Logo DBNL
Van Brabant die excellente cronike (2016)

Van Brabant die excellente cronike

(2016)–Anoniem Alderexcellenste cronyke van Brabant, Die–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

¶ Dat .lxv. capitel. Van vrou Marie hertoge Karels eenige dochter Ende van hertoge Maximiliaen van Oostenrijck haer man.



illustratie

MAria die schone ende edele maghet hertoge Karels eenige erfdochter was binnen der stadt van Ghent in vlaenderen als haer heer vader die hertoge verslagen was, out wesende omtrent .xx. iaren. Si was geboren int iaer .MCCCC. ende .lvij. den vijften dach in Februario twee vren na middage. Als si verhoort hadde dat haer here vader dus iammerliken ende deerliken verslagen was hadde si int herte grote droefnissen ende verdriete, alst wel reden was Dier gelijcken hadde die edele princesse ende hertoginne vrouwe Margriete sijn huysurouwe

 

¶ Die heren vanden perlamente tot Mechelen vernemende oock dese droeue mare vanden doot des princen waren seer turbeert ende gestoort ende en wisten wat beginnen, wairom dat dat perlement annichileert wert ende te niete quam. Die ingeseten der stede van Mechelen hielden scarpe hoede ende wake opten heren van den perlamente, dat si nauwelic sonder vangenisse ontcomen en mochten Heer willem hugonet des princen cancelier is met groter listicheit ende cloecheit wter stede gecomen, achterlatende zijn wijf ende kinderen ende alle sijn goeden en quam tot Ghent bi de princesse vrouwe Marie Ende bi hair quamen ooc andere princen ende heren om te tracteren vanden regimente ende gouuerneurscap der landen, als heer Lodewijc van bourbon bisscop van ludic haer oom van haer moeders wegen heer Dauid van Bourgondien bisscop van Vtrecht haer oom van haer vaders wegen, Jan hertoge van Cleue graue vander marc, Adolf van Cleue heer van Rauensteyn gebroeders haer neuen, ende meer andere princen heren ende edelen, om die landen in paysen vreden ende eendrachte te houden. So is dan vrouwe Marie ontfangen ende gehult int eerste inder stede van Ghent voor een graefinne van Vlaenderen, ende als doen restitueerde ende verleende si weder der stede van ghent alle hair oude priuilegien, vryheden ende hantuesten die hem van haer vader hertoge kaerle benomen waren

Hoe dat sommige vanden groten officieren ende dienaren des ouerleden hertochs geuangen worden

DJe edele vrouwe Marie na den doot haers vaders heeft met goeder deliberacie ende ripen rade gesonden sommige edele ende duechtlike mannen ende ambassaten aen aenden coninc Lodewijc van Vrancrijck om van hem te lene te ontfangen die graefscappe van Vlaenderen, als heer Wolfert vander Vere, heere Lodewijc van Gruythusen ende heere Willem hugonet den cancellier des ouerleden hertochs. Dese drie opte reysen wesende heeft hem mede versellet met desen te trecken die graue van Megen here van Hombercourt ende sijn ghecomen bi den coninc om die graefscap van Vlaenderen inden name van hare vrouwen als grauinne van hem te ontfangen tot eenen erfleen, als dat van rechts wegen behoorde. So heeft dan die coninc van Vrancrijck een lange relacie gedaen in tegenwoordicheit van desen ambassaten van sijnen sone den dolphijn ghenoemt Kaerle, oudt wesende omtrent .vij. iaren, ende onder andere woorden sprack hi aldus. Hoort ghi heren ambassaten ick verleene v

dit leen vander graefscappe van Vlaenderen ende beuele v daer mede ouer te dragen twee dingen ende puncten. Dat eerste dat ghi segt mijnre lieue nichten vrouwe Marie dat si my neme tot haere voocht ende momboor van alle haer landen Ten anderen, dat si sal nemen tot eenen gheechten man mijnen eenigen soon den dolphijn, ende desen last ende commissie namen die ambassaten ouer te dragen hare vrouwen die princesse Ende die coninc nam aen dene side heer Willem hugonet den cancellier ende hadde met hem vele secrete raden buten dandere. Ende dese ambassaten weder om comende tot Ghent gauen si die princesse te kennen des conincx mandaet ende beueel dair hi hem lieden mede hadde belast, ende als een wijse ende verstandele vrouwe en woude si ter stont daer geen antwoort op geuen mer nam haer beraet. Soe heeft dan die cancellier stadelic ende naerstelic dagelicx gearbeyt met groter instancien solliciteert aen die princesse om des conincx wille ende begeren te achteruolgen. Die coninc hadde ooc die van Ghent belooft te verlenen ende gheuen veel schone priulegien dat si in dese twee puncten ende articulen wouden consenteren. Ten lesten is den dach ghenaket dat die coninc ende die cancellier bi een souden vergaderen ende was tusschen hem beyden ouerdragen dat de princesse wt soude rijden iagen, ende als dan souden des conincx reysigers daer omtrent wesen ende soudense met hem in Vrancrijck vueren So is dan die cancellier in des princessen camere gecomen ende began seere subtijllic ende cloeckelic met haer te spreken van deser materien, ende als hi sijn reden hadde gheeynt ghinc hi van daen Ende omtrent die vesper tijt quam tot haer heer Adolf van Cleue heere van Rauensteyn, ende siende dat haer aensicht een luttel conturbeert ende verstoort stont, begeerde hi hertelic van haer te weten die sake harer droefnissen, dwelc si minlic dede, clagende met wenende ogen hoe moeyelic ende importuyn dat haer was die cancellier met sinen adherenten om des conincx wille te achervolgen. Die goede here van Rauensteyn troostese soetelic als hi best conde ende mochte, ende ghinc van stonden aen ende gaf dese sake te kennen die dekenen vanden ghilden, ende concluderende cortelijck ghingen si met groter macht des seluen auonts te .xi. vren ten huyse vanden cancellier. Doen clopte die ouerste deken daer alle dander onder stonden ende begeerde in te wesen ende dede den cancellier weten dat hi daer ware. Die cancellier quam ter vensteren Doen seyde die deken dat dye princesse sonderlinge saken ouercomen waren, si most hem dien auont spreken, dwelck hi geerne vertoeft hadde tottes smorgens, mer si maecten die sake so groot ende swaer dat hi wten huyse quam, ende ter stont namen si hem geuangen ende ghingen ghelijc tottes prothonotarius huys vanden Paus een gheestelic man ende clopten daer mede, ende dese horende die stemme des cancelliers die si deden spreken, quam mede wten huyse ende namen ooc geuangen, ende worden in vasten banden ende boeyen geleyt in des grauen steen elck bisonder Dit vernemende graue gwije van Megen here van Humbercourt ruymde van dien nacht wter stadt en verberchde hem totten Carthuseren buten der stadt. Die van Ghent dit horende ordineerden veele knechten ende wachters op alle wegen ende straten

belouende hem lieden een grote somme van penningen die hem geuangen brachte, ende hi wert gecregen ende wert bi den anderen gheset tot diuerse plaetssen, daer si malcanderen sien noch horen en mochten. Op dese tijt ruymde mede tlant meester Jan gros een here van den perlament ende quam tot Bergen in Henegouwen ende wert daer geuangen geset. Dese hadde grote swaren schat van gouden ende silueren vaten ende costlike cleynoden, want hi onder den prince dienende seere rijck ende machtich van ghelt ende scat geworden was, ende alle dit goet wert der princesse toe assigneert ende gegeuen

¶ Die Brabanders vingen ooc op die tijt meester Anthonis hanneron, meester vander financien, ende setten hem geuangen opt slot te Viluoorden bi Bruessel dese was een priester ende proost tot sinte Donaes te Brugge. Dese voorscreuen ende meer andere worden suspect gehouwen schuldich wesende des doots ende quader auontueren vanden hertoge Kaerle, want het waren die alre gheleertste mannen die int lant waren, ende daer om hadse die hertoge ghenomen tot sinen rade ende inden perlament geset om recht ende iusticie te doen, mer eylazen si misbruycten haer scientie ende wetenscap met allen seer, want si als geleerde mannen souden den prince alle oorlogen ende twisten ontraden hebben, mer si inciteerden ende verwrecten hem daer toe, om dat si mits sijnre absencien tlant na hare belieften souden regeeren, waer om dat die prince een arm here wert, ende si worden alle so rijck ende machtich dat si rijcker ende machtiger waren van ghelt cleynoden ende andere possessien van goeden, dan eenich hertoge oft graue.

¶ Hoe dat somige vanden officieren van hertoge Kaerle ter iusticie gheset worden ende gherecht

DJe ingeseten ende poorteren van Ghent ghingen daghelicx noch int harnas, ende wouden datmen dese geuangen heren ter iusticie setten soude om een saeck des doots aen hem te vinden So hebben si inden eersten heer willem hugonet ridder ende doctoor in beyden rechten so vele tormenten ende pinen aen ghedaen dat hi bi confessie belijde brieuen ontfangen te hebben van hertoge Kaerle van Bourgondien die seer deerliken ende clagelijcken luyden, inden tiden dat hi in groter perikel ende node was leggende voor die stadt van Nancy, scriuende om hulp ende bistant van volck ghelt ende vitaelge, welke brieuen hi verborgen hadde gehouden ende niet ter voorschijn ghebracht, om dat sine begheeren ende tinhouden vanden brieuen niet volbrocht noch volcomen soude werden. Ende in dier gelijcken manieren worden dandere geuangen mede ghepijnicht, daer si wonderlike dingen ende heymelike saken af vernamen, waer om datter gesloten wert datmense ter iusticien setten soude ende rechtense metten swaerde, wtgeseyt die gheestelike personen,als den prothonotarius die si gheuangen setten in eenen duysteren prysoen om sijn leuen daer te eynden, ende des ghelijcken den deken van sinte Donaes tot Brugge, mer dese quam namaels wt So is dan een hooch scauot gemaect opten witten Donredach des auonts te .iiij. vren. Daer stonden die ghemeenten van Ghent ende wouden iusticie ghe

daen hebben ouer dese drie. So wert eerst voort gebracht die cancellier ende sine sentencie wert gelesen voor al den volcke, ende gaf hem seer deuotelijck ende willichlijc tot steruen ende wert onthooft ende sijn lichaem wert begrauen tot onser vrouwen broeders inder kercken. Na hem wert gerecht heere Jan mel ridder ende wert totten Augustinen begrauen. Doen wert voort gebracht graue Gwije van Megen here van Hombercourt Dese was seer gepijnicht datmen hem in een zetel dragen most, ende wert so al sittende onthooft, ende wert van sijn huysurouwe ende vrienden met groter eeren ende triumphen van toertsen op eenen wagen gheset ende gheuoert bi die stadt van Atrecht ende wert in sijn heerlicheyt begrauen. Dese here Gwije van Humbercourt was een heere vander oorden des gulden vlies een wijs goedertieren man in sinen dagen geweest

 

¶ Dit werck van deser iusticie bedreuen die gemeente van Ghent als dulle ende rasende lieden tegen wille ende consente vander princesse ende van al den heren ende ooc vanden rade vander stadt. Niet tegenstaende dat si presenteerden te rechte te staen ende hem te verantwoorden van tghene datmen hem op seyde ende imputeerde, maer ten mochte hem niet baten, dat verwoede volc woudense doot hebben

Hoe dat dat huwelic tusschen hertoge Maximiliaen van Oostenrijck ende vrou Marie van Bourgondien ratificeert approbeert ende gesloten wert.

 



illustratie
¶ Hertoge Maximiliaen van Oostenrijck.


ALs die eedele princesse vrouwe Marie hertoge Karels van Bourgondien enige erfdochter geboren van sijnder anderde huysvrouwe Ysabele van Bourbon in allen haren vaders landen ende prouincien ontfangen ende gekent was voor eene vrouwe ende princesse vanden landen heeftmen seer neerstelijc tracteert onder den edelen ende steden vanden landen om dese edele ende suuerlike princesse te bestaden aen eenen eedelen vromen ende geboortigen prince ende here, waer bi dat die landen in goeder policien, iusticien wetten ende loyen onderhouden mochten werden Ende daer en bouen van allen

aenlopen ende oorlogen beschermt ende in goeden rusten ende vreden conserueert ende ghehouden mochten werden. So sijnder veele grote princen ende vorsten gheweest die dese princesse geerne te huwelijcke genomen hadden, Onder die welcke datter twee principale waren als Frederick dye derde keyser van Romen inden name van sinen soon hertoge Maximiliaen van Oostenrijck. Die ander was coninck Lodewijck van Vrancrijck inden name van sijnen sone Kaerle dolphijn van Vrancrijck die niet meer dan .vij. iaren out was, ende senden dese twee princen ende machtige heeren dicwils tot haer haer ambassaten ende legaten. So heeft si dan ten lesten haer consent ende wille ghegeuen totten hertoghe Maximiliaen van Oostenrijck oudt wesende omtrent .xviij. iaren

 

¶ Dit selfde hadde hertoge karel hair vader saliger ghedachten metten keyser Frederick ghetracteert ende ghesloten, inden iare .M.CCCC.lxxvi. op sinte Katherinen dach inden belegge voor Nuys, ende dye brieuen daer van ghemaect ende besegelt worden der princessen gepresenteert ende gelesen bi den eerwaerdigen heer Joris bisscop van Mets. So wert dan een grote generale dachuaert gheleyt ende gehouden inder stede van Louen, daer alle die eedelen ende steden vanden landen ende prouincien der princerssen vergaderden, ende daer wert eendrachtelic gesloten, concludeert ende determineert dat dye eedele schone princersse vrouwe Marie soude nemen ende trouwen tot haren gheechten man ende voocht den eedelen hooch gheboren vorst ende prince hertoge Maximiliaen van Oostenrijck des keysers Fredericx die .iij. sijn eenigen soon, ende hier van worden sekere vaste brieuen ghemaect ende besegelt, ende worden den seluen hertoge ouer gesonnen, die ghelesen hebbende was hi wtermaten seer verblijt ende des gelijcken sijn vader die keyser

 

¶ Dese hooch gheboren ende doorluchtige vorst hertoge Maximiliaen wert namaels gecoren keyser van Romen na die doot sijns vaders, int iaer .M.CCCC. ende .xciij. als na gheseyt sal weden. Ende hi hadde binnen sinen tijden veel oorlogen ende strijden int conincrijck van Hongarijen, van Bemen, in Jtalien, in Lombardijen, in Vrancrijck, in Vlaenderen, in Hollant inden sticht van Vtrecht, teghen den Switsen ende in hoochduyschlandt die te lanck souden vallen hier te scrijuen, wat hi hier in desen neder duytschen landen bedreuen ende gedaen heuet, ende wat vreemde auontueren dat hem gheuallen sijn salmen eens deels hier na bescreuen vinden, vander tijt dat hem vrouwe Marie toe gescreuen was, want als hi op wege was om te comen tot sijnre bruyt vrou Marie so werde hi in menich perikel van sinen liue ghestelt van sommige ongetrouwe heeren, die grote listen toeleyden om den prince in dangiere ende ter doot te brengen



illustratie

¶ Vanden oorlogen ende strijden die coninc Lodewijc hadde tegens der princessen landen, ende hoe heer Adolph van Ghelre voor Doornick verslagen wert

