Het Antwerps Liedboek. 87 Melodieën uit 'Een schoon liedekens-boeck' van 1544. Deel 2. Commentaar

51 Ic weet een uutvercoren
AL XCIX

Lit.: Kalff, p. 328; FvD I, p. 428.

Liefdesklacht. Een afgewezen minnaar treurt over de onrechtvaardige behandeling die hem ten deel is gevallen. Hij laat zich honend uit over zijn rivaal, die zich nu in de gunst van zijn geliefde mag verheugen. Terwijl anderen plezier maken, zit hij droevig thuis. Hoe vaak is hij vroeger niet de gracht overgestoken om bij zijn geliefde te komen? Zijn schoenen zijn daarbij in de modder blijven steken. - De interpretatie van dit lied, minder conventioneel dan vele andere liefdesklachten, biedt enkele problemen, met name in str. 1.

1:1 weet: ‘ken’, ‘heb’; uutvercoren: ‘uitverkorene’, ‘geliefde’. - 1:2 Deze stereotiepe uitdrukking betekent zowel ‘zij neemt in mijn hart een grote plaats in’, als ‘ik ben haar onvoorwaardelijk trouw’. - 1:3 Na mi: ‘naar mij’; hooren: ‘luisteren’. - 1:5 ‘ik weet (heb ervaren) dat zij een grote tekortkoming heeft’. Misschien is ook een andere opvatting mogelijk: ‘ik weet dat zij in staat is groot leed te berokkenen’. - 1:6 leyt: ‘leed’. - 1:7-8 De betekenis van deze verzen is ons niet duidelijk. steden van wetten zijn steden die het recht hebben verkregen in naam van de landsheer recht te doen spreken; bescheyt doen zou kunnen betekenen ‘recht doen wedervaren’. Wordt de geliefde hier voorgesteld als een rechter, en de minnaar als een beklaagde? Dan zou men de verzen als volgt kunnen begrijpen: ‘in alle plaatsen waar recht wordt gesproken doet zij mij weinig recht wedervaren’.

2:1 Daer: nl. in het huis van mijn geliefde; willecommen (druk willecom): ‘welkom’. - 2:2 hieten: ‘bevelen’; elders gaen: ‘ergens anders heen te gaan’. - 2:3-4 Het zijn geen blinden of stommen die de verwijdering tussen hem en zijn geliefde hebben veroorzaakt, maar integendeel mensen die meer zien en meer praten dan ze behoren te doen: de niders (zie hiervóór, Dl. II, p. XVIII). - 2:5 bi haren schulden: ‘door hun schuld’. - 2:6 oorlof betekent eigenlijk ‘verlof om te vertrekken’; het vers kan worden vertaald met: ‘dat zij mij nu de bons geeft’. - 2:7 root gulden: ‘van rood goud’. - 2:8 En kore ic... niet voor: ‘zou ik... niet verkiezen boven’.

3:1 ‘ik ken nog iemand (nl. een rivaal) die erop uitgaat om te vrijen’. - 3:2 ‘het is onzeker, men kan niet weten wat hij voor onheil aanricht’. -

[p. 207]

3:3 amoreus: ‘verliefd’, ‘minziek’. - 3:5-6 Als wij het goed zien wordt de medeminnaar hier belachelijk gemaakt door hem onzin te laten uitkramen: ‘waar ik mijn liefste ook optil of neerleg, de last van de liefde valt mij te zwaar’. - 3:7 cans: ‘kan het’; geseggen: ‘ten volle zeggen’ (de medeminnaar kan van verliefdheid niet uit zijn woorden komen). - 3:8 bicans: ‘bijna’.

4:1-2 De poorten en de mueren beletten hem zijn geliefde te zien. - 4:2 pijn: ‘verdriet’. - 4:5 een ander: in verband met het meervoud in 4:6 te vertalen met ‘anderen’. - 4:6 haer jolijt: ‘hun plezier’. - 4:8 peynsde (lees: peynse?): ‘vraag mij peinzend af’.

5:1 visagie: ‘gelaat’. Het aanschouwen van de geliefde kan de liefdessmart verminderen. - 5:2 ‘doet mij dikwijls naar u verlangen’. - 5:3 passagie: ‘overtocht’, ‘moeilijke tocht’. Hij doelt hier op de riskante nachtelijke bezoeken die hij haar gebracht heeft. - 5:7-8 Om bij haar te komen moest hij blijkbaar een gracht oversteken, waarbij zijn schoenen in de modder bleven steken. Hoewel dit detail zeer realistisch aandoet, is het mogelijk dat de situering van het nachtelijk avontuur (het oversteken van een kasteelgracht) door de poëtische conventie bepaald is. - 5:8 lacen: ‘helaas’.

6:2 onser beyder sanc: ‘dit lied over ons beiden’. - 6:3 ghebruycken: ‘genieten van’. - 6:5 minen wil volcomen: ‘mijn verlangen vervuld’. - 6:7 nomen: ‘(bij name) noemen’. De hoofse liefde verbood een minnaar de naam van zijn geliefde te noemen (cf. nr.80, 1:4). - 6:8 duysent: druk .m. (Romeinse cijfer tussen isoleringspunten).