Algemene konst- en letterbode. Jaargang 1
(1788)– [tijdschrift] Algemeene Konst- en Letterbode, De–
Auteursrechtvrij
[pagina 49]
| |
Berigten.
| |
[pagina 50]
| |
Te Reval is, voor zo verre men weet, slegts een Boekwinkel, en een Drukkery, die egter beiden, naar uitterlyk aanzien, in enen vry goeden staat zig bevinden, en, onder anderen, door den schryfyver des Heeren August van Kotzebue, op en aan den gang gehouden worden. Dezelven leveren, behalven School-Leerboeken, Vrymetselaar-liederen en Voorredenen van het Toneel-liefhebbery Gezelschap aldaar, ook nu en dan voortbrengzels op, die niet, daags na derzelver in 't ligt komen, voor scheurpapier of Winkelbriefjes dienen, maar zomtyds, over den Horizont van Reval steken, en niet altyd zonder goedkeuring ontvangen worden.
Wezenberg, een klein Landsteedje, in het Hertog dom van dien naam, hadde ook voor enige jaren, hoe weinig men dit daar verwagten moge, ene zeer aartige Drukkery, welke zig door een stukje van Mad. Sophie Albrecht verzameld, en uitgegeven onder den Tytel van Ehstnische Blumen lese, by de Letter-minnaren bekend maakte. Of zy 'er nog is, weet men met gene zekerheid te zeggen.
Te Overpahlen, ene Ridder Hofstad in het Revalsche Gouvernement, bevind zig, door de Vaderlands lievende voorzorg des Goedsheers aldaar, en waarschynlyk niet buiten medewerking van den bekenden verdienstelyken Leeraar Hupel, ene Drukkery, die egter, onder veelvuldige Lotgevallen, niet weinig geleden heeft, en waar mede men voornamelyk de uitbreiding van algemeen nuttige kundigheden, onder de Landlieden, beöogde te bevorderen. Van derzelver tegenwoordigen Staat is men niet naauwkeurig onderregt.
Eindelyk bezitten Nerwa en Wyburg, insgelyks, ieder ene Drukkery, waar van enige voortbrengzels, in kleine gedrukte Werkjes, voor handen en ook buiten 's Lands bekend geworden zyn. | |
Italien.De Vaderlandslievende Maatschappy , te Milan, heeft de volgende Pryzen voor dit lopend jaar vastgesteld, te weten: 50 Sequinen (ieder na genoeg een Holl. Dukaat in waarde) vaar die het eerst een Wind-, Koorn-, of Zaag- of Watermolen, zal bouwen, en ten minsten gedurende een Jaar aan den gang houden. 20 Seq. of meer, by aldien het in te leveren Geschrift zulks waardig geoordeeld word, voor het aanwyzen van de beste manier om Parmesaansche Kaas te maken, van de beste qualiteit, en die, zo lang mogelyk, kan duren. 225 Seq. voor ene Pharmacopaeia, ten behoeve der Armen, en geschikt voor Oostenryks Lombardyen. 100 Seq. voor het beste antwoord op onderscheiden vragen, nopens den alouden Staat der Heygronden van Lombardyen, en de wyzen, op welken die ten meesten voordele kunnen aangelegd worden. 100 Seq. voor de 25 beste Romanschriften, dienende ter bevordering van de goede Zeden der Jeugd, van derzelver 14 tot aan haar 16de Jaar. 100 Seq. voor het beste Plan, om het stilstaan voor te komen van het water, 't geen door de overstromingen van de Tesino, in den omtrek van Pavia, gebragt is. 50 Seq. voor het aanwyzen van de beste manier om Hennip en Vlas te bereiden, dat 'er een fynen en witten draad van gemaakt kan worden. 50 Seq. voor ene Verhandeling over de behandeling en bouw van Wyngaarden. 75 Seq. voor ene Verhandeling over Planten, die in de onderscheidene Districten van Oostenryksch Lombardyen gevoeglyk gekweekt kunnen worden, en waar uit men Olykan halen. Als mede enige kleine Pryzen op het Planten van Olyfbomen, het aanleggen van Olyslageryen, het telen van Aardappelen, en het maken van Byënkorven, in ene afzonderlyke verbeterde manier.
Voor het Jaar 1789.
50 Seq. voor ene Verhandeling over de beste manier, om, in Oostenryksch Lombardyen, Wyn te maken en te bewaren.
Schets van ene Pharmacopaeia, ten behoeve der Armen, volgens de begrippen der Vaderlandslievende Maatschappy, te Milan.