COninc Lodewijc van Vrancrijck verhorende dat dat huwelic des hertogen Maximiliaen van Oostenrijck ende der princessen vrouwe Marie consenteert ende gesloten was ende datmen hem ende sinen soon den dolphijn versmaet hadde ende niet verhoort, was hi met allen seer gram ende ghestoort ende greep eenen grooten haet ende nijt op dye princesse haren landen ende prouincien, om te destrueren verwoesten ende vernielen, dien hi wel sculdich waer geweest te defenderen ende voor te staen voor allen crachten ende ghewelden, want hi die voorscreuen princesse wter fonten gheheuen hadde Ende heeft een ontallic groot volck van wapenen vergadert ende is gecomen met heyrcracht ende heeft de stat van Atrecht belegen ende met groten swaren assaulten dick ende menichmael met grote bussen ende andere instrumenten bestormt ende aengeuochten. Ten lesten wert daer een tractaet tusschen den coninc ende die stadt gemaect op condicien dat die coninc binnen der stadt comen soude ende si souden hem die stadt op doen, behouden haer lijf, goet ende priuilegien, ende op dese voorwaerden quam hi inder stat, ende dede terstont alle die regenten ende ouersten vander stadt vangen bouen den tractate ende loftenisse, ende deder vele onthoofden ende benam hem al haer goet ende

alle die goet Bourgongoens ende der princessen fauteurs ende vrienden waren verdreef hi wter stadt ende lieter ooc vele doden, ende sette van sijn volck weder inder stadt een sterck garnisoen, want die coninc nam voor hem dat bider doot hertoge karels van bourgondien tbestant wt was, dwelc hi met hem .ix. iaren lanck durende gemaect hadde, ende nam voort in vele andere cleyne stedekens ende castelen op die riuiere vander zomme gelegen in Vermandoys, Artoys, Pontieu, die hertoge kaerle zeder den strijt van monheri behouden hadde, ende dair toe veel meer ander steden in Henegouwen Piccardien Ja hi creech dat hertochdom van bourgondien, twelc hi meende dat der cronen aen gestoruen was, ende dattet op gheen vrouwe besteruen mochte. Ooc creech hi die graefscappen van Bourgondien, Artoys ende Bolonoys. Om dan die palen ende frontieren van Henegouwen wel te bewaren so werden wt Brabant ghesonnen binnen der stede van auennes als capiteynen, heer Henrick van Parwijs heere Jan van Rotselaer, ende ioncheere Jaspar van Culenburch here van hoochstraten met groot volck van wapenen So is dan die coninc voort ghetogen voor die stede van Auennes voorscreuen ende dede dair menich groot swaer assault voren, ende dye van binnen met desen capiteynen weerden hem vromelijck Mer ten lesten hebbense die Fransoysen gewonnen, ende deden daer eenen groten moort vanden lieden doot te slane int eerste incomen vander stede ende si staken dat vier daer in ende verbranden die stede, ende die coninc sant dese voorscreuen capiteynen geuangen binnen Parijs ende worden daer swaerlic gherantsoent ende quamen wter vangenisse Noch wan die coninc de stede van Keynout met meer andere stedekens ende castelen in Henegouwen, mer die grote steden als Valencijn ende bergen ende meer andere stercke steden ende castelen en wan hi niet Daer na heeft die coninc met subtijlheit ende cloecheit gecregen die stadt van Doornic ende leyde in die stat een sterck garnisoen met veel fransche capiteynen, als den here van Moy ende andere, die vele schaden deden in die landen van Vlaenderen Artoys ende Henegouwen, vanghende rijcke lieden, destruerende ende verwoestende die platte landen ende dorpen. So stelden hem die Vlamingen op, want si meest vanden Fransoysen ghequelt worden, ende vergaderden ontrent .xijM wtgelesen vrome wapentuers van baenroetsen, ridderen, heeren, eedelen, ende vele wten steden, ende namen heeren Adolf van Gelre tot eenen capiteyn, die tot Cortrijck geuangen gelegen hadde ende hi nam den last aen, hopende also weder te crigen dat lant van Gelre, ende dese Vlamingen met haren capiteyn togen met groter macht, ende hi bestierdese wijslijc ende quamen voor Doornick daer si roofden ende branden al den dach Ten lesten omtrent sinte Marien magdalenen dach sloegen die fransoysen wt Doornijcke comende op dye Vlamingen Dat siende heer Adolph van Gelre, nam sijn glauie ende sloech met sijn .iij. wt seer onwijsliken op die fransoysen, die ooc also vele daer tegen quamen om haer glauien te breken, mer heer Adolf wert daer van eenen Fransoys ter aerden gheuelt ende wert verslagen dat iammer was, want hi so verre wt sijne battaelge ghereden was, datmen hem tot ghenen ontsette te tijts comen

en mochte Ende die Fransoysen vuerden dat dode lichaem vanden voorscreuen here Adolf van Ghelre tot Doornick op een paert hangende met sinen ghelen cranse ende hare seer deerlic, ende wert begrauen in die groote kerck,na dien dat hi omtrent een half iare wter vangenisse hadde geweest Ende sijn twee kinderen, als Karel ende ioncfrouwe Philippe bleuen noch int hof van Bourgondien onthouden bider princersse vrouwe Marie, want hare beyder moeder waren twee gesusteren ende dochteren des hertochs van Bourbon Doe verloren die Vlamingen haren moet, mer niet te min die gemeenten ende poorters vander steden van Brabant ende Vlaenderen bleuen seer fel ende wreet op de heren, wethouders ende regenten, also voor geseyt is, ende si stelden voort wonderlike dingen ende in zommige en hadden si gheen ongelijc, want sommige regenten hadden quaet regiment ende quade rekeninge gedragen. Nochtans ist seer quaet dat een gemeente beruert wert, wantse geen dinck met wijsheit connen regeren, so datter veel iammers ende partijscap af comt ende op staat, alst hier in desen landen van Brabant ende Vlaenderen wel gebleken is bi hertoge Wencelijns tijden van Brabant.

Dit geschiet wesende waren inden landen van Vlaenderen noch meer andere capiteynen, als heer Philips van Beueren, heer Anthonis die bastaert soon, die namaels te wiue nam des heren vander Vere outste dochter Dese ende andere capiteynen defendeerden ende beschermden manlijcken die frontieren ende palen vanden landen ende oock die plaetsen ende fortressen dye hem beuolen waren.

¶ Die .iiij. hooftsteden in Brabant waren al in roere ende ooc sommige cleynsteden, so dat ten somige plaetssen iusticie geschiede ouer eenige vanden regeerders Ende want die stadt van Bruessel altijt haer .vij. schepenen plach te kiesen wten .vij. gheslachten, so datse dicwil onbequame personen hadden die die stadt qualijc regeerden So cregen dye van Bruessel dat hem verleent wert wten ghehelen lichame vander stadt hair scepenen te kiesen eens deels also die stadt van Louen plach te doene Ende ooc maecten si .xvi. policymeesters die de stadt (die seer tachter was) weder op haer voeten brachten Mer die heren ende die geslachten van Bruessel en hielden niet op voor dat dit weder af gebroken wert ende de stadt weder quam op sijn oude ploye, biden welcken dat si weder qualic gheregeert is gheweest ende seer tachter ghegaen

 

¶ Jtem die ghemeente vander stadt van Louen is lange ghebleuen in haer dolingen voort stellende veel wonderlike dingen. Sonderlinge verhieuen si ende kosen tot haren capiteyn een vleeshouwer geheeten Pauwels Loenken die te sinen rade hadt een sone dye die quade smet heet Ende si deden grote excessen ende fortsen tegen die wethouders ende alle goede rechten Mer ten lesten so werdense alle beyde veriaecht wter stat van Louen, ende Pauwels wert gegrepen in Zeelant van mijn heer van Cruninghen ende wert onthalst als een muytmakere

¶ Hoe dat hertoge Maximiliaen van Oostenrijck (na dat hi die brieuen van vrouwe Marie ontfangen hadt) hem bereyde om tot sijn bruyt [te gaen], ende van somige fortunen die hem onder wege geschiet sijn

OM dat dye eedel prince ende welgheboren baroen Maximiliaen gedescendeert vanden keyserliken troncken keyser Fredericx sone ooc gheweest is een here van onsen nederlanden ende hertoge van Brabant, graue van Vlaenderen, Henegouwe, hollant, zeelant. etcetera daer onse materie af ruert, so sal ic hier wat vertellen van sommige auontueren die hem gebuert sijn inden wege als hi reysde om te comen bi sijn schone wel geboren princesse vrou Marie, bi .iij. heren van haren lande die somige frontieren des lants bewaerden daer dye eedel prince passeren moste, welker heren namen niet en sullen genoemt werden, anders dan bi gelijcken, om dat eedel bloet ende hoge magen haerder vrienden, die welcke nochtans alle drie bi iusticien storuen Mer die edel prince was in hondert perikelen van sijn leuen, so ghi hier na sult horen, als sijn eygen eeronthout dat bescreuen hadde, ende namaels dat selue der princesse Maria ouergegeuen, ende die iij. heren daer met belaget als ontrouwe meyneedige verraders. Ende want voor Nuys geaccordeert ende getracteert was van keyser Frederic ende hertoge karel van Bourgondien van dat huwelic tusschen des keysers soon maximiliaen ende vrou marie, ende voort tot Trier dat met brieuen geratificeert wert als hi voor Nancy track, dwelc dat hertoge karel met brieuen sijnder dochter vrou Marie ouer screef Ende om dat coninc Lodewijck van Vrancrijck haren landen seer schadelijc was So ouerdroechse met haren landen datmen den prince ontbieden soude, om haer landen te helpen beschermen, gelijc hi dede, ende sant eenen ghetrouwen ridder met brieuen tot den prince, die hi blidelic ontfinck. Aldus heeft die pricne minlic van sinen vader keyser Frederic oorlof genomen, ende is in corten dagen met sinen eeronthout op die reyse geslagen. so ghi hier na sult horen

¶ Hoe vrou Marien drie capiteynen raet hielden om te beletten den edelen prince Maximiliaen te comen int lant vander princesse Marie

ALs nv die bode gesonden was na den edelen prince Maximiliaen so benijden dat somige heren door ingeuen des duuels seggende tot malcanderen Comt dese prince bi onser genadiger vrouwen Marie, so sal alle ons regiment ghenomen worden, daer om moeten wi subtijlijck toe sien dat dye prince af gheworpen werde in eenich vanden passagien die wi te bewaren hebben, eer hi bi der princesse comet. Dus sloten si dat den eedelen baroen te lande oft te wate sinen persoon in dangier brengen souden ende ter doot ende hier toe so heeft hem lieden die duuel ooc geraden door sijn valsch ingeuen Daer na sloten si haren raet, ende elck is gereyst na sijn passagie die hi te bewaren hadde ende hem beuolen was



illustratie

¶ Hoe die baroen met sinen eeronthout wech reet ende hoe si quamen aen deerste passagie daer dye verrader voorwetich woende

DJe edel baroen is met groten verlangen op reyse geslagen om tot zijn bruyt vrou marie te comen, so quam hi in corter tijt ter plaetse dair de eerste verrader voorwetich woende, bewarende somige frontieren, die den edelen baroen seer minlic ontfangen heeft met fenijnder herten, ende hi leyde hem in die stadt duecht ende eere bewijsende. Als die baroen daer geweest was eenen dach, so seyde voorwetich tot hem Jc heb eenen bode gesonden tot der edeler princessen hoe dat ghi op wege sijt om bi haer te comen, daerom suldi hier bliuen tot dat ic antwoort hebbe, dwelc de edel beroen danckelic nam. Twee dagen daer na sprac de verrader tot maximiliaen Genadige here, ic heb verstaen dat ghi geerne op de iacht sijt, ende om uwen tijt te vercorten laet ons rijden iagen int bosch hier bi daer is een seer schoon herte om te iagen, wel seyde maximliaen, ic heb alle mijn dagen seer geerne geiaecht, tsi na herten, hinden beeren, oft wilde swijnen, daerom als ghi wilt ic ben bereet om ter iacht te reysen Ende neuen dat bosch was een hole strate daer had die verrader den iagers te voren beuolen dat si dat herte iagen souden inde hole strate recht int gemoete van maximiliaen Ende die baroen hier niet af wetende quam met den verrader rijden in die hole strate, so quam hem dat hert tegen gelopen Doe seyde de verrader, die dat herte tegen rede ende dat velde bliuende op zijn peert, die soude prijs ende eere verweruen Doe nam die baroen sijn sweert in sijn hant, ende dat hert comende, siende dat hem niet wijcken en wilde, so wilde dat hert

springen op hem ende int springen stac hi dat hert dattet doot ter aerden viel, twelc een groot geluc was, want het had hem sijn leuen moeten costen had hijs niet geuelt

¶ Hoe die prince een berinne stack

¶ Als dit dye verrader sach stelde hi op een ander iachte want hi hadde bestelt dat daer een quam daer een quam daer die baroen sat ende at ende seyde, hoe daer een berinne int bosch was, beliefdet den baroen hi soude hem daer wel leyden Doe seyde die hoochgeboren man, daer wil ic wesen, bi auontuere ic steke die berinne. Doe seide die verrader so moeti wel zijn op v hoede Ende die verrader hadde den iager doen doden der berinnen iongen de wijle si om aes was waer om die berinne verwoede van gramscapen Ende met dien quam die edel here dien liep dat beeste an, ende hi stacse doot mit sinen swijnspriet ende doen blies hi sinen horen ende die iagers quamen hem bi die al verblijt waren, hem verwonderende van die auonture, mer den verrader beuiel dat qualic.

Hoe hem voorwetich bracht in perikel van eenen leeuwe

¶ Op een ander tijt ginc die verrader metten baroen wandelen ende quamen voor een huys daer een seer vreeslike leewe geuangen lach Ende comende voor dat kot des leewen seyde die verrader Here in dit kot houtmen eenen leeu geuangen, dat mocht wel voor een edel manlijc baroen gerekent worden die den seluen leeu onuersaechdelic inden muyl taste ende dat hem de leeu ongeschent sonder misdoen van hem liet gaen, nochtans en soude ic v dat niet raden te bestaen, want quaem di daer door in dangier, so mocht mi die schult gegeuen werden ende verliesen v vrientscap Niet te min die eedel baroen aenueerde dit werc ende hi stac sijn hant in des leewen keele die voor hem stont als een lam, ende liet hem die weder sonder schade wt trecken, want die leeu des princen manliken moet kende so god dat gehengde, ende so scheide hi vanden leeu. Doe seyde die verrader, met rechte mach v ons genadige vrouwe verkiesen teenen man, want ick van ws gelijcken noyt en hoorde, mer om dat ic dit selue ghesien hebben, so mach ic dit metter waerheyt mijnder vrouwen wel vertellen die daer af seer sal verblijden

¶ Hoe die prince met een wilt swijn in perikel was.

