Algemene konst- en letterbode. Jaargang 1
(1788)– [tijdschrift] Algemeene Konst- en Letterbode, De–
Auteursrechtvrij
[pagina 169]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Berigten.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Italien.De Heer Advokaat Galanti is thans bezig aan het schryven van ene nieuwe Historische en Aardmeetkundige beschryving van beiden Sicilien, welken te Napels uitkomt, en waar van reeds 2 Delen het ligt zien; zullende door meer anderen agtervolgd worden. In de reeds voor handen zynde geeft hy, onder anderen, een Schets van den Staat der Wetenschappen en Konsten in Napels, waar van het ons niet ongepast voorkomt, onzen Lezeren, een kort begrip mede te delen.
‘Volgens de opgave des Heren Galanti, zyn de Napolitanen, met betrekking tot de Wetenschappen en Konsten meer agterlyk, dan de overige Gewesten van Italien. Hy schryft dit voornamelyk toe aan derzelver Nationalen Tongval. De verbetering der Tale blyft geheel verwaarloosd, bedienende men zich, nog heden ten dage, by de meeste openbare handelingen en in gedrukte Schriften, van een barbaarsch Latyn. De Jesuiten zyn, volgens zyn begrip, de voorname hinderpalen voor de Opklaring geweest. De Akademie der Wetenschappen, zedert den Jare 1780, met een inkomste van 10000 Dukaten, opgerigt, heeft tot nog weinig uitgevoerd. De Akademie van Herculaneum, in den Jare 1753 gestigt, is alrede te niet gegaan, na dat zy slegts een Deel der Beschryving van de 3 ontdekte Steden in 't licht gegeven hadde. De Universiteit in Napels, van Frederik II. gestigt, is nog zeer gebrekkig, schoon 'er van tyd tot tyd nieuwe Leerstoelen bygevoegd zyn. Ondertusschen kost zy jaarlyks niet weiniger dan 12700 Dukaten. In de Hoofdstad bevinden zig ook nog ene menigte Collegien en Seminarien, gelyk in de meeste Pro- | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 170]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
vinciale Steden Scholen zyn; dog allen onder het opzigt en bestier der Geestelykheid. Zy komen, met elkanderen, jaarlyks ongeveer der Krone op 21000 Dukaten te staan. Schoon de Operastukken in Napels den voorrang van anderen verdienen, en men 'er voortreffelyke Virtuosi heeft, zo in de Muzyk als het Danzen, en voor de Pantomimen, heeft men 'er gene kennis aan goede Treur- en Blyspelen. De Napolitaansche Tongval is nog te zeer onbeschaafd en ruuw daar voor; en het Toneel is verre van ene Oeffenschool der Zeden, der Tale, der Welgemanierdheid en van den goeden smaak te zyn. Tot nog is 'er, in Napels, gene Akademie der Konsten, en men schynt, zedert enige Jaren, te vergeefsch aan ene soortgelyke inrigting te arbeiden: niettegenstaande 'er reeds een voortreffelyk Plan van gemaakt is. Napels heeft thans gene Konstenaars van betekenis, behalven enige vreemde Duitschers, in dienst des Konings. - De grootste Napolitaansche Meester was ongetwyffeld Girolama Licciolante van Sermoneta, een leerling en navolger van Raphaël, schoon in Napels weinig bekend: zynde zyne meeste Stukken in Romen. De 45 Boekdrukkeryen in Napels zynde enigste in het gehele Koningryk; schoon men 'er zig by na geheel met drukken van Pleitgedingen en andere publieke Schriften bezig houd. De meesten en genoegzaam alle Geleerde Werken worden van buiten ingevoerd: en Napels betaald, jaarlyks, voor Boeken, aan Frankryk, Zwitzerland en Holland 15000 Dukaten: aan Venetien ene gelyke Somme, en aan Toskanen 2000 Dukaten.’ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Groot-Britannien.De Wel Eerw. Dr. Ogle, Deken van Winchester, heeft, dezer dagen, den eersten Steen gelegd aan een Obelisk, welken men bezig is op te regten, op zekere plaats, Peahill geheten, digt by zyn Huis, te Kirkley, in Northumberland, ter gedagtenis van de Landing van Koning William III. en de roemryke omwenteling, daar op gevolgd.
Enige Arbeiders, onlangs aan het uitbaggeren zyn de van een oude vervuilde Sloot, digt by een Put, in het Vlek Derwen, in 't Graafschap Denbich, haalden een Aarden Pot op, waar in enige honderden kleine Zilvren Penningen, zamen ter waarde van 8 Pst. gevonden wierden. Deze Penningen dragen het Opschrift: Edwardus, Rex Angliae, Dominus Hiberniae; en op de tegenzyde: Civitas London.