1. Ene Lyst van alle goedkope Inlandsche Geneeskruiden, gerangschikt volgens het stelzel van Linnaeus, met byvoeging van derzelver in zwang gaande namen. 2. De eenvoudigste en minst kostbare bereidingen van elk. 3. Ene Lyst van Schei- en Kruidmengkundige Bereidingen, nevens derzelver Voorschriften (Formulae), de manier om ze goed te houden, en te zuiveren, zo mogelyk, wanneer zy aan 't bederven geraakt zyn: als mede van andere bereidingen, die, nu en dan, in derzelver plaats kunnen komen, met derzelver Dosis voor verschillende Jaren. 4. Heelkundige bereidingen, nevens derzelver Voorschriften, en wyze van gebruik, met aanwyzing van de hulpmiddelen, die daar voor in plaats kunnen genomen worden, en in welke gevallen. 5. De gemene benamingen der Ziekten, nevens die van de Kwaal beschryving (Nosologia) der Wilden. 6. Ene korte opgave van de meest gewone Ziekten, die schielyk ontstaan, en spoedige hulp verëisschen, nevens die minst kostbare Geneesmiddelen. 7. De Ziekten, waar aan kinderen onderhevig zyn, nevens de eenvoudigste hulpmiddelen, in diervoegen beschreven, als verstaanbaar kan zyn by de geringste klassen. 8. Ene ontvouwing van de Volksdwalingen op het Land, omtrent het behandelen van Kinderen en Kraamvrouwen, en ene Geneeswyze, op loutere ondervinding steunende (Empirice). 9. Ene opgave van zulke Geneesmiddelen, als, by het Gemeen, op het gezag van blote overlevering, gebruikt worden, met aanwyzing van de Voor- en Nadelen, die 'er uit kunnen voortspruiten. | |
[pagina 51]
| |
Groot-Brittannien.De beroemde Schilder Gainsborough , een der grootste Geniën, in het vak van zyne Konst, is denisten Aug., laatstleden, te Londen, in het 61 Jaar zyns Ouderdoms, overleden. Hy was geboren, te Sudbury, in Suffolk, in het Jaar 1727. en toonde al vroeg ene geschiktheid tot en neiging voor de Schilderkonst. - De Natuur was daar toe zyne Leermeesteres, en de Bosschen van Suffolk zyne Akademie. Hier kon hy zyne Uchtend-stonden slyten, met het maken ener schets, 't zy van een verouderden Boom, een vlietend Beekje, een Koppel Vee, of een Herder met zyne Kudde, of van enig ander voorwerp, hem toevallig ontmoetende. Van het Tekenen, klom hy op tot het Schilderen: en na verscheidene Landschap-stukjes, tusschen zyn 10 en 12de jaar, op het doek gebragt te hebben, verliet hy zyn Geboorteplaats, in het 13de jaar zyns Ouderdoms, en kwam te Londen, waar hy zig aan het Portrait schilderen begaf; terwyl hy, van dien tyd af, geen verder onderstand van zyne Ouders behoefde. Zyne Huiswaard, by wien hy den meesten tyd inwoonde, was een Zilversmit, een man van enigen smaak, aan wiens onderrigting Gainsborough altyd erkende zeer grote verpligting te hebben. De Plaatsnyder Gravelot was mede zyn Patroon, en maakte, dat hy by de oude Akademie der Konsten, in St. Martin's lane, wierd ingeleid. Gedurende ettelyke jaren het Penseel te Londen gevoerd hebbende, huwde hy, nog maar pas 19 jaren oud zynde, aan Juffr. Gainsborough, 't geen weldra aanleiding gaf, dat hy zig te Ipswich neder ging zetten: van waar hy, na enen gernimen tyd zyne Konst geöeffend te hebben, op aanraden zyner vrienden, die van begrip waren, dat hy beter Fortuin te Bath zou maken, zig derwaarts begaf. Zyn Portrait van den Toneelspeler Quin, 't geen hy, omtrent 30 jaren geleden, te Bath schilderde, zal altyd voor een zeldzaam Meesterstuk in het Portraitteren gehouden worden. De Heer R. Allen, nevens den Graaf van Camden, en enige weinige andere Heren, waren daar zyne voornaamste begunstigers. De ongemene roem, die hier op volgde, bewoog hem om naar Londen te rug te keren: waar hy in den jare 1747, aankwam: dog voor een korten poos weinig te doen kreeg, tot dat zyne verdienste 's Konings aandagt tot zig trok. Onder andere Portraitten der Koningl. Familie, zal dat van zyne Majesteit, ter voller lengte geschilderd, 't geen in het Paleis der Koningin hangt, altyd als een Wonderstuk beschouwd worden. Van dien tyd af, had de Heer Gainsborough het genoegen, ene gepaste beloning te verwerven voor zyne uitstekende bekwaamheden. Alle onze nog levende Prinsen en Prinsessen zyn door hem geschilderd, uitgezonderd de Hertog van York, van wien egter drie Portraitten by hem besteld waren. Onder zyne laatste Stukken bezorgde hem het Hoofdafbeeldzel des Heren Pitt, met verscheidene Portraitten van diens Familie, een jaarlyksch inkomen. Zyne Portraiten zullen, in 't vervolg, in gelyke agting zyn, met de Schilderstukken van van Dyk, en zyne Landschappen zullen zyn naam, in de Gedenkschristen der schone Kunsten, met enen lof doen vermelden, die tot nog toe geen Inboorling van dit Eiland wist te behalen. Hy was 'er gemeenlyk op gesteld om zyne Landschappen met een kleine Boeren Jongen of Meisje te orneren, waar van 'er enigen wonderlyk schoon zyn. Zyn Schaapherders Jongen, het Meisje en de Biggen, de Vegtende Jongens en Honden, en vele anderen van dat soort, kenmerken hem byzonderlyk als een Meester over alle Leerlingen van 't Penseel. Het Landschap van den Boschbewaarder in den Storm, zedert 18 maanden voltooid, en thans in een der Kameren van het huis des Overledenen, in Pallmal, hangende, is, wegens uitdrukking, karakter en schoon koloriet, van ene onbepaalde waarde. De Koning dit Stuk ziende, prees het dermate, dat de Heer Gainsborough rede hadde, om 'er grootsch op te wezen: gelyk ook de Koningin, kort daar na, hem ene boodschap zond, en last gaf, om den Hertog van York te Portraitteren. Zyne Genie helde meest over tot het Schilderen van Landschappen: hy copieerde getrouw de Natuur, en zyne Stukken van dien aart komen nader aan de Landschappen van Rubbens, dan die van enigen anderen Meester. Ondertusschen zeggen kenners dat zyne Bomen, Voorgronden en Beelden, forsser en levendiger zyn: en men mag 'er vry byvoegen, dat men het schitterende van Claude, en de eenvoudigheid van Ruisdaal, verënigd ziet in zyne Romaneske Tonelen. De kleine Zeestukjes, die hy maakte, kunnen voor een proef dienen van zyn Konstvermogen in het Schilderen van Water: en het is zeker, dat niets dezelve kan overtreffen in doorschynendheid en lucht.