¶ Noch op een tijt seyde die verrader Eedel heere hier int bosch is een wilt swijn, ic en hebbe noyt groter gesien En tis hier te lande een maniere, dye prijs wil winnen om een wilt swijn te steken die schiet dat swijn eerst met enen hant boge om dat swijn grammer te maken ende dan te steken. Doe seyde die edel prince dat en is mijn maniere niet, mer niet te min doet mi eenen boge, ic sal sien wat ic maken mach ende ic wil dat selue ooc versoecken Die verrader voorwetich bracht hem terstont eenen boge, ende si reden doen ter iacht. Als si nv quamen int wilde sach die edel man van verre dat swijn lopen, ende schoot den eenen pijl int lijf ende dat swijn wert soe toornich dattet ter stont liep om op den baroen te slaen, Die baroen spranck van sinen peerde ende nam sijn swaert in sijn [hant] ende stack dat swijn met crachte doot, daer de verrader niet blijde af en was

Hoe voorwetich den prince meende te verdrincken

OP een ander tijt meende die verrader voorwetich den eedelen prince te verdrincken, ende de wateren waren beurozen So was daer een cleen riuierken dat beurosen was ende dair lach een planck ouer daer voorwetich ouer ghinc ende beual sinen knecht dat hi den prince tot hem soude doen comen den naesten wech ouer dat ijs ende niet ouer die plancke Doe liep die knecht totten prince ende seyde, ghenadige here, mijn here is aen dander side vander riuieren ende doet v bidden dat ghi bi hem comen wilt belieuet v. Doe ghinc de prince terstonit metten knecht op dat ijs geen valscheyt dinckende, ende dat ijs began te craken, so dat de beroen rassche achterwerts spranc op dat lant, ende die knecht brack door dat ijs, mer int vallen greep hi een rijs in sijn hant, daer hi aen bleef hangen, ende die prince track hem wt, anders soude die knecht hebben verdroncken Dit merckende de prince wert bouen maten gram ende seyde Loor god moet v bedroeuen, ghi hebt mi in menich perikel mijns lijfs gebracht om mi liueloos te maken. Doe seyde voorwetich O here is v eenich quaet geschiet dat en weet ick niet. Die baroen seyde daer liechdi aen, ende hi meende den verrader met een vuyst voor sijn aensicht te slaen, mer hi ontliep hem. Ende doe seyde die prince, ic hope dat ghi noch aen een coorde verworgen sult ende loon ontfangen na v wercken

¶ Hoe Maximiliaen quam aen die twede passagie, daer die verrader ongeual woende, ende hoe ongeual den baroen brachte tot eenen sorchliken val op een ijs



illustratie

NV is de edel prince Maximiliaen gescheiden vanden verrader voorwetich ende heeft sijn reyse voort willen volbrengen om te comen bi sijn bruyt de schone princesse vrou Marie, ende hi quam daer die ander capiteyn ongeual woende. Als nv die edel baroen wech was, so heeft de verrader voorwetich terstont eenen bode gesonden met eenen brief tot sinen gheselle ongeual, hem ontbiedende al sijn weeruaren dat hem geschiet was bi den edelen Maximiliaen hem biddende dat hi beter nersticheit doen soude om den eedelen baroen in dangier te brengen Aldus lesende desen brief so sach die verrader ongheual den edelen baroen comen dien hi int gemoet quam ende hete hem vrientelic willecome ende bracht hem in sijn hof daer hi hem grote chiere dede met valscher herten. Als die eedele baroen eenen dach hem gerust hadde, so dachte die verrader ongheual sijn opstel te wercke te brengen. Ende het was des nachts seer geurosen ende daer op gesneeuwet, so quam hi tot maximiliaen ende seyde Here belieuet v met mi te rijden, ick sal v leyden daer ghy vruecht hanteren sult met schonen vrouwen, mer wi moeten alleen bi nachte riden, wel seyde die baroen het belieuet mi wel Ende si sijn te samen ghereden bi nachte, ende bi den wege stont een water dat beurosen was ende bedect met snee daer Maximiliaen onwetens op reedt ende dat peert slipperde, so dat maximiliaen ende sijn peert beyde op haren rugge vielen op dat ijs Doe sprak ongheual, here ick rede al fantaserende, ick soude v anders bat gade geslagen hebben, maer hebdi v oock seer ghedaen Die baroen seyde, neen ick god heb lof mer mijnen sadel is gebroken int vallen ende ick spranc vanden peerde int vallen. Dye verrader met valscher meninge seyde, here des ben ick seer blijde, mer hi hadde hem geerne ter doot bracht, gelijck ghi horen muecht

¶ Hoe ongeual brachte den prince ter iacht

¶ Op een ander tijt quam ongheual tot Maximiliaen seggende Ghenadige here ick heb horen seggen, dat ghi hebt grote ghenuechte ter iacht, hadt ghy oyt een bere ghesteken, ic soude v leiden hier bi int bosch daer een grote bere is Ja ic seyde maximiliaen leyt mi daer. Aldus reet ongeual met maximiliaen, ende de verrader had den iagers beuolen dat si bi den baroen niet comen en souden, mer laten hem alleen Ende als maximiliaen int wout was, ter stont sach hem die bere dye seer groot was ende liep hem fellic aen, den hi doot stack met groten moede, waer af al dat volck seer verwondert was om die grootheit vanden here, daer die capitein ongeual groten spijt af hadde

¶ Ooc bracht ongeual den prince op een tijt in dangier daer hi eenen bere stack

¶ Hoe die prince een herte stack

¶ Op eenen anderen dach sprac ongeual tot maximiliaen, here niet verre van hier weet ic een herte, wildi hem schieten neemt mijn armborst dat sterck is, ende laet ons rijden daer waerts. Doe sat de edel man te peerde ende is met den capiteyn ongeual gecomen int bosch, daer ongeual terstont een herte sach seggende Genadige here, siet daer staet een herte, wildi dat hebben so staet af van

uwen peerde, so muechdi daer bi comen om dat te schieten. Die verrader meende hem in perikel van sinen lijue te brengen dat sijn sporen souden vaten in die bramen ende dat hi so vallen soude metten boge, gelijc dat gebuerde, want Maximiliaen ghinc vanden peerde ende spande den boge ende hi ghinc na dat herte, ende sijn sporen hechten in de bramen ende hi viel metten gespannen boge, dat die los spranc ende had hem god die voorsienicheyt niet gegeuen dat hi sijn hooft op hief, die pese hadde hem sijn aensicht geschent. Dit siende ongeual liep toe ende halp den baroen op ende seyde met valscer herten, och here ghi en slaet v seluen geen gade, heuet u dat armbrost geen hinder gedaen tis groot geluc dat v aensicht niet geschent en is Die baroen seyde, mi en is geen arch geschiet, daer mach ick god af louen ende dancken

¶ Hoe ongeual den prince bracht in perikel door eenen voetboghe

¶ Op een ander tijt ghinck die cappiteyn ongeual wandelen ende spaceren, ende sach op eenen boom sitten een vreemden wonderlijken vogel, dat hi den baroen seyde ende badt hem dat hi den schieten wilde, want hi noyt des ghelijcx gesien en hadde Doen seyde dye baroen, haelt mi mijn armborst. Doe seyde ongheual, heere eer v armborst ghehaelt worde, mocht bi auontuere die voghel wech sijn, maer ick hebbe eenen stalen boghe, neemt dien. Wel seyde die eedele baroen tis mi lief Ende ongheual gaf sinen knecht den stalen boghe, ende hi ghinc metten baroen hem wijsende den voghel. Mer ongeual die capiteyn wiste wel dat den boge hadde eenen crock ende dat hi moste breken int schieten oft int spannen. Ende dye prince Maximiliaen spande den boghe ende wilde schieten na den vogel, ende int afduwen so brack den stalen boghe, ende nam Maximiliaens bonet van sinen hoofde so sterckelic dat hi ter eerden viel in onmacht ende vlooch den knecht die achter hem stont op sijn voorhooft dattet bloet ouer sijn aensicht liep ende viel ter aerden voor doot. Ten lesten bequam de baroen weder ende sach den knecht achter hem leggen ter aerden, den hi op hief ende leide hem tot huys, ende vertelde ongeual al dat hem geschiet was, dies hem ongheual seer droeflic gheliet ende seyde Ick sal v gheen stalen bogen meer leenen, want quaemdi daer door in lijden, men soude seggen dattet mijn schult ware, mer dat bleef daer bi

¶ Hoe die prince op een iacht in perikel was

¶ Op een ander tijt was ongeual ter iacht metten baroen ende iaechde een wilt swijn dwelc seer groot was, ende dat swijn quam den baroen tegen, ende eer hi van sijn peert comen conde so sloech dat swijn sijn peert een grote wonde in sinen voet Ende die eedel prince wilde vanden peerde, ende hi bleef hangen metten eenen voet inden stegereep ende metten anderen op dye aerde, hebbende sijn sweert in beyde sijn handen ende dat swijn quam op hem dringen dat hi stack ter

doot, waer af die verrader qualic te vreden was. ende hi sende des anderen dages den edelen man weder ter iacht daer hi voorbi enen sneeberch riden moste, dair hi een van sinen knechten te voren gesonden hadt op dat opperste vanden berge, die daer eenen cloot maecte tegen dat de baroen quam ende liet dien af rollen, welck geruchte die baroen horende sach op ende spranck met sinen peerde achterwarts, so dat hi ontquam, oft anders meende die verrader den edelen man daer onder te versmoren, ende daer na wilde hi noch twee reysen den wech in ende telcken quam daer eenen sneuballe af rollen so groot als een middelbaer huys, so dat den wech so vol van sneu lach dat hi met een peerde niet door en mochte, so dat hi weder om na huys reedt, dwelck den verradere seer wee dede in sijn herte.

¶ Hoe dat maximiliaen in perikel van sijn leuen was op een iacht

¶ Op een ander tijt senden die capiteyne ongeual te iagen op eenen hoge berch na wilde bocken, daer ongeual twe boeren gehuert hadde die daer lagen op dat hoochste vanden berge verwachtende den edelen man om hem van bouen met stenen doot doen vallen Als nv die baroen den haluen berch op was om die steenbocken te iagen, so lieten die boeren elck eenen groten steen vallen Dye een steen viel den baroen sinen hoet vanden hoofde ende eenen groten put in die eerde. Die ander steen viel op den iagere ende sloech hem in die eerde Dit siende die baroen ghinc metten iagere den berch af ende quamen weder na huys, daerse van ongeual van buten blijdelic ontfangen weden, ende hi vraechde hem lieden hoe si op die iacht geuaren waren, daer op die baroen seyde, dat hi noyt in groter noot en quam, dies die catijf ongeual seyde O here v misual is mi hertelike leedt, ende dat v yet misquame, hoe soudic dat verantwoorden.

¶ Hoe die prince was in sorgen van sinen liue bi een busse te besien

¶ Op eenen tijt seyde die verrader ongeual tot den baroen Genadige here, ic heb een deel schoonder bussen laten ghieten, mer dair is een die bouen alle de anderen seer schoon is, ende alst v belieft die sal ick v laten sien wat schoonder stuck dat dat is, ende die verrader hadde in de grote busse veel bussecruyts ghedaen daer niemant af en wiste Ende alst auont was so seyde hi den baroen om die busse te besien, ende hi gaf hem een barnende toortse in sijn hant en[de] seyde, steect die roertse in die busse ende besiet doch binnen hoe reyn die is, ende die eedele man dede also, waer door hi nalicx in pijnen comen was, want dat poeder in vierichlic ontstack, mer die baroen wert des in tijts gewaer ende liet de toortse vallen sijn handen ende aensicht rasschelijc achterwaerts treckende, seyde met eenen grammen moede tot ongeual, waer om en waerschoudi mi niet dat dye busse geladen was. Doe seyde ongeual, ghenadige here daer en heb ick niet af geweten, wie dat gedaen heeft dat is mi oncondich Ende aldus heeft hi den heere te vreden gestelt, mer hadde gemeent ten minste dat Maximiliaen sijn aenscichte verbrant soude hebben, om sijnder bruyt te mishagene

¶ Hoe die eedel prince Maximiliaen twee leeuwen te kote dreef met een houten schuppe die hem wilden verschueren

DJe verrader ongeual ghinc wandelen metten prince op den anderen dach ende seyde tot hem Ghenadige here hier is een huys daer twee schone leeuwen sijn, ende men seit, so wat man die onueruaert is ende koen ende gaet bi hem in hair kot sal daer weder wt gaen ongeschent. Doe seyde die eedel man op uwe woorden sal ic dat besien, ende hi is so ghegaen in dat selue huys. Ter stont liepen die leeuwen seer toornich op hem gruwelijc springende, ende dye prince sach haestelick om ende vant een houten scuppe, dye hi in sijn hant nam slaende met crachte op die leeuwen, die hi genoech had van hem te weren, so dat si ten lesten liepen in haer kot, ende de prince ghinc ongeschadicht van daer bider gracien gods ende niet bi sijn eygen cracht, somen dat wel mach mercken Doe seyde die verradere, o eedel here hadt ghi niet gheslagen, si en hadden u niet misdaen. De prince seide, ghi snode catijf, ick sachse so gestelt, ick hadse genoech met crachte te wederstaen, ick en sal niet lichtelick sulcke saken meer beghinnen

¶ Hoe die prince in perijkel was met een busse

¶ Daer na leyde ongeual den prince op een casteel dair veel bussen ende artelrije was, onder welcke bussen ongeual hadder een geuult ende ouerladen, daer niemant af en wiste, ende door raet van ongeual so dede die prince die busse af schieten, ende de busse brack in veel stucken dat die stucken vlogen den prince voor bi sijn hooft op die mure, ende die de busse vierde oft aenstack die verbrande sijn hant ende een stuck vlooch hen door sijn arm, dies de prince seer toornich was mer dye verrader dede sijn onschult seggende dat hi daer niet af en wiste, Ende die verrader hadde hem noch twemael bi na so daer bi gebracht om sijn leuen te mineren

¶ Hoe die prince in perijckel quam in een schip

¶ Die verrader ongeual hadde een schip van oorloge daer hi veel tonnen met bussencruyt in verborgen hadde ende op de tonnen had hi eenen openen sack met bussencruyt gheleyt. Doen riep hi sinen knecht heymelic tot hem seggende, gaet metten prince tscepe, ende alst schip van lant is, so neemt v hantbusse recht oft ghi yewaert na schieten wilt ende werpt heymelic die lonte al bernende in dat poeder ende loopt dan van daer, mer maect dat die prince van daer niet en comt. Die knecht seyde, here ick sal ons dat oprecht bestellen. Doe seyde de verrader tot Maximiliaen, here wildi om tijt cortinge op water varen, daer suldi veel vogelen sien die ghi wel sult schieten mitter hantbusse want het is schoon weder Ende die prince is tscepe geuaren ende quamen daer si veel vogelen sagen, daer die edel man metter bussen na schoot, ende die wijle werpt die knecht die lonte heymeilc in dat bussecruyt, ende de sack verbrant, mer die tonnen niet, so dat die eedel prince geen hinder en hadde, ende si voeren weder te lande, dies die verrader droeue was ende seyde met gheueynsder herten O here ic ben blide dat ghi geen lestsel ghecregen en hebt, god heb lof

¶ Hoe de prince in vresen was in een schip

¶ Die verrader ongeual seyde op eenen dach totten prince maximiliaen Genadige here ons genadige vrouwe vrou Marie heeft niet verre van hier een schoon ende sterck casteel, belieft v dat te besien ic sal v daer doen brengen te scepe. Wel seyde die prince, ick wil daerwart varen, want den tijt drinct nv seer lanck Doe dede die verrader eenen scipper comen die mitten prince in een cleen sceepken voer na dat casteel, ende ter stont als hi op dat water was soe quam daer eenen groten storm, so dattet scip half vol waters sloech, so dat si alle meenden te verdrincken, mer metter godliker gracien quam hi te lande ende die prince ghinc na dat casteel, daer hem die capiteyn eerlijc willecome hete met valscher herten, want hi wel wiste dye meninge vanden verrader ongeual, ende die capiteyn screef den verrader eenen brief hoe dat die prince op dat casteele was ende niet en was verdroncken, wat hi metten soude maken, dies dye verrader seere toornich was, maer dye capiteyn screef dat hi een groot schip opt water hadde, ende dat hi den schipper beuolen hadde dat wanneer die prince met sijn sceepken opt water waren, dat hi metten groten schepe varen soude op des princen scheepken dattet inden gront oft ontwee werde ghestoten, ende so gebuerdet, want op des princen scheepken wert so sterckelic ouer geuaren metten groten schepe dat des baroens sceepken schuerden ende was terstont vol waters dies si alle veruaert waren die daer inne waren Ende die prince greep ter stont een eynde van eenen cabel die wt dat grote schip hinc, dair hi sijn scheepken mede op hielt Dit sagen veel menschen staende opt lant die vielen wt compassien op haer knien biddende god dat hi den edelen prince helpen wilde wt sijnder noot. ende terstont voeren sommighe schippers met een ander schip tot den prince, dye hem ende alle sijn gheselscap wten dangiere te lande brachten, dies de verrader seer droeue was

