Het Antwerps Liedboek. 87 Melodieën uit 'Een schoon liedekens-boeck' van 1544. Deel 2. Commentaar

66 Rozijne, hoe is dijn ghestelt
AL CXXXVII

Lit.: Kalff, p. 327, p. 330; FvD I, p. 579.

Loflied ‘int amoureus’. De minnaar prijst zijn geliefde Rozijne door te verzekeren dat Paris haar zou hebben verkozen boven Venus, dat Vergilius haar liever zou hebben beschreven dan Helena, en dat Pontus niet naar Sidonia getaald zou hebben als hij haar had aanschouwd. - De Mnl. tekst is vooral in str. 2 corrupt overgeleverd: emendatie is mogelijk op grond van de (waarschijnlijk oorspronkelijke) Duitse versie in het Ambraser Liederbuch van 1582 (nr. CLXXIIII).

1:1 Rozijne (druk Rozijn): ‘Rosina’ (meisjesnaam); hoe is dijn ghestelt: ‘hoe is je gesteldheid (jegens mij)?’ De Duitse versie heeft wo war dein gestalt, bey könig Paris leben: ‘waar was jouw schoonheid in de tijd van koning Paris?’. Ook een andere interpretatie is mogelijk: ‘hoe schoon is je gestalte!’ (in dit geval vervange men het vraagteken door een uitroepteken). FvD emendeert: Rosina, waer was dijn ghestalt / bi coninc Paris leven? - 1:2-4 Paris, een zoon van de Trojaanse koning Priamus, moest als scheidsrechter een gouden appel toekennen aan de schoonste van drie godinnen, Hera, Pallas Athene en Aphrodite (Venus). Hij koos voor de laatstgenoemde. - 1:3 in zijn ghewelt: ‘in zijn (beslissings)macht’. - 1:4 hijt: ‘hij het (de appel)’. - 1:5 ghelooft: ‘geloof dit’. - 1:6 u schoonheyt: u moet worden benadrukt; aenghesien: ‘aanschouwd’. - 1:7 ‘dan zou Venus daarmee (met die appel) niet begiftigd zijn’.

2:1-5 Vergilius beschrijft in de Aeneis Helena als de schoonste vrouw op aarde. Zij was de echtgenote van de Spartaanse koning Menelaus; Paris ontvoerde haar, waardoor de Trojaanse oorlog werd ontketend. - 2:2 bedachte: ‘besloot’. - 2:3 yent: ‘bekoorlijk’. - 2:5 ‘die boven alle vrouwen de kroon spande’. - 2:6-7 In de druk luiden deze regels Ghi hebt die schoonheyt veel meer dan si Haer scoonheyt toegemeten. Onze emendatie, die ongeveer overeenstemt met die van FvD, is gebaseerd op de Duitse versie: So hett er dir / viel mehr denn jr die schöne zugemessen. - 2:7 toegemeten: ‘toegekend’. - 2:8 so vast... beseten: ‘zozeer beheerst door’; haer: Men zou U verwachten, maar de wisseling van tweede en derde persoon komt veel vaker voor.

3:1-4 Pontus en Sidonia golden in de late Middeleeuwen als een voorbeeldig

[p. 225]

liefdespaar. Hun geschiedenis was te lezen in een roman (volksboek) waarvan o.m. Franse, Duitse en Engelse versies zijn overgeleverd. Er is een Nederlandse vertaling geweest, die echter niet is overgeleverd. - 3:1 bi zijnder tijt: ‘in zijn tijd’. - 3:2 een dier ghelijcken: ‘een dergelijke (schone vrouw als gij zijt)’. - 3:3 breedt ende wijdt: ‘lang en breed’, ‘geheel en al’. - 3:4 moeten wijcken: ‘het af moeten leggen’. - 3:5 Ende ander veel meer: ‘en andere (vrouwen) (nog) veel meer’, of ‘en (nog) veel meer andere (vrouwen)’; daer ick deer: ‘terwijl ik het durf’(?). De Duitse versie heeft hier die ich in kurtz nit kan erzehlen. Is de Mnl. tekst corrupt of is de vertaler tekort geschoten? - 3:6 saert: ‘lieftallige’.