Professor Holmes , te Oxford, heeft den volgenden voorslag, ter collationering der Handschriften van de Zeventigen, openlyk in druk uitgegeven.
‘Het blykt, een heerschend begrip te zyn onder alle de Geöeffenden in de gewyde Oordeelkunde, dat de middelen om tegenwoording den waren zin van den Schriftuurlyke Text te bepalen, veel menigvuldiger zouden wezen, indien de MSS, der Overzetting van de Zeventigen met elkanderen vergeleken, gelyk men die van het Hebreeuwsche oorsprongelyke gedaan heeft, en vervolgens die vergelykingen, by een gevoegd, gemeen gemaakt, waren. | |
[pagina 52]
| |
‘De gegrondheid van dit denkbeeld rust op overwegingen, die men kan vermoeden dat by het gemeen reeds bekend zyn.
‘1. Op de oudheid der Overzetting van de Zeventigen. Want, daar die Overzetting lang voor de komst van Kristus gemaakt is, waren de Afschriften, die de Zeventigen in handen hadden, noodwendig meer zuiver en volkomen dan enige lateren.
‘2. Op het gezag der Overzetting van de Zeventigen. Immers, daar die Overzetting by de Joodsche Kerk aangenomen wierd, en gedurende enen geruimen tyd alleen gebruikt, moet het voor toegestaan en als heilig gehouden worden, dat dezelve de ware en getrouwe Vertaling van den gewyden Text bevat.
‘3. Op de nuttige gevolgen, die men, gedurende enigen tyd, en byzonderlyk laatst, met 'er daad bevonden heeft, voort te vloeyen, uit ene oordeelkundige toepassing van deze Overzetting op het Hebreeuwsch oorsprongelyke. Men heeft met behulp van het Pathomiaansche M S. zo dikwyls, vervalsingen in den Profetischen Text ontdekt, zo vele verminkingen gevonden, en verloren lezingen aangevuld, dat men een dergelyk heilzaam gevolg met regt moge verwagten, uit ene soortgelyke vergelyking van andere M S S. der Zeventigen met andere gedeelten der Schrifture.
‘4. Gelyk mede op deze omstandigheid; dat de Uitgevers der Zeventigen het wel eens gewaagd hebben, om de Grieksche Overzetting overeen te brengen met den Hebreeuwschen Text en de aanhalingen des Nieuwe Test. zo als het een en ander in der tyd gevonden wierd, ofschoon, gelyk het naderhand bleek het geval te zyn, nog de Hebreeuwsche Text, nog die van het Nieuwe Test. vry van vervalschingen waren.
‘Om deze en andere reden, die men kan bybrengen, en die meermalen bygebragt zyn, hebben de meest geöeffenden in de Bybelsche Oordeelkunde verlangd, dat het Algemeen mogte overgehaald worden, ter aanmoediging van
Ene vergelyking (Collatio) van alle de MSS. der overzetting van de zeventigen .
‘Voor zodanig een Werk, onderwerp ik de tegenwoordige voorslag aan het geägt oordeel van 't algemeen: zullende ik, by aldien dezelve zodanig ene goedkeuring en ondersteuning moge vinden, als my in slaat kan stellen, om de onderneming aan te vangen, zonder tyd verzuim daar mede een begin maken, en met yver en getrouwheid voortgaan, in het volbrengen myner beloften, tot het voleindigen daar van.
‘De dingen, die my voorkomen tot dusdanig een Werk vereischt te worden, zyn als volgt:
‘1. Dat alle M S S. die of binnen of buitenlands bekend en te ontdekken zyn, mits van vroegeren tyd dan de uitvinding der Drukkonst, naauwkeurig behoren vergeleken te worden met een gedrukten Text: en alle byzonderheden, in welken zy verschillen, onderscheidenlyk aangetekend worden.
‘2. Dat insgelyks alle gedrukte Uitgaven en Vertalingen, zo van 't geheel als gedeeltens van de Overzetting der Zeventigen, nevens alle Aanhalingen daar uit by de Kerkelyke Schryvers (met onderscheiding van de zulken die voor, en die na den tyd van Aquila schreven) met denzelfden gedrukten Text vergeleken worden, en alle derzelver afzonderlyke afwykingen daar van aangewezen.
