Algemene konst- en letterbode. Jaargang 1
(1788)– [tijdschrift] Algemeene Konst- en Letterbode, De–
Auteursrechtvrij
[pagina 97]
| |||||||||||||||||||||
Berigten.
| |||||||||||||||||||||
Spanje.Te Madrid, is enigen tyd geleden, op 's Konings order, ene School voor de Natuurkundige Wetenschappen opgerigt. Men houd 'er ook Lessen over de Scheikunde, en het gehele onderwys word voor niet gegeven. - Ook staat, in deze hoofdstad, eerlang, in navolging van Parys, Londen, Berlyn, Petersburg enz. ene Koningl. Akademie der Wetenschappen opgerigt te worden. | |||||||||||||||||||||
[pagina 98]
| |||||||||||||||||||||
Van de verscheidene Geleerden Byëenkomsten en Oeffeningen, waarmede het laatst gehouden Feest van St. Karel, in vele Steden van dit Ryk, gevierd is, verdiend die, welke in Kartagena, by die gelegenheid plaats hadde, ene byzondere melding. Deze was de eerste in hare soort, en toegewyd aan de Natuurlyke Historie, ter gelegenheid van den nieuwen aanleg van enen Botanischen Tuin, ingevolge de edelmoedige en weldadige schikking van onzen Monarch. De Bestierder en Hoogleeraar der Kruidkunde aan dien Tuin, Don Gregorio Vacas e Velasco, hield, in tegenwoordigheid ener talryke en aanzienlyke Vergadering, ene lange Redenvoering, die ook gedrukt, en onder de aanwezigen, is uitgedeeld, over: het gewigt der nieuwe Instelling, en de grote voordelen, welken men daar van te wagten heeft. In de daad de Luchtgesteldheid van Kartagena, zeer geschikt zynde ter Naturalisatie van de Planten en ryke voortbrengzelen, uit het groeyend Ryk van Asia en Amerika, beloofd, met den tyd, door middel van deze wyze en zedert zo lang gewenschte instelling, gene geringe voordelen, mogelyk aanmerkelyke Rykdommen, en ongetwyffeld enen onsterfelyken Roem, aan onze Natie en aan de Regering van Karel den Derden. - Don Alfonso, Albuquerque, Intendant der Marine, te Kartagena, een yverig Voorstander van opgemelden Kruidtuin, heeft, by gelegenheid dat men deszelfs Terrassen bedekte met de aarde, waar onder het Romeinsch Amphitheater van deze Stad begraven lag, een voorstel gedaan, om het zelve geheel op te delven en te herstellen. Indien dit denkbeeld volkomen ter uitvoer gebragt word, gelyk men verwagt; zullen wy ons mogen beroemen, aan ons Schier-Eiland, een, der schoonste aldaar overgeblevene Gedenkstukken der Romeinsche Grootheid te bezitten. | |||||||||||||||||||||
Italien.De Heer Santini heeft, enigen tyd geleden, te Rome, een Huis gekogt, op last en voor rekening der Keizerin van Rusland, om 'er ene Akademie der Tekenkonst, ten dienste der Russische Natie, op te rigten, gelyk Lodewyk de XIVde. ten behoeve der Fransche gedaan heeft.
De openlyke Leerschool der Geneeskunde van Dieren (Veterinaria), te Padua, onder het opzigt staande van den Heer Joseph Orus, van Parma, is tot ene Universiteit overgebragt, en tot een Hoogleeraar-stoel van Genees, Heel- en vergelykende Ontleed-kunde, verheven. Een Cursus van Lessen duurd tweejaren. In het eerste jaar word den Leerlingen onderrigt medegedeeld, omtrent de inwendige ziekten der Huisdieren, en worden zy onderwezen in die Anatomische, Kundigheden, welken, betrekking hebben op het Geneeskundig gedeelte, en welken dus de gehele Physiologie bevatten.
In het twede jaar, gaat het onderwys over de uitwendige Ziekten: waar by gevoegd worden alle de Heelkundige Operatien op levende Dieren, en over het verder gedeelte der Ontleedkunde, het welk geheel voor de Heelkundigen dient. Vreemdelingen, zo wel als Inboorlingen, die genegen zyn, zig in dien tak van Kunde te oeffenen, kunnen te Padua, gemakkelyk inwoning krygen, en zig by den Hoogleeraar vervoegen, die gelegenheid heeft, om hen, ter spoediger vordering en meerder nut voor hun zelven, in de oeffening, zo van praktyk, als Ontleedkunde, met zyne twee openlyke Adsistenten, te gebruiken.
