Algemene konst- en letterbode. Jaargang 1
(1788)– [tijdschrift] Algemeene Konst- en Letterbode, De–
Auteursrechtvrij
[pagina 161]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Berigten.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Italien.De vernieuwde uitbarsting van den Vesuvius heeft een groot aantal van Vreemdelingen tot zig gelokt, om dit verschynzel van naby te beschouwen. De Stroom van Lava, welken zy opwerpt, is ongemeen sterk, dog dezelve heeft, tot nog, geen nadeel aan de Velden toegebragt, overmits deszelfs loop dezelfde strekking heeft als in vorige tyden.
De Universiteit, te Turin, bezit ongeveer 50,000 Boekdelen en 3000 Handschriften, onder welken een Thucydides, Sextus Empirikus en Theokritus nader verdienen onderzogt te worden. - Ondertusschen is het aldaar met de Geleerdheid zo slegt gesteld, als men zig naauwlyks verbeelden kan. De Graven van Saluzzo en Marozza, enige Abts, gelyk de Wiskundige Caluzo, die zig aan het hoofd der Akademisten bevinden, uitgenomen, kan men vry zeggen, dat Turin ene Universiteit, zonder Geleerden, bezit. De Grieksche Letterkunde in 't byzonder, word aldaar, gelyk aan meer Italiaansche Universiteiten, dermate verwaarloosd, dat 'er gene Lessen meer in die Taal gegeven worden, vermits niemand lust heeft om ze te leren. Men legt 'er zig nog het meeste toe op de Scheikunde en Natuurlyke Historie. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Groot-Britannien.De Heer Edward Christian, Schildkn. M.A. van St. John's Collegie, is tot Hoogler. in het Staats-Recht, by de Universiteit, te Cambridge, benoemd.
By een der Gezelschappen (of Clubs) die dezer dagen, in Londen, elk om stryd, het Eeuwfeest der Omwenteling, in dit Ryk, by de landing van William III. vierden, is besloten een Zuil op een der Pleinen dier Hoofdstad, ter gedagtenis dezer gebeurtenis op te rigten: zynde daar toe 500 Pstr. uit de gemene Kas weggelegd, terwyl boven dien, terstond door de tegenwoordig zynde Leden, tot ene somma van 1000 Pstr. daar voor wierd ingeschreven. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Frankryk.Door het Overlyden des Maarschalks de Chastelux | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 162]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
is een der 40 Stoelen by de Fransche Akademie opengevallen. Het Gemeen bestemd vry eenparig deze eerplaats voor den Heer Necker.
De Heer Argand, een Zwitser van Geboorte, een nieuwe manier om ene betere soort van Brandewyn te stoken uitgevonden hebbende, en dezelve, by de Akademie van Montpellier onderzogt en goedgekeurd zynde, heeft, onder begunstiging der Regering, een Etablissement daar toe opgerigt, waar van men zig veel goeds voor den Handel beloofd: gemerkt, by deze manier, veel in de kosten en tyd word uitgewonnen; terwyl tevens zyn Brandewyn ongelyk aangenamer en sterker is, dan die men tot dus verre wist te stoken.
De Heer Meister, een Zwitser, die zig thans te Parys bevind, en aldaar afzonderlyke Lessen geeft, heeft voor zyn Geschrift: de la Morale Naturelle, van de Keizerin van Rusland, ene gouden Eerpenning ontvangen. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Zwitserland.De Hoogl. de Saussure, te Geneve, heeft zig met zyn Zoon, in de maand July, gedurende 14 dagen, op den zogenaamden Reuzenhals, die midden in de Savoysche Ysbergen ligt, en zig 1760 Toisen boven de oppervlakte van het Meir verheft, opgehouden; zullende zyne aldaar gemaakte belangryke waarnemingen eerstdaags het algemeen mededelen.
De Heer Sennebier, mede aldaar, zal, binnen kort, een Werk, onder den Tytel van: Experiences sur l'influence de la lumiere solaire dans la Vegetation, 't geen als een vervolg op de 4 Delen over L'influence de la lumiere solaire dans la Vegetation kan beschouwd worden, in 't ligt geven. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Duitschland en naburige Ryken.Het kostbare Keurvorstlyk Kabinet van Penningen en Medailles, te Dresden, is met de twede Madaische Muntverzameling, bestaande uit 9212 Penningen der Middel-Eeuwen, en een reeks van kleine Munten uit alle Ryken en Landen, verrykt geworden.