‘3. Dat deze Bouwstoffen, verzameld zynde, allen onder een opslag van het oog, op ene duidelyke wyze behoren gebragt te worden, en gedrukt of onder den Text, waar mede de onderscheidene vergelykingen gemaakt zyn, zo als by Dr. Kennicot, of zonder den Text, gelyk by De Rossi.
‘4. Dat de Aanwyzingen der MSS. by Talletters behoren te geschieden, die der Overzettingen, by Namen, en der aanhalingen van Schryvers, by derzelver Woonplaats en Druk.
‘5. Dat 'er een Latynsch berigt dient gegeven te worden van de gecollationeerde MSS. bevattende zodanige Beschryvingen van dezelven, in alle byzonderheden, als den Lezer kan in slaat stellen om over de dagtekening en het gezag van elk MS. afzonderlyk te oordelen, en de Talletter opgevende, waar by de overwyzing op het zelve slaat te geschieden.
‘Deze schikking der Bouwstoffen zal het Stuk voor den Lezer brengen in alle Gezichtpunten, die 'er van aan de hand gegeven kunnen worden, en het gebruik en toepassing van het geheel, in enig geval, volkomen aan hem zelven overlaten, zulks het Werk van gelyken dienst zal wezen voor allerleye Geleerden, die vrienden van de gewyde Schriften zyn.
‘Het is op deze Gronden, en met een regtstreeks oogmerk om aan deze verëischten te beantwoorden, dat men tegenwoordig voor heeft het Werk te beginnen: en men mag gissen dat 'er een aantal van over de 180 MSS. der Overzetting van de Zeventigen voor handen zyn, waar op men thans kan rekenen: (waar van 'er 44 hier ten Lande gevonden worden.)
Alle onderrigting, welke men moge willen geven, zal indank ontvangen worden,’
Robert Holmes .
Die genen, welken deze onderneming door een jaarlykse Inschryving wenschen te bevorderen, worden verzogt het ingeschrevene, ieder jaar, in de maand Maart, in handen te doen stellen van F. Payne, by de Newsgate, of B. White en Zoon, in Fleetstreet, Boekhandelaren in Londen: of van D. Prince en J. Cooke, of J. en J. Fletcher, te Oxford.
De Universiteit heeft, gedurende 3 jaren, een Som van 40 L. jaarlyks toegelegd om deze onderneming te bevorderen Het Werk zal op haar Pers gedrukt worden, en de Heer Holmes zal van tyd tot tyd kennis geven van deszelfs voortgang. | |
Duitschland en Naburige Ryken.Den 12 Mey laatstleden, overleed, op deszelfs Landgoed, by Nordhaussen, (in Turingen, aan de | |
[pagina 53]
| |
Nedersaxische Grenzen,) de Heer N. Nithsdale, die zig, door zyn geleerden arbeid, byzonderlyk wegen zyne gevorderde kennis in de Gezigt- en Sterrekunde, by de Republiek der Letteren, niet weinig beroemd gemaakt heeft.
De Koningl. Akademie der Konsten en Werktuigkundige Wetenschappen, te Berlyn, heeft, in hare Vergadering van 5 Mey, den Heer Doll, Beeldhouwer des Hertogs van Gotha, en, in die van den 19den daar aan volgenden, den Heer J.F. Clemens, Plaatsnyder by het Hof van Denemarken, tot hare buitenlandsche Medeleden aangenomen.
De Heer D. Marcus Herz, Hofraad des Vorsten van Waldek, en Arts by het Gasthuis der Joodsche Gemeente, te Berlin, is door zyne Majesteit, den Koning, tot Hoogleeraar in de Wysbegeerte bevorderd geworden.
De Heer Dokt. Johnn Ehrenfried, Hoogleeraar in de Kruidkunde, en Byzitter der Geneesk. Faculteit te Leipzig, is tot Lyfarts des Keurvorsten van Saxen beroepen. | |
Nederlanden.Amsterdam . Op den 8ste dezer, overleed alhier, in den Ouderdom van even 80 jaren, de Heer Pieter Fontein , reeds zedert verscheidene Jaren rustend Predikant der Doopsgezinde Gemeente, by de Toren en het Lam, en Lid van de Maatschappy der Nederlandsche Letterkunde, te Leyden: een der waardigste Leerlingen van den groten Hemsterhuis, die zich, tot het einde zyns Levens toe, met het beoefenen der Grieksche en Romeinsche Letterkunde bezig gehouden, en teffens de Letteroeffeningen van zyn Vaderland met den grootsten yver bevorderd heeft. Wy hopen, dat de voorraad, dien hy, gedurende zeer vele Jaren, voor ene nieuwe Uitgave der Characteren van Theophrastus verzameld heeft, in handen van een man zullen vallen, die genegen zyn zal, om ze der Geleerde Waereld mede te delen; daar de Overledene zelf, gedurende zyn Leven, niet schynt te hebben kunnen goedvinden, om iets van zynen Geleerden arbeid in druk te geven. Onze Hoogleeraar Wyttenbach heeft zyn edel en bescheiden Karakter, waar aan zyne vrienden altoos met achtinge zullen denken, zeer juist en naar het leven, geschilderd, in zyne Opdracht van het laatste stuk der Bibliotheca Critica. | |