Onder de velerley Legaten, door wylen de Hertogin van Kingston, aan hare Vrienden gemaakt, is een aanzienlyk Kabinet van Natuurlyke Zeldzaamheden, 't geen zy aan den Heer Barrington besproken heeft. De Liefhebbers der Natuurl. Historie verheugen zig, dat deze Schat in zulke goede handen geraakt is. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Frankryk.De Koningl. Maatschappy der Geneeskunde, te Parys, in den Jare 1787 het Voorstel opgegeven hebbende: om naauwkeurig aan te wyzen, Of 'er, uit de manier, op welke men het Vlas en Hennip laat rotten, ook nadelige gevolgen voortspruiten voor de Gezondheid van Menschen en Beesten? welke deze nadelige gevolgen zyn? en of het water, waar in deze rotting geschied, by dezelve schadelyker hoedanigheden aanneemd, dan door het weeken van andere Plantgewassen; heeft den eersten Prys, voor het zelve geschikt, bestaande in ene Gouden Medaille van 150 Liv. waarde, toegewezen aan ene Verhandeling van den Heer Salva Campillo, van Barcelona, en de twede, zynde insgelyks een Gouden Gedenkpenning aan ene Memorie van den Heer Villermoz, fils, te Lyon.
By de Akademie van Amiens, welke den 25 Aug. hare openlyke Zitting hield, heeft de Heer J.B. Fresnoi, de St. Quentin, Professor te Parys, den eersten Prys voor de Welsprekenheid gewonnen, op ene ingeleverde Lofreden op den Grave de Vergennes, Minister en Secretaris van Staat, by het Departement der Buitenlandsche Zaken: Het werktuig van 's Konings wysheid, ter herstelling van den Vrede in de vier Waerelddelen. Deze Prys bestaat in ene Gouden Medaille van 1800 Liv. zynde 1200 Liv. daar toe, door enen onbekenden geschonken, en nog 300 Liv. by de gewone Medaille der Akademie gevoegd, door enen anderen onbekenden, die zig alleen by den naam van een Geneefsch Burger heeft willen kenschetzen. De Twede Prys voor het zelfde Onderwerp van 300 Liv. is den Heer Mayer, Officier by de Cavalerie, te beurt gevallen. De gedane Vrage nopens het Vlas, niet naar genoegen beantwoord zynde, heeft zy dezelve, op nieuws, voor het Jaar 1789, opgegeven, onder toezegging van enen Gouden Eerpenning, ter waarde van 300 Liv. Dezelve is van dezen inhoud: 1. Welken zyn de middelen, om, in Picardyen, de Vlasteelt meer wis en voordelig te maken? 2. Welke zou de beste manier zyn, om het Vlas te doen rotten, en voorts te bereiden tot dat het gesponnen kan worden? Wyders zal de Akademie, in hare openbare Vergadering van 1789, een Gouden Eerpenning, ter waarde van 300 L. uitdelen, op de beste Verhandeling: Over den grond van Picardyen, en over de Delfschatten die 'er in opgesloten liggen.
De Akademie der Wetenschappen , te Lyons, heeft in hare Vergadering van 26 Aug. uit de ingekomen Antwoorden op de Vraag van het voorleden Jaar: Welke zyn de Insekten in Frankryk, die als vergifting bekend staan? Van hoedanigen aart is derzelver Venyn? Welken zyn de middelen om het uitwerkzel daar van voor te komen? den Prys ener Gouden Medaille, uit het Fonds van den Heer Adamoli, toegewezen aan ene Verhandeling, ten Zinspreuke voerende: Morsu et Punctura, contactu exhalatione et baustu: waarvan de schryver | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 171]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
is gebleken te zyn, de Heer Amoreux, Jun. M.D. Lid van de Universiteit van Montpelier &c. De Akademie, voorheen ene Verhandeling bekroond hebbende, waar in werd aangetoond: ‘de gevaarlyke gevolgen van het mengen van Aluin in de Wyn,’ hadde voor dit Jaar een voorstel opgegeven: (onder toezegging van twee Gouden Medailles, ieder van 300 Liv. waarde) ‘de eenvoudigste middelen aan de hand te geven ter ontdekking van de Aluin en de hoeveelheid daar van in den Wyn.’ Op welk voorstel verscheidene Antwoorden zyn ingekomen: dan vermits 'er een zo groot aantal proefnemingen vereischt worden, om dezelve te beoordelen, heeft de Commissie haar uitspraak daar over tot de Vergadering van December uitgesteld.