Volgens berigten van den Venetiaanschen Abt Toderini, die 6 jaren te Konstantinopolen gewoond, en een werk, over den Staat der Litteratuur, by de Turken, uitgegeven heeft, zyn derzelver Letteroeffeningen en Vorderingen aanmerkelyker, dan men gemeenlyk denkt. Zy kennen, in meerdere of mindere volmaaktheid, alle de Takken van Wetenschap, die in Europa, onder de Kristenen, geächt zyn, en geleerd worden. Men heeft, te Konstantinopolen, een School voor de Zeovaart, door den tegenwoordigen Kapitein Bassa, opgerigt, en dezelve van Instrumenten, Kaarten en Boeken voorzien, waar onder aanmerkelyk zyn de Sterrekundige Tafelen van den Hr. de la Lande, in 't Turksch overgebragt. Den 29 October 1784, is ook aldaar, onder opzigt van Ibrahim Effendi door twee Europesche Ingenieurs, ene Proefondervindelyke Akademie voor de Zeevaart ingevoerd. De Memoires de Vauban zyn in 't Turksch vertaald en gedrukt. | |||||||||||||||||||||
Groot-Britannien.In het Dorp Killearn, onder 't Graafschap Sterling, in Schotland, is men thans bezig met het oprigten van een Gedenkteken voor den overleden Schotschen Geschiedschryver en Dichter Georges Buchmann: bestaande in ene Grafnaald, ter hoogte van 100 voeten. De kosten hier van zyn by Inschryving gevonden, en de Bouw word bestierd door den Heer Greigh, Architect van Edenburg.
In Oxford, is thans een Kerkelyke bezig met hetvervaardigen ener Vertaling van Zöllikoffer's Leeredenen over de waardye van den Mensch: ene Proeve, hoe men zig ook in dit Ryk meer en meer op het overbrengen van nuttige buitenlandsche werken begint toe te leggen. | |||||||||||||||||||||
Frankryk.Den 4den February laatstl. is, te Parys, overledende Heer Savary (de bekende Vertaler van den Ko- | |||||||||||||||||||||
[pagina 99]
| |||||||||||||||||||||
raen, en Schryver der Lettres sur l'Egypte, alsmede der Lettres sur le Grece, faisant suite de celles sur l'Egypte) aan een verstopping in de Lever, en daar op gevolgde Waterzucht, welke hy zig, door al te aanhoudend zitten en arbeiden, op den hals gehaald hadde. Hy was geboren te Vitre, in Bretagne; had, te gelyk met Mr. le Chevalier de Parny, te Rennes gestudeerd; was, kort daar op, naar Egypten gereisd, alwaar hy zig, 3 Jaren, en vervolgens nog 18 maanden, op de Eilanden van den Archipel, ophield, en in 1780 te rug gekomen. Hy arbeidde aan een groot Arabisch Woordenboek en ene Grammatica, toen hem de dood overviel; egter was de laatste genoegzaam voltooid. Zyn waarnemingen over Griekenland had de hy met zynen gewonen yver reeds by een verzameld, en in orde gebragt.
De Koningl. Societeit der Geneeskunde , te Parys, heeft, in hare Vergadering van 26 Aug. laatstl. besloten, om de vrage over de overërvende Ziekten op nieuw op te geven, voor het jaar 1790, en tevens, voor dat zelfde jaar, de twee volgende Vraagstukken vastgesteld: ‘1. Te bepalen, hoedanige na- en voordelen uit het gebruik van Purgeermiddelen, als mede van het bloot stellen aan de open lugt te wagten zyn, in de onderscheidene tydperken der ingeënte Kinderziekte, en in hoe verre de gevolgen der waarnemingen, daar omtrent gedaan, kunnen toegepast worden op de behandeling der natuurlyke Kinderpokjes.’ De Prys voor de eerste Vraag is 600 Liv. en die van de twede 200 Liv. moetende de Antwoorden, vragtvry, voor 1 Decemb. 1789, gezonden worden aan den Heer Viscomte d'Azyr, aanhoudend Geheimschryver. | |||||||||||||||||||||
Duitschland en Naburige Ryken.De beroemden Abt Velthusen te Helmstadt, als werkelyk Opper Kerkenraad, en eerste Hoogleeraar in de Theologische Faculteit, te Rostock beroepen zynde, heeft dat beroep aangenomen, en staat aanstaande Paasschen, den tyd, waar op de Bullower Hoge School zal vereenigd worden, derwaards te vertrekken; zynde dit de Zevende plaats, welke deze eerwaardige en verdienstelyke Geestelyke bekleden zal.
De Heer Proost Teller is, tot Adjunct van den aanhoudenden Secretaris der Berlynsche Akademie, als mede tot Direkteur der Philosophische Klasse, met een jaarlyks inkomen van 1800 Daalders, aangesteld.
De Heer Proost Spalding, deszelfs Ampt nedergelegd hebbende, word het zelve, door zynen Opvolger, den Heer Pred. Zöllner, inmiddels waargenomen.