By de Keurmainzische Akademie der Wetenschappen, te Erfurt, zyn, den 2 Aug. de Heren Raad Curtius, Prof. Posselt, Geheim Hofr. Schlosser, Prof. Tittel, Dr. Mieg, Domhr. Maydieu, Hofgerigtsraad Bodman, Prof. Engel, Prof. Kluber, Dokt. Heim en Prof. Galetti, tot Honoraire Leden aangenomen. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nederlanden.Brussel . De Keizerl. en Koningl. Academie der Wetenschappen en schone Kunsten, opgeregt binnen deze Stad, hield den 27 en 28 Octob. hare gewone Vergadering, ter uitdelinge der Jaarlyksche Pryzen. Dezelve heeft den Prys op de Vrage, in den Jare 1786 voor de Klasse der Natuurkunde opgegeven, en vervat in deze bewoordingen: Welken zyn de Inlandsche Aardgewassen, bekwaam om Oly op te leveren, die met vrugt en zonder gevaar in plaats van Boom Oly zoude kunnen gebruikt worden? Welken zyn de manieren van bewerking, om dusdanige Oly te bereiden en te bewaren? En eindelyk, wat zal 'er de Prys van zyn: onder voorafgaande prysbepaling der Materialen, waar uit zy getrokken word? aan den Schryver toegewezen van ene Nederduitsche Verhandeling, ten Zinspreuke voerende: Ut quid perditio-haec? die, by de opening van het Billet, gebleken is te zyn de Heer Wouters, Geneesheer te Wetteren, by Gend: en het Accessit daar van aan ene Fransche Memorie, onder de Zinspreuk: Est semper aliquid ad publicam utilitatem afferendum: waar van de Schryver, by het openen van zyn Billet, bevonden is te zyn: de Heer J.B. van den Sande, Apotheker en Chymist, te Brussel. De Akademie, gene voldoende Verhandelingen ontvangen hebbende, over den Hertog Ghislebert, Zoon van Reinier met den langen Hals, welk onderwerp voor de Geschiedkundige Klasse, in dit Jaar, was opgegeven, heeft met leedwezen, dit Voorstel moeten ter zyde stellen; en geeft, voor die zelfde Klasse, tot een Prysvrage voor het Jaar 1790 op: Ene aanwyzing van Caesars Krygstochten in de Nederlanden. ‘Zy, die naar dezen Prys dingen, moeten zig byzonderlyk toeleggen, om de Hedendaagsche Namen der Plaatsen op te geven, van welken de Schryvers, en bepaaldelyk Caesar, gewag maken: en, by aldien de hedendaagsche naam, met die, welke oudtyds daar aan gegeven wierd, niet mogt overeen komen, moeten zy, zo naauwkeurig mogelyk, de ligging der plaatse aanwyzen.’ Eindelyk steld zy tot een Prys, in de Klasse der Natuurkunde, de volgende Vrage voor: Welken zyn de Geneeskruiden, die van zelve groeyen in de Oostenryksche Nederlanden, waar van geen gewag gemaakt is, by enige Auteurs, het zy vroegere of lateren, die over de Kruidkunde der gemelde Provintien, of der naburige Landen, geschreven hebben.’ ‘De Akademie vorderd, dat zy, die naar dezen Prys dingen, het Stelzel van Linnaeus volgen, in de rangschikking der klassen en soorten van de Geneeskruiden, die zy zullen opgeven, onder ene naauwkeurige aanwyzing der plaatsen, waar zy dezelven zullen gevonden hebben.’ De Prys voor elk dezer Vraagstukken is ene Gouden Medaille van 25 Dukaten zwaarte. De Verhandelingen moeten in het Latyn, Fransch, of Nederduitsch geschreven zyn, en Vragtvry, voor den 16 Juny 1790. gezonden worden aan het Adres van den Heer Abt Mann, aanhoudend Geheimschryver. De Akademie eischt de uitterste naauwkeurigheid in de Aanhalingen: ten welken einde de Schryvers zorg hebben te dragen, om de Drukken en Bladzyden der Boeken, welken | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 163]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
zy aanhalen, aan te tekenen. - De overige Voorwaarden zyn dezelfde als die van alle andere Akademien en Geleerde Maatschappyen.
