Het Antwerps Liedboek. 87 Melodieën uit 'Een schoon liedekens-boeck' van 1544. Deel 2. Commentaar

22 Een aerdich vrouken hevet mi bedroghen
AL XLIV

Lit.: Kalff, p. 317; FvD I, p. 418.

Afscheidslied ‘int sot’. Deze minnaar heeft danig zijn bekomst van het aerdich vrouken dat hem de bons gegeven heeft. Hij waarschuwt anderen voor haar trouweloosheid. Ze had hem ingepalmd met haar lieve praatjes; nu ziet hij wat ze werkelijk is: een slet.

1:1 aerdich: Vermoedelijk zijn hier twee betekenissen in het spel: ‘aardig’, ‘charmant’ en (samenhangend met arte, ‘kunstgreep’, ‘list’) ‘slim’, ‘doortrapt’. - 1:2 verghect: ‘verkikkerd’. - 1:3 smeekende: ‘vleiende’. - 1:4 vinde ick: ‘zie ik in’ (‘dat heb ik nu volkomen dóór’). Men zou ook kunnen denken aan een ironische interpretatie: ‘dat vind ik nu allemaal perfect’ (als ik er maar niet meer naar hoef te luisteren...). - 1:5 doortrect: ‘doortrapt’. - 1:6 dubbel... van gronde: ‘dubbelhartig’, ‘onbetrouwbaar’. - 1:8 Si payter so vele: ‘zij palmt er zoveel in’, ‘zij spant er zoveel voor haar karretje’. - 1:9 ‘ze is me geen haar (zier) waard’, ‘ik geef geen zier (meer) om haar’.

2:1-8 Raadgeving aan lotgenoten, een telkens terugkerend motief, zowel in de serieuze als in de boertige liefdesliederen (cf. bijv. nr. 3, str. 5 en nr. 8,

[p. 157]

4:1-3). - 2:1 Ghesellekens: ‘vrienden’, ‘jongens’. - 2:2 een schoon samblant: Ook hier spelen twee betekenissen dooreen: ‘een innemend voorkomen’ en ‘een schone schijn’; dus: ‘een mooie, maar onbetrouwbare vrouw’. - 2:3 soude: de druk heeft souden, hetgeen niet uitgesloten is als we de bedrogen minnaar zijn ervaring laten veralgemenen. plucken betekent in eerste instantie ‘naar de mond praten’, ‘vleien’, maar de betekenis ‘plukken’, ‘beroven’ speelt zeker mee. ende minnen leren: ‘terwijl ze je de liefde leert kennen’(?). - 2:4 Sluit vermoedelijk aan bij 2:1 (wilt u sinnekens keeren ...): ‘ja (doe dat), als je ertoe bij machte bent’. - 2:5 ‘daar heb ik ervaring mee opgedaan’. - 2:6 ‘ga heel Vlaanderen rond’, ‘zoek heel Vlaanderen af’. - 2:7 wanckelbaer: ‘onbetrouwbaar’.

3:1 zijn goet verquisten: ‘zijn bezit erdóórjagen’ (door het aan haar te spenderen). - 3:2 jonck ende mal: ‘onervaren en dwaas’. - 3:3 subtijle: ‘vernuftige’. - 3:4 plucken: ‘inpalmen’ maar ook ‘beroven’. - 3:5 vallen eenen val: Vermoedelijk te verbinden met Met u in 3:7: ‘met u in zonde vervallen’. - 3:6 is... bevonden: ‘wordt... ondervonden’, ‘blijkt’; hier ende daer: ‘in allerlei (zondige) plaatsen’. - 3:8 etc. ontbreekt in de druk; evenzo in 4:8 en 5:8.

4:1 al tijts (druk altijts) versleten: ‘al een tijd verspild’. - 4:3 ben ic (druk: ic ontbreekt) vanden back ghebeten: De uitdrukking roept het beeld op van honden die elkaar wegbijten van de etensbak. - 4:5-6 ‘daarom moet ik mij dwingen (maar ook: ben ik gedwongen) haar lieve praatjes niet meer te horen’. Het ‘niet meer willen’ en het ‘niet meer mogen’ zijn subtiel vermengd! - 4:6 aenhoren: druk aen horen; faconde: ‘welbespraaktheid’, ‘lieve praatjes’.

5:3 osbaer: Een orsbare (osbare) is oorspronkelijk een vóór en achter door paarden gedragen draagbaar; hier is waarschijnlijk een door paarden getrokken lijkwagen bedoeld, een armzalig vehikel waaraan een wiel ontbreekt. - 5:4 ‘zult ge aan uw eind komen’. - 5:5 triumphere gent: ‘maak feestelijk plezier’, ook: ‘ik verkneukel mij innig’. - 5:6 tot allen stonden: ‘voortdurend’, ‘voorgoed’.

6:1 princesse: Ook hier is de poëtische conventie gehoorzaamd dat het woord prince of een verwant daarvan in de eerste regel van de laatste strofe moet voorkomen. - 6:2 rel: ‘gebabbel’, ‘praatjes’ (een fraaie anticlimax t.o.v. 6:1). - 6:3 vive oft sesse: nl. nieuwe minnaars. - 6:4 Toeft: ‘ontvang’, ‘bewijs uw gunsten aan’; Hanneken ende Wuyten: Waarschijnlijk ongeveer equivalent met onze uitdrukking ‘Jan, Piet en Klaas’; misschien waren H. en W. typische namen van weinig snuggere boeren: ‘Hannes en Krelis’. - 6:5 dubbel vel: ‘dubbelhartig wezen’, een gebruikelijk scheldwoord ter aanduiding van een slet; ook Mariken van Nieumeghen krijgt dit naar haar hoofd geslingerd (ed.-Verhofstede, r.144). - 6:6 triumpheerde: ‘pretmaakte’. - 6:7 niewers: ‘nergens’ (hij heeft nergens navraag gedaan over haar reputatie). - 6:8 Deze regel ontbreekt in de druk.