Zyne Koningl. Majesteit van Pruissen, heeft, ter bevordering en aankweking der Konst, aan de Akademie der Konsten en werktuiglyke Wetenschappen, te Berlyn, onder anderen, een Fonds aangewezen, waar uit jaarlyks de volgende aanzienlyke Premien zullen betaald worden. | |||||||||||||||||||||
Voor de Schilders.1. Een Prys van 5 tot 600 Ryksd. voor het beste Schildery, uit de Vaderlandsche Geschiedenis. 2. Een Twede van 4 tot 500 Ryksd. voor het twede Historystuk. 3. Een van 3 tot 400 Ryksd. voor de beste Theater- of Perspectief-schilderings. 4. Een van 2 tot 300 Ryksd. voor het beste Landschap. 5. Een van 150 tot 200 Ryksd. voor het beste Portrait in Olyverf, Crajon of Miniatuur. | |||||||||||||||||||||
Voor de Plaatsnyders.Vier Pryzen van 400, 300, 200 en 100 Ryksd. voor de beste Prenten, naar fraaye Schilderyen of Originelen. Welke Pryzen, jaarlyks, by de openlyke ten toon stelling der Schilderyen, door de Akademie, zullen worden toegewezen.
Ene kortlings, te Berlyn, in 't ligt gekomen verhandeling: over de Verlichting, of dezelve voor den Staat, Godsdienst &c. gevaarlyk zy, is met zo veel gretigheid ontfangen, dat de eerste Druk, in 5 dagen, geheel uit verkogt wierd, en een Twede insgelyks aan den man geraakt is. 'Er zyn ongeveer 7000 Exemplaren gesleten, en men is thans werkelyk wederom bezig, met een derden Druk te vervaardigen. Ondertusschen is 'er reeds een tegenschrift op uitgekomen, onder den Tytel: Opheldering van het Stukje: over de Verlichting, door een Patriot, die nog Priester nog Leviet is. Men voorziet een hevigen en algemenen Pennestryd over dit onderwerp.
De regerende Vorst van Waldeck, heeft een Gedenkteken ter geheugenis van het verblyf des Overledenen Konings van Pruissen te Pyrmont, aan den voet van den Koningsberg, aldaar, laten opregten, waarop het volgend Opschrift, door den Heer Prof. Ramler, te Berlyn, vervaardigd, te lezen is: Fredericus Max. | |||||||||||||||||||||
[pagina 100]
| |||||||||||||||||||||
Het is bekend, dat de Doorluchtige Keizerin van Rusland, het Geschrist van Mevr. van der Recke, betreffende den berugten Cagliostro, met zeer veel goedkeuring bejegend; ja ter waarschuwing tegen Dwepery en Bygeloof, in het Russisch doen overzetten, en den Vertaler zeer rykelyk beloond heeft. Dezelfde kundige Dame heeft onlangs een ander stuk over het zelfde onderwerp, tegen den eersten Hof prediker Starck, te Darmstad, vervaardigd, en van de voornoemde Vorstin den volgenden eigenhandigen Brief, ten bewyze van goedkeuring, ontfangen.
Aan Mevrouw van der Recke.
‘Het Twede Stuk, van U ontvangen, heeft my even zeer behaagd, als het Eerste. Beiden dragen zy het kenmerk van een hart, welk een diep gevoel heeft van waarheid, en te gelyk van een opgeklaard en veel bevattend verstand. Men moet zig ongetwyfeld beklagen, dat zig, op het einde der agttiende Eeuw, op nieuws gevoelens uitbreiden, welke reeds duizend jaren te voren, als valsch en tegen het gezond verstand aanlopende erkend, zelfs in die tyden, door het 's Menschen geest zo diep onterend bygeloof besmet, veracht en verworpen waren. Dan, al had de menigte van Bedriegers wederom de overhand genomen; al ware het getal van hun, die zig hadden laten bedriegen, naar evenredigheid vermeerderd, zo is het egter te denken, dat alle dezen Aanhangeren van Isis Tempelbedryf het zelfde verval van hun bygeloof, met alle deszelfs dromeryen zou beschoren zyn, als in vorige dagen; vooral, wanneer zulke goede pennen, als de uwe, den Sluier van het onverstand, waar mede deze geheime Guichelaryen gehuld zyn, afrukken, en niet ophouden, om den Menschen desterkste gronden daar tegen in handen te geven. Hier mede bevele ik U, Mevrouw van der Recke, der Goddelyke hoede, en blyve uwe zeer genegene
‘ Catharina .’ Czarskoje Selo den 17 Juny 1788. | |||||||||||||||||||||