Voorts zyn de volgende Prysvragen voor het Jaar 1789 opgegeven:
De Prys voor de eerste Vrage is ene Gouden Medaille, ter waarde van 300 Liv.: voor de twede, twe Gouden Medailles, ieder van 300 Liv. waarde, voor de Derde 1200 L. uit het Fonds van den Abt Raynal. Voor de Vyfde een Gouden Medaille van 300 Liv. voor de eerste Verhandeling, en twe Zilvren voor het accessit. De Voorwaarden zyn naar gewoonte. De Verhandelingen, in 't Fransch of Latyn geschreven, moeten voor den 1. April 1789, Vragtvry gezonden en geaddresseerd worden aan den Heer de la Touret's Secretaire perpetuel, pour la Classe des Sciences, Rue Boissac, a Lyon. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nederlanden.Leuven . By onze vorige No. het gearresteerde algemeene Reglement, voor de Universiteit alhier, en te Brussel, medegedeeld hebbende, gaan wy heden over, ingevolge onze gedane belofte, met de opgave van den korten inhoud der nieuw ontworpen Plans of Reglementen voor de afzonderlyke Faculteiten. Ziet hier het Hofdzakelyke van het | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nieuw Reglement voor de Faculteit der Rechtsgeleerdheid.De Hoogleeraren van deze Faculteit zullen voortaan 6 in getal zyn: te weten 1. een voor het Recht der Natuur, het algemeen Staatsrecht en het Recht der Volkeren. 2. een voor de Geschiedenis en Instituten van het Roomsche Recht, als mede voor het Crimineel Recht. 3. een voor het Roomsche Recht, volgens de order der Pandekten. 4. een voor het Kanoniek Recht, zo algemeen als afzonderlyk; 5. een voor de Geschiedenis en het Staatsrecht des Roomsche Keizerryks en der Nederlandsche Provintien. 6. eindelyk een voor de Staatkunde en de kennis der Staten. De Cursus der Rechtsgeleerde Lessen zal van vier Jaren wezen; waar van het eerste zal besteed worden in de beoeffening van het Natuurlyk-, het algemeen Staatsrecht en dat der Volkeren, waar by tevens lessen over de Kerkelyke Geschiedenis zullen gevoegd worden: wordende hier by den Hoogleeraar in het Natuurlyk Recht aanbevolen, om zyne Vertogen, door feiten en voorbeelden, uit de Geschiedenis getrokken, op te helderen: als mede, dat hy, in het les geven over het Recht der Volkeren, zig niet enkel bepale tot bewyzen, uit het Natuurlyk Recht ontleend, maar 'er tevens de Verdragen byvoege, zo geschrevene als stilzwygende, welken tusschen de Natien van Europa stand grypen. De Historie en Instituten van het Roomsche Recht, het Crimineel Recht, de Staatkunde en kennis der Staten, zullen de onderwerpen der Studie voor het Twede Jaar opleveren. In de Lessen over de Instituten, zal de Hoogleeraar zig toeleggen, om de overeenkomst van het Roomsch- met het Natuurlyk Recht aan te tonen; en, wanneer hy over louter stellige Wetten gaat handelen, zal hy zorg dragen, om de byzondere omstandigheden van het Romeinsch Gemenebest op te geven, welken daar toe aanleiding gaven, of anders derzelver overeenkomst doen opmerken met de beginzelen van het algemeen Staatsregt. Ten aanzien van het Crimineel Recht, welk de leer der Misdaden en Straffen, nevens den loop der Criminele Procedures vervat, zal de Hoogleeraar zig stipt houden aan de Wetten en Gewoonten by de Landen in gebruik. Deze tak van Wetenschap, die ten doel heeft, uitmuntende Regenten te vormen, en hun de regtmatigste begrippen in te boezemen, zo omtrent het inwendig beheer der Staten, als omtrent de bescherming, welke men aan den Handel | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 172]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
en Landbouw schuldig is; om den Rykdom, en gevolglyk den welvaart van het algemeen en van elk afzonderlyk te bevorderen; en eindelyk, omtrent de wyze en het heffen en beheren van 's Lands penningen; - deze tak van Geleerde oeffening is geheel nieuw voor de Leuvensche Universiteit: ook is dezelve niet oud voor de rest van Europa. Zonder den Hoogleeraar in dit Vak te verbieden, om zo van zyne eigene begrippen, die hy moge overdagt en uitgewerkt hebben, als van de Werken van onderscheidene Auteurs, die over de Stoffe geschreven hebben, gebruik te maken, worden hem, in 't byzonder, die van den Keizerl. Raad Sonnenfels aangeprezen, als niet slegts by de Oostenryksche, maar ook by alle andere, Akademien in Duitschland, in gebruik zynde. Men voegd by deze Studie, die van de Kennis der Staten, als daar uit van zelve voortvloeyende: waar omtrent de Hoogleeraar, na alvorens zyne Studenten een korte Schets te hebben gegeven van de Geschiedenis, nevens het Staatsrecht der Natien, en der Buitenlandsche Steden, vervolgens breder zal hebben uit te weiden, over derzelver Handel, Inkomsten, Krygsmagt, met een woord, derzelver Staatkundige Gesteldheid, in den uitgebreidsten zin des woords. De Lessen van het Derde Jaar zullen gaan over de Pandekten, de Geschiedenis van het Duitsch Keizerryk en der Oostenryksche Nederlanden. Deze Geschiedenis zal de Hoogleeraar na onderscheidene voorname Tydperken verdelen: elk derzelven beginnende met den voordragt, van 't geen betrekking heeft tot de Geschiedenis, zo der Volkeren, die oorspronkelyk Duitschers zyn, als van het Ryk der Franken, en het eigentlyk gezegd Keizerryk van Duitschland; en vervolgens daar aan dat gedeelte der Nederl. Geschiedenis hegtende, welk op dat Tydperk slaat. Voor al moet hy zig toeleggen op het ontvouwen der Gebeurtenissen, feiten en omwentelingen, welken dienden, om de Staatsgesteldheid der onderscheidene Volkeren, in verschillende Tydperken, te vestigen; zyne Voordragten daar omtrent, zo veel mogelyk is, met bewyzen uit gelyktydige Geschiedschryvers getrokken, of liever met de Diploma's, en andere openbare Bewysstukken, stavende. Gelyken weg zal hy hebben in te slaan, met betrekking tot het Staatsregt, wanneer het stelzel en de Constitutie van het Bondgenootschappelyk Duitsch Keizerryk, nevens de wyze van uitoeffening der Opperste Magt, by het zelve, moet verklaard worden: als mede wanneer hy de Voorregten, Rechten en Vryheden, en eindelyk de fondamentele Wetten der Nederlandsche Provintien gaat aanwyzen en ontvouwen. Belangende de Pandekten, zal de Hoogleeraar slegts met een kort woord gewag maken van de Wetten, thans in onbruik geraakt, maar des te uitvoeriger dezulken verklaren, die als nog in volle kragt en werking zyn: boven al zorg dragende, om, by elken tytel der Pandekten, te voegen het geen tot de algemene Wetten des Lands, en de algemeen aangenomen gebruiken, in de Oostenryksche Nederlanden, is behorende. Eindelyk zal het Vierde en Laatste Jaar van den Cursus besteed worden in het Kanoniek Recht, zo algemeen als afzonderlyk. Zo nogtans, dat het Onderwys van het eerste, dat van het laatste zal voorgaan: moetende het een en ander toegepast worden op 's Lands Wetten en gebruiken.
