Het Antwerps Liedboek. 87 Melodieën uit 'Een schoon liedekens-boeck' van 1544. Deel 2. Commentaar

41 Ick quam tot eenen dansse
AL LXXXV

Lit.: FvD II, p. 944; He, p. 69 (tekst), p. 198 (aant.).

Vrouwenklacht. De ‘ick’ van dit lied ontmoet een jonge vrouw die hem deelgenoot maakt van haar verdriet. Men heeft haar met een oude man laten trouwen, die zowel in bed als aan tafel haar weerzin opwekt. In de laatste strofe horen wij haar op een later tijdstip. Haar eerste echtgenoot is gestorven; zijn jonge opvolger slaat haar, zodat ze terugverlangt naar de oude man... - Een Duitse versie van dit lied, afgedrukt bij FvD II (p. 945-947), is minder kernachtig en mist de verrassende draai aan het slot (de nieuwe echtgenoot is daar wel naar haar zin).

[p. 194]

1:1-7 De zanger vertelt dat hij bij het dansen een droevig meisje heeft ontmoet. - 1:3-4 ‘daar zag ik iemand (een vrouw) die zeer bedroefd was’. - 1:5-6 boot... Mijn groete: ‘groette haar’; si loondes mi: ‘zij beloonde mij daarvoor’ (nl. door een gesprek met hem aan te knopen).

2:1-7 Zij vertelt hem dat men haar na de dood van haar moeder heeft uitgehuwelijkt aan een oude man. - 2:1 moerken: ‘moedertje’. - 2:2 ‘die mij (altijd) goede raad gaf’. - 2:3 Een ander: ‘een andere (verzorger)’ i.p.v. haar moeder; verworven: ‘gekregen’, ‘verkregen’. - 2:4 des: ‘daarom’. - 2:5 Si: Te vertalen met ‘ze’; bedoeld zijn waarschijnlijk de familieleden die het huwelijk met de oude paai tot stand hebben gebracht. - 2:6 ‘om der wille van het (lieve) goedje’, ‘om onder de pannen te zijn’.

3:1-7 Zij beschrijft hoe hij 's avonds bij haar bed verschijnt. - 3:1 So: ‘nu eens’ (correspondeert met 4:1 Dan). - 3:3 schoen: ‘schoenen’. - 3:5 masselen: ‘vlekken’; beyn: ‘benen’. - 3:6 verwermen: ‘opwarmen’ (ook in sexuele zin).

4:1-7 Ook zijn vraatzucht wekt haar weerzin op. - 4:1 Dan: ‘dan weer’. - 4:2 van als: ‘van alles’. - 4:4 dan hijs behoeft: ‘(veel meer) dan hij opkan’.

5:1-7 Zij klaagt dat zij gedwongen is, haar leven zo te verspillen. - 5:1 Dit: druk: Die. - 5:1-2 ghespele (ghespeelken): ‘vriend’. - 5:4 verslieten: ‘slijten’, ‘verspillen’. - 5:6 ‘toch moet ik met hem naar bed’ (tussenzin). - 5:7 ‘die sexueel plezier noch liefdesgeluk kan opwekken’.

6:1-7 Ook in deze strofe is de vrouw aan het woord, maar op een later tijdstip dan in str. 2-5. We horen haar hier na de dood van de oude man, als ze met een ander getrouwd is (met de ick uit str.1? Het is niet onmogelijk!). Een dergelijke verspringing van de tijd, zonder dat dit in de tekst wordt aangeduid, komt in de middeleeuwse lyriek dikwijls voor. - 6:3 De parallellie met 2:3 is zeker niet toevallig. - 6:4 ‘hij geeft me zoveel slaag’. - 6:5 op: ‘aan’. - 6:6 zijns ghelijck: ‘iemand als hij’. - 6:7 ‘nooit zou ik van hem scheiden’.