De arbeidsenquête van 1887. Deel 1: Amsterdam

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: 6209 D 26

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van De arbeidsenquête van 1887/Een kwaad leven. Deel 1: Amsterdam, in de editie van Jacques Giele uit 1981. Deze uitgave bevat een facsimile van de ‘Enquête betreffende werking en uitbreiding der wet van 19 September 1874 (Staatsblad No. 130) en naar den toestand van fabrieken en werkplaatsen’ (Sneek, 1887).

 

redactionele ingrepen

p. XXX: in de paginanummering eindigt de romeinse nummering met XXX en begint de arabische nummering met 3. De paginanummers 1 en 2 zijn overgeslagen

p. 142: ‘resullaten’ → ‘resultaten’: ‘dan had stellig de Commissie eene geheel andere richting ingeslagen en vooral betere resultaten kunnen krijgen’

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. XXX, 4, 376, 385, 386 en 388) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina I]

De arbeidsenquête van 1887

Een kwaad leven, I

LINK-boek 21

 

[pagina II]

De complete heruitgave van de Arbeidsenquête van 1887 bestaat uit drie boeken. Het eerste boek is gewijd aan de situatie in Amsterdam, het tweede aan die in Maastricht. Het derde boek bevat de verhoren betreffende de vlasnijverheid, de Tilburgse verhoren en het Eindverslag van de commissie die belast was met de parlementaire enquête.

De boeken zijn ook afzonderlijk verkrijgbaar. In elk boek is de gelijkluidende korte inleiding ‘Een kwaad leven’ afgedrukt. De deelonderzoeken worden telkens afzonderlijk ingeleid en elk boek bevat een verklarende woordenlijst.

Meer algemene achtergrondinformatie is bijeengebracht in het derde boek. Daar vindt de lezer uiteenzettingen over ‘Kinderarbeid en sociale wetgeving’, ‘Het Geneeskundig Staatstoezicht’, ‘De parlementaire enquêtecommissie van 1887’ ‘De Nederlandse klassenmaatschappij in de negentiende eeuw’, ‘Arbeidersklasse en arbeidersbeweging in 1887’ en ‘De Sociaal-Demokratische Bond en de parlementaire enquête’. Eveneens in het derde boek vindt men de uitvoerige ‘Biografische aantekeningen’ en een personen- en zaakregister.

 

[pagina III]

DE ARBEIDSENQUETE VAN 1887

Een kwaad leven

Heruitgave van de ‘Enquête betreffende werking en uitbreiding der wet van 19 September 1874 (Staatsblad No. 130) en naar den toestand van fabrieken en werkplaatsen’ (Sneek, 1887), bezorgd en ingeleid door

JACQUES GIELE

Deel 1

Amsterdam

Uitgeverij Link

 

[pagina IV]

ISBN 90 6285 020 0 Complete uitgave (drie delen)

ISBN 90 6285 021 9 Deel 1 (Amsterdam)

ISBN 90 6285 022 7 Deel 2 (Maastricht)

ISBN 90 6285 023 5 Deel 3 (Vlasindustrie. Tilburg. Eindverslag.)

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm, or any other means without prior written permission from the publisher. De uitgever is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde vergoeding voor kopiëren conform art. 17 lid 2, Auteurswet 1912, en het KB van 20 juni 1974 (Stb. 351) ex artikel 16b, Auteurswet 1912, te innen en/of daartoe in en buiten rechte op te treden.

Inleidingen en nawerk © 1981, Jacques Giele

Boekverzorging: Ludo Vlind

Omslagillustratie: Anthon van Rappard (1858-92) ‘Het poetsen of krabben van katoenen weefsels’, olieverfschilderij, ca. 1890, Centraal Museum, Utrecht, inv nr 7634/8.

Uitgeverij LINK, Postbus 1144, 6501 BC Nijmegen. Tel. (080) 23 47 42

 

[pagina V]

Inhoudsopgave

 

Jacques Giele:

Woord vooraf	IX
EEN KWAAD LEVEN (algemene inleiding)	XI
AMSTERDAM IN 1887 (deelinleiding)	XVII
DE AMSTERDAMSE VERHOREN
Dozy, Dr. J.P. inspecteur voor het Geneeskundig Staatstoezicht in de provincie Noord-Holland, te Amsterdam	5
Hamers, B. gemeente-bouwopzichter, te Amsterdam	13
Herder, J.P. De sectie-brandmeester, te Amsterdam	19
Daman, J.B. inspecteur van politie, te Amsterdam	21
Vreede, D.J.G. inspecteur van politie, te Amsterdam	30
Puttelaar, J. Van den inspecteur van politie, te Amsterdam	33
Kater, K. voorzitter van den Nederlandschen Werkliedenbond en redacteur van het blad ‘Patrimonium’, te Amsterdam	38
Heynes, H.J. godsdienstonderwijzer, evangelist onder de fabriekarbeidsters, te Amsterdam	52
Obermeijer, A.P. hoofdcommies bij het koloniaal etablissement, voorzitter der afdeeling Armenzorg van de Vereeniging ‘Tot heil van het volk’, te Amsterdam	62
Deyl, C. Van den hoofd eener armenschool, te Amsterdam	66
Rommerts, H., Zegers, H.J.J., letterzetters, te Amsterdam	70
Rot, A. letterzetter, te Amsterdam	87
Brusselaars, G.Th. steenhouwer, te Amsterdam	91
Dribbelaar, L.D. koopman en fabrikant in diamanten, te Amsterdam	94
Vries, M. De lid der firma De Vries, Van Buuren en Co., in manufacturen, te Amsterdam	99
Siebenlist, J.C., Selling, D., meubelmakers, bestuursleden van de meubelmakersvereeniging ‘Amstels Eendracht’, te Amsterdam	101

