Het Antwerps Liedboek. 87 Melodieën uit 'Een schoon liedekens-boeck' van 1544. Deel 2. Commentaar

35 Het viel eens hemels douwe
AL LXXIV

Lit.: Kalff, p. 283; FvD I, p. 323; He, p. 59 (tekst), p. 196 (aant.), Eos, p. 497.

Dagelied met meilied-motieven. De minnaar biedt zijn geliefde vóór de dageraad een mey aan; zij ontvangt hem in haar kamer. De wachter waarschuwt de gelieven als de dag aanbreekt. - Kalff beschouwt str.1-3 als een op zichzelf staand meilied; daarvoor pleit dat het rijmschema in str. 4-7 minder strak wordt toegepast. Nr. 35 is sterk verwant met nr. 33; str. 2-3 komen, met varianten, ook voor in een ander (mei)lied; zie FvD I, nr. 73, p. 341 en verg. Kalff, p. 287-290.

1:1-8 Een meinacht, kort voor zonsopgang. De minnaar staat onder het venster waarachter zijn geliefde slaapt. Hij hunkert naar de vervulling van zijn verlangen. - 1:1 eens hemels douwe (eens misschien te emenderen in een): ‘een dauw uit de hemel’. Over het motief van de dauw zie de aant. bij 1:1-4 van nr. 33. - 1:2 Voor: ‘(buiten) voor (het raam)’. Wellicht is bedoeld dat de dauw het kozijn heeft bevochtigd. - 1:4-5 staet int herte mijn, hout... bevangen: vaste uitdrukkingen ter aanduiding van de macht van de geliefde over het hart van de minnaar. - 1:6 doorwont: de blik van haar ogen heeft zijn hart als met een pijl doorboord. - 1:7 Och mocht: druk Mocht (emendatie o.g.v. de melodie). troost: ‘vervulling van (mijn) liefdesverlangen’. - 1:8 so waer ic: ‘dan zou ik... zijn (worden)’; ghesont: Onvervuld liefdesverlangen werd als een ziekte beschouwd.

2:1-8 De winter is voorbij. In de middeleeuwse litteratuur wordt dikwijls verband gelegd tussen de lente en de liefde: de zich verjongende natuur doet ook de liefde ontluiken. - 2:2 virtuyt: ‘wonderbaarlijke kracht’. - 2:4 cruyt: ‘gewas’, ‘groen’. - 2:5 gheenen: ‘ginds’. Het groene dal, waar de nachtegaal (de liefdesbode) en andere vogels zingen, is de ideale situering voor een middeleeuwse liefdesscène.

3:1-8 Hij wil haar een mey aanbieden, een bloeiende tak of struik, symbool van de lente en tegelijkertijd liefdesverklaring. - 3:1-2 houwen voor:

[p. 184]

waarsch. ‘omhooghouden voor’ (het venster), niet ‘afhouwen’. - 3:3 scencken mijn lief trouwe: ‘mijn lief van mijn trouw verzekeren’. - 3:8 ‘hij (de mey) ziet er zo prachtig uit’.

4:1-8 Ook in dit lied wordt de handeling slechts kort aangeduid (cf. nr. 33, str. 2). - 4:1 beraden: ‘genegen’, ‘gewillig’, misschien ook ‘bij de hand’. - 4:2 lief: ter wille van de melodie zou men kunnen emenderen in liefken. - 4:6 Een corte wijle: ‘korte tijd’. Uit Forsters vertaling in Eos, p. 498, blijkt dat hij 4:6 met het volgende verbindt: ‘Only a short while after the watchman on the wall began to sing a song’.

5:1-8 Het lied van de wachter. - 5:1 inne: ‘binnen’. - 5:2 ‘die moet snel maken dat hij wegkomt’. Het gebruik van Duitse woorden moet hier waarsch. als een modeverschijnsel, niet als een stellige aanwijzing voor een Duits origineel, worden beschouwd. Misschien droeg dit Duitsgetinte vers bij tot de ‘couleur locale’ van het dagelied. - 5:7 keeren: ‘terugkomen’ (hij zinspeelt op een volgende nachtelijke ontmoeting).

6:1-8 De minnaar spreekt tot de wachter. - 6:2 laet... staen: ‘staak’. - 6:4 bevaen: ‘omhelsd’. - 6:5-6 wijst terug naar 1:5-6. - 6:7 goet gepresen: ‘goed (dapper), geacht’. - 6:8 ‘verraad het aan niemand’ (dat ik bij haar geweest ben).

7:1-8 De wachter dringt aan. - 7:2 ‘vertrekken is nu eenmaal onvermijdelijk’. - 7:3 dageliet: het lied waarmee de wachter de dag aankondigt. - 7:4 Wacht u: ‘pas op’; ruyter: hier waarsch. ‘ridder’.