbr. - 1134. B. leiden; A. leide hem in dat p. - 1136. A. Dat mochti hem w. scame s.; B. Dat mocht hi - 1137. B. veel - 1138. A. Hi en woudes een niet h.; B. Maer hi en wilder niet af h. - 1159. B. Hi l. alle die ondaet - 1140. AB. heer; B. coninc ontbr. - 1141. B. l. al onv. - 1142. B. m. goeden vr. - 1143. A. waret; B. nie - 1144. A. Noch gheen; B. Noch ooc mede gheen bar. - 1145 B. Die mi dorsten staen te staden - 1146. Dat ic u soude hebben ver. - 1147. A. Voor iemant d.b. - 1149. A. Of m.

Vs. 1151. A. dit ontbr. - 1153. B. Ende seinde boden na El. - 1156. AB. Ende ontboot hem h.h. - 1159. AB. Teghen - 1161. A. b. en lieten; B. b. en letten niet - 1162. AB. Si deden dat - 1163. A. tot dien stonden: B. v. ter stonden - 1161. B. Elegaste - 1166. A. Elegast; B. Elegasten - 1170 B. beide - 1172. AB. Hiet hi ende beval - 1172-74, die in AB. ontbr., zijn aan Karl Meinet ontleend.

Vs. 1179. AB. Ende sinen - 1180. AB. Om te beh. - 1182. AB. Doen - 1184. AB. moochdi - 1186. B. ende die ic - 1187. - B. groete ic - 1189. A. wille veel verm.; B. wille vele verm. - 1190. A. Die late; B. Die laet - 1192. B. te winde gaen in. - 1198. A. oft - 1199. AB. Als dit - 1200. AB. hadt g. - 1201. AB. hads die macht niet - 1202. AB. die hem liet - 1204. A. willecomme - 1205. A. Nu vermaen in u; B. Nu vermane ic - 1206. AB. Dies god van sonden plien

Vs. 1208. B. Die overdaet ende - 1213. AB. here ontbr. - 1215. AB. des ontbr. - 1217. A. Ic hoorde hem; AB. hoordet hem - 1219. AB. Dat sijt - 1220. AB. Daer haer - 1221. B. te monde - 1225. AB. liseliken - 1226. - AB. rechteren - 1228. A. Doen liet hi - 1229. B. alle - 1231. B. hem liden - 1233 tot 1251. Ontbreken in AB. en zijn uit Karl Meinet overgenomen met eenige wijziging; zie de aant.

Vs. 1252. AB. En moghet Op dit vs. volgt in AB. deze regel: Die verdachvaert in een crijt - 1254. Hier vangt M. weêr aan, doch met zeer ondudelijke brokken. - 1254. M. wilt - 1255. A. daerna; B. antw. naer - 1256. AB. Bi mine; A. secht; B. segghet - 1258. AB. deden - 1259. M. Oft h.; A. kelen - 1260. A. Doen ginc met Eggheric, B. Doen ginct m.E. - 1262. AB. hem ontbr. - 1263. M. Beter waer c.

Vs. 1264. MA. gheen; B. egheen - 1265. AB. Diet; A. te ontbr. - 1266. AB. Dus waert den camp aen ghenomen - 1267. AB. noenen - 1268. AB. sijn b.; A. beroene - 1270. AB. wildes camps. - 1271. AB. hiet den camp gh. - 1272. B. moest - 1273. M. campe; Allen: D.c. ende tghevechte - 1274. Allen: Na redene ende na rechte. De lezing is aan Karl Meinet ontleend. - 1275. Allen: Die coninc tr.; A. Elegast - 1276. A. wel sijn spel - 1277. A. behilti; B. behielt hi - 1278. A. Hi souden sijnder s. gh. - 1179. AB. sijn; A. had - 1281. AB. opt velt - 1285. M. Omme dat; B. Om dat hi - 1286. A. int gr. - 1287. B. Ende viel op die enien in sijn ghebede - 1288. AB. door uw g.

Vs. 1290. A. Na allen; B. Van allen - 1291. AB. ter werelt ontbr. - 1292. AB. kenne; B. mijn - 1293. AB. al ontbr. - 1297. A. door ons m. - 1300. AB. Noch in den camp en b. - 1302. AB. waen ic - 1304. B. bidde u. - 1306. A. trouwe; B. d. op rechte trouwe - 1308. AB. scatman - 1311. AB. Doen hi einde - 1312. AB. Seghende; B. sijn leden - 1314. AB. Seghende hi - 1315. AB. Ende seghende dors - 1316. AB. bat Gode.

Vs. 1320. B. in ontbr. - 1321. AB. naket enen; dit vers volgt in AB. op 1322. - 1322. B. lufter - 1323. AB. Hi nam - 1324. A. groter g. - 1327. AB. Hi en seide no en 1328. A. ghene b.; B. gheen ghebede - 1332. B. Eggheriken - 1334. B. Dat hi; AB. viel - 1336. B. ghine ten sw. - 1338-39. AB. Hi (Ende) seide nu sal ic u doden beide

Elegast u ende uw paert

1340. AB. Ten si - 1341. B. mouden - 1343. Het es so.

Vs. 1345. B. soudet - 1346. AB. Moochdi - 1349. B. Ten w.d.g. te voete s. - 1351. B. Ic en wil u te voete niet sl. - 1352. AB. wil - 1354. B. sittet - 1355. B. ridderlike wise - 1357. AB. sloeghe bi rampe - 1359. B. Dit was - 1361. A. hi ontbr.; B. Dat hij Eggheric sp. - 1365. AB. Doen; B. enen str. - 1366. AB. Tot l. - 1368-76. De tekst is ontleend aan Karl Meinet; AB.:

Noit op enen dach
So fellen strijt tusschen hem tween
Als si hadden al in een,
Dats [Dat is] loghene ne (ontbr.) gheen.

Vs 1377. B. van Vrankerike - 1378. B. O God - 1379. AB. Als - 1381. AB. dit langhe ghev. - 1384. A. ghewichte - 1385. A. ghemale - 1386. A. Elke m. - 1387. A. hadt - 1388. B. die hevet. Een gedeelte van het blad van A., dat vs. 1388-1406 bevatte, is weggescheurd. - 1390. Hier achter volgt nog in B.: Dus ist al besere. - 1391. B. des conines - 1393. B. So dat hi hem rovede - 1394. AB. Tmeeste deel van den; M. leest: ....steelt van den h., waaruit bij vergelijking van Karl Meinet de ware lezing licht was op te maken.

Vs. 1398. M. wel ontbr. - 1400. M. die sijn vr. - 1401. B. moocht; M. tudpen - 1402. B. ghenaden - 1406. B. holp saec noch bede; M. heeft: ....at no bede - 1407. A. ere; B. in die ere - 1408. B. dancte hi; AB. Gode ontbr. - 1410. M. algader haer lijf - 1411. AB. moet God al onse - 1413. AB. Des gonne