¶ Hoe dye prince bi na in groot dangier gecomen was door eenen sot

¶ Op eenen dach wilde die edel prince een busse schieten, ende hi was metten sinen op die plaetse daer dye busse lach Ende die verrader had eenen sot die ooc seer gheerne metter bussen ommeghinck Daer toe dien verrader sprack ende seyde comt hier ghi sot, daer is een die wil v ambacht ondergaen ende wil schieten met v bussen ende wil v wt uwer officien steken mer ick sal v gheuen goeden raet dat hijs niet meer en sal dorren bestaen. Siet toe wanneer hi metten bussen besich is, sluypt heymelijc achter hem, ende steect dat vier in dye twee tonnekens met bussecruyt die achter hem leggen want als die worden bernende saldie prince so seer veruaert sijn, dat hi na dees tijt niet meer met v gheschut sal willen ommegaen. Die sot was doe seer verstoort, ende greep twe oft drie bernende keerssen ende liep ter plaetsen daer die baroen stont besich om te schieten. Die sot siende dye tonnekens sonder eenich woort te spreken wilde die bernende keerssen daer in steken Mer die prince siende den schijn vanden bernende kerssen sach omme, ende greep den sot metten

hare, hem rasschelic van die tonnen treckende ende gaf hem ooc een goede muil pere. Die sot al crijsschende liep tot sinen heer clagende. Als die verrader dit hoorde dat zijn meninge niet voort en ghinc, so sant hi den sot op een ander, sorgende dat die saken souden openbaer worden, waer bi hi sijn leuen mochte verliesen, mer de verrader excuseerde hem dat hi daer niet af en wiste ende dattet des bussemeesters schult was dat die tonnekens metten busschencruyt open stonde, want ick beual hem dat poeder te stellen in een plaetse daer niemant bi comen en mochte

¶ Hoe den eedelen prince alle die medecijnmeesters dlijf ontseyden ende hoe hi hem seluen gesont maecte

OP een tijt lach die eedel prince te bedde van een heete siecte, ende veel medecijnmeesters quamen hem besoecken, ende door ingeuen vanden verrader so gauen si hem alle raet dat hi alleen soude ghebruycken heete medecijnen, heete spijsen ende dranck, sonder daer mede te mengen eenige coude substancien, dwelck hi so een tijt achtervolchde, vanden welcken hi lanck so crancker wert, want sijn siecte van hette quam, des deen hitte dander vermeerderen dede, waer om dat ongheual dachte, hi sal hem seluen doden door die heete substancien die hi gebruyct. Als dese goede prince dus flaeu was, dachte hi in hem seluen, ick en mach in dese hitte niet langer duere, ende hi riep een van sinen dienaers ende beual hem secretelic te brengen een kanne met water, dat hi so dede Ende als die prince dat water ghedroncken hadde, was hi niet meer soe sieck als hi te voren hadde gheweest. Doe en conde hem die verrader niet ghenoech verwonderen dat die prince ghesont was worden, heymelijck denckende, ick sie wel dat gheen practijken mi helpen en willen, nochtans sal ick dair noch om arbeyden. Maer die eedel prince seyde ten lesten, mi dunct dat ic in ghenen tijt vry ben noch te water noch te lande. Doe seyde ongeual In ghenen dingen en hebbe ick u ontrouwe gedaen maer veruaerdi v soe lichte om sulcke cleyne saken, so en sidi niet weerdich onse princesse te hebben, want ghi veel te blode sijt. Doe wert die edel prince verstoort ende meende den verrader bi den hare te grijpen om hem te slaen, maer hi ontliep hem, ende dye prince reedt doe van daar, tot dat hi quam totter derder passagie, die Nijdichert besat. Ende ongeual screef eenen brief tot nidichert alle sijn gheschiedenis daer mede, op hem begherende dat hi sijn beste doen soude om den eedelen prince te beletten

¶ Hoe die eedel prince Maximiliaen quam totter derde passagien daer de verrader nijdichert woende, ende van die sorchlike periculen die den prince door den verrader nijdichert ghebuerden



illustratie

NV is die prince gecomen aen de .iij. passagie dair nidichert hem eerlic ontfinc, hem vragende waer om hi gereden quam in sijnder vrouwen lant. De prince seyde Jc come hier om te comen in haer gracie, op (dat god gaue) si mi begeerde in huwelic tot eenen man. Doe seide nidichert, here mi verwondert seer dat voorwetich ende ongeual v niet eerlic geconvoyeert hebben, dwelc qualic van hemlieden gedaen is. Doe vertelde die prince alle die ontrouwicheyt die hem die ander twe capiteynen gedaen hadden Doe seide nidichert, here ghi en muecht voor gheen euel nemen dat v somtijts enige fortune toecomt, v sal des seer veel ontmoeten, want ghi sijt noch een ionc man. Met desen woorden verblinde nijdichert den vromen prince, ende hi tracteerde hem wel vroech en[de] spade, ende bestelde zijn

logijs in een schoon paleys, dair hi alle saken dede wel ordineren na toebehoren van sulcken prince

¶ Hoe nijdichaert door heymelike verraderije sende den prince te scepe onder sijn vianden

¶ Nidichaert seyde totten pince, here begeert ghi ons genadige vrouwe te verweruen, so reyst ter stont op onser genadiger vrouwen vianden om haer landen te beschermen. Doe seide die prince mit stouter herten, ick ben des wel te vreden Geeft mi volck om op dye vianden te trecken, welcke vianden seer wel bewaert waren met volck ende bussen Ende terstont bereyde die verrader scepen daer die prince selue in persone bi was int eerste schip, ende die ander scepen quamen van verre na Ende die prince quam aen die plaetse der vianden met sinen schepe dat die vianden ter stont vernamen ende si schoten seer fellijc na den prince, gelijc dat te voren bestelt was Ende des princen scippers waren so veruaert, dat si dat scip keeren wilden om van daer te vlien dwelck die prince sach ende dwanck die scippers fortselic dat si ter seluer steden arrivieren mosten metten scepe, ende doe spranc die prince wten scepe met sijnen gesellen die hi haestelic in ordene stelde ende trac selue voren tegen sijn vianden, die hi verwan ende hielt die plaetse met gewelt, des de oude grijse verrader seer droeuich was, mer hi ontfinc hem feestelic met valscher herten

¶ Hoe de prince eenen sorchliken campe geuochten heeft dien hi wan

COrt hier na quam wt verren landen een man van wapenen hoge vermaert wiens vromicheit verre vernaemt was want hi menigen camp geuochten hadde ende altijt die victorie gehadt. Des campioens eeronthout riep wt, wie met sinen here campen wilde lijf om lijf, oft een gevanckenisse swaer, met dien wilde hi eenen camp bestaen. So geringe als die verrader nidichert dit vernam, so is hi gegaen tot den edelen prince Maximiliaen ende heeft hem dit geseyt, Doe seide die ionge prince maximiliaen Ter eeren van onser ionger princesse sal ick den camp aengaen Doe seyde nidichert hopende dat de prince doot bliuen soude Die ridder heeft sinen schilt voor sijn herberge gehangen, dus rijdt met uwen eeronthout ende hanget uwen schilt dan dair bi, twelc die prince dede, ende den camp wert aengenomen ende bescheyden te campen opten Jaersdach Als nv den iaersdach quam so reden beyde de campioenen daer si stille hielden sonder enich woort te spreken, tot datter een trompet driemael geblasen was, gelijc die gewoente is Doe leyde elck sijn lancie int arest,dair met si op malcanderen reden. dair na trac elck sijn sweert slaende ende stekende menigen slach. Die ridder stac den prince door sijn pansier, dat hi hem nalicx verleent hadt maer die prince en achte dat niet, ende dair na vochten si noch lange, so dat de prince den riddere bracht eenen steke onder zijn ocxsele, daer die ridder seer af veruaert was ende gecreech grote pine, want die prince dranck den ridder met crachte door sijn pansier, so dat hi hem gheuangen moeste geuen, ende hi schanck der princessen den geuangen haren wille daer mede te doen, hem te rantsoenen of quijt te laten

¶ Hoe de prince nalicx doot geschoten was met een grote busse door dat verraet van nidichert

¶ Niet verre vander princessen heyr stont een sterke stadt die de verrader nidichert bestormen wilde, in welker een busmeester was daer nijdichert wel mede bekent was, dien hi dede seggen Jc sal voor v stadt brengen inden storm den toecomende prince des lants, wilt hem gade slaen ende dootschieten, ic sal u gheuen veel guldens root van goude. Die busmeester antwoorde, dat hi op die hoochpoorte vander stadt hadde een grote busse, mocht hi den prince sien hi soude hem dair mede raken Doe ghinc nijdichert totten prince ende seide, here mi heeft secretelic een busmeester vander stat geseit Jst dat wi die stat morgen bestormen, wi sullen die lichtelic winnen ende wi sullense te twe steden oueruallen Ghi sult reisen aen de hoochpoorte, want de busmeester dair op leit die v in laten sal De prince reisde vrolic na der stadt, daer de busmeester hem gade sloech, ende als hi den prince schoon sach scoot hi af alle sijn bussen gelijc na den prince. Als die prince dat geluyt hoorde vertrac hi sijn hooft ende de cloot vloot niet eenen haluen voet van sijn hooft dies die dommelinck des cloots in sijn hooft sloech dat hi nauwelic mit groter pinen ontquam Hi leedt sulcke pine .xxiiij. vren lanck dat hem tbloet ter nasen telcken wtliep als hi niesde Die selue busmeester scoot eenen van des princen gesellen met een hantarmborst dat hi ter eerden viel, den welcken die prince weder op halp. Als die prince weder genas dachte hi dattet gemaecte boeurie was oft nidicherts valscheyt, mer hi stelde den prince te vreden met schone woorden

¶ Hoe de prince nalicx in een scermutsinge soude doot gheschoten hebben gheweest

¶ Nidichert hadde compact gemaect in een stadt metten vianden dat hi hem leueren soude in haer handen den edelen prince om hem doot te slaen, dies soude hi den burgeren geuen een grote somme van penningen dies hem die burgeren sijn vianden eet deden te doen, des soude hi den prince te velde leueren te voete met een cleen geselscap. dat si dan wttrecken souden met machte, mer dat den meesten hoop bleue verborgen ende dat si hem alleen souden laten sien met een cleen hoopken. den cleinen hoop sal die prince dan willen bespringen so en mach hi niet ontgaen, ende ghi moet ooc bussen gereet hebben, of die prince die vlucht name dat hi niet ontcome. Die burgers vander stadt hebben alle de saken so beschict, ende sijn op den genoemden dach smorgens voor die stadt gecomen daer die verradere metten prince inne was Ter stont als die verrader dit vername seyde hi totten prince Here hier buten sijn vianden ende de hoop is seer cleen, daerom reyst wt te voete so muechdise slaen Ende de prince dede also ende hi reysde buten met luttel volcx ende sloech inden cleynen hoop sijnder vianden die alle riepen, her, her. Doe quam den groten hoop die daer verborgen lagen met hair geschutte so crachtelic na den prince schoten dat hi wederkeerde in de stat des die verrader qualic te vreden was, om dat die prince weder quam.

¶ Hoe dat des princen peert onder hem doot geschoten wert

¶ Die verrader practiserende in des princen doot seyde totten prince Mi is secretelic die wete gedaen dat de crijschknechten van ghenen castele willen ouergeuen dat casteel, dwelc mijnder vrouwen ende lande soude grote scade sijn Daerom sit op ende neemt dat selue in eer die vianden comen Nv hadt die verrader eerst den knechten geseyt Als ghi den prince siet na v casteel comen wilt hem niet verwachten, mer schiet hem doot, want quame hi binnen den castele hi soude v allen doen hangen Die prince meende dat die woorden waer waren so dat die verrader seyde, ende is na dat casteel gereyst. Die knechten vanden castele die seer troonig waren om den woorden des princen hadden gesworen dat si hem doot souden schieten Ende als si den prince sagen scoten si vreeslic dat zijn peert door den hals geschoten wert ende viel ter stont ter eerden onder hem doot Een knecht dit siende liep totten verrader ende seide here geeft nv bodenbroot, want de prince is doot gescoten,des nidichert op en[de] neder spranc van vruechden Mer die prince was terstont op een ander peert ende reedt wech nader stadt Als hem nv die verrader sach veranderde hem alle zijn bloet ende hi bekeef seer die knecht, des de knecht seide, here en weest doch niet gram want so haest als ic hoorde schieten sach ic den prince nedervallen dat ic meende dat hi doot ware

¶ Hoe nijdichert meende den prince te leueren in sijnder vianden handen

¶ Op een tijt waren de vianden niet verre van die stadt, des die verrader den prince seyde Laet ons die vianden beuechten, ic sal met v reysen te velde, mer treck voren, ic sal metten hope volgen Ende die verrader hadde sommige mannen toegemaect die den prince souden verslagen hebben Dus is die prince wtgereden mit luttel onder sijn vianden, menende dat hem nijdichert terstont soude volgen, ende die vianden beuochten hem seer sterckelic, mer door sijn vromicheit ontdede hijt hem allen, ende quam den verrader tegen, den hi vraechde waerom dat hi niet en quam Doe seyde nijdichert, ic en wilde mijn volc niet wter stat laten reysen, mer ic mercke wel dat ghi sijt veel te haestich Doe seyde die prince, wat ic tot deser tijt begonnen hebbe is mi (god danck) wel vergaen, mer ghi en gont mi duecht, eer noch weluaert Dat nidichert bedectelic verantwoorde, ende al coutende quamen si so weder in die stadt, daer nidichert een nieuwe verraderije fanteseerde hoe hi den edelen man soude tonderbrengen

¶ Hoe die prince eenen man van wapenen doorstack, die toegemaect was om den eedelen man ter doot te brengen

¶ Om prijs ende eer te verweruen, seide nijdichert, here so soudi uwen eeronthout laten gaen in onser vianden stadt ende laten hem daer ontbieden, dat ghi alleen sout vinden int harnasch te peerde op den derden dach int groene, oft daer yemant ware die daer teghen v alsoe ghemonteert wter stadt wilde comen, ende dye prince sonder eenich achterdencken dede dit so doen, ende den eeronthout wert gheantwoord dat si eenen ridder ter seluer plaetsen souden senden ooc alleene Ende so is die eeronthout wech gereyst ende heeft den prince so vertelt Ende aen den derde dach hebben die prince ende de ridder malcander ter bescheiden plaetsen geuonden, ende terstont leyde elck sijn lance int arest seer fellijc tegen

malcanderen rijdende, ende die prince raecte den ridder met sulcker cracht in zijn side dat hi vanden peerde doot viel, dair de verrader seer droeue om was, mer met valscher herten heete hi hem willecome.

