De arbeidsenquête van 1887. Deel 3: De vlasindustrie. Tilburg. Eindverslag

[p. 32]

Ver hoor van den heer J. Plaisier Azn.

9664. De Voorzitter. Mag ik uw voornaam, naam, beroep en woonplaats weten?

A. Jan Plaisier Arieszoon, 51 jaar, vlasboer te Ridderkerk.

9665. V. Drijft gij uwe zaak geheel op u zelven?

A. Geheel op mij zelven.

9666. V. Doet gij dat al lang?

A. Reeds 28 jaar.

9667. V. Huurt gij ook land buiten de provincie?

A. Jawel in de Haarlemmermeer.

9668. V. Ook in Friesland of Noordbrabant?

A. In Noordbrabant is het wel eens gebeurd, maar niet in Friesland.

9669. V. In de Haarlemmermeer wel meermalen?

A. Verscheidene keeren.

9670. V. Hebt gij het nog verleden jaar gedaan?

A. Jawel.

9671. V. Als gij gehuurd hebt, stuurt gij dan in eens het noodige volk daarheen?

A. Ja, om te wieden.

9672. V. En om te zaaien?

A. Neen, dat doen zij daar.

9673. V. Gaan er man, vrouw en kinderen heen?

A. Ja.

9674. V. Dat zijn dus geheele gezinnen, die zich verplaatsen?

A. Ja.

9675. V. Hoe oud zijn de kinderen die medegaan?

A. Van 12 jaar af

9676. V. Vroeger misschien wel jonger?

A. Dat kan wel eens gebeurd zijn, maar toch zal dat bij uitzondering geweest zijn.

9677. V. Verhuurt gij ook woningen?

A. Jawel.

9678. V. Hoeveel hebt gij er wel?

A. Zes.

9679. V. Wonen daar vlasarbeiders in?

A. Ja, zij zijn alle met vlasarbeiders bezet.

9680. V. Zijn dat alle jaren dezelfden?

A. Dat wisselt wel eens af. Ik heb er die er 10 à 12 jaar en ook wel, die er 4 of 5 jaar in zijn.

9681. V. Is dat een jaarhuur?

A. Ja, die loopt van Mei tot Mei.

9682. V. Als gij eene woning verhuurt aan een arbeider, brengt dat dan mede dat hij voor u moet werken, ja dan neen?

A. Ja, dat is eene verplichting, die op hem rust. Het gebeurt in den tegenwoordigen tijd wel eens dat de vlasboeren niet veel werk hebben, en hunne woningen vrij verhuren, maar het is eene uitzondering. Ik verhuur geen enkele woning vrij.

9683. V. Maar hoe ver gaat dat dan?

A. Zij verbinden zich om bij ons, als wij werk hebben, het geheele jaar te werken. Hebben zij bij ons geen werk, dan behelpen zij zich zooveel mogelijk, door bij landbouwers te werken; 's zomers tegen vast loon; 's winters is het stukwerk.

9684. V. Zij moeten dus met vrouw en kinderen altijd voor u klaar staan?

A. Ja, dat zijn zij verplicht; dat weten zij.

9685 V. Maar de arbeider is toch niet altijd zeker werk bij u te vinden?

A. Zeker is hij niet. Tegenwoordig, nu het met de vlasserij wat tegenloopt, zitten wij er niet zoo dik in als vroeger.

9686. V. Dus, Plaisier, dat contract is voor u nog zoo kwaad niet. Gij hebt de zekerheid volk te kunnen krijgen als gij het noodig hebt, terwijl gij hun niets behoeft te geven als er geen werk is?

A. Jawel, maar daarvoor genieten zij ook rechten, en krijgen zij bijv. een huisje voor 11 stuivers huur als het f1 waard is. Ik heb op het oogenblik zelfs eene weduwe, die maar een dubbeltje huur betaalt in de wintermaanden, en in de zomermaanden een kwartje, ofschoon dat huisje wel wat min is, dat erken ik.

9687. V. Zijn die woningen allemaal gelijk?

A. Dat verschilt niet veel.

9688. V. Gij laat de menschen dus wonen beneden de waarde?

A. Ja.

9689. V. Waarom?

A. Omdat zij bij mij in het vlas werken.

9690. V. En heeft die weduwe ook kinderen?

A. Eene volwassen dochter, die ook medewerkt.

[p. 33]

9691. V. En heeft die dochter kinderen?

A. Neen, die is ongetrouwd.

9693. V. Gij hebt de woning voor een prikje verhuurd. omdat de weduwe met hare dochter, die reeds eene volwassen jonge vrouw is, verplicht zijn bij u te werken?

