moet gij van uw menschen vorderen?
A. Dat is nog al vrij aanzienlijk. In den zomer beginnen zij om 7 uur 's morgens, in den winter om 8 uur.
1203. V. Het geheele personeel?
A. Neen, een deel komt eerst om 9 uur. 's Avonds wordt het 10 uur.
1204. V. Gaat dat zoo alle dagen door?
A. Neen. Een derde deel van het personeel heeft om de drie weken eene week des avonds vrij.
1205. V. Gij hebt dus uw personeel zoo ruim genomen, dat gij om de drie weken een derde van het personeel rust kunt geven?
A. Dat is het gevolg daarvan, dat er 's avonds minder personeel noodig is.
1206. V. Te weinig werk of wat ruim personeel, dat komt toch op hetzelfde neder?
A. Ja.
1207. V. Is er bij u mannelijk en vrouwelijk personeel?
A. Dat vrouwelijk personeel is zeer gering; een viertal personen.
1208. V. De rest zijn dan mannen. Zijn er ook aankomende jongens onder?
A. Ja, maar beneden de 13 en 14 jaar geen.
1209. V. Uw personeel is dus niet jonger dan 13 of 14 jaar?
A. Wij hebben slechts een stuk of vier jongens van dien leeftijd.
1210. V. Het grootste gedeelte van uw personeel bestaat dus uit volwassen mannen?
A. Ja, van boven de 16 jaar.
1211. V. Uw personeel komt dus des morgens tusschen 7 en 9 uur en blijft dan tot 's avonds 10 uur, behalve dat ⅓ gedeelte, dat vrij is?
A. Ja, en om 12 uur gaan zij koffie drinken.
1219. V. Krijgt uw personeel de koffie van u?
A. Ja.
1213. V. Brengen de menschen hun eigen brood mede?
A. Neen, dat krijgen zij ook van mij.
1214. Ik doe u die vraag, omdat er ook wel eens anders gedaan wordt; gij moet mij dus die vraag niet ten kwade duiden.
Gij geeft dus uit goedhartigheid de menschen koffie en brood?
A. Ja, en ik geef hun de gelegenheid om behoorlijk aan eene tafel plaats te nemen, zoodat ze op hun gemak een half uur of uur kunnen koffiedrinken.
1215. V. Hoe laat is dat 's morgens?
A. Dat varieert van 11 tot 1 uur.
1216. Dus elke ploeg vindt daar een half uur gelegenheid in een apart lokaal om de koffie die zij van u krijgen, op hun gemak te gebruiken. En de menschen weten ook hoe laat zij bij hunne vrouwen thuiskomen om warm eten te krijgen?
A. Ja, dat variëert; wie dichtbij woont heeft één uur, wie verder afwoont anderhalf uur.
1217. V. En dan komen de menschen terug om allen voor 10 uur 's avonds heen te gaan?
A. Ja.
1218. V. En wat verdienen die jongens van 13 en 14 jaren, zoo weinig als gij er dan hebt, bij u?
A. Wij nemen geen mensch in dienst of zij krijgen loon.
1219. V. Hoeveel?
A. Zoodra zij bij ons komen niet minder dan 3 gld.
1220. V. En de volwassenen? Gij zultzeggen, dat loopt nogal uiteen.
A. Ja, wij hebben twee chefs van 80 gld. wekelijks, maar het gemiddelde loon is 12-16 gld. voor degenen, die als volwassen man medewerken in mijn affaire.
1221. V. En het arbeiderspersoneel, want daarnaar vraag ik meer bepaald, niet naar hen die in de hoogere betalingsklassen vallen. Gij hebt zeker nog al te roemen dat de menschen gaarne lang bij u blijven?
A. Wij hebben ook werklieden, die, ofschoon zij altijd werk bij ons vinden, per dag betaald worden en niet gerekend worden te behooren tot het vaste personeel. Die menschen verdienen f 1,75 per dag, terwijl zij op feestdagen, wanneer zij niet werken, eveneens dit bedrag ontvangen. Wat betreft den tijd dat zij bij ons blijven, die tijd variëert natuurlijk, maar wij hebben personen die 30 à 40 jaren bij ons zijn.
1222. V. Ziet gij nog wel eens om naar het personeel dat u verlaat?
A. Ik heb getracht verschillende per-
Auteursrechtelijk beschermd