Leuven . Het staken der Lessen, onlangs, by de overgebragte Faculteiten, te Brussel, bragt zommigen in den waan, dat dezelven hier weder zouden te rug keren. Dog de Lessen zyn zedert hervat; ook blykt het, uit alle de nieuw gemaakte schikkingen, dat men op zodanig ene terug kering te vergeefsch wagt. Daar deze nieuwe schikkingen, zeer vele wezenlyke en gewigtige verbeteringen staan op te leveren, voor den aanleg en vordering der Studien aan den Universiteit alhier, welke, ondanks hare vermaardheid, aan niet weinige gebreken laboreerde, zal het niet ongepast wezen, enig breder verslag daar omtrent te geven. Men beklaagt zig bykans overal, dat 'er te veel tyds word doorgebragt met het leren der Latynsche en andere Talen, en te weinig besteed aan de beoeffening der Wysgeerte. Men heeft dus, by het nieuwe ontwerp, aan dit gebrek, allereerst nodig geächt, te gemoet te komen. Het zelve bepaald den Cursus der Letterkunde tot 6 of 5 Jaren, en verlengt, daar en tegen, dien der Wysgeerte, met één Jaar, zullende voortaan 3, in plaats van 2 Jaren, duren. De Redenkunde, nevens de beginzels der Overnatuurkunde, de Wiskunst, in hare eerste gronden, en eindelyk de Natuurlyke Geschiedenis, zullen de voorwerpen der Studie, in het eerste Jaar, opleveren. Het Twede zal besteed worden voor de Natuurkunde, de Natuur-wiskundige Wetenschappen, en het eerste gedeelte der Algemene Geschiedenis. Eindelyk, zullen, in 't derde Jaar, de Lessen over de verhevener Overnatuurkunde; de zedelyke Wysgeerte; de AEsthetica of Theorie der fraaye Konsten, en het overige der Algem. Geschiedenis, gaan. 'Er zullen zes Hoogleraren zyn, die in deze onderscheidene Wetenschappen onderwys geven: te weten, een voor de Reden-, Overnatuur- en Zedekunde; een voor de eenvoudige Wiskunde en derzelver toepassing; een voor de Natuurlyke Historie; een voor de Natuurkunde; een voor de Algemene Geschiedenis, en een voor de AEsthetica. Voorts is, om van minder belangryke Artykelen niet te gewagen, by het 8ste van het Nieuwe Plan, vastgesteld, dat 'er, in plaats van openlyke Stellingen, en andere Akademische acta, welke tot dus verre in den wysgerigen Cursus plaats hadden, op het midden of einde van elk Jaar, de strengste Examens zullen gehouden worden door den Hoogl. van elke Wetenschap, en wel in tegenwoordigheid van den Direkteur, of ten minsten van een Lid der Faculteit. Na deze Examens zullen de plaatsen aan de Studenten, naar derzelver bekwaamheid, toegewezen worden, zullende zy steeds in 3 Klassen onderscheiden zyn. Hy, die blykbaar alle zyne Medeleerlingen, gedurende den Driejarigen Cursus, overtroffen heeft, zal Primus verklaard worden, en by aldien verscheiden Studenten gelykelyk naar deze eer dingen, zal de beste geschreven Verhandeling, over een hun opgegeven onderwerp, de keuze bepalen. De benoeming van dezen Primus zal voortaan zonder die luidrugtige vertoning, van welke zy tot dus verre verzeld ging, geschieden: dog dezelve zal daar en tegen een Gouden Gedenkpenning ontvangen en boven dien, gedurende 4 Jaren, ene Gratificatie van 100 Kruisryksd. genieten. Doordien de Studenten veel tyds verliezen met het schryven der Lessen op de voorlezingen der Professoren, is het Dicteren by het Nieuwe Reglement afgeschaft, en geordonneerd, om, in plaats hier van, zig van gedrukte Werken te bedienen, ter keuze van elken Hoogleerar, dog altyd onder goedkeuring van het Gouvernement. Nog is by het zelve vastgesteld, dat, in het vervolg, alle de Hoogleeraarsplaatsen by onderlinge zamenstemming zullen begeven worden.
Ziet hier wyders den woordelyken Inhoud van het Reglement, van 30 Sept. zullende wy het zakelyke der nieuwe Plans voor de overige Faculteiten, in 't vervolg, en van tyd tot tyd, mededelen. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Reglement voor de Universiteit van Leuven.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 164]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gedaan', te Brussel, by Rade van het Gouvernement Generaal der Nederlanden, den 30 Sept. 1788. Paraph. TR. vt. (getekend) WILDT.