A. Ja.

9694. V. Wij hebben de zaken van die andere woningen nu niet na te gaan, daarmede gaat het ongeveer hetzelfde, behalve dat er geen weduwe woont, maar mannen met vrouwen en kinderen?

A. Ja, geheele huishoudens.

9695. V. Gij gevoelt zeer goed. dat er een kwade kant voor den huurder aan is, maar daar staat tegenover, dat hij zooveel minder huur betaalt?

A. Ja, zoo is het.

9696. V. Gij moet mij eens vertellen, hebt gij wel eens capties met uw huurders gehad?

A. Dat is wel gebeurd.

9697, V. Omdat zij niet wilden werken?

A. Ja, dat zij wegliepen naar een ander.

9698. V. Wat gebeurde er dan?

A. Dat zij soms geen huur betaalden.

9699. V. Maar dan kondet gij ze uit de woning zetten?

A. Ja, maar in den regel lieten wij ze zitten tot Mei, in de hoop dat zij dan zouden vertrekken, en dan gingen zij ook wel.

9700. V. Wij begrijpen elkander, maar nu moet gij mij eens op deze vraag antwoorden: hebt gij ooit getracht een huurder in rechten te dwingen om voor u te werken, of hebt gij dat nooit durven doen? Als de menschen niet weg wilden, hebt gij u dan nimmer tot den kantonrechter begeven?

A. Neen, dat zou men niet kunnen, geloof ik; ik geloof, dat die menschen in dat opzicht buiten de wet vallen, daar is niets aan te doen.

9701. V. Dus zijn zij gebleven?

A Als ik mijn kans schoon zag, liet ik ze vertrekken.

9702. V. Dat wil zeggen: bij de eerste de beste gelegenheid om van hen los te komen, maakt gij u van hen los?

A. Ja, met Mei is de huur uit, en vertrekken zij in den regel.

9703 V. En daarmede is het uit?

A Ja.

9704. De heer Smit: Beschouwt gij het ook niet als een voordeel dat, wanneer de vlasboer werkvolk noodig heeft, hij bij voorkeur hen laat werken, die in zijn huisjes wonen, voordat hij vrije arbeiders neemt?

A. Ja, dat is het zeker; zij genieten de voorkeur.

9705 V. Dat is dus een voordeel dat gij niet genoemd hebt?

A. Ja, het gebeurt niet zelden in den tegenwoordigen tijd dat zij werk vragen. en dan kunnen die lieden het altijd krijgen.

9706. De Voorzitter: Dus gij begrijpt dat de goede trouw eischt om dan het eerste aan hen te denken?

A. Ja, dat gebeurt ook, dat doet iedereen.

9707. De heer Goeman Borgesius: Indien gij met zulk een arbeider een contract aangaat over de bewoning van een buisje, dan weet hij dus dat hij verplicht is om voor u te werken, maar staat dan ook het loon dat hij krijgt vast of wordt daarover niet gesproken?

A. Neen, daar wordt niet over gesproken; het zomerloon staat vast. Het winterwerk echter is stukwerk, maar dat is niet gelijk het eene jaar door het andere; dat hangt af van de omstandigheden en hoe wij zelf opschieten met onze verdiensten.

9708 V. Dus zij verbinden zich, althans zedelijk, om voor u te werken, maar het hangt van uwe goedheid af hoe uvoor het winterwerk wilt betalen?

A Ja.

9709. V. Komt het dikwijls voor dat zij niet aan hunne verplichtingen voldoen?

A. Dat komt niet dikwijls voor.

9710. V. Schrijft gij dat hieraan toe, dat zij er zelf belang bij hebben om zich aan de overeenkomst te houden, met het oog op de toekomst, of zijn het werkelijk personen van zoo goede trouw, dat zij als zij eens iets op zich genomen hebben daaraan steeds voldoen?

A De meesten zouden het zich tot eene schande rekenen, wanneer zij den baas verlieten; maar er zijn er ook enkelen, die niemendal om den baas geven.