Nieuw uitkomende boeken, akademische en andere schriften.Frankryk . Memoires concernant l'Historie &c. des Chinois. Gedenkschriften tot de Geschiedenis, Wetenschappen, Konsten, Zeden en Gewoonten der Chinesen, betrekkelyk. Deel XIII. Parys 1788. [De Artikels van het meeste belang, in dit Deel voorkomende, zyn: Een berigt nopens de voornaamste Leerlingen van Confusius: ene Spraakkonst der Mantchouthartarische Tale, door M. Amiot, welke eerlang door een Woordboek staat gevolgd te worden; zynde 'er meer dan 200 Handschriften in die Tale, in de Boekery des Konings van Frankryk. Een kort begrip der uitgebreide Geschiedenis van het Chineesche Ryk, te Pekin, op last des Keizers gedrukt. Onder de Strukken, rakende de Natuurl. Historie van China, is 'er een, waarby ene Beschryving voorkomt van zekeren Steen, Yu geheten, die harder en zwaarder is dan Marmer, en nog gladder kan gepolyst worden. Dezelve is te gelyk klank gevende, en kan voor een Musikaal Instrument dienen. - Voorts komt 'er nog by ene Overzetting van ettelyke Digtstukjes des Keizers van China. Journal Encyclopedique]
Historie Naturelle des Mineraux &c.. Natuurlyke Historie der Mynstoffen, door den Grave de Buffon, V. en laatste DI. vervattende ene Verhandeling over den Magneetsteen, en deszelfs gebruiken. Parys 1788. 4to. 583 bladz. met agt grote Magnetische Kaarten. [De Heer B. legt zig voornamelyk toe, om de overeenkomst tusschen de Electrieke en Magnetische Werking, door veelvuldige verschillende waarnemingen aan te tonen, en trekt uit alles dit besluit, ‘dat de onderscheiden Magnetische kragt in 't algemeen van die der Electriciteit afhange, en dat alle de werkingen van de Magneet niet dan Motificaties zyn van de laatste.’ De Schryvers van het Journal des Scavans, beschouwen deze Verhandeling als de volledigste, welke over dit schone deel der Natuurkunde kan geschreven worden.]
Recherches Historiques &c. Politiques, sur les Etats Unis de l'Amerique Sept. &c. Geschied- en Staatkundige Navorschingen omtrent de Verenigde Staten van Noord-Amerika, door een Ingezeten van Virginie. 8vo. Deel I-IV. Parys 1788. by Froullé. [Na ene voorafgaande ontvouwing van de eerste opregting der afzonderlyke Staten, nevens de oorzaken der Revolutie, handeld de Schryver over het Stemregt, het Regt om Representanten te zenden, over de wetgevende en uitvoerende Macht, &c. Hier op volgen Brieven over de ongepastheid om de wetgevende Macht onder meer Corpora te verdelen: voorts wederleggingen der lopende Gerugten nopens ene ontstane Regeringloosheid, en de geschillen tusschen enige kleinere Staten, nevens Berigten omtrent het Papieren Geld, de Nationale Schuld, die der Partikulieren, en de oorzaken, die den Handel tusschen Frankryk en de Verenigde Staten belemmeren, enz. Van de Wilden vind men hier ook breedvoerige Narigten, onder welken deze en gene Hoofdtrekken van derzelver Nationale Karakters uitmunten. Onder de nieuwe Schriften over Amerika, spreekt de Schryver met veel Lofs van de Reizen van den Marquis de Chastelux, en onder de Landkaarten pryst hy in 't byzonder aan, den verbeterden Amerikasche Atlas, die na den Vrede van Ieffery, te Londen, is uitgekomen. Het 2 en 3de Deel is voornamelyk ingerigt tegen het bekende Werk van Mably over Amerika, en dat van des Abts Raynals Wysgerige Geschiedenis.]
L'Almanach du Commerce &c. Handel Almanach voor den jare 1788. Parys Liv. 6. [Een nuttig Werk voor de Handel- | |
[pagina 54]
| |
dryvende Waereld. Het zelve behelst ene opgave van den tegenwoordigen Staat van alle de Steden, Vlekken, en andere Handelplaatsen, in Frankryk; den aart van derzelver Voortbrengzels en Koopwaren, nevens een berigt aangaande derzelver Handwerken, met de Namen der Fabrikeurs, Kooplieden, Konstenaren, Bankiers, in elke plaats. De Heer Gournay, die de Schryver is, heeft ten oogmerk om alle de Traktaten van Handel, Edikten &c. die nog in kragt zyn, uit te geven, en alleen die Handelhuizen aan te wyzen, die in bloey zyn. Om hier omtrent, zo veel mogelyk, alle mislagen voor te komen, beloofd hy, by gelegenheid, de onderscheidene plaatsen te zullen gaan bezoeken, ten einde 'er de verëischte Narigten in te winnen. De Uitgever der Nouvelles des Lettres maakt met veel goed keuring van dit Werk melding.]