Franeker . Den 3den dezer Maand November, heeft de Hooggel. Heer Nicolaus Smallenburg, J.U.D. deszelfs nieuwen post van Gewoon Hoogl. in de Rechten, aan 's Lands Hogeschool, alhier, plegtig aanvaard, met het houden ener Latynsche Redenvoering: De Officio ejus, qui Jura Romana tradere studet: of over den pligt des genen, die de Romeinsche Rechten tragt te onderwyzen.
Haarlem . De byzonderheid van enen, in Engeland, ten tweden male bloeyenden Ros-Kastanjeboom, waar van in onze vorige No. 17, is gewag gemaakt, is dit Jaar, insgelyks te Amsterdam, waargenomen. Een onzer Correspondenten meld ons, van daar, zodanig enen bloeyenden Boom, voor het Huis van den Mr. Schilder en Aanspreker Jan Jansen, wonende in de Vinkestraat, van half October, tot aan den derden November, dagelyks gezien te hebben. De Bloemtrossen egter waren geknot, ontbrekende de Flos terminalis in allen. De Boom droeg meer dan 100 Bloemtrossen. Van Zaandam heeft men, dat aldaar dezer dagen Overleden is, Jochem de Vries, een man, die, schoon een Kladschilder van zyne Hantering, zig egter, al vroeg, en voornamelyk door eigen oeffening, aan de behandeling van 't Penseel gewend hadde, en zo in het Tekenen als Schilderen op het paneel en doek, gene geringe vorderingen gemaakt. Byzonderlyk muntte hy uit in het Tekenen en Schilderen van Schepen, waar van hy beiden Hol en Takelaadje, ja zelfs het byzonder kenbare van 't geheel, zo volmaakt wist te treffen, dat Scheepsbouwers en andere Kenners betuigen, nimmer zyn weerga gezien te hebben. Zyne Konst, gepaard met zyn braaf Karakter en gedrag, hadde hem ene algemene agting by zyne Medeingezetenen doen verwerven, en hield hy, met de voornaamste en aanzienlykste derzelven enen gemeenzamen omgang. Verscheidene Stukken, zyn 'er van hem voor handen, die, by de Liefhebbers zyner Konst, aan den Zaankant, bewaard worden; en die, waarschynlyk, na 's mands dood, zynen roem, grotendeels gedurende zyn leven alleen aan zyne Geboorteplaats bepaald, verder zullen verbreiden. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tekeningen en prenten. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Parys.L'Hermite; ene Konstplaat, in 't koper gebragt door Marais, naar de originele Schildery van Greuze. By Massard, Plaatsnyder des Konings, Rue et porte St. Jaques, No. 122. prys 16 Liv. Prise de Thionville, par le Duc d'Engien, (den groten Condé) 16 Aug. 1643. in 't koper gebragt door Picquenot, naar het originele van Martin, by den Autheur, Rue des Carmes, au College de Presses: prys 6 Liv. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 165]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Amsterdam.In den Boek- en Kunst-Winkel van J.W. Smit, worden thans uitgegeven: Twe Nieuwe Tonelen van den Amsterdamsche Schouwburg: verbeeldende 1. De Romeinsche Hof-Gallery, geschilderd door Andriessen en Human, getekend door J. Buldhuis, en in 't koper gebragt door J. de Wit, waarin vertoond word Titus, Treurspel, met een geheel nieuw gegraveerde Rand, mede door J. de Wit: 2. De Legertenten, geschilderd door P. Barbiers, mede getekend door J. Buldhuis, en in 't koper gebragt door P.H. Jonxis, waarin vertoond word Achilles, Treurspel. De Prys is ƒ1:5:- Proefdr. 1:10:- Proefdr. zonder Letter ƒ1:16:- en zonder den Rand 15 st. Dezelve kunnen, even als de vorigen in 't ligt gegevene, by de Toneelstukken, ingevoegd worden. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Schilderyen en beeldhoustukken.Ingevolge het grootsch ontwerp der Heeren Boydells, zyn ettelyke bekwame Meesters, in Engeland, zedert enigen tyd bezig, met het arbeiden aan de voornaamste Tonelen, uit de Schouwspelen van Shakespeare, die, overeenkomstig dit Plan, eerst geschilderd en vervolgens ook in Prent gebragt, opentlyk, ten nutte der Konstkwekelingen, staan ten toon gehangen te worden; en waar voor men te gelyk bezig is, ene fraaye Zaal, in Londen, te bouwen.