[p. 34]

9711. V. Zijn er geen bazen - gij zult dat natuurlijk niet doen - die wel eens van de groote macht, die dat contract hun op de werklieden geeft, eenig misbruik maken, wat de uitbetaling van de loonen betreft? Hoort gij daarover wel eens klagen?

A. De arbeiders willen daarover wel eens klagen, maar om namen te noemen van boeren, die daarvan misbruik maken, dat zou ik niet durven en niet kunnen

9712. V. Ik moet dus uw antwoord zoo opvatten, dat door de arbeiders wel eens geklaagd wordt, maar dat gij de namen van de bazen, die reden tot klagen geven, niet kunt noemen?

A. Juist.

9713. De heer Smit: Is het loon van een arbeider die in een huis van den boer woont hetzelfde als dat van een vrijen arbeider, of is er verschil in, omdat eerstgenoemde verplicht is te werken?

A. In het loon is geen verschil. Maar die in een vrij huis wonen, komen wel eens bij ons en zeggen dan, ‘van zwingelen ben ik wat benauwd, mag ik niet braken?’ Met dit laatste kunnen zij in den regel wat meer verdienen. Zij hebben dus het voorrecht dat zij het werk kunnen krijgen, wat zij het liefst doen.

9714. De Voorzitter: Zij zeggen dan: van zwingelen ben ik wat benauwd! Is daar reden voor?

A. Dat zal ik u zeggen. De verdiensten bij het zwingelen loopen zoo uit elkander. De eene arbeider verdient soms veel meer dan een ander, die toch met dezelfde kracht werkt; daarom wordt er dikwijls verzocht om te braken. Maar een flink zwingelaar kan altijd meer verdienen als een braak.

9715. V. Dus in die spreekwijze van die menschen wil het niet zeggen, dat zij er benauwd van zijn, omdat zij het zoo gevaarlijk voor de gezondheid achten, maar omdat zij met het zwingelen niet zoo goed voort kunnen?

A. Juist Mijnheer Het zit hem alleen in de verdiensten.

9716. V. Dit daargelaten, is het toch een kwaad werk dat zwingelen en braken?

A. Ik geloof, dat het op den duur schadelijk voor de gezondheid is.

9717. V. Gij zwingelt en braakt zelf niet, maar gij ziet het toch dikwerf en moet op uw volk letten; maar hebt gij dan wel eens aan u zelf bespeurd, dat het er niet deugde?

A. Neen, dat heb ik nog niet kunnen ontdekken Ik heb lang gewerkt in het opmaakhok, dat is de plaats waar de laatste hand gelegd wordt, voordat het wordt verkocht. Daar is ook stof, en daar heb ik toch jaren achtereen gestaan.

9718 Dus gij hebt in uw jeugd meegedaan aan het opmaken van den steen, maar dan is het vlas toch reeds van de ergste stof gezuiverd?

A Het ergste stof krijgt men bij het zwingelen en het braken. Bij het zwingelen is het echter nog het kwaadst, omdat daar meer vluchtige stof is dan bij het braken.

9719. V. Gij leidt natuurlijk een andere levenswijze en blijft slechts korten tijd in de lokalen. Maar, volgens uw eigen ervaring, worden de menschen, die er van den vroegen morgen tot den donker toe in werken niet oud?

A. Er zijn er weinigen van 80 jaar onder.

9720. V. Dat wil ik nu wel gelooven!

A. Ja, maar er is toch eene oude vrouw van 63 jaren, die zit er toch altijd in te hakken.

9721. V Nu komt het al wat dichter bij.

A. Ik heb nog een man van 60 jaar, en ik heb hem gevraagd: hebt gij last van het stof? maar hij zeide: ‘neen’

9722. V. Maar dat zijn uitzonderingen, niet waar?

A. Dat zijn het.

9723. V. Wij zijn het er dus over eens, dat zij het beet krijgen op de borst?

A. Ik houd het stof voor nadeelig; maar of de menschen, die eene goede borst hebben er eene kwade van krijgen, durf ik niet uitmaken. Doch dat degenen, die op de borst niet zuiver zijn, er last van krijgen, daar twijfel ik niet aan. en men ziet het ook.