Mecanique Analytique &c. Berekende Werktuigkunde, door den Heer de la Grange, Lid van de Akademien der Wetenschappen, te Parys, Berlyn, Petersburg, Turin enz. 4to. van 513 bladz Parys, by de Wed. Desaint 1788. De Prys is 15 Liv. op ordinair, en 21 Liv. op best Papier. [De Commissarissen van de Akademie der Wetenschappen, zeggen de Schryvers van het Journal Encycl. hebben dit Werk den naam van deszelfs voortreffelyken Schryver waardig geoordeeld. Opgemelde Recensenten voegen 'er by: ‘Het ver diend ene byzonderen opmerking, dat het doorbladeren van dit Werk, gene Afbeeldingen, nog Meetkundige Constucties vereischt. De Ontleedkundige berekening is alleen genoeg om haar doel te bereiken. Deze behandeling, die ene ongemene eenvoudigheid in de Methoden ondersteld, en die niemand tot hier toe gehouden heeft, kan niet anders dan de waardy vergroten van enen arbeid, die, buiten dat, zo veel regt heeft op de toejui ching der Meetkundigen’]
Les Pseaumes &c. De Psalmen, in 't Fransch overgezet, met Aanmerkingen, door Vader G.F. Berther, 5 D. in 12mo. Prys 15 Liv. ingeb. Parys.
Sermons &c. Leerredenen van den Abt de Cambacéres, Prediker des Konings; nieuwe Druk, vermeerderd met ene Inleidingsrede, 3 Del. in 12mo. Prys 9 Liv. ingen. Les Dangers &c. De gevaren der Coquettery, 2 Del. in 12mo. Prys 48 st. La Marquise &c. De Marquisinne van Ben.... 2 D. in 12mo. prys 3 Liv. Histoire &c. Geschiedenis van Sophie en Ursula, of Brieven uit een Brievetas getrokken, in order verzameld, en in 't ligt gegeven, door den Heer de Charnois, 2 Delen in 12mo. Prys 3 Liv. 12 st. Herbert &c. Herbert of Vaartwel Rykdommen, of de Huwelyken: door den Vertaler van den Onderaardschen, 3 Del. In 12mo. prys 5 Liv. - allen by Buisson, te Parys. [Vier Romans, waar van de Schryvers van het Journal Encyclop by ene bredere opgave, met zeer veel Lofs spreken.] Tableaux de la Suisse. Taferelen van Zwitserland, 49ste en laatste stuk. Parys, by Lamy. [Dit Stuk behelst een Ontleedkundig en beredeneerd Bladwyzer van het gehele Werk, 't geen nu, voor de eerste uitgave, in gr. fol. 5 Delen, en voor de tweede 13 Del. 4to. beslaat. De Prys van de Folio druk is 480 Liv. en die van de 4to. 360 Liv. Van dezen 2de Druk zyn niet meer dan 400 Exempl. opgelegd, ten einde alle de Platen, die ten getale van 430 zyn, goede Afdrukzels konden wezen. De niet afgehaalde Stukken van den fol. Druk, moeten nog voor 't einde van dit lopend jaar afgehaald worden. Zullende na dien tyd gene aparte Stukken daar van voor tot enigen prys te bekomen zyn. Tot dien tyd toe worden alle de Stukken afzonderlyk afgeleverd, tot 12 Liv. ieder, en het 49ste tot 27 Liv. Dit laatste is niet slegts voor de Intekenaars van het Werk onontbeerlyk, maar kan tevens op zig zelven voor ieder een dienen tot een Algemeen Aardrykskundig, Plaatsbeschtyvend, Schilder-, Natuur-, Historie, Zeden- Staats- en Letterkundig Woordenboek van Zwitserland.]
Dictionaire Critique. Oordeelkundig Woordenboek der Fransche Tale, door den Abt Feraud, 3 Del. 4to. ieder van 300 bladz. Marseille, by J. Mossy, Vader en Zoon, en de Wed. Sibié, als mede by de voornaamste Boekverkopers, zo in Frankryk als andere Landen.
Duitschland . Das Neue Testament &c. Het Nieuwe Testament overgezet en opgehelderd, dat elk ongeletterde het verstaan kan, door Joh. H. Dan Moldenbauer, Doktor der gewyde Schrift, Predikant in de Domkerk, te Hamburg &c. 2de Deels, 2de en laatste afdeling, met een Aanhangzel, gr. 8vo. te Quedlenburg en Blankenburg, by Ernst. Prys 22 gr. [Deze afdeling vervat de Brieven van Paulus, aan die van Ephesen, Philippensen, Kolossensen, Thessalonisensen, aan Thimotheus, Titus, Philemon, en dien aan de Hebreën, benevens de Brieven van Petrus, Johannes, Jacobus, Judas, en de Openbaring van Johannes. Over 't geheel, merken de Schryvers der Algem. Litterat. Zeitung aan, kan deze gehele ophelderende Overzetting, als een uittrekzel beschouwd worden van des Schryvers Grondige Verklar ng der zwaarste Schriftuurplaatsen, te Leypzig 1768. in 4to. uitgekomen, en, ondanks de moeilyk na te volgen Schryfwyze en schikking, met vrugt gebruikt worden, door dezulken, die geen beter hulpmiddelen bezitten]
Freyburger Beytrage &c. Freyburger Bydragen ter bevordering des oudsten Kristendoms en der nieuwste Wysbegeerte, uitgegeven door Kasper Ruef, eerste stukje, 8vo. te Ulm, by Wobler. [Een nieuw Tydschrift, welk, zo uit hoofde van deszelfs edel doel, ter handhaving van het Kristendom, ter bestryding van By- en Ongeloof, en ter aankweking van den waren Geest van Kristelyke verdraagzaamheid, als wegens deszelfs wel ingerigte Schryfwyze, en de daar in voorkomende bondige aanmerkingen, beiden door onbevooroordeelde Katholyken en Protestanten, met vrugt kan doorbladerd worden, en waar van het te hopen is, dat het daar by ontstoken licht zig meer en meer moge uitbreiden. Algem. Litt. Zeit.]