De Stukken, welken, of reeds geheel, of gedeeltelyk, vervaardigd zyn, vinden wy, als volgd, opgegeven. De Heer Joshua Reynolds heeft byna in gereedheid het vervaarlyk Toneel van den dood des Kardinaals Beaufort, uit het twede Deel van Henry the Sixth. De Heer West heeft een Toneel geschilderd van Lear in the Storm; 't geen de Heer Scharpe begonnen is, in 't koper te brengen. De Heer Barry heeft Lear, met Cornelia dood in zyne armen, afgebeeld. Dit Stuk is insgelyks onder handen van den Plaatsnyder Legat. Voorts is de eerste bezig aan ene twede Schildery van Jachimo, uit het Koffer springende, in het Vertrek van Imogen, uit Cymbeline. De Heren Romney, Gilpin en Hodges, arbeiden te zamen, aan het gemengd Tafereel in het Bosch van Arden, waar Jacques het gewonde Hert beschouwd, uit As you Like it. De Heer Fuseli heeft zyne Stukken voltooid, van Lear verstotende Cornelia, 't geen thans onder het Graveer-yzer van den Heer Earlom is; van Macbeth en Banquo de Toveressen raadplegende, in the Storm; geschikt, zo als uit de voorwaarde blykt, voor den Heer Bartolozzi; van Hamlet, den Geest zyns Vaders volgende; van Hendrik V. de Zamenzwering van Scroop, Cambridge en Grey ontdekkende; en men verneemt, dat die zelfde Konstenaar zig gereed maakt om ook nog het Toneel, uit de Midsummer Night's Dream, van Titania, hare Nymfen naar de Vallei brengende, te vervaardigen. De Heer Opie is gereed met zyn Julia, als dood beweend, uit Romeo and Juliet: en legt de laatste hand aan een Schilderstuk uit de Winter's Tale. De Eerw. Heer Peters heeft een Toneel vervaardigd uit Much Ado about Nothingh, verbeeldende Beatrix in het Priëel, Hero en Ursula iets inluisterende. De Heer Northcote heeft ten einde gebragt de ontmoeting van Eduard I. en diens Broeder, in den Tower; nevens den Moord dier Prinsen, beiden uit Richard III., en de voorstelling van den jongen Prins aan Eduard IV., uit het derde gedeelte van Henry VI. Het twede dezer Stukken word reeds in 't koper gebragt, door den Heer Legat. Van den Heer Hamilton is reeds te zien een vrolyk Toneel uit Love's Labour lost, en van het Huwelyk van Orlando, uit As you Like it: welke beiden Stukken men verneemd dat door Bartolozzi staan in 't koper gebragt te worden. De Heer Rigaud heeft byna zyn Stuk af, uit de Comedy of Errors, het 1ste Ton. van 't 5de Bedryf. De Heer Downman heeft geschilderd, Rosalinde, de Dapperheid van Orlando belonende, uit As you Like it. De Heer Wheatly heeft zig verledigd voor een Toneel uit de Winter's Tale, en voor nog een ander uit de Thaning of the Shrew. Wyders heeft men berigt nopens een Schilderstuk door den Heer Durno, te Romen, verbeeldende Falstaff's Werfvolk voor den Wethouder Shallow: als mede, nopens een Toneel, 't geen, schoon laatst gemeld, egter niet van 't slegtste is, uit Titus Andronicus, door een Konstenaar, wiens naam het geheugen ontslipt is. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Narigten en byzonderheden, tot den handel en scheepvaart, land- en veebouw, als mede de huishoudkunde, handwerken en fabrieken, betrekkelyk.De Aksyns-inkomsten in Engeland zyn, zedert de laatste 16 Jaren, op ene ongelofelyke wyze toegenomen. In den Jare 1772 bedroeg het nette provenu van dien tak der publieke Inkomsten, en dus na aftrek van alle onkosten van gadering enz. ene somma van 3,784,643 Pstr. 17 s. 8 ½ d. en dat van het tegenwoordig Jaar, gerekend naar 't geen het laatste vierendeel jaar opbragt, zal weinig minder dan 6 ½ Millioen Pstr. wezen. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 166]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
In een Engelsch Nieuwpapier vinden wy de volgende
Lyst van jaarlyksche Bankroeten , zedert 1740 tot op voor weinige weken.