Het Bedrog van 't Magnetiseren ontdekt.Het Dierlyk Magnetismus heeft onlangs een geweldigen krak gekregen, door een schranderen inval van een Geleerd man, te Brunswyck. De Graaf de Sentillier deed zig aldaar, als een Leerling van Mesmer op, en gaf voor op meer dan ene wyze te zullen werken en genezen. Hy beloofde, by enen zieken, zonder in één Vertrek met denzelven te zyn, en dus op een afstand, in elk deel des Lighaams, 't geen men hem zou aanwyzen, gewaarwordingen, en voornamelyk ene meerdere warmte te zullen verwekken. De Heer Prof. Hildebrandt schreef meermalen de Delen, op welken de Graaf werken moest, op een Briefje, 't welk hy dezen besloten overgaf, zonder dat de Graaf, zo lang hy in 't Vertrek bleef, het zelve opende. De zieke klaagde niet altyd over de aangewezen Delen, maar dikwyls over aandoening in anderen, of wel in 't geheel niet. De Graaf wist dit altyd goed te maken: egter bemerkte de Heer Hildebrand, in de weinige overeenkomstige gevallen, omstandigheden genoeg, die aanleiding gaven om enig bedrog te vermoeden. Met dit alles waren de verschynzels, welken hy, by zeker Meisje van 14 jaren, waarnam, schoon by het Magnetiseren altyd, in menigte bespeurd, onverklaarbaar, en van dien aart, dat zy den Heer H. enigermate aan 't wankelen bragten, als, in dit geval, niet voor het gevolg van wryving en prikkeling der Huidzenuwen kunnende gehouden worden, vermits de persoon, by welken zy zig vertoonden, niet aangeraakt wierdt. Uit agting voor den Grave, en wegens de eenvouwdigheid en onnozelheid van 't Meisje, mogt de Heer H. hier aan gene gemaaktheid en vreze, om den rol niet welgenoeg te spelen, denken, en schortte opentlyk, in het Brunswyksche Magazyn, zyn oordeel op, tot dat hy, door meer proeven, beter zou onderregt worden. In dit Weekblad verhaalde hy alles zeer omstandig en onzydig: dog stelde de zaak van te veel belang voor, en toonde zig, blykbaar, te twyffelachtig; daar hy nog geen lust gehad hadde, om over het Magnetismus te lezen en te denken. Dit gedrag enes Geneesheers, die agting verdiend en geniet, 't geen men wyders zag, en nog meer 't geen men hoorde verhalen, konde niet missen de aandagt gaande te maken, en misschien by velen voor den Grave geloof winnen. - Ondertusschen vond zig de Graaf, door een onverwagt toeval, gedrongen, om Brunswyk te verlaten. De Prof. Emperius begon kwaad vermoeden te krygen omtrent de eenvoudigheid en onnozelheid van het Meisje. ‘Hy wist,’ liet hy zig by de aanwezenden, zeer droog en koeltjes ontvallen, ‘dat men personen, die in enen Magnetischen slaap waren, de hand konde afsnyden, en ze, zonder dat men 'er pyn van gevoelde, 'er weder aanzetten, buiten enige gevolgen. Hy wilde thans deze gewigtige proef eens nemen!’ Het onnozel Meisje sprong op, en schreeuwde; ‘men mogt haar om Gods wil verschonen, zy had zig alleen Slapend moeten houden.’ Op die wyze ontdekte zig het wonder van 't Magnetismus te Brunswyk. Na het vertrek van den Magnetiseur, poogde een beroemd man aldaar het voorzegde Meisje, door ene geld belofte, over te halen, om de manier, op welke het bedrog gespeeld was, te vertellen. Dan zy weigerde zulks met de bedenkelyke woorden: ‘Wat de Graaf, dan wel zou zeggen, als hy te rug kwame.’ | |||||||||||||||||||||
[pagina 101]
| |||||||||||||||||||||
Nederlanden.Utrecht 22 September Heden heeft de Hoogeleerde Heer Henricus Joannes Arntzenius, voor enigen tyd, als Professor Juris Civilis, ac Historiae Juris, van Groningen, aan dezer Stads-Akademie beroepen zynde, dezen post aanvaard met ene plegtige Oratie: De Optima Juris Romani Antecessoris forma, in Gerardo Noodtio, Noviomago, spectata. | |||||||||||||||||||||
Nieuw uitkomende boeken, akademische en andere schriften.Spanje . De la Agricoltura General y Gobernio &c. Over den Landbouw in 't algemeen en 't bestuur der Landhoeven, door Jos. Ant. Valcarel. Valenzo, 6 Delen.
Italien . Galeotto Manfradi Principe di Faenzo, Treurspel van den Abt Vinc. Monti. Rome 1788. by Pucinelli.
Intorno alla prezervazione et cura dell umana salute. d.i. Proeven over de bewaring en zorg voor de Menschelyke Gezondheid, door P. Baldini, Lyfarts van het Kon. Huis van Napels, 3 Dl. 8vo. Napels, by P. Saggi. De onderwerpen, in dit Werk behandeld, zyn zeer populair en belangryk, over de Lighaams oeffeningen, Jagt, Paardryden, Visschen, enz. gebruik van Baden en Badstoven. Voedzels, verkoelende Dranken, Vrug ten enz. als mede over enige Geneesmiddelen.
Della Forsa della Musica &c. Over het vermogen der Muzyk op de Hartstochten, Zeden en Ziekten, en over het Geneeskundig gebruik van den Dans, door J.F. Zalatti, 1787. 8vo. Venetien, by Baseggio.