(Het Vervolg in onze eerstkomende.)
Vlissingen . Behalven het reeds, van hier, gemelde in No. 20. van de Algem. Kons en Letter-Bode, nopens het verrigte, ter laatste Vergadering van het Zeeuwsche Genootschap der Wetenschappen alhier, heeft het Genootschap, by deszelfs uitgegeven Programma, van dit Jaar, nog boven dien, deszelfs uitnodiging aan de Geletterden vernieuwd, zonder hen aan enige tydsbepaling te binden, tot het schryven van: ‘Een volledig en beknopt zamenstel van het Staatsrecht der Zeven Vereenigde Nederlanden, met aanwyzing der bronnen, waar uit men nadere en uitvoerige kundigheden, belangende de byzondere punten van dit Recht kan halen.’ - Gelyk ook van ‘Een Tydrekenkundig en naauwkeurig bericht van alle Inlandsche en Uitheemsche Schryveren en Schriften, die ter opheldering der Nederlandsche Geschiedenissen en Oudheden strekken, zedert het begin der Graaflyke Regeringe tot op dezen tyd.’ En te gelyk de drie Vraagstukken erinnerd, die voor den 1sten van Louwmaand des Jaars 1789. moeten beantwoord worden, zynde die Vragen van den volgenden inhoud:
Rotterdam . Den 15 dezer maand November is alhier, in 't 74ste jaar zyns Ouderdoms overleden, de beroemde Konstenaar J. Koppen, die, in zyn leven, voornamelyk heeft uitgemunt in het snyden van fraaye Zeegezigten, en andere Konststukken, van Papier.
Haarlem . Maandag avond, den 24 dezer maand Nov. is, alhier, aan ene spoedig toenemende Borstkwale, in den Ouderdom van ruim 30 Jaren, overle- | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 173]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
den, de Heer Willem Brouwer Bosch, Medic. Doct. Lid van de Hollandsche Maatschappy der Wetenschappen, als mede van Teylers eerste Genootschap. De Geneeskonst, in alle welker betrekkelyke Wetenschappen hy zeer aanmerkelyke vorderingen gemaakt hadde, en welke hy zo gelukkig beoeffende, lyd geen gering verlies in dezen jeugdigen en nog zo veel belovenden Arts: wiens reeds verkregen en staag toenemende kundigheden, bekwaamheid en yver, gepaard met een by uitstek minzaam en braaf karakter, hem meer en meer belangryk maakten, zo voor de Geleerde waereld als voor de Burgerlyke Maatschappy, in onderscheidene zeer gewigtige betrekkingen; gelyk het een en ander hem, naar verdienste, ene algemene toegenegenheid en agting by zyne Stadgenoten hadde doen verwerven. Buiten de takken van Wetenschap, van welken hy zyne hoofdbezigheid maakte, hadde hy zig ook byzonder toegelegd op de Proefondervindelyke Natuurkunde, in welke hy, zints enigen tyd, eens ter weke, gedurende de Winteravonden, aan een bepaald Gezelschap van goede Vrienden, afzonderlyke Lessen gaf, met bygevoegde Proefnemingen. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nieuw uitkomende boeken, akademische en andere schriften.Italien . Nuova Descrizione Storica e Geografica delle Sicilie, &c. Nieuwe Geschied- en Aardmeetkundige Beschryving der Sicilien, door den Adv. Galanti, 1ste en 2de Deel. Napels, 1787 en 88. De Opsteller dezer beschryving der beiden Sicilien, welke buiten twyffel een der voornaamste en belangrykste voortbrengzels is, door Italien, in den tegenwoordigen tyd, opgeleverd, is reeds door vorige gunstig ontvangen Schriften bekend. Op elken Regel ontdekt men den man, die den aart der Staten, de Staatkundige in rigting van derzelver delen, en het huishoudelyke van het geheel, als Wysgeer beschouwd. Liefde voor de waarheid, gepaard met ene edele zugt voor 't Vaderland, bescheidene vrymoedigheid, van alle winderigheid vervreemd, order en klaarheid kenschetzen zyn schryfstyl. Hy kend het ingeworteld gebrek der tegenwoordige inrigting, spoort het zelve in zynen oorsprong op, gaat deszelfs voortgangen na, en toond de noodzakelykheid aan van ene zelfs kragtdadige verbetering. De voorhanden zynde eerste Delen (die nog door 3 anderen staan agtervolgd te worden) handelen van Puglia of het Koningryk Napels alleen; de Schryver, die van begrip is, dat het Eiland Sicilie eertyds aan het vaste Land gehegt was, geeft eerst ene Natuurkundige Beschryving van Napels, vervolgens de Geschiedenis van dat Ryk, en handeld daar na over de Regeringsform, Magistrature en Wetten, de Krygsmagt, Geestelykheid, de Kunsten en Wetenschappen; en eindelyk, over den Huishoudelyken Staat en het Finantiewezen.