 

 

[pagina VI]

Jacobs, Mej. Dr. A.H. arts, te Amsterdam	105
Ansing, W. smid, te Amsterdam	108
Ris, Klaas winkelier, te Amsterdam	123
Schröder, P.H.A. kleedermaker, te Amsterdam	126
Gerhard, A.H. hoofd eener openbare lagere school, te Amsterdam	132
Loopuit, J. diamantslijper, te Amsterdam	148
Broek, W. Van den president van de Timmermansgezellenvereeniging: ‘Concordia inter nos’, te Amsterdam	153
Struve, H.W.E. ingenieur van het stoomwezen in het 3de district, te Amsterdam	159
Biesen, mr. J.J.W. Van den lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, president der vereeniging van den H. Vincentius van Paulo en lid van den raad van bestuur der St. Josephsgezellenvereeniging, te Amsterdam	164
Maurik, Justus Van sigarenfabrikant, te Amsterdam	170
Hartogh, L.A.H. directeur van de Koninklijke fabriek van waskaarsen te Amsterdam	178
Sanches, Daniël gemeente-ambtenaar, te voren fabriekschef der Koninklijke fabriek van waskaarsen, te Amsterdam	202
Doorman, C.M. huisvrouw van J.C. Kamphuizen, arbeidster op de gieterij; Peters, H.J. arbeidster op de kokerplakkerij; Pluym, A. Van der arbeidster op de kokerplakkerij; Moos, G. arbeidster op de gieterij der waskaarsenfabriek, te Amsterdam	216
Wegerlee, J., Berghuys, N., werklieden aan de waskaarsenfabriek, te Amsterdam	225
Koster, H.J. chef in de Koninklijke fabriek van waskaarsen, te Amsterdam	226
Eylders, J.G.B. baas in de Koninklijke fabriek van waskaarsen, te Amsterdam	234
Blankert, G. sigarenmaker, te Amsterdam	236
Kratzenstein, J.F. kapokfabrikant en verhuurder van diamantmolens, te Amsterdam	246
Koch, B.B. horlogekastenmaker, president der vereeniging ‘Handwerkers Vriendenkring’, te Amsterdam	248
Post, A. huisschilder, te Amsterdam	253
Loohuys, G. bakkersknecht, te Nieuwer-Amstel	259
Licher, H.G. waarnemend hoofd der school voor havelooze kinderen, Bloemstraat hoek Lijnbaangracht te Amsterdam	262
Ruigrok, B. scheepstimmerman in ijzer en hout, te Amsterdam	267
Gotze, E.R. letterzetter, te Amsterdam	270

 

 

[pagina VII]

Bergman Carels, B. sigarenfabrikant te Amsterdam	276
Jacobson, E. letterzetter, te Amsterdam	282
Sloots, H.L.R.K. pastoor, te Amsterdam	285
Nispen tot Sevenaer, jhr. H.C.J.M. Van rector van de St. Hubertuskapel en centraalpresident van de St. Josephsgezellenvereeniging in Nederland, te Amsterdam	290
Holsderver, B. letterzetter, te Amsterdam	299
Regenboog, H. chef van de firma Ellerman Harms & Co., boek- en steendrukkers, te Amsterdam	301
Eisenberger, G., Brouwer, H., lettergieters, te Amsterdam	310
Bungenaar, H. sigarenmaker, te Amsterdam	316
Waal, M.J. Van de vervaardiger van vrouwenkleederen in het algemeen, te Amsterdam	318
Heuperman, J. smidsknecht, te Amsterdam	326
Crommelin, H.S.M. Van Wickevoort ambtenaar aan de Algemeene Maatschappij van Levensverzekering en Lijfrente, te Amsterdam	330
Preijer Jz, B. chef der expeditie van het ‘Algemeen Handelsblad’, te Amsterdam	333
Kerdijk, Mr. A. algemeen secretaris der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, te Amsterdam	337
Rosendahl, A.W. arbeider op de Hollandsche Suikerraffinaderij en secretaris van de vereeniging ‘Neêrlands werkman’, te Amsterdam	357
Suyver, H.E. fabrikant van stoomketels en werktuigen, te Amsterdam	361
Putten, H. Van de huisvrouw van G.J. Welter, modiste, te Amsterdam	370
Blomberg, F., Dam, B.A. Van werklieden aan de Hollandsche Suikerraffinaderij, te Amsterdam	372
Personenregister (alfabetisch)	377
Woordverklaringen	379