Het Antwerps Liedboek. 87 Melodieën uit 'Een schoon liedekens-boeck' van 1544. Deel 2. Commentaar

3 Alle mijn gepeys doet mi so wee
AL III

Lit.: Kalff, p. 332; FvD I, p. 406.

Liefdesklacht, geschreven om liefdesverdriet te verdrijven. Door toedoen van nijders moet de minnaar het contact met zijn geliefde ontberen. Hij waarschuwt andere minnaars die hetzelfde kan overkomen, en wenst hun voorspoed.

1:1 gepeys: ‘gepieker’ (de gebruikelijke term voor de melancholische gedachten waaraan de ongelukkige minnaar ten prooi valt); wee: ‘pijn’. - 1:2 Wien so: ‘wie’. - 1:3 acht op: ‘bekommert zich om’. - 1:4 Eylacen: ‘helaas’. - 1:5 om niet: ‘voor niets’, ‘verloren moeite’. - 1:6 labuere: ‘mij afpijnig’, ‘tob’. - 1:7 Dies: ‘daarom’; een vrolick liet: De gedachte is dat het zingen hem zal opmonteren (zie de aant. bij 7:1).

2:1 Moetic nu derven: ‘als ik zou moeten verliezen’. - 2:3 eerbaer wesen: ‘deugdzaam (edel) karakter’; claer aenschijn: ‘stralend gelaat’. - 2:7

[p. 132]

Wat ic vermach: ‘alles waartoe ik in staat ben’. - 2:8 te baten: ‘ten voordeel’.

3:1 Die: ‘wie’; goede: ‘oprechte’; ghestadige: ‘standvastige’. - 3:2 Ende daer hi dan: ‘(en) als zò iemand dan’; bedroghen: ‘teleurgesteld’; ‘bedrogen’ is eveneens mogelijk, maar vindt geen steun in de context. - 3:4 beweenden: ‘beschreide’. - 3:5 pijn: ‘smart’. - 3:6 ‘voor iemand die wel móet liefhebben’. - 3:7-8 Bedoeld is dat de omhelzing van zijn geliefde hem genezing kan brengen (niet: brengt). - 3:8 baten: ‘herstel’, ‘genezing’.

4:1 een troostelijck woort: Ook troost (confoort) is een sleutelwoord in de hoofse liefdeslyriek. Troost behoeft geen wederliefde te impliceren; meestal is de minnaar al dankbaar voor een glimlach of een vriendelijk woord van zijn geliefde. - 4:3 Mer lacen neen si: ‘maar helaas, (dat doet) zij niet’. - 4:6 Mach ic: ‘als ik... kan’. - 4:7 in staden staen: ‘helpen’. - 4:8 rou: ‘verdriet’.

5:1-8 Raadgeving aan ‘lotgenoten’. - 5:1 cf. 3:1. - 5:2 ‘pas op voor kwaadsprekers’. Hiermee worden de nijders (‘afgunstigen’) of clappaerts (‘roddelaars’) bedoeld (zie hiervóór, Dl. II, p. xviii). - 5:4 quade slangen jongen: ‘addergebroed’. - 5:5 daer: ‘waar’; zijn versaemt: ‘samenkomen’. - 5:6 ‘kunnen zij het (een andere liefdesverhouding) niet hebben’. - 5:7 nyet dant wel betaemt: ‘niets dan wat betamelijk is’.

6:3 vruecht: ‘vreugde’, ‘liefdesgeluk’; hem: ‘hun’. - 6:4 ‘ze hebben het weldra overal rondgebazuind’. - 6:5 droeven schijn: ‘droefenis’, ‘wat een ellende’. - 6:7 truert: ‘betreurt’, ‘is terneer geslagen door’.

7:1 ‘dit (lied) is gemaakt om (mijn) verdriet te verdrijven’. Het dichten zowel als het zingen werd beschouwd als een middel om droefheyt ende melancolie te verdrijven, zoals het op het titelblad van het AL wordt uitgedrukt. - 7:2 Een bescheidenheidsformule; cleynder conste: ‘gering talent’. - 7:3 vermaen: Bedoelt hij de in str. 5 gegeven waarschuwing? - 7:4 jonnen: ‘gunnen’, ‘toewensen’. Hij wenst andere minnaars voorspoed in het materiële, en geluk in de liefde; wat hemzelf betreft: zijn geluk is voorbij. - 7:5 Planteyt: ‘overvloed’; in zijn gewelt: ‘tot zijn beschikking’. - 7:6 tot zijnder erven: ‘in zijn onaantastbare bezit’. - 7:7 Vry onghequelt: ‘onbelemmerd’, ‘zonder tegenwerking’. FvD plaatst geen punt-komma na onghequelt; naar onze mening is dan alleen een gewrongen interpretatie mogelijk. smelt: ‘kwijnt weg’.