Memoria di Fr. Henrion; Lettere de Serafino Serratti, en Lettere de Fr. Henrion; 1787. Florence, by Cambiagi Allen ten onderwerp hebbende de besturing der Aerostaten door de lugt, waarop deze beiden Geleerden elk ene byzondere manier menen uitgevonden te hebben.
Trattato di Anatomia &c. Leerstelzel van Ontleedkunde en Physiologie, door L. Mannoni, Heelmeester van het Groot. Hertoglyk Hof van Toscanen 1788. Sienna, by Bindi, 2 vol. 4to. Dit word als een origineel en volledig Leerstelzel aangeprezen.
Institutïones calculi Differentialis, Auctore L. Eulero, Editio nova: Ticini, apud P. Galeatti. Deze uitgave van dit uitverkogt en zeldzaam voorkomend Classisch Werk, word door den Vader Speroni bezorgd, en zal met ene lyst van alle de Schriften van Euler, de Lofreden op denzelven, door den Heer de Condorcet, en enige Aantekeningen vermeerderd worden. Het 1ste Deel is in 1787 in 't ligt gekomen.
Educazione delle Api &c. Over de Byën-teelt in Lombardyen. Milan, by Galeazzi, 1788. 8vo.
Mariae Peregrinae Amoretti, oneliensis, J.U. Doct. De jure Datum, apud Romanos, Liber singularis. Mediolani, apud Galeazzi, 1788. Deze Geleerde Vrouw, welken de Latynsche taal uitmuntend schreef, en in de Rechtsgeleerdheid ongemeen bedreven was, is onlangs overleden.
Opere di Metastasio, Firence 1788. 8vo. Eene nieuwe volledige en naauwkeurige uitgave.
Memoria o Dissertazione sopra la nuova China China del Regno de S. Fe &c. Verhandeling over een nieuwe soort van Koortsbast uit het Ryk van Santa Fé, in Zuid-Amerika, benevens enige aanmerkingen en proeven daar omtrent genomen, door den Heer Felice Asti. Mantua, 1786. 4to. 63 bladz. De Heer Asti verheft de Eigenschappen dezer nieuwe soort van China China ten hoogsten, en pryst derzelver gebruik ten sterksten aan.
Elementi di Mineralogia Analitica e Sistematica. Beginzelen van Analytische en Systematische Analogie, door den Abt Serafino Volta, Theol. Doct. Pavia, 1787. 8v. De uitmuntende Verzameling der Akademie van Padua, onlangs zo door de bestendige gunstige zorg der Regering, als door de ryke giften van den Heer H. Scopoli, aanmerkelyk verrykt, heeft den Heer Volta ten grondslage van dit Werk gediend. Het is geenzins uit andere Schryveren zamengesteld, maar, in vele opzigten nieuw en oorsprongelyk. Onder anderen steld de Schryver, in het Ryk der Mineralen, een Manlyk en Vrouwlyk beginzel, als mede voorafbestaande Zaden. Hy is dus over de vorming der Metalen, en vooral der Krystallen, zeer byzonder en lezenswaardig. En hy beloofd, dit vreemd gevoelen, in enige afzonderlyke, op nieuwe proeven gebouwde, Verhandelingen, verder te zullen verklaren, en, in de kleinste omstandigheden, in 't licht te stellen.
Storia della Litteratura Italiana &c. Geschiedenis der Italiaansche Letterkunde, door den Abt Gizalomo Tiraboschi, Raad en Bibliothecaris des Hertogs van Modena. Nieuwe, aanmerkelyk vermeerderde en verbeterde Druk, 1787. Modena. De verbeteringen en vermeerderingen zyn voor de bezitters den vorige uitgave ook afzonderlyk te bekomen.
Viaggio di Gerusalemme &c. Reize van Jeruzalem naar de Kusten van Syrie. Livorno 1787. by Masi, 2. Del. 8vo. Deze Reize is door den Heer Mariti gedaan, en zeer bevallig en belangryk geschreven. 'Er zyn enige Geleerde Verhandelingen bygevoegd, als ene over de Geschiedenis der Jacobiten, ene over het vertinnen van koperen Vaten, in de Oostersche Gewesten, en over de bereiding van het Sal ammoniac, en nog drie anderen, de Natuurlyke Historie betreffende.
Topographie Medicale de Chamberi, par M. Daquin, Docteur en Medicine, 1787. 8vo. Schoon dit Werk niet doorgaans belangryk zy, bevat het egter niet weinig, dat tot eer van den Schryver strekt. Vooral is het Kruidkundig gedeelte aanmerkelyk: men vind daar in verscheiden Planten der omliggende Gewesten aangetekend, die zeldzaam zyn, en der nasporingen van vorige Kruidkenneren aldaar ontslipt waren.