9724. V. Waar hebt gij uwe zwingelkeet?

A. Op mijn erf.

9727 V. Is het bij u zoo, dat er boven nog eene bergplaats is, een zolder?

A. Ja, daar maak ik tot Januari gebruik van.

9728. V. Maakt dat niet, dat het stof niet weg kan trekken?

[p. 35]

A. Ja, het is nadeelig.

9729. V. Daar hebben de geleerde heeren dus gelijk in?

A. Ja; zij hebben niet altijd gelijk, maar daarin wèl.

9730. V. Doet men daar in uwe gemeente niets aan?

A. Er bestaat geen plaatselijke verordening op.

9732. V. Van het stuiven weten wij nu al vrij wat af. Wat gij zegt, klopt met wat wij gehoord hebben van anderen.

Maar leven die menschen nogal ordentelijk, of zijn er vele dronkaards onder?

A. Tegenwoordig weinig. Vroeger hadden zij nogal lust in Maandaghouden, en dan gebeurde het vaak dat, als wij uit stad terugkwamen, wij het werkvolk dronken vonden liggen. Maar dat is nu eene uitzondering. Ik herinner mij niet dat zij in dezen winter een dag aan den zuip zijn gegaan.

9733. V. Waaraan is dit toe te schrijven?

A. Ik denk dat de menschen wijzer zijn geworden.

9734. V. Zou het ook kunnen zijn omdat de verdiensten minder zijn?

A. Neen, tien jaren geleden waren de verdiensten beter dan nu, en toen was de toestand ook reeds gunstiger dan twintig jaar vroeger.

9735. V. Dus gij meent waarlijk dat op dit punt verbetering is waar te nemen?

A. Ja.

9736. V. Zijn er in uw dorp misschien lieden die zich daarvoor moeite geven?

A. Neen, maar ik heb altijd duidelijk doen bemerken dat het mij bitter slecht beviel als zij aan den drank zich te buiten gingen. Ik had misschien verder kunnen gaan, en hun de verkeerdheden van het misbruik kunnen aanwijzen, maar als vader heb ik mij niet over hen gesteld.

9737. V. Maar in het algemeen zijt gij niet ontevreden over den toestand, omdat die beter is dan vroeger.

Geldt dit alleen uw volk?

A. Neen. iedere vlasboer van Ridderkerk zal hetzelfde zeggen.

9738. V. Hoe oud zijn de kinderen boven de 12 jaren, die gij in dienst hebt?

A. Een van 12, een van 14 jaren, en dan kom ik tot een van 20 jaren.

9739. V. Hoeveel menschen hebt gij in dienst?

A. Omtrent 24.

9740. V. Blijven zij lang bij u?

A. Sommigen waren 20 jaren bij mij, anderen korter.

9741. V. Zijn er onder, die reeds als jongens bij u kwamen?

A. Neen, ten minste niet onder hen die nu 40, 50, 60 jaren zijn.

9742. V. Gij zegt, dat gij er een hebt van 12, van 14 en dan van 20 jaren. Komen er nooit geene kleine jongens bij u, om zoo gaandeweg wat te leeren en af te zien?

A. Geen enkel.

9743. V. Begrijp mij wel: ik denk in het geheel niet aan jongens, die gij in dienst zoudt hebben, maar ons is gezegd, dat, om de vlasserij goed te leeren, men daarmede jong beginnen moet. Doet men dit niet, dan krijgt men het nooit terdege beet. Daarom zou men de kinderen medebrengen van 12 jaren om wat te helpen en zoo langzamerhand er in te komen.

A. Dat is ook zoo, omdat de wet het toelaat. Als de ouders komen vragen om hunne kinderen wat te leeren, kan ik het immers niet weigeren. Ik neem het geheele huishouden aan om bij mij te werken.

9744. V. Gij neemt dus eigenlijk de heele familie aan?

A. Ja. Ik had ze liever niet.

9745. V. Maar het aanleeren kan toch evengoed op het 14de jaar begonnen worden?

A. Zeer gemakkelijk.

9746. V. Dus het zijn praatjes als men zegt dat zij op hun 12de jaar er mede zouden moeten beginnen?

A. Dat behoeft in het geheel niet; op het 14de gaat het net zoo goed als op het 12de jaar.

9747. V. Dus wat uw vak betreft zou het u niets kunnen schelen als de wet bepaalde, dat gij geen kinderen beneden de 14 jaar zoudt mogen in dienst nemen?