Schöpfung und Schöpfer &c. Het Schepzel en de Schepper, of Aanleiding tot ene algemeen nuttige kennis der Nature, van het Geschapene, en opleiding tot deszelfs Schepper, door Karel Fried Dieterich, kl. 8vo. Erfurt, by Keyzer. [De Schryver, die zig, door zyne Aanleiding tot de Kruidkunde, en andere Schriften, reeds bekend gemaakt heeft, leverd in dit Werkje ene Encyclopedie der Natuurlere en Natuurkunde, of Natuurlyke Geschiedenis, waar by hy zig van de nieuwste en beste Geschriften bediend, en de voornaamste nieuw- | |
[pagina 55]
| |
ste ontdekkingen opgehelderd heeft, zulk het voor ene handleiding tot deze Wetenschappen konne dienen.]
Museum N.G. Leskeanum, pars Entomologica, ad Systema Entomologiae, Cl. Fabricii ordinata: cura J.J. Zichachii, met Platen, 8vo. 136 bladz. te Leypzig, by Muller. [Het gelukkig begin der Beschryving ener Verzameling van Natuurlyke Zeldzaamheden, die zo wel, uit hoofde der verdienste van haren overleden bezitter, als van hare rykheid, aanmerkelyk is. Naar de verzekering des Heren Zschach, zou alleen de Verzameling van Insekten, daar in gevonden, ettelyke soorten bevatten, van welken Linnaeus noch Fabricius enige melding maakte.] | |
Berichten, Tot de Oostersche Letterkunde betrekkelyk.De Professor Bruns te Helmstad, en de Rector Kirsch te Hof, in het Vorstendom Bayreuth, beide Mannen van naam in de Oostersche, byzonder in de Syrische, Letterkunde, zullen, nog in den loop van dit Jaar, het Chronicon Syriacum van Abulpharagius, met ene Latynsche Vertaling, en enige Critische Aantekeningen, uitgeven. Volgens het Plan van Intekening zal het Werk op fraay papier, met ene nieuwe Letter, gedrukt worden, en ten naastenby 700 Blad zyden belopen; waar van de Prys berekend is op 7 Thalers, of ruim 16 Gulden Hollandsch, mits men by de Intekening betale een halven Louis d'Or. De Intekening kan tot den 15 September geschieden, by den Prof. Schultens , te Leyden; en waarschynlyk ook by de overige Heeren Professoren der Oostersche Talen in ons Vaderland, aan welke de Uitgevers een omstandiger bericht aangaande dit Werk gezonden hebben.
***
Niet minder gewichtig voor de Arabische Letterkunde, is het voornemen van den Heer Professor Adler , te Koppenhagen, om de Annales Moslemici van Abulfeda, met de Latynsche Vertaling en Aantekeningen, benevens een Historisch en Geographisch Register, van wylen den beroemden Heer Reiske in het licht te geven. Dit Werk zal, op kosten van den Deenschen Kamerheer de Suhm, enen edelmoedigen voorstander en bevorderaar van goede Studiën, die alle de Nagelatene Handschristen van den Heer Reiske gekogt heeft, in 3 deelen, in 4to gedrukt worden; waar van ieder Deel voor Twee Dukaten (buiten de vracht) zal afgeleverd worden, aan die genen, welke, voor den 15 September, aan den Professor Schultens , te Leiden, hunne namen zullen hebben opgegeven.
***
Ook heeft dezelfde Heer Adler ter Persse gereed, zyne Aanmerkingen op de Syrische Vertalingen van het Nieuwe Testament, onder den Tytel: Novi Testamenti versiones Syriacae, Simplex, Philoxeniana et Hierosolymitana, denuo examinatae, et ad fidem Codicum, M.S.S. Bibliothecarum Vaticanae, Angelicae, Assemanianae, Mediceae, Regiae, aliarumque novis observationibus atque tabulis aere incisis Illustratae a Jacobo Georgio Christiano Adler, Professore P. Hafniensi. De bekende verdiensten van den Schryver, die juist in dit vak het meeste uitmunt, geven ene gegronde verwachting, dat, gelyk de onderneming zelve zeer nuttig is, zo ook de uitvoering nauwkeurig zyn zal. Het Werk wordt voor Een Dukaat (buiten de vracht) aaugeboden, aan die gene, welke ter bovengenoemde plaatse, en binnen den aldaar bepaalden tyd, hunne namen gelieven aan te melden. | |
Land- en zeekaarten.Theatre itineraire &c. Reis-Schouwtoneel des tegenwoordigen Oorlogs, tusschen de Turken, ter ener, en de Russen en Kelzerlyken, ter andere zyde: nevens ene Kaart, betrekkelyk ene mogelyke verdeling van een gedeelte des Ottomannischen Ryks, door den Heer Brion de la Tour, Ingenieur-Geografist des Konings. Parys, by den Maker, en by Desnos en Cussac. | |
Tekeningen en prenten.
| |
Parys.Les Dons &c. De onverzigtige Geschenken, en de wederkering tot de Deugd, Konstplaten, in 't koper gebragt, door den Heer de Longueil: by den Maker, Prys 4 Liv. 't stuk. | |
[pagina 56]
| |
La Fille &c. Het grootmoedig Meisje, Konstplaat, verbeeldende de heldhaftige daad van Catharine Vassent, by Mejuffr. Marais.