Memorie della Societa Agraria di Torine, Tom. 3. in 8vo. Turin 1788, by J.M. Brioti. Dezelve bevatten een aantal Verhandelingen over gewigtige onderwerpen, schoon veel al locaal. | |||||||||||||||||||||
[pagina 102]
| |||||||||||||||||||||
Grootbrittannien . Te Londen, is, onlangs, de reeds voor lang aangekondigde Verzameling der Werken van den Geleerden Bisschop van Glouchester, Dr. W. Warburton, uitgegeven, onder den Tytel: A complete Edition of the Works of W. Warburton, including the ninth Book of the divine Legation of Moses, and several other pieces; never before printed. Het gantsche Werk, waar onder verscheidene nog onuitgegeven Stukken, beslaat 7 Delen, in 4to. en kost 6 Pstl. en 6 Pstl. na genoeg ƒ75: -
Additions and Corrections &c. Byvoegzels en verbeteringen op de vorigen uitgaven van Dr. Robertson's Geschiedenis van Amerika, 8vo Londen, by Cadell, 1788. prys 6 d. De berispende aanmerkingen van den Abt Clavigero, in deszelfs Geschiedenis van Mexico, tegen den Heer Robertson, hebben dezen aanleiding gegeven om dit zyn Werk over te zien en te onderzoeken, hoe verre de tegen hem ingebragte beschuldigingen op de waarheid gegrond waren. Op velen derzelver antwoord hy den Abt meesterlyk, en verdeedigd zig ten volle. Omtrent anderen, erkend hy gulhartig derzelver gegrondheid, en zet, langs dien weg, zyn Werk ene meerdere waarde by. - De Byvoegzels wyzen op de Octavo druk van 1783.
Voorts zyn, gedurende de maand Augustus, alhier de volgende Nieuwe Werken en Geschriften uitgekomen: als in het Vak der | |||||||||||||||||||||
Godgeleerdheid en Zedenkunde.Proposals for printing a New Translation of the Bible &c. Voorslagen tot het in druk uitgeven van ene nieuwe overzetting des Bybels, met verschillende Lezingen, Aantekeningen en oordeelkundige Aanmerkingen, door A. Geddes, D.D. gr. 4to. prys 2 sch. 6 d. Exposition of the Old Test. Verklaring van het Oude Testam. door wylen den Wel Eerw. Job Orton, Deel I. 8vo. 6 sch. A Letter adressed to the Ministers of Baptists &c. Brief aan de Predikanten der regtzinnige of Kalvinistische Doopsgezinden; de onbestaanbaarheid van derzelver gedrag en Godsdienststelzel &c. aanwyzende, 8vo. 3 d. Essay on the Kingdom of Christ. Proeve over het Koningryk van Kristus, door Abr. Booth, 1 sch. Sermon on the best means of Communicating Religious knowledge &c. Leerredenen over de beste middelen om der Jeugd Godsdienstige Kundigheden mede te delen, door T. Kenrick, 8vo. 1 sch. Religion the only Security of Society Godsdienst, de enigste Veiligheid van den Burgerstaat: een Leerreden, door W. Holcombe, 1 sch. Essay on the Folly of Scepticism &c. Proeve over de dwaasheid van het Scepticismus &c. Ene bekroonde Prysverhandeling van Teylers Godgeleerd Genootschap, 8vo 2 sch. 6 d. Letters to a Young Infidel &c. Brieven aan een jong Heer, die reeds vroeg de beginzels van het ongeloof hadde ingezogen, 1 sch. | |||||||||||||||||||||
Genees-, Heel- en Vroedkunde.Treatise on Fevers &c. Verhandeling over de Koortsen, waarby derzelver oorzaken uit een nieuw oogpunt beschouwd worden, 8vo. 1 sch. zynde een antwoord op de Prysvragen der Koningl. Societeit te Parys. Brand's, Essays on Ruptures, Proeven over de Breuken, 2 sch. Neale, on Nervous complaints. Over Zenuw zukkelingen, 8vo. 1 sch. 6 d. Thopham, on the Diseases of Cattle. Over de Ziekten van het Hoornvee, 8vo. 6 sch. | |||||||||||||||||||||
Geschiedkunde, Levens- en Plaats beschryving.Hist. and Antiq. of Durham. Geschiedenis en Oudheden van Durham, door W. Hutchinson, F.A.S. Deel II. 1 L. 1 sch. Hist. of Peter the cruel King of Castile &c. Geschiedenis van Pieter den wreden, Koning van Kastilie, 2 Dl. 8vo. 10 sch. Account of the Shipwreck of the Antelope Packet. Verbaal der Schipbreuk van de Paketboot Antilope, 3 sch. History of the Island of Veritas. Geschiedenis van het Eiland Veritas, in de Zuidzee ontdekt door Kapit Richardson, 2 sch. 6 d. Tower's, Life of the late King of Prussia. Leven van den laatst overleden Koning van Pruissen, 2 Del, 8vo. 12 sch. | |||||||||||||||||||||
Wiskunde &c.Solution of the Quadratura of the Circle, door B. Lucas, 1 sch. 6 d. Mathematical Essays. Wiskundige Proeven, door Hellins, 4to. 7 sch. 6 d. On the superiority of Iron to Stone &c. Proeven om aan te tonen, dat yzer beter dan steen kan dienen om Koorn te malen &c. door W. Walton, 6 d. | |||||||||||||||||||||
Dichtkunde.A Collection of Psalms & Hymns &c. Verzameling van Psalmen en Liederen voor den Openb. Godsdienst, zonder enige inmengzels der betwisten Leerstellingen van enigerhande Gezindheid, 8vo. 3 sch. 6 d. Poëtical Works &c. Dichtkundige Werken van den Deken Smith, nevens deszelfs Leven, 1 sch. 6 d. Gray's Elegy, in 't Engelsch, Fransch en Latyn, 1 sch.
