3 uur gesloten te worden. Wie werken wil kan werken.
3604. V. Zijn er afzonderlijke lokalen om te eten?
A. Ja, die des middags wil overblijven kan het eten doen brengen in eene afzonderlijke verwarmde zaal, waar een sigaar mag gerookt worden, wat elders niet wordt veroorloofd. Alles wordt gedaan om het den menschen zoo aangenaam mogelijk te maken, wat velen inderdaad verdienen. Ik zelf heb onder vonden hoe aangenaam dat is.
3605. V. Is er ook een afzonderlijke klcêrkamer?
A. Ja, het is daar rein en net, de vloer is van asphalt, en wanneer de menschen zich daar van hunne opperkleeding hebben ontdaan, wordt de kleêrkamer gesloten. Als de menschen naar boven gaan kunnen zij pantoffels aandoen. Bovendien hebben zij altijd versch duinwater om te drinken. In het werken des Maandags heb ik eene geheele verandering gebracht, Maandag is een treurige dag voor hen, want dan werken zij niet als gewoonlijk. Na al het mogelijke beproefd te hebben, ben ik begonnen met's Maandags te laten overblijven, ten einde hun, die willen komen arbeiden, ten minste niet de gelegenheid te geven om des middags heen te gaan. De anderen, die 's morgens niet gekomen zijn, wachten hen dan op, en zoo worden de goeden medegesleept. Ik laat hun dan des Maandags tot half vijf overblijven, en dan krijgen zij koffie van mij.
Ik heb een staatje van een en ander opgemaakt, waarvan ik u wat zal mededeelen. Zoo bijv. A (In het boek kan men den naam vinden, die daarmede overeenstemt.) Hij verdient ƒ 13,95 in de week. Maar door verzuim van den Maandag heeft hij ƒ 2,15 minder verdiend dan hij had kunnen verdienen. Als hij evenals des Zaterdags en anderen gewerkt had, dan zou hij ƒ 16,10 verdiend hebben.
Als ik alles goed naga, dan blijkt mij uit de boeken dat, niettegenstaande des Maandags de fabriek bezig is, in doorsnede 200 pct. minder afgeleverd wordt dan des Zaterdags wanneer de werktijd een halfuur korter is; des Maandags is de werktijd van half acht tot half vijf, des Zaterdags van half acht tot vier uur.
3606. V. Wilt gij daarmede zeggen dat zij 's Zaterdags het dubbele verdienen van Maandags?
A. Ik zal een voorbeeld noemen. B heeft op Maandag afgeleverd 67 stuks sigaren, terwijl hij 's Zaterdags met een half uur minder arbeid 362 stuks aflevert. Een ander heeft op Maandag 247 stuks sigaren afgeleverd, tegen 466 op Zaterdag. Weer een ander 144 stuks op Maandag tegen 422 stuks op Zaterdag.
De laatste verdiende in die week ƒ 12,95. Had hij gewerkt zooals op Zaterdag, dan had hij ƒ 14,10 verdiend.
In denzelfden tijd verdiende hij de volgende week ƒ 17 voor hetzelfde soort werk.
Ik heb hier een staat, waarin de verschillende opgaven omtrent werklieden en hun werk voorkomen. Daaruit blijkt dat voor degenen, die willen werken, wel geld te verdienen is.
3607. V. Dat kunnen zij bij u met dagen van 9½ uur verdienen? En gij hebt volop werk?
A. Ja, ik heb altijd gebrek aan goed werkvolk, aan sigarenmakers die hun vak verstaan, want er loopen een boel prullen onder, die geen werklui zijn.
3608. V. Gij hebt uw fabriek geheel ingericht naar de ervaringen die gij in uw leven op dit gebied hebt gehad en die ervaring hebt gij alleen opgedaan in Amsterdam?
A. Jawel, ofschoon ik ook in het buitenland wel een kijkje heb genomen. Ik durf echter beweren dat ik voorzien heb in alle behoeften, en dat wil ik blijven doen.
3609. V. Zeker, ik heb zelf gezien hoe flink alles er bij u uitzag. Maar nu, merkt gij ook, dat al uw pogingen van den kant van de werklui gewaardeerd worden, dat zij tevreden zijn en welwillend?
A. Het vaste personeel geeft in dit opzicht groote reden van tevredenheid, maar van de sigarenmakers kan men in de verte geen waardeering verwachten.
3610. V. Is dat dan een ander soort van menschen?
A. Och, dat niet, onder het vaste personeel zijn er die tot dezelfde omgeving en stand behooren, maar die houden zich heel anders.
3611. V. Waaraan moet dat toegeschreven worden?
Auteursrechtelijk beschermd