¶ Hoe die edel prince in sijn camer vermoort soude hebben geweest

¶ Op enen auont als die prince seer moede ende getrauileert was, so leyde die verrader hem in sijn camer slapen ende seyde, Heer slaept sonder sorge, ic sal alle dingen nv wel bescicken Ende dye verrader hadt te voren gehuert om ghelt zommighe boeuen die hem des nachts souden vermoorden Mer die prince hadt een maniere eer hi te bedde ghinck, dat hi sijn dore vander cameren vast sloot ende grendelde. Jnder middernacht quamen de boeuen ende deden groten arbeyt om die dore op te breken, waer af die prince ontwaecte ende spranck vanden bedde ende trac sijn goede sweert van scheyden ende quam aen die dore. Dit horende dye boeuen waren veruaert ende vloden van daer Als die prince dit vernam dat si wech waren so vermaecte hi weder de camer dore ende bleef daer na een wijl tijts op, ende viel ten lesten weder op sijn bedde verbeydende den dach. Doe ghinc hi bi nidichert hem vertellende dat hem gebuert was. Doen seyde nijdichert Here ick dencke dattet dieuen waren om stelen, want hier nv veel vreemts volcx binnen is. Ende met desen woorden bedecte hi sijn valsche verraderije

Hoe dye prince Maximiliaen was belaecht van sommige knechten om hem te doden

¶ Op eenen auont quam nidichert totten prince seggende O here ic ben seer vermoeyt door groten arbeyt van waken, ic bidde v wilt ghi desen nacht die wake bestellen, ist dattet v belieft. Wel seyde de prince, dat sal ic wel doen, gaet ghi dezen nacht slapen. Nv hadde nidichert toegemaect zommige knechten die den prince des nachts souden dootschieten oft doetslaen, des soude hem nidichert geuen grote sommen van penningen Alst nacht was is de prince die wakers gaen besien oft si goede wake hielden. So quam hi aen eenen hoeck daer veel knechten stonden die al ouerhoop liepen als si den baroen vernamen. Terstont liep hi tot hem in, daer hise vant al staende met gespannen bogen ende die pijlen daer op, ende si meenden al den prince te doorschieten, maer hi hadde haer wapen so onderlopen, dat si hem niet schaden en conden, so dat des verraders opstel niet was. Des smorgens vertelde hi nidichert hoe hi geuaren was Doe seyde die verrader, ic sal die boeuen op een pijnbanck werpen, si sullen wel seggen waer om dat si dat gedaen hebben Ende nidichert is doe bi die knechten gegaen dien hi met gramscappen toesprack, hoe hebdi dus ongeuallichlic inder saken geleeft. Doe seyde een vanden knechten Op mijn eet here, ic meene dattet god niet en wilde, van sijn coemste was ick veruaert, ooc verblinde mi den nacht dat ic hem ten eersten niet en kende Dander seide mijn busse en wilde hem niet vieren, Dit horende ghinc nidichert biden prince ende seyde Genadighe here die knechten seggen dat si v niet en kenden bi haren eede ende bidden grotelic genade, want si bekennen dat si swaerlic misdaen hebben tegen uwen persone Ende de prince namse al in sijn gracie hem allen dat vergeuende

¶ Hoe die prince sijn vierthienster geuangen heeft. C. ende .lxxx. mannen

¶ Op enen tijt waren de vianden met enen groten hoop int velt om haer wederpartije te beuechten Dit horende nidichert seide totten prince, Here die vianden sijn int velt het waer goet dat wi ons bereiden om die te beuechten Wel seide de prince dat willen wi doen Doe sant nidichert sijnen bode int heyr van sijnen vianden, en[de] dede hem seggen dat hi des anderen dages metten prince soude te velde comen, ende dat si dan een deel knechten souden senden ouer die grote heyde int bosch, hi soude den prince daer senden vanden groten hoop met sijn vierthienster. ende als hi dan verslagen is, so hebdi den slach gewonnen. Dit horende die vianden waren wel verblijt, ende dit is also bescict, ende die verrader is metten prince te velde getrocken Als si bi dat bosch quamen seyde nidichert Here in dat bosch heb ic volck gesien, ende na mijn duncken sijn daer .x. mannen, mer wildi die waerheyt weten so reyst daerwerts met xiiij. uwer mannen secretelijc, so muechdise af worpen eer dat si hem wachten sullen, ende ic sal metten hoop voort reysen, soe muechdi tot mi vluchten hebdi dies noot. Terstont heeft die prince so gedaen, ende nidichert reysde metten groten hoop haestelijck voor Ende als de prince bi dat bosch quam so wert hi de vianden siende, dier waren C. ende .lxxx. ende hi wilde geerne dair op slaen, mer hi dachte twaer cleen ghewin, want daer sijn meer dan .x. mannen tegen onser een, ic moet een ander maniere beghinnen. Doe gheboot hi sijn volck dat si hem deylen souden in veel plaetsen, ende seyde, slaet gade als ic mij keere dan slaet v trompetten ende rijdt dan met eenen gedruyssche tot inden inganc vanden bosch, ende sendet dan eenen van den ruters totten vianden hem lieden roepende dat si staende blijuen, want hem die capiteyn wilt spreken. Terstont reet die prince hem tweeder int bosch, ende ter stont als hi hem ommekeerde, sloegen si die trompetten, met een groot geschal rijdende na dat bosch. Daer af alle de vianden seer veruaert waren ende meenden dat si verraden waren. Met dien reet een van des princen ruters roepende dat si staende bleuen, want sijn heere begeerde met hem lieden te spreken Daer na quam terstont des princen eeronthout tot hemlieden seggende Wildi vander doot sijn ghespaert so gheeft v terstont in mijns heeren ghenade, oft anders blijfdi alle doot,want ghi sijt al te samen omringelt, daer omme radick v begheert ghenade Die vianden veruaert sijnde worpen haer stocken van hem biddende ghenade haers lijfs, si wilden hem keeren aenden hogen vermaerden capiteyn, wilt hi ons aen nemen. Die eerenonthout reet ter stont tot sinen here ende seyde hem alle dinghen Doe reet die prince alleen bi hemlieden ende sprack Ghi ruyters voorwaer had di ander lieden gheweest, uwer gheen en hadt ick ghespaert, daeromme gelouet mi bi uwen eede dat ghi v wilt stellen in handen vander princesse vrou Marie ende tot haren wille, daer met scheldic v quijte. Doe vielen die ruters al op haer knien belouende nemmermeer wapen tegen hem te dragen ende sijn doe gereyst na die princesse om haren eet te quijten. Ende daer na is die prince gecomen bi sinen groten hoop, dies nijdichert seer verwondert was, ende doe stelde die prince sijn volck inder oorden

ende beuacht sijn vianden dair hi victorie hadde Mer als nidichert verhoorde dat den anderen hoop der vianden geuangen was so wert hij half rasende van gramscapen Ende als die hondert ende tachtentich mannen quamen voor dye princesse so vielen si op haer knien haer biddende om genade, want si alle haer geuangen waren, gesonden van eenen vromen campioen, die onlancx in hair lant gecomen was. Dies haer die princesse seere verwonderde dat si niet weten en mochte wie die vrome baroen mochte wesen, die ter liefden van hair sulcke vrome feyten dede om haer lant te beschermen Ende was seer toornich op haer .iij. capiteynen, om dat si haer vanden vromen prince geen kennisse en hadden gedaen, hebbende groot verlangen om hem te sien

¶ Hoe die prince nalicx doot gheworpen was voor een stadt

¶ Op een tijt was die prince in een belegghe voor een stadt, daer nijdichert had bestelt metten burgeren dat si hem des anderen dages smorgens souden stille houden, mer besorgen op haer poorte grote steenen ende bernende pectonnen, hi soude den prince daer brengen, ende conden si den prince so doot werpen, so waren si verlost vanden belegge, ende dit dochte den burgeren goet ende deden also Doe is nidichert totten prince [gegaen] seggende, here ic hebbe verstaen van sommige van der stadt, dat ghi sout comen si souden v die poorten openen ende ghi sout de stadt hebben sonder wederstoot tot uwen wille Dit dochte den prince seer goet, ende hi bereyde hem des anderen dages smorgens, ende is voor die poorte ghecomen. ende de burgers hielden hem al stille Als hi nv onder die poorte quam, so worpen si so vreeslijck met groten steenen ende bernende peck tonnen van bouen om hem doot te werpen. Dit siende de prince keerde terstont vander stadt in een bosch daer hi sonder eenich hindere, ende door een andere maniere wan hi die stadt met gewelt, ende lietse al doden die daer inne waren, om dat si die verraderije op hem ghestelt hadden, ende hi was oock doe seer toornich op nidichert, meenende die verraderie op hem waer af hem nidichert ontsculdichde met valschen woorden. Noch sijn daer veel ander auontueren van verraderien die den eedelen prince gebuert sijn om hem te doden, eer hi bi vrou Marie quam die alle te lanck sijn om scrijuen, om die grootheyt der materien

¶ Hoe brieuen ghesonden worden van vrou Marie van die drie capiteynen ende hoe Nidichert wilde doen den prince vergeuen met fenijn

COrts hier na quam eenen brief wten houe van vrouwe Marie aen Nidichert, waer af dat inhout was aldus Aen onsen capiteynen Voorweetich Ongeual ende Nijdichert. Wie ontbieden v drien dat ghi sonder verdrach haestelijcken bi ons comt, om ghewarige kennisse ons te geuen, van wie ons dit Jaer so menigen gheuangen man gesonden is, die hem allen tonser genaden hebben ghestelt, van weghen den victoriosen baroen, die totten dage van heden beschermt heeft onse landen, die bi v is, also wi horen seggen, begaeft met alle duechden getrou, vreemdsaem, ende vroom ter wapenen. Ooc is hi

van hoger geboorten, wiens lof niemant volspreken en can. Dat bethonen alle zijn wercken, altijt hem eerlic houdende Hi poocht hem in onsen dienst menichfout dwelc ghi ons noyt te kennen gegeuen en hebt, dat ons grotelick mishaecht. Daer om brengen den seluen prince met v, indien ghi hulde ende genade bi ons wilt houden Ooc beuelen wi v dat ghi hem noch schade noch leet en laet geschien geenderhande, op die pene van sulcker straffinge als onser ghenaden belieuen sal, Als nidichert dit gelesen hadt, wert hi met groter vresen beuangen, denckende dat hi hem qualic verantwoorden soude connen Ende socht noch eenen valschen raet ende dachte den goeden prince te vergeuen, ende binnen desen quamen bi nijdichert die ander twee capiteynen als Voorwetich ende ongeual, tot welcken nijdichert seyde Ghi hebt wel verstaen dat gebot van onser princessen, dairom laet ons raet soecken om den man te doden, want comt hi bi onser princessen wi worden al afgesette sancten. Doe seyden die twee, wi hebben al gedaen dat wi mogen ende ten heeft niet willen lucken So en dedet ooc met mi seyde nidichert, maer ic heb desen dach laten fenijn comen, dat sal ic hem secretelic teten geuen, als hi dat gheten heuet, en sal hem geen medecinen mogen helpen, mer sal moeten steruen, ende so blijuen wi in ons regiment. Van desen raet waren verblijt voorsinnich ende ongeual. Dit hadde gehoort die duerweerdere een van nijdicherts dieners die terstont ghinc daer hi den eeronthout vanden prince vant, dien hi dit verraet vertelde op getrouwicheyt. Hierom en laet hem desen morgenstont niet ontbiten, oft anders is hi ten eynden van sijn leuen. Met dien liep die eeronthout bi sinen here die ter tafelen was gheseten om te ontbitene, dien die eeronthout heimelic sprac in sijn oore Here en wilt geensins eenige spijse aentasten om eeten voor dat ic v mijn sake gegeuen hebbe dye v lijf ende leuen aengaen. Terstont stont op vander tafelen die goedertieren prince ende ghinc op deen side metten eeronthout die hem seyde Een ghetrou duerweerdere heeft mi geseit dat ghi berooft sout sijn ws leuens door dese spijse, dat hebben hem dese .iij. capiteynen hem vermeten, want si die selue spise vol regaels hebben ghedaen. Dit horende die prince bleef bi den eeronthout sonder die spijse te genaken. Hier na quam nidichert in die camere ende sach dat de prince niet en at, so seide hi Lieue here miscomt v wat, dat ghi so lange sonder eeten sijt, sidi eenichsins inder herten beswaert, dat segt doch, dat bidde ick v want ick dat keren sal na mijn vermogen Doe seyde die prince Swijcht valsch bose wicht, veel verdriets ende menich leet hebdi mi gedaen tot op den dach van heden, ende noch practiseerdi nacht ende dach om mi te brengen in laste Mer fenijn hebdi mi willen vergeuen, daer om suldi noch loon van mijnderhant ontfaen Doe seyde nidichert, ic bidde v genadige here en wilt niet te haestich sijn, ic heb v getrou geweest altijt en ben onsculdich deser saken, daer om laet sincken uwen moet Doe seyde de prince Meendi mi noch met uwen valschen woorden te verdouen, vermaledijt moeti sijn Met dien trac hi sijn sweert ende sloech na nidichert, mer hi wijcte den slach ende ontliep den prince, anders waer hi op de stede doot bleuen Terstont quam nidichert bi sijn gesellen ende claechde hem hoe die

prince hem wilde doot slaen. Doe seyden si tot hem Ons bliuen en is hier niet langer, want onser geen en soude voor hem darren comen, dus adieu wi moeten vertrecken sonder eenich bliuen. Noch was die eedel prince in veel meer dangieren van sinen lijue die ick achter late om verdriet des lesers. Hier na quam hi bi dye princesse daer hi eerlic af ontfangen was

¶ Hoe die prince beroepen wert van .vi. ridders om ridderspel te driuen in tegenwoordicheyt der princesse bi raet van den verrader nidichert



illustratie

ALs nv die prince maximiliaen so vrientelijck ontfangen was vander princessen, ende dit siende nidichert was hi qualic te vreden seggende tot sijnen gesellen Mi is leedt dat ic den prince so gehanteert hebbe. Doe seyde ongeual, ons princesse heeft .vi. wtgelesen ridderen die alle van uwen bloede sijn, begeert van hem dat si hem beroepen willen tot ridderspel te hanteeren drie dagen lanck op elcken dach teghen twee ridderen te steken ende tornoyen, maer elck alleen man tegen man, op auontuere oft enich van sessen hem steec oft slach mochte geuen daer die prince af doot bleue. Aldus door bede van nidichert sijn die vi. ridders gecomen voor de princesse, ende een van hem sprack Genadige vrouwe wi hebben verstaen dat dese baroen hier comen is om uwer genaden vruecht te helpen vermeeren, daer om so verre alst hem belieft ridderspel te drijuen met steken ende tornoyen, soe mach hi eenen wt ons

kiesen die hem belieft, die sal hem op eenen genoemden tijt gesellic comen ter banen om ghenuechte ende ridderspel te drijuen ende daer na een andere tot dat wi alle veruolgede der gelijcken gedaen hebben, wi hopen dat hi ons dat niet ontseggen sal, want wi hebben horen seggen dat hi een vroom campioen is. Doe antwoorde die hoochgeboren prince, Jc sal v begeerte volbrengen so verre alst wt genuechten geschien sal. Daer op si antwoorden, heere wi en begheren met v geen ridderspel te hanteren dan wt goeder genuechten, wel seyde de eedel prince, so mach hem elck daer na scicken ende bereyden

¶ Hoe die prince met scharpen lancien stack tegen den eersten

¶ Ten ghestelden dage quam die prince ten percke, sijn peert bedect met sammijte ende gulden laken ende verselscapt met veel eedel mans. Also quam ooc ter banen die eerste riddere, ende die princesse met haren ionffrouwen waren alle ter vensteren gelegen om dat ridderspel aen te sien. Doe bliesmen die trompetten, ende die stekers leyden haer lancien int arest ende liepen op malcanderen ende staken soe sterckelic dattet wonder was dat si niet beyde doot en bleuen. Daer na is elkerlijc tot sijn logijs gereden Ende de prince was lieflic ontfangen vander princesse die tot hem seyde Jnder waerheyt int steken ghinc mi den steeck in mijn herte ende so danige ridderspel dunct mi gheen spel, daer om waerdi mijn ghetroude man ghi sout mi gelouen dat spel niet meer te hanteren. Doe seyde die prince eerwerdige princesse wat v belieft mi te laten dat sal ic gerne laten, ende si gingen samen te auontmael ende maecten goet cier

¶ Hoe die prince na den eeten weder ter banen quam om metten tweeden ridder te campen

¶ Als dat auontmael gedaen was so quam die edel prince ter banen ende de twede ridder die seer sterck was hem verlatende op sijn stercheyt Ende als die trompetten bliesen nam elck sijn sweert om te campen ende si ondersochten malcanderen met swaren slagen elck hopende na dye victorie, malcanderen iagende van die een plaetse tot op dandere Ten lesten thoonde die prince sijn manlicheit ende hi verhief sijn goede sweert met beyden handen ende sloech den ridder so sterckelic op sijn hooft dat hi ter eerden viel ende was verwonnen Terstont sant de edel vrouwe oft die prince ooc eenich lestel hadde Die welke als hi hoorde dat hi fray ende gesont was, was si seer verblijt ende alle die camenieren, want si nemmermeer hadden gemeent dat die prince den riddere soude hebben verwonnen

¶ Hoe die prince tegen den derden ridder stack ouer die lijsten

¶ Des anderen daghes quam die prince ter banen, ende die derde ridder die voor hem genomen hadde den prince den dootsteeck te gheuen Ende terstont bestonden si te steken menige lancie brekende Die ridder siende dat die prince die meeste lancien brack greep een plantsoen grof ende dick, daer met dacht hi den prince den dootsteeck te geuen. Dat selue wert siende des princen wapenmeester, die hem onder sijn arme int arest leyde een groue stercke lancie tot hem segghende Nv rijdt sterck aen dattet die ontrouwe gast geuoele. Doe stack die prince

sijn peert met sporen ende reet so sterckelijc opten riddere, dat hi man ende peert int sant stack, ende des princen lancie spranck in vij stucken, ende reedt doen wter banen na thof

¶ Hoe de prince campte tegen den vierden ridder

¶ Als die prince nv int perck gecomen was, ende die ionge stercke ridder oock so versaemden si, ende elck dede sijn beste om den anderen te verwinnen. Ten lesten onderliep die prince den ridder sijn sweert ende dranck hem neder ter aerden hem geuangen nemende Daer met was den tornoy volendt, dat des ridders vader seer verdroot

¶ Hoe die prince stack tegen den vijfsten riddere op die ouerlantsche maniere.