L'Heroine &c. De Heldin van Noyon, gekoleurd Portrait van C. Vassent, in 't koper gebragt, door den Heer Briceau, Tekenmeester des Konings, naar het origineel Afbeeldzel, op order en onder het opzigt van die van den Gerechte der Stad Noyon, geschilderd: by den Maker, prys 1 Liv. 4 s.
Vue &c. Gezigt van de Vergaderplaats der Protestanten van Nimes, Konstplaat, van 2 voet breedte en 18 duim hoogte. Prys 12 Liv. proefdr. en 6 Liv. letterdr.
Portrait van Frederik II. Koning van Pruissen, geschilderd door den Heer Rambey, en in 't koper gebragt door den Heer Huot: by den Maker, prys 2 Liv. Dit Portrait is het eerste ener Verzameling van grote Mannen, in de 18 Euwe, welke de Heer Huot voornemens is uit te geven. Hy heeft zyne keuze bepaald tot zulke Vorsten, wier Regering, 't zy als Overwinnaars of Wetgevers beschouwd, een afzonderlyk Tydperk in de Geschiedenis opleverde of zal opleveren, gelyk Frederik II. Joseph II. Peter I. Catharina II. &c. Geleerde Mannen, wier bekwaamheden tot luister van hun Vaderland strekten, gelyk Crebillon, Voltaire, J.J. Rousseau, Buffon &c. Veldheren en Staatspersonen &c. gelyk de Marschalk van Saxen, Washington, Franklin &c. Deze Portraitten ter grootte van klein 8vo. of groot 12mo. zullen met een rand versierd zyn, aan het Afbeeldzel passende, en getekend door den Heer Marillier. Zy, die begerig zyn, om deze Verzameling te hebben, worden verzogt by den Autheur daar voor in te tekenen, kunnende dezen verzekerd zyn, de eerste Proefdrukken te zullen ontvangen. | |
Toneel- en ander konstvermaak
| |
Geboorte- trouw- en sterflysten.Het getal der Doden, gedurende de laatstverlopene week, is geweest: te Amsterdam 196: en te Haarlem 11, onder welken laatsten 3 beneden de 12 jaren. | |
Weerkundige waarnemingen.Uit ene bredere opgave van dagelyksche Waarnemingen, te St. Petersburg, nopens de gesteldheid van Weder en Lucht, gedurende de maand July, laatstleden, blykt, dat aldaar, De hoogste stand des Barometers den 7den, om 6 uren 's morgens, plaats hadde: zynde 28. 44. Deszelfs laagste stand was van 27. 87. op den 12de om 3 uren na den middag, Het onderscheid dus 57 honderdste gedeelten van een duim, en het gemiddelde 28, 155. De middelbare hoogte 28,085 of 28 85/100 Parysche duim. De grootste Hitte was van 106o, volgens Reaumur 29 ½ gr. des namidd. van den 14den. De middelbare warmte, ten 2 uren namidd. 116 ⅓, volgens Reaumur 18 grad. De Thermometer steeg in 6 dagen over 110, in 15 dagen, tusschen 120 en 110, in 7 dagen, tusschen 130 en 120, en in 2 dagen, tusschen 140 en 130 graden. De minste warmte 143, volgens Reaumur 3 ¾ gr., den 1sten vroeg. De middelbare nagt warmte 128 9/10, volgens Reaumur 11 ¾ gr. De Thermometer daalde in 4 dagen beneden 140, in 3 dagen tusschen 130 en 140, en in 23 dagen tusschen 120 en 130 gr. Windstilte, gedurende 6 dagen, den 6, 10, 14, 24, 25 en 26. Frissche koelte, gedurende 4 dagen, den 2, 3, 4 en 5den, uit den Noord. Stormig, den 15den, uit het Oost. Heldere Lucht, gedurende 5 dagen, den 5, 6, 7, 13 en 14. Geheel bewolkte Lucht, gedurende 6 dagen, den 1, 2, 4, 11, 20 en 21. Nevel, gedurende 2 dagen, den 10 en 25. Regen op 23 dagen, den 2, 3, 4, 8, 9, 10, 22, 23, 25, 26, 27, 30, en sterke, den 1, 11, 12, 15, 17, 19, 20, 21, 24, 28 en 29. Sneeuw en Hagel; op den 1ster. Onweder van Donder en Blixem, tot 5 malen, op den 12, 15, 17, 20 en 24. Den 13, 16 en 22, hoorde men alleen Donderslagen.
De Uitgever dezes heeft in 't Nederduitsch uit het Hoogduitsch laten vertalen, en zal eerstdaangs het licht doen zien: Heelkundige Mengelschriften, uitgegeven door J.L. Schmucker, 1. Deels 1. Stuk.
Te Haarlem by A. Loosjes. |
|