Het Antwerps Liedboek. 87 Melodieën uit 'Een schoon liedekens-boeck' van 1544. Deel 2. Commentaar

6 Confoort, confoort sonder verdrach
AL XIV

Lit.: FvD I, p. 331; Eos, p. 493.

Dagelied. Het meisje roept haar minnaar tot zich; de wachter zal wel zwijgen. Maar de dageraad maakt een eind aan hun liefdesspel. - Op een curieuze corruptie in 1:1 na lijkt de tekst gaaf te zijn overgeleverd.

[p. 136]

1:1-4 Het meisje spreekt tot haar geliefde. - 1:1 Confoort: ‘troost’; sonder verdrach: ‘dadelijk’ of ‘zonder ophouden’. De 16e-eeuwse zangers zullen uit dit vers hebben begrepen dat de minnares haar geliefde, die zich ongerust maakt over de nadering van de dageraad, ‘dadelijk’ of ‘steeds opnieuw’ troost toezegt (‘wees niet bang: we hebben nog tijd genoeg’)? Het vers is echter in het AL zonder twijfel corrupt overgeleverd. De stemopgave van Sl 123 luidt: Coemt voort / coemt voort / sonder verdrach mijn alder. Dit moet de juiste lezing zijn: het meisje roept haar minnaar toe ‘zonder uitstel’ uit zijn schuilplaats te voorschijn te komen. De bedorven lezing is waarschijnlijk ontstaan door mondelinge overlevering (com voort werd begrepen als confoort); zie hiervóór, Dl. II, p. XXIX. - 1:2 boel: ‘minnaar’, ‘geliefde’; verborghen: de minnaar houdt zich vermoedelijk onder het venster schuil. - 1:3 Ic segge vry: ‘ik verzeker je’. De melodie vereist een herhaling van het tweede gedeelte van dit vers; evenzo in v. 3 van de volgende strofen.

2:1-4 Zij nodigt hem uit in huis te komen. Het is ook mogelijk 2:1 door de minnaar te laten uitspreken (‘de wachter zingt al’), waarop zij dan in 2:2 antwoordt dat hij zijn mond wel zal houden. - 2:1 daghelijcx liet: in de litteraire conventie van de dageliederen kondigt de wachter de dageraad aan met een dageliet (cf. hierachter, nr. 35, 7:3). Hier is vermoedelijk bedoeld: de wachter zingt het lied dat hij iedere dag zingt (Forster, Eos, p. 494, vertaalt: ‘his usual song’). - 2:2 ‘hij kan goed zwijgen’. In de dageliederen dreigt altijd het gevaar dat de wachter de minnaars zal verraden; hij wordt dan ook dikwijls omgekocht. - 2:4 genoechte: ‘plezier’, ‘liefdesgenot’ (waarvoor nog tijd is).

3:1 borstkens ront: ront is een traditioneel epitheton bij borstkens. - 3:3 mijn waerde mont: ‘lieveling’. - 3:4 ‘wat zou je willen’.

4:1 in haer armkens vry: ‘in haar heerlijke armen’. - 4:2 began therte ontspringhen: ‘begon zijn hart op te leven’. - 4:3 Bedect mijn eere: waarschijnlijk dubbelzinnig: ‘bescherm mijn eer’ en ‘bedek mijn schoot’. - 4:4 boven alle dinghen: ‘vóór alles’; ook de interpretatie ‘boven alles geliefde’ is mogelijk.

5:3-4 Het is ook mogelijk deze verzen als een opmerking van de verteller te interpreteren. - 5:3 daer: ‘waar’. - 5:4 hem verdrijven: ‘zich scheiden’.

6:1-2 De minnaar verzucht dat hij de dageraad zou vertrecken (‘opschorten’) als hij Vergilius' toverkunst zou verstaan. Vergilius gold in de Middeleeuwen als een groot tovenaar (èn als een vindingrijk minnaar). Volksboeken verhalen hoe een jonkvrouwe hem op een nacht in een mand omhoog zou takelen naar haar torenkamer. Zij liet hem echter halverwege hangen. De volgende dag kwam heel Rome kijken. Misschien heeft de dichter met deze verzen een grapje bedoeld: het opschorten van de dageraad was nu juist wat Vergilius bij die gelegenheid niet had gekund... - 6:4 vruecht verwecken: ‘plezier maken’, ‘genoegen smaken’.

7:1-4 De dag breekt aan, de minnaars moeten scheiden. - 7:1 ‘helaas, neen, (dat kan) ik niet’. - 7:2 vertrecken: ‘vertrekken’ (misschien speelt de dichter met het homoniem in 6:2). - 7:3-4 De minnares dringt aan op zijn vertrek: het gevaar voor ontdekking wordt te groot. - 7:3 van mi vliet: ‘ga haastig van mij weg’. - 7:4 nijders: ‘afgunstigen’, de traditionele

[p. 137]

tegenspelers van de gelieven in de middeleeuwse poëzie; ons... beghecken: ‘de spot met ons drijven’.

8:1-4 Traditionele epiloog waarin de zanger zich tot het publiek richt. - 8:2 Vrou Venus veroorzaakt de liefde en het liefdesverdriet. - 8:3 op vruechden banck: ‘bij een vrolijk feest (drinkgelag)’. - 8:4 Vrij vertaald: ‘waarbij hij zijn mannetje stond’.