¶ Op den derden dach quam die prince seer eedelick ter banen, ende die riddere was daer ooc comen Ende als die trompetten aen ghingen so leyde elck sijne lancie int arest ende si staken so fellijc op malcanderen, dat si beyde acherwaerts ouer die peerden ter eerden vielen dwelck den prince verdroot, ende hi begeerde noch eens te lopen tegen den seluen riddere, dat also geschiede. Ende die prince stack den ridder so swaerlic dat hi wten gherijde in onmacht viel. Daer omme men water in sijnen helm goot, daer af hi weder bequam ende sat op sijn peert met hangenden hoofde, heymelijc wter banen rijdende.

Hoe die prince campte tegen den sesten ridder, den hi verwan

¶ Als die prince ghereet was ende ghewapent, so is hi ridderlijck ter banen gecomen, opten welcken die oude grijse met groter nijt seer fellijcken sloech. Die onueruaerde stoute prince merckende dat hem dye riddere so nijdich was, sloech op hem met sulker cracht door den helm, dat hem dbloet wten hoofde door den helm wtliep ende dat hi ter eerden viel, hem verwonnen geuende. Waer af elckerlijck verwonderde, want die selue riddere was seer vermaert in feyten van wapenen Nv was Nidichert al sijnen moet ontuallen ende hi en wist nv ghenen raet meer om den eedelen prince ter doot te brenghen. Ende daer nae is dye eedel prince ten houe ghereden, daer hi blijdelijck ontfangen wert, ende die princesse croonde hem eerlijck met eenen hoedt ghemaect van lauren bladeren, tot eenen teeken ende loon van prijs, eer, victorien, ende eerlijcken feyten van wapenen, ende daer wert grote blijtschap ghehanteert met eeten, drincken, houeeren, danssen, ende springen, ende met alderhande ghenuechte te bedrijuen, twelck ick nv achterlaten wil ende scriuen hoe dat die .iij. capiteynen loon van haren verraderien ontfingen

¶ Hoe die eeronthout sijn clachte dede tot die princesse van die .iij. capiteynen Voorwetich, Ongeual, ende Nijdichert, hoe dat si sijnen heere met veele verraderijen gheerne ter doot hadden ghebracht



illustratie

ALs alle dinck volbracht was, so quam de eeronthout totter princessen vallende haer te voeten ende seyde Jck (als een ghetrouwe eeronthout schuldich is) clage inden name mijns heeren ouer v .iij. capiteynen Voorwetich, Ongheual, ende Nijdichert, hoe dat si mijnen heere in soe menich perikeloos dangier der doot ghebracht hebben, ende hadden tsamen gesworen dat mijn here in v lant niet en soude comen, maer si souden hem eer ter doot brengen, daer si groote verraderijen toe ghesocht hebben, so ick v alle dye puncten in scriften ghegheuen hebbe, hoopende dat sulcke valscheyt niet onghestraft bliuen sal Biddende uwer maiesteyt dat ghi dye drie capiteynen te rechte stellen wilt, daer met dye rechte waerheyt int openbaere

comen sal Ende tghene dat als dan dye rechters wijsen sullen, daer mede sal mijn heere te vreden sijn. Dye princesse seyde Heer eeronthout, ick hebbe v reden wel verstaen, daer in wil ick voortgaen met recht ende mijns hoofs ghewoente, sonder die buyten recht te straffen. Om dwelck ick eenen rechtdach wil laten houden, daer ick hem luden alle drie tegenwoordich sal doen comen, ende tghene dat dan met vonnisse ghewesen wert, dat salmen ter stont volbrengen. Van deser antwoorde was die eeronthout wel te vreden, Ende den drie capiteynen werden brieuen ghesonden dat si ter stot sonder verdrach te houe voor recht souden comen,dwelck si alle drie met swaermoedicheyt volbrachten, want si der princessen beuel niet laten en dorsten Doe beual die princesse vrou Marie den heren vander iusticien, dat si des anderen daghes te rechte soude sitten,gelijc si deden, daer si aenhoorden beyde partijen, als die clachten des eeronthouts ende dat verantwoorden der drier capiteynen,waer wt die heren eendrachtelic tvonnisse sluytende, den griffier dat in ghescrifte hebben laten stellen. Dwelck dye griffier daer na so luyde wt sprack, dattet elckerlijck verstaen mochte segghende Hoort, hoort ghy partijen tvonnisse dat die heeren gheconcludeert hebben Dye welcke nae wtwijsen der clachten ende na dat verantwoorden daer op geschiet, beuinden dat die capiteynen voorscreuen sijn ontrouwe gheweest onser ghenadiger princesse vrouwe Marie, ende dat si den eedelen prince Maximiliaen met hair verraderien gheerne ter doot ende in dangiere ghebracht souden hebben. Daer om wert met vonnisse gewesen dat Voorwetich morgen inden dage thooft sal worden af gheslagen Daer na salmen Ongeual aen der galghen hangen ende veworgen. Nijdichert salmen van eenen hogen toorne werpen beneden ter aerden, dat hi van leuende lijue come ter doot, metten welken tvonnisse sal voldaen werden.

Van desen vonnisse dancte die eeronthout der iusticien grotelijck. Ende so quamen die drie capiteynen ter doot, so dat ghewesen was, ende na haren valschen wercken ghecregen si loon. Daer om laet ons hier aen exempel nemen ende doen wel, so mogen wi versamen bi god in sijn rijcke Amen.

Hertoge Maximiliaen



illustratie

¶ Die eedel prince Maximiliaen van Oostenrijck mochte wel god lof, dancke, ende eere seggen die hem principalijck behoet, bewaert ende beschermt hadde in alle dese sware perikelen, want hadde hem god door sijn sonderlinge gracie niet beschermt, hi ware hondertmael doot ghebleuen. Dus mach hy wel seggen met den propheet Dauid Ten si dat god die stadt beware, si alle waken te vergeefs die die bewaren

Hoe dye eedel prince sprack metter princesse vanden huwelick

HEt dochte den eedelen prince seer lanck vallen, na dat hi eenen tijt bider princesse geweest was, datmen vanden huwelijc tusschen hem beiden tracteerden want hi hadde groot verlangen na die eedele schone ende wel gemaecte princesse Maria So ghinc hi op een tijt met haer alleen ende seyde Edel hoochgeboren princesse, ghi hebt wel gehoort dat ick te voren langen tijt van mijnen vader ben gereyst, vreemde landen ende lieden versoecken, ende heb in meer dangereuse auontueren geweest dan eenich prince ter werelt, v vianden heb ic verdruct, v lant beschermt na mijn macht Jc bidde uwen eedelen maechdelijken persoon dat uwer genaden belieuen wille, mi in huwelijc te ontfaen, oft en ist uwe hoocheyt niet gewillich, segt mi dat int secrete, op dat ick niet te vergeefs en hope. Doe seyde die princesse met sueten woorden Hooch geboren prince, ten is niet lange geleden dat diuerse conincx kinderen ende grote heren mi te huwelic hebben laten aensoecken, die ick in goeder manieren al wederseyde, want mi was bekent, dat ghi edel prince bouen anderen wijs sijt, vroom in ridderlijke feyten, ende hebt mijn lant ende volck beschermt. Ooc beual mi mijn vader in sinen brieuen dat ick anders ghenen man nemen soude, dan v edel prince Oock heb ick v wtuercoren, ende want mi v wesen behaecht, wil ic v te huwelic nemen Maer seer onlancx sijn die turcken in kerstenrijck comen, ende hebben landen steden ghewonnen, ende veel kersten bloets gestort Ende mijn erflant aen eenen hoeck wert heel vanden turcken verwoest, dat mijn herte seer swaer is. Ende want ghi de vroomste, geluckichste ende victoriooste prince sijt die nv leeft, so wilde ic wel dat ghi die met gewelt wout verdriuen, ick sal v daer toe doen alle ghereetscap dat tot sulcker reyse behoort van gout, siluer, vitalie, ende armeye van volck, belieft v dit also te doen ick sal v mijn trouwe ter stont in v hant gheuen, sonder bi mi te slapen, voor dat v god weder laet comen. Doe seyde de prince, uwe liefde heeft mi so seer beuangen dat ick v in geenderley saken weygeren en can, maer ick ben blijde dat ick door u wat bestaen ende doen doen mach. Met dien omhelsden hem die princesse ende custen hem seer vrientelic aen sinen mont Ende terstont quam daer een bisscop ende ondertroudense Ende hier op wert dat huwelick ghesloten.

Daer na vertrack die prince met sijnen Eeronthout tot sinen vader den keiser ende vertelde hem alle dese saken, die daer niet mede te vreden en was. Mer omdat die landen van vrou Marien soe seer beschadicht werden van haer vianden, ende heer Adolf van Ghelre hare capiteyn verslagen, so wilden die heren ende haer landen (alle voorscreuen beloften achtergelaten) datmen scriuen soude om den prince Maximiliaen dat hi comen soude sijn bruyt te trouwen, ende dan die landen helpen beschermen. So sant vrou Marie Lodewijc pinnock meyere van Louen met haer brieuen tot den edelen prince Maximiliaen, diese seer blijdelic heeft ontfangen, ende als die ghelesen ende wel verstaen waren, so sant die keyser terstont .iiij. ambassaten ende heeren met eerliken state tot vrou marie, te weten, die bisscop van Mens, dye bisscop

van Trier, die rijcke hertoge Lodewijc van Beyeren ende Joris des keysers cancellier, ende Lodewijc pinnock voorscreuen den hi bescanck met eenen gouden cop met ij.M. ducaten tot eenen litteeken, dat hi eer .ij. maenden soude sijn in Vlaenderen Ende so sijn dese heren getrocken bi vrou Marien die seer blijde was ende ontfincse seer eerlijc, ende si reden tsamen al coutende tot haren houe ende aten ende droncken malcanderen blijdelijc toeuende, mer vrou Marie claechde den ouerlast ende grote scade die haren lande ende ondersaten ghedaen wert vanden fransoysen Dairop antwoorde de bisscop van Trier ende seyde Genadige vrouwe Wi vier zijn hier gesonden om te weten oft ghi die beloften houden wilt die v vader hertoge Karel van bourgondien saliger ghedachten sloot voor Nuys ende ooc binnen Trier met den keyser onsen meestere. Daer op vrou Marie die princesse antwoorde Dye woorden die mijn vader ghesproken heeft dye houdic van weerden, ende so doen ooc mijn heren,regenten ende landen waer af die .iiij. ambassaden blijde ware Ende Lodewijc van Beyeren besliep vrou Marie so dat die vsancie is wten name vanden prince als in conterpande van sijn getroude wijf Ende die heren gheloofden haer den iongen prince Maximiliaen eer een maent daer te leueren Ende doe gheschiede daer grote blijtschap door dese tidinge Ende die twee bisscopen reysden weder na den keyser, ende hertoge Lodewijc van Beyeren, ende heer Joris des keisers cancellier bleuen bi vrou Marien tot een conterpande datmen den iongen prince eer een maent met state soude brengen int lant bi vrou Marien Als die bisscoppen biden keyser weder quamen so seyden si hem alle die ghelegentheyt. Doe bereyde hem die prince maximiliaen ende is op die reyse gheslagen met sinen edelen ende ander voetvolck ende is na veel reysen gecomen tot louen in Brabant, daer hi eerlijc ontfangen wert vanden geestelijcken ende weerliken state, daer hi ooc seer chierlic in quam in schoonder ordinancien Sijn mans van wapenen te peerde reden vijf dick Die duytsche knechten ghingen tusschen beyden ooc vijf dick Die hellebardiers gingen ouer beyde siden vanden iongen prince. Voor hem reden die twee bisscoppen, die hertoge van Sassen Bi hem reet Brandenburch ende de lantgraue van Hessen, Coenraet sijn nar liep bi hem Hertoge Maximiliaen ende alle sijn eedele reden al bloots hoofts met peerlen cranskens die seer costelic waren van gesteenten Maximiliaen reet in een silueren harnasch, met een swart fluweelen bourgoens cruys ouer dat hernasch Ende alle die edelen hadden elck een swart fluwelen cruys ouer haer hernasch. Doen is hi van Louen tot Bruessel ghereyst daer hi ooc seer eerlijc ontfangen was ende van Bruessel reysde hi tot Denremonde, ende so voort van daer tot ghent daer die princesse was hem verbeydende met groot verlangen Ende die ouerdeken van Ghendt vernemende des hertogen coemst, heeft hem seer eerlijc in gehaelt na sinen staet ende brochten hem op dat hof daer vrou Marie den vromen princhier seer minlijc ontfinck, ende als hi bi haer weder quam omhelsde hi haer, ende si hem weder seer lieflijck. Ende die bisscop van Doornijck troudese daer in teghenwoordicheyt van allen den heeren, ende des nachts wertse beslapen, mer dye bruylocht wert tot

Brugge gehouden om der nacien wille Dair wert grote triumphe gehouden van steken van breken, wantter een prijs op gehangen was, een gouden valcke, welken prijs de marcgraue van brandenbruch verdiende. Dye nacien vander stadt van Brugge, te weten, die Spangnaerden Jeneuoysen, Sauoyennen, Lombaerden Jtalianen, Venetianen, Oosterlingen bedreuen al grote triumphe, ende beschoncken elck na haren staet den prince ende princesse, waer af si beyde seer verblijt waren aensiende die goetwillicheit der gemeenten. Ende Maximiliaen sant sijn ruters terstont op die frontieren van Vlaenderen als tot sint Thomas, tot Arien, te rysel te Betunen, te duway, die alle seer blijde waren hopende beschermt te werden van haren vianden Ende dit gebuerde int iaer van .lxxix, al was dat huwelijc ghesloten int iaer van .lxxvi. want daer was groot belet gedaen van sommige capiteynen, dat den tijt lanck viel eer hi int lant quam so voorscreuen is. Ende aldus tooch hertoghe Maximiliaen door alle sijn landen ende steden, daer hi gehult wert, als man ende momboor van sijnder vrouwen onser hertoginnen

¶ Binnen den seluen iare hadt ons hertoghinne een sone die geheten wert na sijn ouer oude vader Philips ende wert te Brugge gheboren opten .xxij. dach van Julio, die in Spaengien sterf

 

¶ Jtem na den iare van M.cccc.lxxvi. nae hertoge Karels doot die binnen sijn leuen tlant van Gelre gecocht had met sekere penningen ende bedwancse met oorlogen tot gehoorsaemheyt, die keerden hem nv af buten der obediencien vanden huyse van Bourgondien ende van Brabant, als die van Nieumagen ende ander steden ende plaetsen van tlant van Ghelre, ende die stadt van den Graue daer ionffrouwe Katherine van Ghelre hertoge Adolfs suster seer behulpich toe was Soe bleuen si een wijl staende aldus tot dat hertoge Maximiliaen vrou Marie ghetrout hadde, also voorseyt is

