Het Antwerps Liedboek. 87 Melodieën uit 'Een schoon liedekens-boeck' van 1544. Deel 2. Commentaar

36 Hier zijn drie lichte geladen
AL LXXVI

Lit.: Kalff, p. 305, p. 345; FvD I, p. 360.

Meilied. Drie vrolijke zangers, leden van de Ieperse rederijkerskamer De Korenbloem, brengen de meiboom de stad binnen. Zij vertellen hoe zij in het bos, waar zij de boom kapten, aan hun liefjes hebben gedacht. Konden zij die liefjes maar overhalen om met hen mee te gaan, naar buiten! Maar eerst zal er in de stad om de meiboom worden gedanst. - Dit meilied moet blijkens de verbluffend knappe rijmtechniek het werk zijn van een begaafd dichter, vermoedelijk de ‘factor’ van De Korenbloem.

1:1 drie lichte geladen: Hier wordt gespeeld met drie betekenissen: (a) ‘drie, die een lichte last dragen’ (nl. de meiboom), (b) ‘drie vrolijke jongens’ (lichtgeladen betekent ook ‘lichtzinnig’, ‘frivool’), en (c) ‘drie leden van de Lichtgelaen’ (een bijnaam van de Ieperse rederijkerskamer De Korenbloem; cf. de aant. bij 6:5). - 1:2 den mey: De drie vrolijke zangers hebben naar oud gebruik een meiboom uit het bos gehaald, die zij nu als een symbolische liefdesverklaring voor hun geliefden bestemmen. Straks zal deze boom, geplant op het stadsplein, het middelpunt vormen van de meidans. - 1:4 ‘aanvaardt onze intocht in dank’. - 1:6 des meys engien: ‘het kunstwerk van de mei’. Men kan hierbij denken aan de bloeiende boom die door de meimaand is ‘gemaakt’, of aan de kunstige versiering waarmee de meiboom werd opgetuigd. - 1:7 lustelijck gehouwen: ‘vrolijk

[p. 185]

gekapt’. - 1:8 Met het dal van melodien (‘van vreugde’, in tegenstelling tot ‘tranendal’) wordt de liefelijke natuur bedoeld, het geïdealiseerde landschap waar zij de meiboom hebben gekapt. - 1:9 ‘weg met het afgunstige gestook van de nijders!’ (zie hiervóór, Dl. II, p. XVIII). - 1:10-11 ‘gij (de nijders) kunt niet aanzien dat er iets in deugdzaamheid gebeurt’. - 1:13 Quade tongen: nl. van de nijders; benien: ‘benijden’.

2:1-8 Zij vertellen van hun expeditie. - 2:1 Op: ‘bij’, ‘aan’; fonteyne: ‘bron’. Een bron vormt meestal het centrum van het ideale landschap (de locus amoenus). - 2:2 huyden: ‘heden’, ‘vandaag’. - 2:3 Cypresse: Deze bomen waren in de omgeving van Ieperen zeker niet inheems; zij behoren echter traditioneel bij het ideale landschap. majoleyne: ‘marjolein’. - 2:4 ander cruyts: ‘andere planten’, ‘ander groen’. - 2:5 Om hooren: ‘om te luisteren naar’ (te verbinden met 2:6). - 2:6 Het zingen van vogels brengt de mens in een gelukkige stemming en roept amoureuze gedachten op. - 2:7 Met diens dat: ‘meteen’. - 2:8 dwanc: ‘zijn wil oplegde’. - 2:9-11 Zij verlangen naar de omhelzingen waarmee hun geliefden zullen bedanken voor de mey. - 2:12 Dat vischsop (druk bischop) stranck: eigenlijk ‘de sterke pekel’; met sinte Jorijs vischsop begoten sijn is een uitdrukking voor ‘verliefd, minziek zijn’. - 2:13 in desen ganck: ‘tot deze tocht’ (naar het bos).

3:1-13 Zij zouden hun geliefden willen meenemen naar het bos. - 3:1 wilde dieren (geen verscheurende beesten) bevolken het paradijselijke landschap. - 3:2 die groene vrucht: ‘het jonge groen’. - 3:3 veel van manieren: ‘van allerlei soorten’. - 3:4 van der lucht: ‘uit de hemel’, ‘boven onze hoofden’. - 3:5 gecrigen: ‘daarheen meekrijgen’. - 3:6 die: ‘haar die’; aenstaet: ‘behaagt’. - 3:7 stille swijghen: In gezelschap van de geliefde zwijgend naar het zingen van de vogels luisteren was naar middeleeuwse opvatting een van de edelste vormen van liefdesgenot. - 3:8 ‘in eerbaarheid, zonder kwade bedoelingen’. - 3:9 vroulijc saet: ‘vrouwe’, ‘geliefde’. - 3:10 ‘volg onze raad op’. - 3:11 ‘ga met liefde (met ons mee)’. - 3:12 waet: Vermoedelijk een bijvorm van wacht: ‘wie zich goed in acht neemt’. - 3:13 misdaet: ‘slechtheid’.

4:1-13 Hun bedoelingen zijn eerbaar, hun liefde is groot. - 4:3 ruyten: ‘kwinkeleren’. - 4:4 behout (druk behoet): ‘bescherming’ (‘wij zouden goed op u passen’). - 4:7 troost: ‘vervulling van (ons) liefdesverlangen’. - 4:8 is u bereet: ‘staat u ten dienste’. - 4:9-12 ‘geen liefde in ons doorzengde ooit zo heet... ons hemd’ (misschien wordt aan de liefdespijl gedacht). - 4:11 Also: ‘zoals’. - 4:13 ‘moge ons geheim in u blijven, door u bewaard worden’ (de gelieven moesten hun liefde voor de buitenwereld verbergen).

5:1-13 Gebed en heilwens. - 5:1 van schade: ‘voor ongeluk’. - 5:2 Door wien: ‘door wiens (Gods) wil’. - 5:5 wil: ‘moge’; ons: ‘voor ons’; Kaerle: Karel V, de landsheer. - 5:6 ‘de vorstelijke heer’. - 5:9 ‘verschuil u heerlijk’ (eigenlijk ‘bevallig’). - 5:10 haren: Maria's. - 5:11 ‘tegen rampspoed’. - 5:12 dat: ‘opdat’. - 5:13 salich broot: Bedoeld is de hemelse zaligheid.

6:1-13 Het feest kan beginnen. - 6:1 stede: ‘stad’ (Ieperen). - 6:2 ‘de eerbare vroedschap’. - 6:3 ghemeynte: ‘volk’. - 6:5 Rosiers ende Vruechdeners: Hiermee worden de leden van twee andere Ieperse rederij-

[p. 186]

kerskamers aangeduid. - 6:6 jongers: ‘jongens’; fijn: ‘vrolijk’. - 6:7 Trect om: ‘trek in een rondedans om’. - 6:8 aenschijn: ‘gezicht’. - 6:9 ‘ons werk (het binnendragen van de meiboom) is voor jullie’ (eig. ‘van jou’). - 6:10 fenijn: ‘afgunst’. - 6:11 in dit termijn: ‘nu’.