A. Neen, in het geheel niet, ik heb ze liever van 14 dan van 12 jaar.

9748. V. Dit betreft het winterwerk alleen?

A. Ja, want het zomerwerk is gezond,

[p. 36]

dan zijn zij in de open lucht, en groeien zij harder dan als zij op de school zitten. Maar het is beter dat zij zoo laat mogelijk met het winterwerk beginnen.

9749. V. Dus is het winterwerk nadeelig voor hen?

A. Niet omdat het kinderen van 12 jaar zijn, maar het winterwerk is nadeelig; hoe jonger zij daarin komen, hoe minder passelijk.

9750. V. Dus komen wij tot dit goede resultaat dat gij, die er anders belang bij zoudt hebben om het anders te zeggen, voor uw zaak en bedrijf u er best in zoudt kunnen vinden als gij de kinderen eerst met het 14de jaar zoudt kunnen nemen, en dat gij. die weet wat het vak vereischt, ook meent dat het winterwerk voor kinderen kwaad is?

A. Ja.

9751. V. Is het zomerwerk goed voor de kinderen?

A Ja, dat is niet zwaar. Nu eens zijn zij dan eenige uren in het open veld, en dan weder binnen bezig. Dat werk is bepaald gezond.

9752. V. Ook bij regen en wind?

A. Als het regent komen zij biLnen, want dan kunnen zij buiten niets uitvoeren. Alleen als het vlas uit de slooten moet gehaald worden, moeten zij doorwerken; dat vlas moet eruit; maar dat duurt niet lang. Voor den wind komen zij niet binnen.

9753. V. Hoe oud zijn de kinderen die daarvoor in het open veld gebruikt worden.

A. Ik neem ze, zoover ik weet, nooit onder de 12 jaar.

9754. V. Doen anderen dat wel?

A. Als zij het doen, heel weinig, want zij hebben ze liever niet.

9755. V. Maar zij moeten toch mede?

A. Ja, zij zijn in de huur begrepen.

9756. V. En wat doet men met de jonge kinderen, die niet mede kunnen?

A. Die gaan naar school.

9757. V. Men moet toch beginnen ze uit te besteden?

A O! gij bedoelt de wieders?

9758. V. Juist de wieders, als zij naar de Haarlemmermeer gaan?

A. Dan blijven de moeders thuis met de kinderen die niet werken kunnen.

9759. V. Is dat gebruik, dat de moeders thuis blij ven?

A. Een gebruik is het niet, dat hangt al af van de grootte van een gezin. Zijn er 1 of 2 kinderen, dan worden die wel eens uitbesteed en gaat de moeder mede. maar zoodra er 3 zijn, dan gaat dat niet meer, en denken zij er niet aan, dan gaat alleen de vader met de grootere jongens en meisjes

9760. V. Dan komt er dus een heel aantal vaders en aankomende meisjes bij elkaar, niet waar?

A. Ja.

9761 V. En dan?

A. Ja, daar zullen we het nu hebben

9762. V. Nu, en dat is niet goed, niet waar?

A. Nou, goed is 't niet. Maar men moet niet vergeten, dat de hoofden der gezinnen er ook bij zijn, en die zijn ook niet gek en geven hun oogen den kost. Zij slapen wel in één vierkant maar of daar nu onzedelijke dingen gebeuren, daarvoor durf ik niet instaan, doch druk zal 't niet wezen, als het al gebeurt.

9763. V. Daar zullen wij nu maar over zwijgen.

Nu moet gij mij dit nog eens zeggen: de kinderen van 12 tot 16 jaar zijn al aan het verdienen?

A. Ja.

9764. V. Werkt dat allemaal goed of zit er ook een kwade kant aan?

A. Daar zie ik geen kwaden kant aan, dat jongens en meisjes van 14-16 daar al iets verdienen.

9765. V. Gij hebt niet opgemerkt, dat de goede verhouding van de kinderen tot den vader er niet beter op werd, als de kinderen al hunne eigene verdiensten hadden? als de vader voor een gedeelte begon te teren op het werk van de kinderen, bleef dan de vader de vader en de kinderen de kinderen?

A. Daar mankeert wel eens wat aan, maar dan zijn zij 20 jaar of ouder; zoodra zij merken, dat zij meer geld waard zijn dan de kost, worden zij wel eens wat lastig.