 

¶ Jtem want Willem van Arenberch met sinen magen ende ander quaet willigen sinen adherenten veele plaetsen in genomen hadden in Ardennen ende deden veel quaets daer ende elwerts omtrent daer, voor die coemste van Maximiliaen ende na sijn coemste So track tghemeen lant van brabant met groter heyrcracht int lant van Ludick ende in Ardennen ende int lant van Francemont, dair si wonnen vechtender hant dat stedeken van Tribuyt metten slote ende noch sloten ende steden ende keerden weder sonder eenige merckelicke schade Ende daer waren capiteynen Philips van Cleue here van Rauensteyn, die prince van Araengien, die prince van Chimay ende heer Anthonis die bastaert van brabant ende meer andere

 

¶ Jtem na dit so voren verhaelt is werden die gheldersche opinieus ende begonden op te rijsen tegen die van shertogen bossche met haren quaertiere, die welcke den gelderschen wederstonden ende matteerdense, want si togen ouer met groter macht int lant van Gelre ende deden daer veel scaden rouende ende brandende ende belagen de stadt van Graue met veel edelen ende stelden daer voor een blockhuys so dat si hem benamen prouande ende vitalie die hem van buten comen mochte so dat de stadt op wert

ghegeuen metten slote Daer na wert dat lant van Ghelre met veel onleden costen ende orlogen weder gebracht ter obediencien aen Brabant, also wijlen hertoge Kaerle bi cope bi bedwange gheordineert hadde

¶ Van hertoge Maximiliaens oorlogen op die Fransoysen, ende van sijn belegge voor Terewane

ALsmen screef M.CCCC.lxxviij. tooch hertoge maximiliaen mit veel eedelen ende metter gemeynten van Brabant ende vlaenderen tot int lant van Artoys met groten heyre om eenige steden, castelen, ende plaetsen van dien lande te winnen die die fransoysen in hielden Ende si lagen langen tijt tot ponteuen nabi Lens. Ende coninc Lodewijck van vrancrijck lach niet verre van daer door Lens Ende met veel practiken ende beloften dede hi dat heyr vertrecken ende scheiden sonder yet te doen. Ende daer wert een bestant gemaect ende elck quam thuyswert daer hi behoorde

¶ Daer na ghinct al wonderlick in desen landen ouermits den snoden regimente ouer al, want die princelijcke demeynen van Brabant, Vlaenderen, Hollant werden so becommert ende belast dattet noch te claghen is. Ende omtrent dese tijt began den dieren tijt dye lange iaren duerde

¶ Jtem want dat bestant tusschen den coninc van vrancrike ende hertoge Maximiliaen wtgegaen was so ordineerde die hertoghe den graue van Romont capiteyn van Artoys, die welc met anderen edelen cregen subtilick die stede van Camerijc metten castele ende oock Bohayn Ende graue Peter van Bryanen dye graue van Sintpol geworden was ende had des grauen suster van Romont, wert geordineert capiteyn van Vlaenderen, al hadde hi seer die artijke oft fledercijn, want hi was wijs ende vroom Doe bereyde hem Maximiliaen met sinen capiteynen ende edelen te weten den graue van Romont, Sintpol, Nassou, ende heren Philips van Cleue des heeren sone van Rauesteyn, die noch ionck was, ende den heren van Fienes Beueren, Waleyn Tsantray. etcetera. Ende met groten gheselscape van Vlamingen te voete met pijken, ende tooch om te beleggen Terwane.

¶ Dit vernemende Creuecuer opperste veltheere vanden Fransoysen, dede sijn perck bestaen bouen aen dat velt van Blangijs, dat hi den boeren dede begrauen ende wel sterck maken, ende stelde daer in sijn engienen ende bussen om wel te bewaren. Hertoghe Maximiliaen dede sijn perck bestaen beneden aent velt van Blangijs bi die beke, daer hi ouer dede maken .iij. oft iiij. bruggen, om lichtelijc daer ouer ende weder ouer te comen

 

¶ Binnen desen tijden quam die capiteyn vanden franck artchiers met veel franckaertchiers om tot Terwaen binnen te reysen, om dat si van dair achter op Maximiliaens volck souden slaen. Dit wisten die capityenen Alberaet ende petit Salizaert, diese besprongen ende sloegen den meesten hoop vanden artchiers doot. Dit siende dye capiteyn vanden franck artchiers gaf hem geuanghen in handen van petijt Salizaert, die hem vraechde van waen hi quam Dies die capiteyn seyde Jc hebbe geweest om ghelt om mijn artchiers

te betalen, ende des is .vM. gouden cronen ende die leggen op mijn peert Doe ghinc Salizaert sitten op des capiteins peert om des gelt wille, ende die capiteyn sat op Salizairts peert, ende si brachten so biden hertoge Maximiliaen, dye hem dede brengen ende bewaren tot Risele opt castele, daer hi hadde al dat hi begheerde.

Jn desen middelen tiden dede creuecuer ordineren die maniere van sinen heyre ende dat dede die Amirael van Vrancrijck, die ordineerde dat heyr in vij battalien De graue van meyne, de here van renis ende die here van Cleremont hadden die vantguarde, elck onder hem .ij.M. mannen hebbende. Die here van Blangoen, de here van Creky, die here van Blangiers elck met .ij.M. mannen. Die heere Anthonis van Creuecuer, mijn heere van vendemont, metten monick vander brencke met.vi. M. mannen. Die heere van Prouencen, Gabachga van dordoen, die here van Coertsi ooc met .viM. mannen Die seneschal, die here van Marengui die hertoge Dalensou, Creuecuer, ende die hertoge van Berry met .iiij. M. mannen. Die .xviijC. lancien waren ooc gedeylt in viuen, elck battalie na tsine De xv.M. archiers waren voren gestelt bi dat geschutte. Creuecuer vermat hem hi soude die Bourgonsche armeloos thuys senden, want hem dochte dat hem niemant deeren en mochte, want si hadden wel .vi. fransoysen tegen eenen Bourgonsche. Mijn here van Moy seyde, wi hebben coorden ende duymysers ghenoech om die geuangen te binden ende te duymyseren. Nv vrou Marie sijnde in die stadt van Brugge, welwetende wanneer den slach ghebueren soude, met mijn here van Rauensteyn ende vrouwe Margriete van Jorck deden in allen kercken ende cloosteren bidden voor den hertoge dat hem god victorie wilde verleenen tegen sijn vianden. Ende die princesse ende alle haer huysgesin,vrouwen, ioncfrouwen, camerieren, heren ende knechten ende veel vanden gemeynen volcke gingen al processie wollen ende barvoets den heere biddende voor den hertoge om gracie ende victorie. Binnen desen quam die tijdinge int fransche heyr dat dye capiteyn vanden franck artchiers geuangen was, waer af si seer verstoort waren, meer om die .vM. cronen, dan om den capiteyn, want si terstont eenen anderen capiteyn ordineerden

¶ Hertoge Maximiliaen ghinck sijn ordinancie stellen. Romont, Frienes, ende Tsantray onder hem drien waren generale capiteynen ghemaect. Philips van Rauensteyn, Beuere ende Croy waren onder die vitaliers. Doen riep Maximiliaen seer luyde seggende O mijn kinderen sijt mi op dees tijt ghetrouwe, blijf doch bi mi also ick bi u blijuen sal,ende scheyt van mi niet voor ghi mi siet leggen doot ter eerden Ende ist bi also dat ick v lieden ontgae oft ontrijde (al ben ick ionck) so slaet mi seluen doot Jc wil met v lieden leuen ende steruen Doen riepen si alle met luyder keelen Viue Oostenrijck Bourgoengne, tot in die doot sullen wi den prince getrou bliuen ende met hem leuen ende steruen

¶ Hoe die vitaelliers af geworpen worden, ende hoe des hertogen tresoor berooft wert, ende vanden groten slach te Blangijs, daer die Fransoysen dye nederlage hadden



illustratie

ALs op den Saterdach den dageraet des smorgens aen quam, so was die here van Moy in de were ende dye ander capiteynen om te slaen onder die vitaeliers, dair Philips van Rauensteyn, Croy, en[de] beuere met haren volck af waren ruwaert mer si sloegens cleen gade, ende si roofden ende namen al dat si vonden Deen liep hier, dander liep daer. Rauesteyn Croy ende Beuere namen ooc die vlucht, want Rauensteyn vloot tot Arien voor dye poorte ende dander al na, mer Romont dedese weder omkeeren Dair wasser die riepen Tis al verloren, die fransoysen hebben berooft des hertogen tresoor, ende Beuerens volck is al den hals af gesteken Maximiliaen dit horende ende

siende die scade die hem geschiet was quam selue onder tvolck staen ende seyde O mijn kinderen doet nv alle na tghene dat ick v vore doen sal Doe viel de hertoge sijn knien ende maecte een cruce op deerde, dwelck hi custe, ende las .iij. Pater noster, ende .iij. Aue Marien, ende so dede ooc alle sijn volck, so wel edelen als onedelen. Romont, Nassouwen, Fienies, Tsantray, ende veel vanden eedelen waren al met eenen arm bloot, om dat mijn here van Cordes Philips van creuecuer hem vermeten hadde, dat hi die Bourgonsche armeloos soude thuys senden Die sonne scheen seer heet, ende scheen des hertogen volck ooc in haer oogen Dies die graue van Romont seyde totten hertoge Here laet ons hier wat omme drayen wt dat licht der sonnen. Doen si knielden riep Creuecuer Siet si vallen op haer knien ende bidden ons genade, wel aen ghi edel fransoysen, tis ons al ghewonnen, laet ons vry tot hemlieden in rijden. Binnen desen was de hertoge ghedrayt vander sonnen schijn, ende die fransoysen quamen doe daer in. Doen reden ende sloegen ons lieden van besiden op dye fransoysen, so dat hem die Franssche bussen niet deren en mochten Daer streden si lange ende elck riep sinen roep. Heer Costen van Berchem ende here Willem van Liere deden daer groten moort onder de franck artchiers, want aen die beke bleeffer wel .vij.M. doot so dat die beke vol franck archiers lach datmer ouer ende weder ouer liep.

Ons lieden hadden so groten dorst dat si twatere wter beken droncken,dat meer dan half bloet was. Desen strijt begonst smorgens te thien vren ende duerde tot sauonts biden thienen. Die Fransche macht begost seer te flauwen. Die eelmans riepen Ransoen Rantsoen mer ons volck was so seer verhit dat si niemant en spaerden. Aldus doorbraken si twee scharen, dies hem dye derde aen quam,daer in was die here van Creky, die heere van Blangiers ende Anthonis van Creuecuer. Die Ammirael, die graue van Meyne, Cleremont, Blangoen, Vendemont, ende al haer volck waren al verslagen, ende si doorvochten heerlic die derde schare. Dus quam dye vierde schare aen, daer in was de Seneschal, die hertoge Dalenthon, die graue van prouencen, Creuecuer, ende die hertoge van Berry, die hem meende vromelijck te verweeren, mer ons lieden reden stouteliken in haren hoop. Mijn here van Romont, mijn heere van Nassouwe, mijn here van Santray, mijn here van Gruythusen, heer Jan van Daysele, Philips van Rauensteyn, mijn heere van Croy, van Beueren, heer Henrick Parwijs, mijn here van Rotselaer Weesmale, heer Corsten van Berchem Dese deden al wonder so dat ons volck den Fransoysen worden te machtich Het was eenen deerlijcken strijt voor tkersten bloet datter ghestort was, ende die Fransoysen weecken. Doe riep Creuecuer Staet hoeresoens staet, tsal al goet werden Ende om Maximiliaen te verraden ende te weten waer omtrent hi was so reetter een met eenen hoet aen sijn lancie stekende met een Bourgoens cruys maer twas een Fransoys die den hertoge meende te vermoorden. Dwelc een man van Denremonde sach, dye sloech den Fransoys vanden perde voor des hertogen voeten. ende dede hem daer lijden alle sijn verraetscap, ende doe wert hi op de stede doot geslagen, ende de man

van Denremonde hadde sijn peert ende hernasch Creuecuer siende dat alle zijn volck dus bleef vloot wech, endehi was seer gewont ende sijn peert doorschoten so dat hi nauwelijc wech quam. Ende aen tcasteelken bouen Buenen in eenen besloten tuyn oft hage waren gevlucht wel vi. oft .vij.M. artchierts die haer gheschut al verschoten hadden Dese vonden ons lieden daer alleen, ende si riepen Rantsoen Rantsoen ende genade haers lijfs mer ons volck was so verhit int vechten, dat sise ter stont al doot sloegen, Ende ons volck veruolchde Creuecuer, mer si verloren hem int bosch voor Lens, ende die ander fransoysen veruolchden si tot sinte Quintijns toe ende doe keerden si weder Die doden lagen op een getast met groten hopen. Als nv den strijt ghedaen was, so dede Maximiliaen die trompet slaen al sijn heyr door dat niemant van dien auont pilgeren en soude, mer verbeyden totten morgen Ende ooc dede hi gebieden dat elck in sijn ruste soude gaen, ende datmen de gewonden vermaken soude ende soetelijc hanteren ende op wagens vueren soude ende elcken brengen daer hi wesen wilde, hi soudet al betalen watter coste Ende die heren met Maximiliaen hielden die wake ende lieten dat gemeen volc slapen. De anderen dages ghinc Maximiliaen met sinen heeren in dat Fransche perck, daer si vonden broot wijn ende spise genoech, ende tonnen met duymysers ende veel wannen ende vlegelen, om dat coren te wannen ende te darsschen,ende zeysenen om tcoren te mayen, ende veel karren dair ouens op stonden om broot te backen ende veel wagens met sacken ende coorden om dat goet van Vlaenderen daer mede te packen ende wech te vueren. Alle dese dingen dede Maximiliaen brengen op eenen hoop ende dede dat verbarren in spijt der Fransoysen Ende si vonden daer van artelrije .xxxvi. serpentinen .vi. cortauwen, een bombaerde, ende dees waren al getekent met des conincx wapen Ende in dien strijt waren bleuen van onsen heeren Jacob ende meester Anthonis van Halewijn, Joos Ruledere, Peeter van Eerdenborch, Henrick van Parwijs Jan van Rotselaer, Weesmale, Merue ende meer anderdie geuaen sijn Ende vander gemeenten isser bleuen ouer .viij. oft ix.M. Ende vanden Fransoysen isser bleuen meer dan .xl.M. sonder die geuaen sijn. Doe seyde Maximiliaen God wil al haer sielen eruen in sijn rijck, want het waren al ons broeders ende kersten menschen. Ende doe ghingen si al int fransche perck goet chiere maken, want daer was van als ghenoech. Ende Maximiliaen ontboot dat sijnder princesse, die seer verblijt was ende dancte god vander victorien

¶ Dit geschiede bi Terwane in Guynegate bi Vyeuille Jnt iaer .M.cccc.lxxix. Ende die hertoghe track doe in Arien, Ende die graue van Romont ghinc doe met eenige Almaens ende vlamingen bestormen dat sterck castele van Malonnoy dat hi wan Ende die capiteyn geheeten Cadet een eedel man wt Gasconien dede hi brengen voor den hertoge op hope van ghenaden Mer want hi seer strange gheweest hadde in feyten van orlogen voor den coninc, so dede dye hertoge hem hangen wel met .l. van sinen knechten, mer want hi een edel man was so liet hi hem begrauen op tghewijde tot Arien, twelc vernemende de coninc die sinen capitein seer weert hadde so wert hi seer geturbeert Ende want die geen die desen Cadet geuangen hadden hem gelooft had

den dat hi niet steruen en soude So dede die coninck daer ouer alte swaren wrake, want wten getale vanden gheuangen bourgoensche inden slach van Terwane dede hi nemen .l. mannen, niet vanden minsten ende dedese alle hangen bi sinnen prouoost in Artoys ende in Vlaenderen .vij. werden gehangen ter plecken daer die fransche capiteyn gehangen hadde .x. voor die poorte van Duway. noch .x. bi Rysele .x. bi sinte Omers .x. bi Atrecht Ende op dat des conincx prouoost dit doende wel soude bewaert sijn, so sant die coninc met hem viij.M. peerden ende .vi.M. Franck artchiers, die welcke wederkerende al ghysen so roofden si veel stercke plaetsen ende deden grote scade int lant

 

¶ Jn dien tijde so leden die vlamingen hollanders ende zeelanders grote scade op die zee van scepen dye quamen wt oostlant, dye Coulon capiteyn vanden Fransoysen roofde

 

¶ Also die ionge Kaerle des hertogen van gelre sone int hof van hertoge maximiliaen bewaert wert ende die hertoge van Cleue veel plaetsen des lants van Gelre inne hielt so oorlochden die geldersche op Brabant ende opten hertoge van Cleue ende hadden grote hulpe van hertoge Frederick van Bruynswijck ende vanden bisscop van Munster Ende die Brabanters sonderlinge die van shertoghenbossche deden groten coste om Graue weder te crigen want dat aen Brabant behoort, mer op dye tijt en dedense geen profijt Op een ander tijt trocken die brabanters int lant van ghelre veel quaets doende ende si staken tvuer omtrent Bommel ende Bueren.