Nederlanden . Reeds in een onzer Nommers kondigden wy de Vertaling aan van het Geschrift van den Heer Necker , sur l'Importance des opinions religieuses, onder den Titel: Het wigtige der Godsdienstige Begrippen. De grote Staatsman vervaardigde het zelve, wanneer hy zich, als 't ware, verlaten vond van de gewigtige belangen des levens, en zyne eenzaamheid, als een yverigst Patriot, ten algemenen nutte besteedde: dan, daar tegenwoordig het oog van gantsch Europa, op dezen groten Man, by zyne herstelling tot Directeur der Financien, en by zyne benoeming tot Minister van Staat, gevestigd is, verdient het ene dubbele opmerking. De behartiging van 's Menschen voornaamste belangen door Staatsmannen, wier denkwyze en Karakter dikwyls ene gehele Natie vormt; en dat wel onder het geleide der bondigste redeneringen, langs het rigtsnoer van een juist oordeel, en met die bevalligheid van schryfwyze, welke 'het onderwerp zelf verlevendigt, verdient ongetwyffeld de dankbaarste goedkeuring | |||||||||||||||||||||
[pagina 103]
| |||||||||||||||||||||
van ieder Menschenvriend. En het is ooit dit, welk, hoe zeldzaam, van het voor handen zynde Geschrift, zonder enige de minste grootspraak, moet erkend worden. De Schryver, geheel en al afwykende van den gewonen trant, op welken zyn onderwerp door menigen Godgeleerden is behandeld, betoogt de onontbeerlykheid van den Godsdienst voor den Staat, voor de Overigheid, voor den Vorst, in een woord, voor de gehele Maatschappy, zo klemmend en beslisschend, dat wy van ieder Lezer, die dit Stuk met enige aandacht leest, gerustelyk vertrouwen, het zelve niet te zullen neder leggen, zonder enen geheiligden eerbied voor den Godsdienst te gevoelen, zonder den beroemden Schryver in zyn hart te zegenen voor den gewigtigen dienst, welken hy in dit opzigt aan de zaak van waarheid en deugd bewezen heeft. Zie hier den inhoud der Hoofdstukken:
Dit Werkje, gr. 222 bladz. is uitgegeven, te Amsterdam, by M. Schalekamp.
Dicht- en Zedenkundige Bespiegelingen over Hagar en Ismaël Gouda, by Verblaauw, in gr. 8vo. Amsteldam en zyne Geschiedenissen in 't kort, 1e Deel met Prentverbeeldingen, te Amst by Allart, in 12mo. Cook, Clerke en Gore, Reis naar den Stillen Oceaan van 't Jaar 1776 tot 1780. te Rotterdam, by Bothal en D. Vis, in 4to. Agis of de Republiek Sparta, Treurspel, door G. Paape, te Antwerpen Hermanni Reyaards, Oratio: Pro ordinis ratione, qua Deus in patefacienda Religione, usus sit. Trajecti ad Rhenum ex Officina Abr. van Paddenburg, gr. 4to. | |||||||||||||||||||||
Land en zeekaarten.Te Napels, is uitgekomen N. 171 der Zeekaarten, bevattende de Golven van St. Eufemia en Gioïa. In deze Verzameling, die vervolgd wordt, zal men de gehele Kust van dat Ryk nauwkeurig afgetekend vinden. Het gedeelte, welk reeds het ligt ziet, gaat van den Berg Circello, tot op de Grenzen van den Kerkelyken Staat, en vervolgd langs de Kust van de Middelandsche Zee, tot aan Calabria Ulteriore. Het is, door de edelmoedige medewerking des Konings, en den yver van den Minister d'Acton, tot stand gebragt. 'Er zal insgelyks ene naauwkeurige Geographische Kaart van het gehele Ryk bygevoegd worden, waar aan men reeds arbeidt. | |||||||||||||||||||||
Tekeningen en prenten. | |||||||||||||||||||||
Londen.Denman. Tabulae duae aeneae, exhibentes Rupturam, et inversionem Uteri, gr. 4to. prys 3 sch.
