Het Antwerps Liedboek. 87 Melodieën uit 'Een schoon liedekens-boeck' van 1544. Deel 2. Commentaar

21 Een jonghe maecht heeft mi gedaecht
AL XL

Lit.: FvD I, p. 560.

Liefdesklacht. De minnaar is in opspraak gebracht nadat hij zijn geliefde heeft bezocht. Zij houdt van hem, maar door het verfoeilijke optreden van de nijders is zij onbereikbaar voor hem geworden.

1:1-6 De minnaar vertelt wat hem is overkomen. Een meisje heeft hem rendez-vous gegeven in haar kamer; men heeft hem bespied; er is gekletst, en nu is zijn geliefde onbereikbaar geworden, hoewel zij van hem houdt. - 1:1 maecht: De rijmklank van het binnenrijm keert nog drie maal terug; evenzo in de volgende strofen. gedaecht (druk gedacht): ‘uitgenodigd’. Naar middeleeuws gebruik liet een huwbaar meisje 's nachts haar raam openstaan, zodat haar vrijer haar kon bezoeken. Voorwaarde bij deze sociaal volkomen geaccepteerde gang van zaken was, dat de minnaar niet door kwaadgezinde derden (nijders) gezien werd. Gebeurde dat wel, dan geraakte hij, en waarschijnlijk ook het meisje, in opspraak..Een (tijdelijke) scheiding was in zo'n geval onvermijdelijk. - 1:3 gewaecht: ‘gedurfd’. - 1:4-5 FvD plaatst geen puntkomma na bespiet en besluit 1:4 met een punt, 1:5 met een vraagteken. - 1:4 van nijders fenijn: ‘door de giftige praatjes van de nijders’. - 1:5 in drucke: ‘in verdriet’ (de toestand van melancholie bij de minnaar, die het gevolg is van de afwezigheid van

[p. 156]

zijn geliefde). - 1:7 gebueren mi: ‘mij ten deel vallen’, ‘de mijne worden’. - 1:8 en (in de volgende strofen Ende) so waer ic: ‘dan was ik’; vrij: ‘voorwaar’. Ook mogelijk is de interpretatie ‘bevrijd van al mijn verdriet, genezen’.

2:1 aenschijn claer: ‘stralend gelaat’. - 2:2 verblent: ‘verblind’. - 2:3 Dat ic ben door haer: druk Dat ic haer (emendatie van FvD); vaer: ‘angst’. - 2:4 den hoochsten heere: God. - 2:5 present: ‘bij mij’. - 2:6 vruecht: de gelukzalige toestand die de minnaar in de nabijheid van zijn geliefde ten deel valt. verresen: ‘teruggekomen’, ‘weer omhooggekomen’ (contrasteert met druck).

3:1 miskief: ‘smart’, ‘ongeluk’. - 3:3 als een dief: Waarschijnlijk is bedoeld: ‘als de eerste de beste misdadiger’. - 3:4 versoecken: ‘bezoeken’, ‘bij (haar) komen’. - 3:5 Dat: Dit woord fungeert als plaatsvervanger van het onderwerp achter de persoonsvorm; het kan hier bezwaarlijk als voegwoord worden verbonden met versoecken. - 3:6 Van: ‘over’; ghepresen: ‘dat niet genoeg geprezen kan worden’.

4:1 Princersselijc aensien: ‘verering als voor een prinses’. Volgens de poëtische conventie begint de laatste strofe met (een variant of verwant van) het woord prince. bien: ‘bieden’, ‘betonen’. - 4:2 al: ‘allen’; int aertsche dal: ‘op aarde’. - 4:3 vlien: ‘vluchten’. - 4:4 hoopt: ‘hoop dat het’. - 4:5 Bedoeld is: God zal verhinderen dat deze toestand voortduurt. - 4:6 met desen: ‘met deze woorden’ (‘hierbij wil ik het laten’). - 4:10 Mint daer ghi trouwe vint: ‘richt uw liefde op iemand die u trouw is’. Deze spreuk verhult waarschijnlijk de naam van de dichter; het is niet bekend welke dichter dit devies gebruikte.