En in het tegenwoordig Jaar, tot den 25 October, teld men reeds niet minder, dan 587 Bankroeten; weshalven het getal, eer het Jaar om is, veel groter zal wezen, dan immer voorheen plaats hadde. In de eerste 19 Jaren, te weten: van 1740-1758 zal men zien, dat het getal 4250 geweest zy. In de twede 19 Jaren, van 1759-1777, klom het tot 5320. En van dien tyd af tot 25 Octob., schoon nog gene volle 11 Jaren, zal men dit getal 5369 vinden.
Te Hull zyn, zedert weinige Jare, ettelyke Molens gebouwd: onder welken een Zaagmolen, die door den wind gedreven word, een Oly- en een Papiermolen, die door een Stoom-Machine werken, en Octrooi hebben. Men is thans bezig met aldaar mede op Octrooi een Meel- of Koornmolen op te regten, ingerigt volgens het model der Albion-Molens, te Londen, die voltooid zynde, gerekend word, met 4 paren Fransche Stenen, 36 Schepels, in één uur, te zullen kunnen malen.
Het Britsch Gouvernement heeft, zedert 2 Aug. 1786, tot aan 2 Nov. dezes jaars, voor 3,243,300 Pstr. aan onderscheidene Acties ingekogt, en daar voor betaald ene somma van 2,421,450 Pstr. 3 s. 10 d. Men heeft opgemerkt, dat, zedert het sluiten van het laatste Handelverdrag, tusschen Frankryk en Engeland, de Balans des Handels, tusschen de beiden Ryken, merkelyk voordeliger voor het eerstgemelde geworden is. In den Jare 1784, leverde Frankryk nog gene 2400 Vaten Wyn, aan alle de drie Ryken van Groot-Brittanje, en in 't laatst voorleden Jaar, zyn alleen in Londen, van de maand Mey tot December, 6000 Vaten, ieder van 4 Oxhoofden, ingevoerd, zonder de gesloken Wyn te rekenen, die na genoeg op dezelfde hoeveelheid gerekend word. De afzet van Wyn-Azyn, Brandewyn, Olyen, Zeep, gedroogde en geconfituurde Vrugten, Snuifdozen en andere Galanterie Waren, is naar evenredigheid vermeerderd, en de Verkoop van fyne Lynwaten en Batisten bykans verdubbeld. - Van den Wynbouw leven in Frankryk 4 Mill. Menschen.
Enige Jaren door elkanderen gerekend, leverd het Bannaat, jaarlyks 350,000 Centner Wolle op: Hier van 150,000 Cent. fyne, tegen 15 Gl. en 300,000 Cent. gemene, tegen 7 Gl. 3 Kr. gerekend, brengt de gemaakte prys voor het geheel op 3,750,000 Gl. Daar egter in den voorleden jare de Prys der fyne Wolle tot 26 Gl. 40 Kr. en die der gemene tot 13 Gl. 20 Kr. gestegen was, heeft het gehele produkt toen niet minder dan 6,666,666 Gl. 40. Kr. opgebragt.
In het vorige Jaar zyn 28 Engelsche Oost-Indische Comp. Schepen, 5 Hollandsche, 3 Fransche, 2 Deensche, 2 Zweedsche, 2 Amerikaansche, 1 Pruissische en 1 uit Livorno, te Canton in China aan en afgevaren. De grote toevoer van Europesche Koopgoederen, hier door aangebragt, hadde den prys daar van niet weinig doen dalen.
Het Gewas van Appelen en Peren schynt dit jaar, overal, even ongemeen voordelig geweest te zyn. Als ene byzonderheid daar omtrent word, uit Engeland, gemeld, dat een Heer, in Kent, 14,000 Schepels Appelen geplukt heeft.
