Het Antwerps Liedboek. 87 Melodieën uit 'Een schoon liedekens-boeck' van 1544. Deel 2. Commentaar

54 Ic heb om vrouwen wille
AL CII

Lit.: FvD I, p. 337.

Dagelied. Eén nacht kan de minnaar blijven, dan moet hij weer verder. Zal zij van hem blijven houden? Zij brengen de nacht samen door. Veel te vroeg naar zijn zin geeft de wachter het sein tot vertrek. - Dit lied is gebrekkig vertaald of bewerkt naar het Duits (een redactie is te vinden in het Ambraser Liederbuch van 1582, nr. CLXXXIIII (p. 237)). De Duitse tekst wijkt vooral in het begin (de minnaar veinst een ander lief te hebben) sterk af. FvD heeft het Mnl. lied aan de hand van de Duitse versie gerestaureerd (herdicht); wij hebben er de voorkeur aan gegeven de AL-tekst te handhaven en te trachten ons voor te stellen hoe 16e-eeuwers deze verstaan kunnen hebben.

1:1-9 De minnaar spreekt tot zijn geliefde. Hij heeft een lange reis gemaakt en hij zal weldra weer moeten vertrekken. Maar eerst wil hij weten welke

[p. 210]

gevoelens zij voor hem koestert. - 1:1 om eender vrouwen wille: Op grond van de stemopgave in Sl 36 én van de melodie zinge men: om vrouwen wille. De Duitse versie heeft: durch frewleins willen. - 1:3 vroudelinge: Dit woord, dat niet in de woordenboeken te vinden is, zou een verdietsing van frewlein uit de Duitse versie kunnen zijn, of een afleiding van vroude met het suffix -ling(e), dus ‘vreugdelinge’, ‘vreugdevolle’. - 1:4 bedacht: ‘gezind’ of ‘besloten’. - 1:5 ‘och, wil mij toch trouw blijven’. - 1:8 Refreinregel die in alle strofen terugkeert, ook waar hij logisch of syntactisch slecht in de context past. - 1:9 ‘ik wil geen andere vrouw’. Essentiële afwijking van het Duits, waar de minnaar aandringt bij zijn geliefde, want: mir geliebt ein anders weib.

2:1-9 Zij aanvaardt zijn liefde; hij verzekert haar van zijn trouw. De tekst is zonder twijfel verbroddeld. In het Duits is de strekking: ga dan maar weg (zegt het meisje), ik bewaar mijn liefde voor een trouwe minnaar. Wij hebben getracht door middel van interpunctie een interpretatie te suggereren die misschien nog juist aannemelijk is. - 2:1 Het Duits heeft: Gelieben dir andre weiber. - 2:2 draecht (druk dracht): ‘wend’; tot mi: in de Duitse versie weit von mir. - 2:3 Wij interpreteren: ‘dan zal iedereen zeggen’. - 2:5-7 ‘die eer (de liefste genoemd te worden) wil ik behouden voor...’. - 2:7-9 Door 2:7 als een retorische vraag op te vatten, laten wij de minnaar uitroepen: ‘Slapen bij schone vrouwen?... Laat een ander dat maar doen!’.

3:1-9 De gelieven brengen de nacht bij elkaar door, tot de wachter hun samenzijn verstoort. In de Duitse versie wordt dit in de vierde strofe verteld; in de derde verklaart de jongeman dat hij geschertzet heeft: zij en niemand anders is zijn geliefde. Deze derde strofe is, sterk veranderd, als str. 6 in de Mnl. tekst terecht gekomen. - 3:1-6 Deze verzen zijn opgebouwd uit poëtische formules die men in vele balladen terugvindt; de precieze betekenis lijkt er nauwelijks op aan te komen. - 3:4-5 Moeten wij ons voorstellen dat hij haar langs een pad tot voor haar kamer brengt, en dan met haar naar binnen klimt? De Duitse tekst brengt opheldering: de minnaar voert haar uber ein schmalen gang, Wol in ein kämmerlein finster, da lag der held und schlieff. Het kämmerlein finster is een camer veinster geworden! - 3:9 mer: waarschijnlijk alleen voor het metrum toegevoegd.

4:1-9 Het lied van de wachter (cf. nr. 9, str. 1; nr. 35, str. 5). - 4:1 verboorghen: nl. bij zijn geliefde. - 4:3 dat: ‘opdat’; niders: ‘jaloerse kwaadsprekers’ (zie hiervóór, Dl. II, p. XVIII); verspieden: ‘in de gaten krijgen’. - 4:4 Die: ‘gij die’. - 4:9 daer toe: ‘daarbij’, ‘waaronder’.

5:1-9 De minnaar ontkent eerst dat de dag aanbreekt, maar ziet dan toch in dat hij afscheid moet nemen. - 5:3 So moetse God: ‘God moge haar’. - 5:5-6 valcken oogen, huebscen crans (‘mooi, fraai gekapt haar’): traditionele epitheta van de geliefde. - 5:9 spaerse... ghesont: ‘beware haar... in gezondheid’.

6:1-9 Afscheid van de geliefde. Deze strofe is een bewerking van de derde strofe uit de Duitse versie (zie de aant. bij 3:1-9). - 6:1 ghecosen: ‘besloten’(?). - 6:3-4 Vergelijk 1:1-2. - 6:5 laet u gedenken (druk gedengen): ‘wees indachtig’. - 6:6 trouwe: ‘belofte van trouw’. - 6:7 Ook twee bruyn ooghen behoren tot het traditionele beeld van de schone vrouw. op mi wencken: ‘mij naogen’, ‘op mij rusten’.