 

Ende die Cleefsche belagen Wageninghe langen tijt dat si namaels vercregen

 

¶ Jn dit iaer wert vrou Marie barende te Bruessel haer dochter Margriete die met groten state ende blijscapen ter kerstenheyt ghedragen wert

 

¶ Jtem in die heylige weke voor Paesschen werden enige vanden fransschen garnisoen van Bethune verslaghen ende gheuangen van dye van Rysele ende vanden lantvolck

¶ Na paesschen int iaer van .lxxx. werden veel Gheldersche verslagen van den Brabanters

¶ Jtem int eynde van Junio so tooch vrou Margriete weduwe hertoghen ende grauen Karels tot Caleys ende van daer tot Eduwaert van Enghelant haren broeder om hem te informeren tegen den coninc van vrancrijcke ende om sijn vrientscap ende hulpe te vercrigen

 

¶ Jtem in Julio waren de fransche capiteynen wt Bougondien neder gedaelt door Loraynen in lutzenborch ende heer Karel van Amboyse gouuerneur van Champaignen was dat hooft van der armeyen ende hadt menige plaetse in gecregen Mer hertoge Maximiliaen vergaderde veel volcx wt Brabant ende henegouwe ende tooch in lutzenborch daer gheuochten wert tegen die fransoysen die veele van des hertogen lieden versloegen Mer ten lesten als een deel Almans ons lieden te hulpe quamen so werden die fransoysen veriaecht Doe begonstmen te spreken van bestande tusschen den coninc ende den hertoge Ooc quam die nyeumare dat die vrome capi-

teyn vanden Lombaerden heer Jacob Galeot ouer gegaen was biden fransoysen mits dien dat hi qualic wert betaelt ende ooc benijt wert van deser siden

 

¶ Omtrent half oogst quamen de fransoysen ouer die Lieue ende namen dat casteel van Rugschuere Mer eer die graue van Romont dat gemeen volck van vlaenderen vergaderen conste, so keerden de fransoysen weder in vrancrijcke Doe wert bestant wt geroepen sonder comanschap nochtans tusschen den coninc ende hertoge totten eersten dach van April naestcomende. Twelck die van Ghent ende die van brugge seer mishaghede dattet sonder haren weten gheschiet was

¶ Jtem in die maent van october wert lange gesproken vanden payse tusschen den coninc van Vrancrijck ende hertoge Maximiliaen sonderlinge bi tusschenspreken vanden legaet cardinael van Ostien Julianus, dye namaels paus wert geheten Julius de tweede Ende hi was gecomen vanden coninc tot Perone ende tot Dornike, daer veel ambassiateurs van coningen ende princen tot hem quamen. Ende al dede hi sijn beste het en quam noch tot ghenen payse. So track die cardinael weder in Vrancrijck ende van daer na Rome

¶ Jtem int beghinsel vanden winter was so groten wint ende vloet van water dat grote scade geschiede so datmen desgelijcx noyt gesien en hadt

 

¶ Jtem in dat iaer so quam Machumet die grote turck te water ende te lande met onsprekeliker machte ende belach Rodes seer haestelic schietende vele grote bombaerden ende bestormdet nacht ende dach, maer de grote meester die wt Vrancrijcke was, een seer wijs vrome ende out heere dede die stede also bewaren, dat die turcken die niet crijghen en consten Nochtans so waren een groot ghetal van turcken eens ouer die mueren gecomen binnen der stat Doe torde aen die vrome meestere ende met hem sijn ridderen ende sloegense weder wt mer hi wert seer gequest Doe wert vanden turcken in die lucht ghesien een gelijckenisse van sinte Jan baptisten die patroon van Rodes is. daer wt si seer veruaert waren ende werden in groten getale vanden kersten verslagen ende veriaecht. Die historie hier af is schoon ende lanck ende men salse elders soecken. Wt deser victorien ende gracien wten hemel wert paus Sixtus die vierde also seer verblijt, dat hi die oordene van sinte Jan begaefde met veel aflaten ende gracien in allen landen

 

¶ Jtem inden Meerte als eenige fransoysen brachten vitalie wt Vrancrijcke te Terwaen wert so werden si geschut van die van sint Omers ende daer so werden gheslagen ende geuangen omtrent .lx. fransoysen ende haer vitalie wert gerooft

¶ Jtem die hertoge sijnde te Ghendt ordineerde heer Joost van Lalayn regent van hollant .etcetera. Ende hi wert doen ooc geschict principale ambassate totten coninc van vrancrijck om te weten sijn intentlike meninge

¶ Jtem die van shertogen bossche metten Brabanters stelden drie blochuysen om die vanden Graue te besluyten dat si nyet wt comen en mochten tot Nyemagen, ende so wert Graue ten lesten ghecrege ende gheincorporeert

met Brabant, want een out leen van brabant is, als voorscreuen is int .li. capitel.

 

¶ Jtem in April sterf te Mechelen heer Jan van bourgondien bisscop van Camerijck des ouden hertogen Philips bastaert broeder, dye lange iaren een openbaer scandelic leuen geleyt hadt bouen alle bisscopen daermen af leest Dat seer beclaecht wert van bose prelaten, ende bose princen laet god regneren om die sonden der ondersaten also de scriftuere seyt. etcetera. Mer god gaf daer na gracie dat na hem bisscop wert heer Henrick van Berghen een goet eerbaer ende duechdelic here

¶ Jtem tvoorscreuen bestant duerende tot April tusschen den coninc ende den hertoge wert verlengt tot beghin van Julio

 

¶ Jtem int beghin van April quam dye hertoge in Hollant om de hoecx ende Cabbeliaus te beslichten Ende want die van Leyden daer te voren in gelaten hadden die hoecken daer heer Philips van wassenaer geslagen was, so mosten die van Leyden hem geuen .l.M. gulden Ooc wert een tractaet van die van Gelre gemaect, ende hertoge Jan van Cleue gaf ouer Wageninge hertoge Maximiliaen Ende die bose heer willem van Arenborch quam in gracien

¶ Jnt beghin vanden iare van .lxxxi in April so dede een alte vromen feyte here Jan van Egmont comende met drie cleyne schepen daer in heymelick bedect lagen .lxxx. gewapende mannen tot Dordrecht (welck die hoecken hielden) tsauonts alsmen onser vrouwen lof dede ende hi quam in die stat met practiken Ende comende te ghemoet den borghemeester dye begonste om hulpe te roepen dien versloech hi, ende desgelijcx den schoutet ende veel anderen ende nam also Dordrecht inne ende had des grote eere. Daer na quam daer in hertoge Maximiliaen ende bi dien middele werden de hoecken verslagen so dat hi wert here van Hollant geuende den Cabbeliaus dat meeste regement

¶ Jtem daer nae tooch hi shertoghenbossche ende daer hielt hi de feeste vander ordenen vanden toysoene

 

¶ Jtem in dit iaer werden wel .xxx.M kerstenen van Lijflant verslagen van den onghelouighen Tartaren ende Ruysschen

 

¶ Jtem die grote Turck na dat hi die grote scade geleden had vanden Jtalianen, so track hi met grooter macht in dat conincrijcke van Napels ende wan die stede van Ydrunte, daer die kerstenen ghedoot werden, ende Symon die aertsbisscop een out vader werdt ghesaecht met eender houten sagen van den turcken ende sterf martelaer Doen wert die paus Sixtus ende die Romeynen ende voort alle Jtalien seer verslagen want en hadt god niet verhoet, die grote turck had gescapen geweest tot Rome te comen ende Jtalien in te nemen. Doen stelde dye paus een cruysuaert ende die coninc van Hongarijen weder stont vromelick die turcken ende versloecher veel duysenden Corts daer na sterf die groote turck die menich iaer kerstenheyt veruolcht hadde ende twee keyseriken ende .xij. conincriken den kerstenen af genomen hadde, een monster inder menscheliker natueren vol alder boosheyt seer victorioos ende een bode van Antekerst

¶ Jtem coninc Eduwaert van engelant ende coninc Jacob van Scotlant hadden doe een grote strijt, ende daer waren somige wt desen landen gesonden den engelschen Ende die coninc van vrancrijcke sandt veel orlochs volc ouer die zee te hulpe den coninc van Schotlant. daer wert veel volcx verslagen aen beyden siden, mer meer vanden enghelschen want dye Schotten victorie hadden.

 

¶ Jtem in die tijt quam de coninc van vrancrijck in Pycardien met groter macht om Vlaenderen te slaen van drie sijden mer daer wert weder gesproken van bestande ende abstinencie van orlogen. Ende die gedeputeerde van desen lande trocken tot Atrecht bi des conincx lieden ende daer wert weder bestant gemaect van eenen iare Mer want die comanschap genen loop en hadde ende het groten dieren tijt van coren was, soe mishagede dat die van Rysele Duway Valencijn ende andere Doe wert bi beuele vanden steden van Ghent ende Brugghe dat coren op eenen prijs gheset diemen niet ouergaen en mochte Ende want die rijke lieden haer solders sloten, so werden si bedwongen om op te doen ende te laten vercopen Ende die van Ghent deden van coren voorsien die stede van Arien dye groot gebreck leet, belet sijnde vanden garnisoen van Terwane, so dat wt Arien, sinte Omers, Camerijck, Duway ende Rysele veel vrouwen ende kinderen wten steden gelaten werden mits gebreck van coren

 

¶ Jn dien tiden wert een tractaet gemaect metten principael steden van Gelre, die hertoge Maximiliaen ontfingen bi seker condicien So track vrou Marie van haren heere Maximiliaen daer si lange bi gheweest had tot shertogenbossche ende quam tot Bruessele beurucht sijnde daer si met groter eeren ende blijscapen ontfangen wert Ende dien somere wert van hair geboren haer .ij. sone die ghenoemt werdt Franciscus na den hertoge van Brytanien dien dede heffen, mer corts sterf hi

 

¶ Jtem die vrome hertoghe Jan van Cleue sterf int dit iaer van .lxxxi. na dat hi .xl. iaren geregeert hadde achterlatende schone generacie

 

¶ Jtem die here van Montfoort met somighe hoecx sijnde tot Vtrecht so opstont dair een grote commocie teghens mijn here van Vtrecht Dauid van bourgondien Mer heer Frederick van Egmont van Jselsteyn was sterck te velde voor mijnen here Dauid tegen die hoecx ende die partijscap wies altoos. Ende die regent van Hollant ende petit Salizaert ende andere maecten hem sterck om Vtrecht te beleggen

 

¶ Jtem heer Jan van Dayzeele ridder ende hooch baeliu van Ghendt die wel ghemint was vander gemeynten ende ooc wel gesien int hof, crijgende daer om sommige heren te viande wert tot Antwerpen sijnde verslagen ende ghewont ter doot. Twelck hadt doen doen also men seyde des grauen sone van Hoorne, die heere van Montigny dye een alte vreeslicken man was Ende hier om was tvolc seer beroert in vlaenderen ende sonderlinge die van Ghent Ende die van Ghent voerden sijn lichame wt Antwerpen om te begrauene tot Dayzeele

¶ Jtem dat garnisoen vanden Fransoysen van Terwaen sloeghen opt garnisoen van Arien ende bi na hadden si Arien gecregen Ende grote schade deden si bi veel reysen tot Hekelbeke toe

¶ Jtem inden winter int voorseyde iare als te Brugge een groot vergaderinge vanden edelen was so maecte heer Philips van Huerne here van gaesbeke, van honskote een commotie so dat enige lieden van Brugge werden geuanghen Twelck der ghemeynten van Brugge ende ooc van Ghent so seere mishaechden dat die van Ghent hem banden .C. iaren wt Vlaenderen. Ende doe ghinc hi leggen in brabant ende dede maken een halsbandt van goude met scarpen tacken also dorphonden plagen te dragen, ende hi droech dicwils den halsbant in spotte van die van Ghent also hi seyde

 

¶ Jtem omtrent ten eynde van Loumaent als die van Vtrecht aen ghenomen hadden heer Engelbert van Cleue des hertogen van Cleue broedere, om hem oft Philips sijnen broeder bisscop te maken, daer haer bisscop heer Dauid noch leefde, so in nam die selue Engelbert dat slodt van Busschen, ende daer nae Arnem ende veele ander stercke plaetsen in die Veluwe

 

¶ Jtem want dye here van Rodemack ende heere Willem van Arenberge opt lant van Lutzenborch scade deden, ende daer na de graue van zwertsenburch So wert daer tegen gesonden die here van Tsantray die schade leet in sijnen volcke van wapenen

¶ Jn desen winter wast so felle coude datmen vracht wagenen ouer de Schelde voer, ende die wijngaerden verurosen ende werden dorre Ende die vogelen storuen ende ooc somige lieden van coude

 

¶ Jtem heer Ferry van Clugni bisscop van Dornike ende corts gemaect cardinael, reysde met grooten state tot Rome daer hi vanden paus seer gheeert wert, want hi een seere gheleert ende wijs here was, daer om wert hy van den anderen benijt ende vergheuen. Ende de paus gaf dat bisdom den hoofmeester des voorseyden bisscops want hi te Rome in die stede afliuich wert. Mer want dat capittel van Dornicke ghenen bisscop en koos na wtwijsen vander practijcker sanxien, soe impetreerde heer Loyck pot die prouisie van den bisdomme iure deuoluto vanden vicarisen des eertsbisscops van Ryemen. Mer hi en conste noyt te rechte inder possessien ghecomen dan in die stede van Dornike ende daer omtrent. Ende mits desen sijn namaels veel gheschillen ende twisten int lant geweest

 

¶ Jtem omtrent onser vrouwen dach in Meert, vrou Marie van Bourgondien sijnde te peerde in die iacht, ende springhende metten paerde soe viel si ter aerden beurucht sijnde, ende wert soe ghequetst vanden peerde dat op haer torde, datse ghedragen wert tot Brugghe om bi rade van medecijns haer te helpene, mer si was so seer ghequetst van binnen datse cortlinghe sterf opten .xxvi. dach in meerte, achterlatende twee kinderen die doen te Bruessel bewaert waren van vrou Margriete weduwe van hertoge Karel. Van welcker doot al haer landen seer verslagen

waren, ende sonderlinge Maximilianus haer here Haer herte wert wt genomen ende gheleyt in dye sepulture van Jsabele van bourbon harer moeder tot Antwerpen in sinte Michiels clooster. Ende haer lichaem wert begrauen tot Brugge in sinte Donaes kercke in een costelike metalen tombe die te Bruessel gemaect was


Vorige Volgende