In een Buitenlandsch Nieuwspapier word de verschillende Staat van bevolking, in enigen der voornaamste Steden, zedert ene Eeuwe, op de volgende wyze opgegeven:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 167]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Iets wegens Portugal.Portugal, alhoewel een klein Land, is, naargelang van deszelfs grootte, een der ryksten in Europa. De Belastingen egter zyn 'er verre van drukkende: maar integendeel zeer gematigd. De Handel, dien het Ryk met deszelfs bloeyende Volkplantingen in drie Waerelddelen voerd, houd ettelyke duizenden, zo op Zee als ten Lande, bezig, en brengt onnoemelyke Schatten aan; behalven de voordelen, die de Portugesche uit den Handel met de meeste Volken van Europa trekken. Portugal beslaat slegts ene lengte van 300 Mylen, en is niet breder dan van 100 tot 60 Mylen. Des niettegenstaande is deszelfs Schatkist altyd wel voorzien: de Staat der Finantien in goede order, de Handel bloeyend, en het Volk wel te vreden. De jongere Takken der Koningl. Familie strekken de Natie tot geen last; daar elk derzelven rykelyk onderhoud vind, in de onderscheidene Staten, in de Kolonien daar voor geschikt, en de benodigde Geldsommen geregeld ontvangt, met de Vloot van Goa, Brazil, en de overige Bezittingen aan de Goudkust van Afrika. Door dit voorzigtig bestuur blyven de Koningl. Inkomsten onbezwaard, en daar het Hof ene zuinige levenswyze houd, schiet 'er jaarlyks meer dan genoeg over om aan de behoeften van den Staat te voldoen, zonder het Volk te belasten, of Nationale Schulden te maken. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Geboorte- trouw- en sterflysten.Het getal der Doden, gedurende de laatstverlopene week, is geweest: te Amsterdam 191: in 's Hage 23: en te Haarlem 15, onder welken laatsten 7 beneden de 12 jaren.
Uit Engeland heeft men, dat, onlangs, het berugte Reuskind van Worcsstershire, te York, waar men het voor Geld liet kyken, Overleden is. Dit Kind was, laatstleden Juny, eerst 5 Jaren oud geweest; zynde een Meisje. Het was 4 voeten lang, en 4 voeten en 2 duimen dik, om de borst, en nog 2 duimen dikker om de heupen, en 18 duimen om de armen. Het woog byna 200 ponden, en was met dit alles zeer wel geproportioneerd, schoon, vlug en bevallig.
In een der Herbergen van Londen, waar men, dezer dagen, de Honderdste verjaring der Omwenteling vierde, was een persoon tegenwoordig die nog geheugenis van die gebeurtenis hadde, zynde 112 Jaren oud. Hy hield thans zyn verblyf in het Fransche Hospital, in Oldstreet-road, waar in tegenwoordig 10 personen zyn, op dien tyd geboren, bereikende, met elkanderen, 1000 Jaren. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Openbare verkopingen van boekeryen en konstverzamelingen.Op Vrydag, den 9. Dec. 1788. en de 4 volgende dagen, zal, door den Boekhandelaar P.F. Gosse, in 's Gravenhage, publiek verkogt worden de nagelaten, uitgebreide en kostbare BIBLIOTHEEK, van wylen den Hoog Ed. Geb. Heer Jonkheer Jacob Jan , Grave en Baanderheer van Wassenaar tot Wassenaar en Zuidwyk, Vryheer van Obdam, Hentbroek, Spierdyk, Wogmeer en der Vrye Heerlykheid Lage, Heer van Weldam en Oliedam, in deszelfs Leven, beschreven in de Orden der Ridderschap van de Provintie Holland en West Vriesland &c. &c. Vervattende ene uitgezogte Verzameling van allerleye grotendeels zeer aanzienlyke Werken, in alle Talen, voornamelyk Fransche schryveren, waar onder velen, die zeldzaam voorkomen, allen wel geconditioneerd en de meesten zeer netjes ingebonden. [muntende, onder meer anderen, te veel om op te tellen, in deze Verzameling byzonder uit: in Folio : het Corps Universel Diplomatique du Droit des Gens, par J. Dumont, nevens het Supplement, par Dumont en Rousset, in 15 half roodl. banden, onafgesn. Encyclopedie ou Dictionaire Raisonné des Sciences, des Arts & des Metiers. Prem. Edit. Origin. de Paris, 35 vol. in kalfsled. banden, zynde een keurlyk Exempl. met fraaye Proefdrukplaten. Cabiers de la Descriptions des Arts & Metiers, de l'Academ. Royale des Sciences, de Paris, met koperen platen, 52 stuks, die afzonderlyk of by elkanderen, naar goedvinden der Liefhebberen, zullen geveild worden. Buchoz, 640 Planches, 7 Delen, als mede 50 Plantes van denzelven, heerlyk gesned. Een uitmuntende Herbarius Vivus, zeer zindelyk bewaard en gebonden in 6 Paryssche banden, leggende in een daar toe gemaakt kasje. L'Antiquité Expliquée, par B. de Montfaucon, avec le Supplem. 