Grootbritannien . Sermons on Various Subjects. Leerredenen over verschillende onderwerpen, door wylen den Eerw. Heer Th. Leland, D.D. 3 Delen, 8vo. gedrukt te Dublin en te bekomen te Londen, by Longman, 1788. prys [...]5 sch. Van een zo beroemd Schryver, als de Vertaler van Demosthenes en de Geschiedschryver van Ierland, kan ene belangryke Proeve van Welsprekenheid des Predikstoels, in zyne nagelatene Kerkredenen, verwagt worden. En de Lezer zal zig, by het doorbladeren van dit Werk, hier in niet te loor gesteld vinden. Enigen van deze Predikatien handelen over de bewyzen voor den geopenb. Godsdienst; enige weinige, by byzondere gelegenheden gehouden, verschenen reeds, voor heen, in 't licht: de overigen gaan over prakticale en algemeen nuttige Stoffen. Voor af gaat een wel opgesteld berigt aangaande het Leven en de Schriften van den Heer Leland [Month. Rev]
A short and plain Exposition of the Old Testament, with devotional and Practical Reflections &c. Korte en duidelyke Verklaring van het Oude Testam. met Godvrugtige en praktikale Bedenkingen, ten dienste van Huisgezinnen; door J. Orton, naar deszelfs Handschriften in 't ligt gegeven, door R. Gentleman, 1ste Deel, 8vo. Londen, by Longman, 1788. 6 s. Dit Werk word by intekening gedrukt, en zal tot 5 of op zyn hoogst 6 Delen uitlopen. Het wordt, in de Month. Rev. als een nuttig en aangenaam Huisboek aangeprezen De Heer Orton die meer goede Schriften uit gaf, was een zeer geagt Predikant onder de Dissenters in Engeland.
Tables of the apparent Places of the Comet of 1661. whose Return is expected in 1789. Tafels der schynbare Plaatsen van de Staartster van 1661. die in 1789. wederom verwagt word. Waar by gevoegd is ene Nieuwe manier om het Instrument, door Dr. Bradley uitgevonden ter afmeting der nette grootte van de Eclipsen (Reticule Rhomboid) te gebruiken. Door den Heer Henr. Englefield, 4to. Londen, by Elmsley, 1788. 2 s. 6 d. De Schryvers der Month. Rev. spreken met lof van dit Werk. Het zelve is ondertusschen alleen voor Sterrekundigen geschikt.
Military Antiqities, respecting a History of the Engelisch Army: Krygskundige Oudheden, dienende tot ene Geschiedenis der Engelsche Legermagt, van de Verovering tot op den tegenwoordigen tyd; door F. Grose, Esq. F.A.S. 4to. 2 Del. Londen, by Hooper, 1788. 4 L. 4 s. - Een Werk, 't geen met ongemenen vlyt, en tevens zeer veel oordeel en smaak is zamengesteld; schoon grotendeels van het meeste belang voor Engelsche Lezeren.