9766. V. Dus, zoodra zij het besef krijgen, dat de vader wat op hen overhoudt, wordt de verhouding minder?

A. Dat gebeurt wel, ik heb er de ouders wel over hooren klagen.

9767. V. Ziet gij wel, dat er een kwade kant aan is?

A. Ja, dan is er een kwade kant aan,

[p. 37]

maar als zij niet werken, zou de kwade kant nog veel erger zijn.

9768. V. Gij spreekt nu van jongens van 20 jaar, maar ons is door menschen, die er evenals gij te goeder trouw over spraken, gezegd, dat het ook bij kinderen van 44, 15 jaar al voorkomt; hebt gij daar niets van gemerkt?

A. Neen; dat kan ik niet zeggen.

9769. V. Wat kunt gij nagaan, dat jongens van 14 of 15 jaar kunnen verdienen? Vertel ons dat eens, dan kunnen wij nagaan of er quaestie van kan zijn?

A. Ja, dat is ongelijk, bijv. in het wieden, 10-12 stuivers daags, en bij de bereiding loopt dat van 12-16 stuivers.

9770. V. En bij het zwingelwerk?

A. Dat is stukwerk, dat gaat verschillend.

9774. V. Als de jongen handig is?

A. Nu, dan verdient hij f 3,50 in de week, als hij 16 jaar is, maar jongens van 14 jaar zullen dat niet licht halen; die schat ik op f 2,50 tot f 3.00.

9772. V. Dus dien kwaden kant, dat zij een toon gingen aannemen tegenover hun vader, hebt gij niet bij jongens van 14-16 jaar opgemerkt? Wel komt dat, volgens u, voor als zij ouder worden?

A. Juist, als zij 20 jaar zijn of daar boven, dan is het mis.

9773. V. Nu, ja, dan worden het zelfstandige mannen. Hebt gij de centrale vlasscherij wel eens gezien in Friesland?

A. Neen, ik ben nooit in Friesland geweest.

9774. V. De machinale vlasscherij van Snauw, hoe werkt die?

A. Wat de stof aangaat, goed.

9775. V. Is daar de lucht beter?

A Daar is het zuiverder.

9776. V. Maar er hangt veel kapitaal aan?

A. Ja, maar daaraan niet alleen. Zij hebben bij de machine een stofzuiger, die goede diensten doet.

9777. V. Wordt die met stoom gedreven?

A. Ja.

9778. V. Wat kost zulk een inrichting ongeveer?

A. Ik denk van 3000 tot 5000 gulden.

9779. De heer Smit: Is de qualiteit van machinaal gezwingeld vlas even goed als van het vlas dat met de hand bewerkt wordt?

A. Vroeger ging het niet zoo goed, maar tegenwoordig hebben zij het op eene goede hoogte gebracht. Zij beweren dat zij even goed werk leveren als wij met de handen.

9780. De Voorzitter: In den laatsten tijd zijn er niet van die machinale vlasserijen bijgekomen?

A. Neen, de zaken gaan niet te best en de tijden zijn te ongunstig.

9781. De heer Van Alphen: Er zijn hooge, luchtige, frische gebouwen met stofzuigers, maar ook lage met zolders er boven, waardoor veel stof blijft hangen. Maken de kooplieden ook onderscheid in den prijs of het vlas uit de eene of uit het andere gebouw komt?

A. Neen.

9782. V. Dus de qualiteit van het vlas is dezelfde?

A. Jawel.

9783. V. Wij hebben namelijk gehoord dat er kooplieden waren, die geen vlas wilden uit de werkplaatsen waar het licht was, omdat het vlas daardoor zoude lijden.

A. Dat weet ik niet; ik kan het ook slecht gelooven.

9784. De heer Smit: Wordt er tegenwoordig nog met de handbraak gewerkt, of gaat alles met de machine?

A. De oude handbraak wordt nog steeds gebezigd.

9785. V. De oude Amerikaansche handbraak?

A. Neen, oorspronkelijk is het de oude Hollandsche handbraak.

9786. V. Ik dacht dat die de wereld was uitgegaan.

A. Neen, die is juist de wereld weder ingekomen; de machines zullen misschien nog eerder de wereld uitgaan dan de handbraken.

De heer Roos ...., dien u wel kent, kan nu niets meer doen met zijn gebouw; hij heeft slechts een paar maanden gewerkt, en nu heeft hij niets meer te verwerken.

9787. De Voorzitter: Wij danken u vriendelijk voor uwe komst. Uw verhoor is afgeloopen.

J. Plaisier Az.