15 Delen, gr. pap. proefdr. In Quarto , Physiognomie, par Lavater, met ene menigte fraaye platen, 3 Del. Description des Arts & Metiers, par Bertrand, 18 vol. in halve Eng. band. Encyclopedie, d'Yverdon, 58 Delen, in dito banden. Oeuvres Complettes du Comte de Buffon, 28 Del. in gelyke banden, schoon Exempl. Hist. Nat. des Oiseaux, in gelyke banden, schoon Exempl. Hist. Nat. des Oiseaux, par Buffon en d'Aubenton, avec 1008 Planches, keurlyk ingebonden, zynde een Vorstelyk Exempl. Memoires de Brandenbourgh, 3 vol. eerste fraaye druk. Voyages du Capt. Cook, 13 vol. Collection Academique, 18 vol. Dyon en Paris 1754-1779. In Octavo , Recueil Historique, par Rousset, 23 vol. een zindelyk Exempl. Oeuvres Complettes de Buffon, 50 vol. in halve Eng. band. Histoire Naturelle, door denzelfden, 31 vol. in 19 banden. Histoire de la Vie de Henry IV., par de Bury, 4 vol. Dit Exempl. pronkt met de Portraitten der voornaamste Mannen van dien tyd; onder dat des Konings vind men de originele Handtekening van denzelven, gelyk ook die van Sully, onder diens Afbeelding. Vie des Hommes Illustres de France, par Auvigny, 23 vol. &c. &c.] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 168]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Voorts ene Verzameling van MUZYKWERKEN, PRENTWERKEN, TEKENINGEN, LOSSE PLATEN en ZWARTE KONSTPRENTEN, van de beste Meesters, zo uit Italien, als Frankryk, Engeland en de Nederlanden. Zynde de Catalogus, tegen 2 stuiv. voor den Armen, te bekomen by bovengemelden Boekhandelaar, die ook Commissies van buiten aanneemt. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bekendmakingen en prys-opgaven van in- en uitlandsche boeken en geschriften.***JOH. PLAAT, Boekverkoper op de Kalvermarkt, in 's Hage, geeft uit en heeft alom verzonden, KEMPHER en VAN DORNBACH, of Vertrouwde Briefwisseling van Academische Vrienden. ‘Ene grote verscheidenheid van Charakters, die elk op zig zelven wel uitgewerkt zyn, zet deze Brieven, die natuurlyke Schilderyen zyn van de Hartstochten en de Geestneigingen der onderscheidene Schryvers, zeer veel fraayheid by: Bovenal vervatten deze Brieven voor de Jeugd eene Verzameling van aandacht uitlokkende gevallen, die te gelyk zeer veel leerzaams behelzen.’ de Prys is 14 stuiv. In de voornaamste Boekwinkels van Nederland, gelyk ook by den Uitgever dezes, is te bekomen: DE VERSCHEIDENE TYDPERKEN DES MENSCHELYKEN LEVENS, geschetst in een Zestal Redenvoeringen , over de Geboorte, Kindschheid, Jongelingschap, Mannelyken Ouderdom, Grysheid en Dood, voorgelezen in, en opgedragen aan de Maatschappy der Verdiensten, onder de Zinspreuk: Felix Meritis , vergaderende binnen Amsterdam; door A. FOKKE Simonsz., Medelid derzelver Maatschappye, enz. in 8vo. ƒ1:16:-
*** A. LOOSJES, Boekverkoper te Haerlem, geeft uit en heeft alom verzonden J.L. SCHMUCKERS, Heelkundige Mengelschriften, 1e. Deels 2e. Stuk, met plat. a 14 st. Van het 1e. Stukje zyn ook nog Exemplaren a 14 stuiv. te bekomen, als mede van de volgende Werken:
J. HUNTER, Natuurlyke Historie der Tanden van den Mensch, gr. 4to. met overheerlyke pl. ƒ2:12:. J. HUNTER, Practikale Verhandeling over de ongemakken der Tanden en van het Tandvleesch, gr. 4to. a 16 st. STOLPERTUS, of de Jonge Artz, by het Ziekbedde, gr. 8vo. a 15 st. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Weerkundige waarnemingen, te Haarlem.NB. De Schaal der Barometer is die van Fahrenheit: de Duimen zyn Engelsche.
Te Haarlem by A. Loosjes. |