A Defence of the Constitutions of Governement of the United States of Amerika. Verdediging der Regerings-inrigtingen by de Verenigde Staten van Amerika, door John Adams, L.L.D. Lid van de Akademie der Konsten en Wetenschappen, te Boston, 3de D. 8vo. te London, by Dilly, 1788. prys 6 s. By de Recensie van dit Deel, waar in de Schryver voortgaat met de reeds aangevangen beschouwing der Italiaansche Republieken, in de Middel Eeuw, en 'er vervolgens een Stuk byvoegd, onder den Tytel van: De welgestelde inrigting enes Burgerstaats ter toetse gebragt; beklagen zig de Schryvers der Monthly Review over hun te voren geveld min gunstig oordeel omtrent dit Werk, als onkundig geweest zynde, dat hetzelve stond vervolgd te worden. Het evengemelde Stuk, 't geen voornamelyk een toets behelsd, van een in den Jare 1656. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 174]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
door M. Nedham, in 't ligt gegevene Verhandeling over ‘de voortreffelykheid van enen vryen Staat, of de regte Constitutie van een Gemenebest;’ schynt voornamelyk genoemde recensenten met den Schryver bevredigd te hebben. Althans zy geven nu van het Werk dit getuigenis: ‘Het is niet zo zeer, gelyk de Tytel inhoud, ene verdediging der Amerikaansche Regeringsvormen; maar een sterk pleit voor die van Grootbrittannien. Het is de beste Anti-Democratische Verhandeling, welke wy zagen; blykende de Heer Adams bedugt te zyn, datzyne Landgenoten tot dit uitterste natuurlyker wyze konden overslaan: en hierom zyn best doende tot voorkoming van dit kwaad. - Het voorhanden zynde Deel eindigt met een Afschrift der nieuwe Regerings-Constitutie voor Amerika, by de meeste Staten reeds aangenomen: In de laatste afdeling wederlegd de Schryyer enige begrippen van Montesquieu, waar in men reeds te lang, zonder onderzoek, berust heeft. 'Er is een breedvoerig Register by alle de drie Delen gevoegd. ‘In 't algemeen, beschouwen wy, dit laatste Deel van het Werk, als een belangryk toevoegzel aan den gedrukten stapel van Staatsschriften. De Schryver geeft hier blyken van uitgestrekte belezenheid: niet van die soort van belezenheid, welke enkel bestaat in het opzamelen van Namen en Dagtekeningen, maar welke onderscheid weet te maken tusschen zyn en schyn, en die voorgevingen, van werkelyke oorzaken, schift. De Geschiedenis is zo schaarsch in dien trant beoeffend, dat, zo Dr. Adams immer tyd mogt vinden, om dit gedeelte van zyn Werk over te zien en daar aan den fynsten schaaf te leggen, het, onzes eragtens een zeer aangenaam geschenk voor het Gemenebest der Letteren zou opleveren, daar het konde dienen, om verscheidene Volksdwalingen te verbeteren, welken reeds te lang by het menschdom in zwang gegaan zyn.’
Nederlanden . Geschiedenis der Verenigde Nederlanden, voor de Vaderlandsche Jeugd, met pl. en pourtr. 11e. deel, te Amsterdam, by Joh. Allart, kl. 8vo.
Verzameling van Plakaten, Resolutien en andere authentike Stukken, betrekking hebbende, tot de gewigtige Gebeurtenissen, in de maand Sept. 1787. enz. 7e Deel, te Campen, by Chalmot, gr. 8vo.
Nymegen, de oude Hoofdstad der Batavieren, in Dichtmaat geschreven, en met Aantekeningen, de Oudheden van de Stad en die van het Quartier van Nymegen betreffende, opgehelderd door H.K. Arkstée, met Printverbeeldingen. Nieuwe druk, veel vermeerderd en verbeterd, te Nymegen, by I. v. Campen, gr. 8vo.
Waarnemingen wegens de Omwenteling van de Lyf- of Baarmoeder, door G. Bodenstaf, Chirurgyn en Amptsvroedmeester des Ampts van Tusschen Maas en Whaal; te Nymegen, by I. v. Campen, gr. 8vo.
Carolina van Lichtfield, naar 't Fransch vertaald, 1e. en 2e. Deel, met pl. te Leyden, by A. en J. Honkoop. De Geschiedenis van Joseph, in Leerredenen, door Felix Herder, naar 't Hoogduitsch, te Leyden, by A. en J. Honkoop. Brieven over Egypten, in welken de Zeden van 's Lands Oude en Hedendaagsche Inwooners met elkander vergeleken, en den tegenwoordigen Staat des Lands, zyn Koophandel, Akkerbouw, Regeringswyze en oude Godsdienst, benevens de Landing van Lodewyk den Negenden, Koning van Frankryk, te Damiate, volgens het Verhaal van Joinville, en zommige Arabische Schryvers, beschreven worden, door den Heer Savary, uit 't Fransch in 't Nederduitsch overgebragt, met de Aantekeningen zo van den Hooggeleerden Heer Johan Godl. Schneider, Hoogler. te Frankfort aan den Oder, uit de Hoogduitschen druk ontleend, als van den Nederduitsche Vertaler vermeerderd, 1e. Deel, met pl. en Landk. te Amsterdam, by M. de Bruyn.
Redevoering, uitgesproken voor de Maatschappy tot Bevordering van Kennis en Godsdienstigheid, onder den Gemenen Man, binnen Londen, op den 21. van Slagtmaand 1787. door Johan Newton, Predik. aldaar; benevens Gedachten over den Africaanschen Slavenhandel, door denzelven; waar agter gevoegd is, Bericht van den Slavenhandel op de Kust van Afrika, door Alex. Falconbridge, onlangs Heelmeester op de Afrikaansche Vaart. Alles uit het Engelsch vertaald, door M. van Werkhoven, te Amsterdam, by M. de Bruyn.
Over het schryven der Geschiedenis, of de wyze hoe dezelve behoorde geschreven te worden; door den Heer Abt de Mably, uit het Fransch vertaald en met enige Aanmerkingen vermeerderd, door Laurens van Limburg, te Amsterdam, by Emenes en de Vries.
