De arbeidsenquête van 1887. Deel 3: De vlasindustrie. Tilburg. Eindverslag

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: 6209 D 27

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van De arbeidsenquête van 1887/Een kwaad leven. Deel 3: De vlasindustrie. Tilburg. Eindverslag, in de editie van Jacques Giele uit 1981. Deze uitgave bevat een facsimile van de ‘Enquête betreffende werking en uitbreiding der wet van 19 September 1874 (Staatsblad No. 130) en naar den toestand van fabrieken en werkplaatsen’ (Sneek, 1887).

 

redactionele ingrepen

Dit boek bestaat uit vier delen, bij de eerste drie delen, ‘De vlasindustrie’, ‘Tilburg’, en ‘Eindverslag’ begint de paginanummering opnieuw. De facsimile van het ‘Eindverslag’ eindigt met p. 90, de ‘Toelichtingen’ begint met p. 287 omdat, als de paginanummering van de delen ervoor door zou lopen, deze tot p. 286 komt.

Eindverslag, p. 66: noot 4 heeft geen nootverwijzing in de tekst, is aan het eind van de pagina geplaatst.

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (in De vlasindustrie: p. 2; Tilburg: p. 2; in het Eindverslag: p. 2; in de Toelichtingen p. 288; in de Registers p. 358, 374 en 376) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina I]

De arbeidsenquête van 1887

Een kwaad leven, III

LINK-boek 23

 

[pagina II]

De complete heruitgave van de Arbeidsenquête van 1887 bestaat uit drie boeken. Het eerste boek is gewijd aan de situatie in Amsterdam, het tweede aan die in Maastricht. Het derde boek bevat de verhoren betreffende de vlasnijverheid, de Tilburgse verhoren en het Eindverslag van de commissie die belast was met de parlementaire enquête.

De boeken zijn ook afzonderlijk verkrijgbaar. In elk boek is de gelijkluidende korte inleiding ‘Een kwaad leven’ afgedrukt. De deelonderzoeken worden telkens afzonderlijk ingeleid en elk boek bevat een verklarende woordenlijst.

Meer algemene achtergrondinformatie is bijeengebracht in het derde boek. Daar vindt de lezer uiteenzettingen over ‘Kinderarbeid en sociale wetgeving’, ‘Het Geneeskundig Staatstoezicht’, ‘De parlementaire enquêtecommissie van 1887’, ‘De Nederlandse klassenmaatschappij in de negentiende eeuw’, ‘Arbeidersklasse en arbeidersbeweging in 1887’ en ‘De Sociaal-Demokratische Bond en de parlementaire enquête’. Eveneens in het derde boek vindt men de uitvoerige ‘Biografische aantekeningen’ en een personen- en zaakregister.

 

[pagina III]

DE ARBEIDSENQUETE VAN 1887

Een kwaad leven

Heruitgave van de ‘Enquête betreffende werking en uitbreiding der wet van 19 September 1874 (Staatsblad No. 130) en naar den toestand van fabrieken en werkplaatsen’ (Sneek, 1887), bezorgd en ingeleid door

JACQUES GIELE

Deel 3

De vlasindustrie Tilburg Eindverslag

Uitgeverij Link

 

[pagina IV]

ISBN 90 6285 020 0 Complete uitgave (drie delen)

ISBN 90 6285 021 9 Deel 1 (Amsterdam)

ISBN 90 6285 022 7 Deel 2 (Maastricht)

ISBN 90 6285 023 5 Deel 3 (Vlasindustrie. Tilburg. Eindverslag.)

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm, or any other means without prior written permission from the publisher. De uitgever is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde vergoeding voor kopiëren conform art. 17 lid 2, Auteurswet 1912, en het KB van 20 juni 1974 (Stb. 351) ex artikel 16b, Auteurswet 1912, te innen en/of daartoe in en buiten rechte op te treden.

Inleidingen en nawerk © 1981, Jacques Giele

Boekverzorging: Ludo Vlind

Omslagillustratie: Anthon van Rappard (1858-92) ‘Het wassen van strengen katoen’, olieverfschilderij, ca. 1890, Centraal Museum, Utrecht, inv nr 7634/9.

Uitgeverij LINK, Postbus 1144, 6501 BC Nijmegen. Tel. (080) 23 47 42

 

[pagina V]

Inhoudsopgave

 

Jacques Giele:

Woord vooraf	IX
EEN KWAAD LEVEN (algemene inleiding)	XI
DE VLASINDUSTRIE IN 1887 (deelinleiding)	XVII
DE VERHOREN OVER DE VLASINDUSTRIE
Carsten, Dr. B. adjunct-inspecteur voor het Geneeskundig Staatstoezicht voor de provincie Zuidholland en waarnemend inspecteur voor de provincie Zeeland, te 's Gravenhage	3
Aken, C. Van oud-burgemeester Hendrik-Ido-Ambacht, te Scheveningen	17
Plaisier Az., J. vlasboer te Ridderkerk	32
Plaisier, W. vlasboer te Heerjansdam	38
Landheer, P. arbeider te Oud-Beijerland	40
Zelfde, A. Van 't wethouder en vlasboer, te Ridderkerk	41
Osenbruggen, Mr. J.B. Van lid van de Tweede Kamer der Staten Generaal, kantonrechter te Ridderkerk, voorzitter der Nederlandsche Maatschappij van vlasindustrie te Rotterdam, wonende te Charlois	44
Westra, H. Kl. landbouwer en Kerkvoogd, Kimswerd	46

 

TILBURG IN 1887 (deelinleiding)	III
DE TILBURGSE VERHOREN
Jansen, J.F. burgemeester van Tilburg	3
Lierop, M.W. Van hoofdagent van politie te Tilburg	13
Diepen, J.H.A. voorzitter der kamer van koophandel en fabrieken te te Tilburg	16
Sassen, Mr. A.M. schoolopziener in het district Tilburg, te Oisterwijk	22

 

 

[pagina VI]

Verster, Mr. A.H. De Balbian kantonrechter te Oisterwijk	31
Pollet, G.J.D. lid der firma Pollet & Zonen, wollenstoffenfabrikant en lid der kamer van koophandel en fabrieken te Tilburg	34
Eras, C. lid der firma H. ERAS & Zoon, wollenfabrikant te Tilburg	46
Soer, S.C.M. med. doctorandus en arts, te Tilburg	49
Horn van den Bos, Dr. H.P.M. Van der directeur van de Rijks hoogere burgerschool en van den burgeravondschool te Tilburg	52
Dijkhof, J. hoofd eener bijzondere Roomsch-Katholieke school te Tilburg	54
Kerstens, J.A.A. fabrikant, wethouder, ambtenaar van den burgerlijke stand en voorzitter der vereeniging van den H. Vincentius à Paolo, te Tilburg	58
Mutsaerts, J.F. lid der firma L.V. Ledeboer & Zonen, wollenstoffenfabrikant, te Tilburg	62
Bergh, F.A.L. Van den wollenstoffenfabrikant, oud-lid der kamer van koophandel en fabrieken, te Tilburg	68
Mommers, Chr. stoomwollenfabrikant, te 't Goirke bij Tilburg	76
Paré, G.J. predikant, te Tilburg	80
Smits, A.D. Roomsch-Katholiek pastoor te Tilburg	83
Oberstadt, F. ingenieur-chef bij de werkplaatsen van de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen, te Tilburg	88
Janssens, A. meesterknecht in de wollenstoffenfabriek van de firma Pollet & Zonen, te Tilburg	96
Hosemans, C. meesterknecht in de wollenstoffenfabriek der firma H. eras & Zonen te Tilburg	99
Vermeer, A. agent van het armbestuur te Tilburg	104
Bierens, D.F. meesterknecht in de wollenwasscherij, ververij en spoelerij der firma Wed. H.M. Roozendaal, te Tilburg	106
Diepen, A.L.A. lid der firma Gebroeders Diepen, wollenstoffenfabrikant te Tilburg	108
Swagemakers van Alphen, H.B. wollenstoffenfabrikant, te Tilburg	116

 

	HET EINDVERSLAG DER COMMISSIE
1.	Samenstelling en werkzaamheden der commissie	3
2.	Amsterdam	7
3.	Limburg	19
4.	Tilburg	46
5.	Vlasindustrie	50
6.	Voortzetting van het onderzoek	55
7.	Voorbereidende opneming van fabrieken en werkplaatsen	58

 

 

[pagina VII]

8.	Toestand van fabrieken en werkplaatsen. Fabrieksinspecteurs	63
9.	Toepassing der wet op den kinderarbeid. Hare redactie. Werking van art. 82 der wet op het lager onderwijs	69
10.	Uitbreiding van het verbod om kinderen te laten arbeiden in het algemeen	75
11.	Verbod aan jongelieden om bepaalde soorten van arbeid te verrichten	80
12.	Herhalings- en teekenonderwijs	82
13.	Zondagsarbeid. Nachtarbeid. Rusttijden	84
14.	Vrouwenarbeid	87
15.	Voorzieningen bij ongevallen, ziekten, ouderdom of overlijden	88
16.	Besluit	89

 

	Jacques Giele:
	TOELICHTINGEN
1.	Kinderarbeid en sociale wetgeving	289
2.	Het Geneeskundig Staatstoezicht	295
3.	De parlementaire enquêtecommissie van 1887	299
4.	De Nederlandse klassenmaatschappij in de negentiende eeuw	307
5.	Arbeidersklasse en arbeidersbeweging in 1887	313
6.	De Sociaal-Demokratische Bond en de parlementaire enquête	323
	Biografische aantekeningen	327
	Woordverklaringen	351
	Personenregister	359
	Zaakregister	361
	Schets	372