Thirty-eight Plates &c. 38 Platen met Verklaringen tot opheldering van het Stelzel van Linnaeus, over de Planten, door Prof. Martin, 9 sch. en afgezet 18 sch. | |||||||||||||||||||||
Toneel- en ander konstvermaak
| |||||||||||||||||||||
[pagina 104]
| |||||||||||||||||||||
Te Faënza, ene kleine Pausselyke Stad in Romagna, is een zeer fraaye Schouwburg gebouwd, en, op de luisterrykste wyze, den 12 Mey laatstleden, geopend. De Heer Joseph Pistocchi, een beroemd Bouwkundige, heeft den opbouw bestuurd. | |||||||||||||||||||||
Narigten en byzonderheden, tot den handel en scheepvaart, land- en veebouw, als mede de huishoudkunde, handwerken en fabrieken, betrekkelyk.In Spanje, zyn, by ene Ordonnantie des Konings, verscheidene heilzame inrigtingen gemaakt, ter vermindering en uitrooying van de Vossen en Wolven, die aan de Schaaphoedery een alleraanmerkelykst nadeel toebrengen. Onder anderen, zal, tweemaal's jaars, op dezelfde uren, door het gehele Ryk, ene algemene Jagt gehouden worden: hoedanig een middel, ongetwyffeld, van veel uitwerking zal zyn. De voordelen, welken dat Ryk van de Wolteelt trekt, zyn zo gewigtig, dat zy die moeyte en alle verdere voorzorgen ter bescherming en bevordering daar van aangewend, te overwaardig zyn. - Men rekend de jaarlyksche Hoeveelheid van Wol op 300,000 Quintalen, die, onbewerkt, niet minder dan 6 Millioenen zware Stukken van Achten, waardig zyn.
Het Huishoudkundig Genootschap, te Spallatro, in Dalmatie, heeft, reeds in de eerste jaren van deszelfs oprigting, zodanige voordelen te weeg gebragt, dat men, van dien tyd af, den aanvang van welvaart in Venetiaansch Dalmatie rekenen mag. Het houd zig, met enen standvastigen yver bezig in de bevordering van Landbouw, Fabrieken en Koophandel. Men heeft bereids aanmerkelyke verbeteringen gemaakt in de cultuur en inzameling van verscheidene Producten, den Mastix, de Manna, Olyfölie, enz. Andere soorten van Planten zyn, met enen gelukkigen uitslag, ingevoerd en aangekweekt, gelyk de Tabak, het Mostertzaad, Katoen, en anderen.
Volgens de nieuwste Berigten staat de Bevolking van Italien op den volgenden voet.
Men is bezig Lysten van de Bevolking voor geheel Spanje te maken. | |||||||||||||||||||||
Geboorte- trouw- en sterflysten.Het getal der Doden, gedurende de laatstverlopene week, is geweest: te Amsterdam 197: en te Haarlem 9, onder welken laatsten 6 beneden de 12 jaren. | |||||||||||||||||||||
Bekendmakingen en prys-opgaven van in- en uitlandsche boeken en geschriften.De Heer van Archenholz, te Hamburg, bekend door zyne Beschryving van Engeland en Italien, is voornemens, by Intekening uit te geven: De Nieuwste Geschiedenis van het Britsche Ryk, met den beginne van het Jaar 1788. onder den Titel van Brittische Annalen, waar van ieder Jaar een Band zal worden uitgegeven: De Intekeningprys is 1 Rthl. 8 gr. in Louis d'Or, en de Intekening zelve, staat by Hoffmann, te Hamburg, tot ultimo September open. In December zal het 1ste Deel in 't licht komen.
Door den Boekverkoper J. Allart, te Amsterdam, is ene Intekening geopend, die niet voor den laatsten December 1788 zal gesloten worden, op ene Beschryving van het Leven van Frederik II. Koning van Pruissen &c. 't welk door een Nederlandsch Geleerden zal geschreven, en op best groot Mediaan Papier, met ene gehele Nieuwe Letter, gedrukt worden. Het zelve zal uit niet minder dan 5, en uit niet meer dan 6 Delen in gr. 8vo. bestaan, waar van men het 1ste Deel, in de maand May 1789, en het 2de nog in dat zelfde jaar, en voorts alle Jaren 2 Delen zal afleveren. Voor het 1ste Deel zal het Portrait des Konings naar de beste originelen, door R. Vinkeles gegraveerd, geplaatst worden. De Prys der Intekening is 2 stuivers voor ieder Vel, te betalen, tegen quitantie, by de Aflevering: zullende het Werk, compleet zynde, voor die niet ingetekend hebben, tot een derde in prys verhoogd worden. De Inschryving kan geschieden, in geheel Nederland, by de Boekverkopers, waar een breedvoeriger Berigt Gratis word uitgegeven.
Te Haarlem by A. Loosjes. |
|