Anekdoten van Frederik den Groten, Koning van Pruissen, en van enige Personen die gemeenzaam met hem verkeerden; benevens verbetering van zommige reeds gedrukte Anekdoten, uitgegeven door Frederik Nicolai, 1e. Stuk, te Amsterdam, by Emenes en de Vries.
Arcanio en Loizetta, eene Vorstelyke Roman, het oorsprongelyke Spaansch vry gevolgd, door G van Antwerpen, eerste Stukje, te Dordrecht, by J. Krap, Az.
Salzman, Stichtend en Vermakend Leeraar van Kinderen en Kindervriend, in 8vo. te Leyden, by A. en J. Honkoop.
Vervolg op Chomel's Woordenboek, 6e. Deel, by Chalmot en Yntema.
La Vie de Frideric Baron de Trenck, Traduite de l'allemand, par M. le Tourneur, avec fig. 2 part. a Amsterdam, Leiden, Rotterdam en Utrecht, chez les Libraires Associés.
Nagelaten Schriften van Margaretha Klopstock, uit het Hoogduitsch, te Amsterdam. by W. v. Vliet.
Eleonora, geen Roman, ene ware Geschiedenis in Brieven, naar het Hoogduitsch, 2 Delen, in 's Hage, by I. v. Cleef.
Immanuel beschouwd, in vier Kerkleerredenen, over Phil. 2. vs. 6-11. door M. de Bleyker, te Amst. by C. de Vries. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 175]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Narigten en byzonderheden, tot den handel en scheepvaart, land- en veebouw, als mede de huishoudkunde, handwerken en fabrieken, betrekkelyk.By ene Ordonantie van 9 Sept. 1788. des Konings van Engeland, als Keurvorst van Hannover, zyn enige aanzienlyke Voordelen en Praemien beloofd, ter aanmoediging van den Zeevaart en Handel onder de Onderdanen van dat Keurvorstendom. als: 1. halve Tolvryheid van de nodige Materialen en Waren, tot de bouw- en bevragting van Schepen, aan de Maas: zullende wel den gehelen Tol, op de gewone wyze, moeten worden betaald, dog de helft gerestitueerd by het Handel-Collegie, op behoorlyke vertoonde Documenten van de Rheders en bevragters. 2. Een Praemie van 3 Thl. per Last a 400 pond, op een Schip van 20 tot 100 Lasten. en van 4 Th. per last op een Schip van meer dan 100. Lasten, 't geen in de Keurvorstelyke Landen, voor eigen rekening der Ingezetenen gebouwd word en by aanhoudenheid ter Zee uitgerust. 3. Ene opschieting van 3 prCt. (des verzogt zynde, by het Handel-Collegie) der waarde van het vierde gedeelte der Koopgoederen, 't zy Inlandsch gefabriceerde Waren, of ongewerkte Produkten, die voor rekening der Landzaten, over Zee, naar elders ingescheept worden; de waarde gerekend naar den cours ter plaatse der Inlading. 4. Ene Praemie van 2 Thl. voor ieder Matroos, een Landskind zynde, op zulk een Zeevaarder geplaatst, na het volbrengen der Reize, aan de Rheders te betalen. 5. Eindelyk voor Schepen ter Walvisch- of Robben vangst, of ter Haringvangst, uit de Maas uitgerust, ene Praemie van ½ Thl. voor ieder Vat Traan, welk uit de Vangst gestookt word, en van ¼ Thl. voor elke Ton gezouten Haring.
De Staten van Oostenryksch Vlaanderen, hebben by een Provintiaal besluit van 8 Nov. toegestaan, om ten behoeve van zyne Keizerlyke Majesteit, op het Credit der Provintie, ene Geldlening te openen van 3 Millioenen Guldens tegen 4 pCt. interest.
By de Engelsche Nieuwspapieren is het volgend Extract, ten behoeve der Zeevarenden bekend gemaakt. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
London, Trinityhouse.‘Daar word hier mede bekend gemaakt, dat 'er onlangs een Zandplaat is aangegroeid na het Z.O. van de Zandbank, genaamd Halsborough, liggende met de volgende streken van 't Kompas. De Kerk van Winterton strekt van het Zuid-end van die Zandplaat na W. by Z. van daar loopt het na N.O., tot dat de Kerk van Halsborough zich uit schiet na het W. by N. - De meeste hoogte van die Zand-plaat ligt aan het Zuid-End, heeft met laag water niet meer dan 9 voet water, en gaat trapswyze diep na het N.O. End. Gemelde Zandplaat ligt circa een en een halve Myl van de Zandbank van Halsborough, en is zeer naauw.’
Uit Braband heeft men, dat de Uitvoer van Granen aldaar verboden is.
De Staten van Holland hebben, by ene Publicatie van 15 Nov. dezes jaars, een Havengeld gelegd van 1 stuiver per Last, op alle Schepen, zo vreemde als Nationale, ('s Lands Oorlogschepen alleen uitgezonderd) die in Texel en in 't Vlie t'huis komen; als mede van 3 stuivers per Last, op alle uit- en thuiskomende Schepen, die van de Haven in 't Nieuwe Diep gebruik maken, met afkorting egter van de ene stuiver, die reeds in Texel of in 't Vlie mogt betaald wezen; gelyk dezelve, na de betaling van het volle Havengeld in 't Nieuwe Diep, van dat in Texel en in 't Vlie zullen bevryd zyn; terwyl ook, om dezen last te ligter te dragen, de Schippers van de Ontvangers der Ladingen, hier voor zullen mogen vorderen, een penn. van ieder Gulden vragt, wanneer dezelve minder dan 8 Duizend Guldens bedraagt; en van ½ penn. per Gulden, ingevalle de vragt hoger loopt. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Geboorte- trouw- en sterflysten.Het getal der Doden, gedurende de laatstverlopene week, is geweest: te Amsterdam 197: in 's Hage 21: en te Haarlem 17, onder welken laatsten 15 beneden de 12 jaren. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Openbare verkopingen van boekeryen en konstverzamelingen.De Makelaars Ph. van der Schley, C. Ploos van Amstel, Jac. Cornz., H. de Winter en J. Yver, zullen, op Maandag den 8. December 1788. en volgende dagen, in het O. Heeren Logement, te Amsterdam, Verkopen: ene fraaye Collektie SCHILDERYEN, TEKENINGEN en KAPITALE ZWARTEKONST- en andere PRENTEN, allen door beroemde Nederl. en andere Meesters; zindelyk gebonden, en Losse Prentwerken, Plans van Steden, Land- en Wapen Kaarten, koperen gegraveerde Platen en Pakketten, met deszelfs Afdrukken: alles nagelaten, by wylen den Heer F.W. Greebe, Konsthandelaar: waar van de Catalogus, vroegtydig, by gemelde Makelaars zal te bekomen zyn. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bekendmakingen en prys-opgaven van in- en uitlandsche boeken en geschriften.De Nederlandsche Geleerden, welke begerig zyn naar de Uitgave van den Codex Boernerianus, door den Hoogleraar | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 176]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Matthei, te Neissen, gelieven hunne naamen voor den eersten January 1789, aan den Heere Mutzenbecher, Predikant te Amsterdam, of wel aan den Drukker van dit Weekblad, op te geven. De prys der Intekening, voor een Exemplaar daar van, is een halve Louis d'Or; het geen, met de transportkosten, omtrent 5 Guldens Hollandsch zal bedragen Men kan ter gemelder plaatse nog enige gedrukte Aankondigingen bekomen, welke een breder Bericht van de inrichting dezes Werks behelzen.
De Heer F.C. Schmidt , in Gotha, heeft onlangs een Werk aangekondigd, bestaande in Ontwerpen en Aanwyzingen tot een fraaye en gemaklyke burgerlyke Bouwkunde. Het zelve zal ten Tytel voeren: De burgerlyke Bouwmeester; of Betoog dat men overäl op een bekwaame wyze kan bouwen. Het Werk zal 32 Bladen in 8vo. beslaan, versierd met 110 Platen in folio, gegraveerd door dezelfde hand, waar aan men de fraaye Prentverbeeldingen in Hirschfelds, Theorie der Tuinkunst, te danken heeft. De prys der Intekening is een en een halve Louis d'Or (ruim 14 Guldens Hollands) Men kan, by den Uitgever van dezen Konst en Letter-bode daar op intekenen; by wien ook een breedvoeriger Bericht van het Werk zelve Gratis wordt uitgegeven.
*** P. PLUIGERS, Boekverkoper, te Leyden, zal in het Nederduitsch doen Vertalen en Uitgeven: UEBER DEN UMGANG MIT MENSCHEN, 2 Th. 8vo. 1788. Van welk Werkje in No. 20. van dit Weekblad gesproken is. Gemelde Boekverkoper heeft thans alom verzonden; ADOLPH en JOHANNA, in Brieven, door den Heer Johan Thiard, naar het Hoogduitsch, proper gedrukt en in Carton gebond. a 18 st. - aan Eerlykheid en Liefde tot de Waarheid zyn deze Brieven hun bestaan verschuldigd. - Om bedorven harten te recht te brengen, door onvervalschte Voorbeelden, zo als de Tonelen des Levens die opleveren, in derzelver eenvoudige gedaante aan te voeren, was het doelwit des Schryvers, en kan zyns oordeels, de beste overtuiging worden te weeg gebragt.
†‡† Het geen in de Alg. Konst- en Letterbode, No. 20. aangaande de Vertalingen der Levens Geschiedenis van den Baron van der Trenck gezegd is, moet alleen verstaan worden van de Fransche, Engelsche, en andere Overzettingen, die buiten ons Vaderland vervaardigd zyn, en in genendele worden toegepast op de Nederduitsche Overzetting, die woordelyk naar den Hoogduitsche Tekst gemaakt is, en van welke de Baron van der Trenck zelf, in een' Brief aan den Vertaler, een allerloflykst getuigenis gegeven heeft. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Weerkundige waarnemingen, te Haarlem.NB. De Schaal der Thermometer is die van Fahrenheit: de Duimen der Barometer zyn Engelsche.
Te Haarlem by A. Loosjes. |
|