|
| |
¶ Dat .lxiiij. capittel Noch van hertoge Karels oorlogen in Almanien Zwitsen ende in Loraynen
INt voorscreuen iaer M.cccc.lxxiiij. soe vernam hertoge Karel tijdinge vanden lande van Ferretten twelc hi gecocht hadde tegen hertoge segemont van Oostenrijc, ende hi had daer een capiteyn ghestelt gheheeten Peter hacheback, die welck om sijn tyranscap dair geuangen was ende ter iusticien ghestelt ende daer na onthooft in een stadt geheten Brysac Om twelck die prince seer gestoort wert ende vermat hem dat op hemlieden te wreken alsoe dattet lant van Ferretten wt vreesen is geslagen onder Zwitserlant. Ende op die selue tijt is gecomen heere Robrecht van Beyeren eertsbisschop van colen ende heuet hertoge Kaerle sinen neue geclaecht ouer die stadt van Colen, van Nuys ende andere, datse hem onthielden sijn rechten ende demeynen die hem toe behoorden. etcetera. Also dat die prince den eertsbisscop consenteerde sijn wapen binnen Colene voor zijn hof te slane twelc hi dede, mer si wert bi nachte af getrocken ende in dat slijck ghetorden. Twelck hertoge Kaerle vernemende so was hi qualick te vreden. Daer na is hi mit groter heyrcracht te peerde ende te voete wt sijnen landen getrocken door Tricht hebbende met hem ooc veel engelschen ende Lombaerden die wtgesocht ende seer vrome waren ende hi ghinc leggen voor de stadt van Nuyssen omtrent sinte Maria magdalenen dach int iaer voorscreuen. Ende hi hinck sijn wapen costelic aen enen stake in een schilt midden in dat velt. Daer werden soveel tenten ende husen op gestelt datter .iiij. mael meer timmeraetse was int leger dan binnen Nuys Ende die prince heeft menich swaer assault ende storm gedaen op die stadt ende heeftse vreeslick beschoten grote scade doende aen poorten, torren ende mueren ende vele burghers doot geschoten Mer die van binnen weerden hem vromelic ende scoten veel volcx doot van shertogen lieden want si waren binnen wel bewaert van cloecke lieden van wapenen. daer het hooft af was heer Harman des lantgrauen broeder van Hessen, dye van sinte Lijsbetten geslachte ende bloede is ende wert namaels bisscop van Colen. | |
| |
mer heer Gheerlof van Bredenback ridder hadde tmeeste regiment ende bestier vanden ruteren die hoe langher hoe strangher waren, ende die keyser had der stadt ontboden dat hise ontsetten soude. Maer het viel so lange dat die van binnen alsulcken gebreck hadden, datse aten wel .CCCC. paerden van honger, nochtans en wilden si hem niet op geuen, mer bleuen euen cloeck want si quamen dicwil wter stadt ende sloegen den prince groot volc af. Ooc so quamen daer op eenen morghen stont heymeliken van wter stadt van Colen ghesonden .CCCC. voetknechten ende een yeghelic droech met hem salpeter daer si binnen der stadt van Nuyssen seer mede ghesterct waren
¶ Jn dese tijt maecte die keyser Frederic ende die kueruorsten ende die rijnsteden een grote aliancie ende verbont met coninc Lodewijc van vrancrijck Ende omtrent sinte Barbaren dach soe quam daer bi hertoge kaerle die coinc van Denemercken van Rome comende ende hi hadt bi hem graue Gheeraert van oldenbrugge sijnen broeder ende hertoge Frederick van Bruynswijck, ende meer ander grote heeren ende si arbeyden seer om den pays tusschen te makene mer het was om niet ende so vertrocken si.
¶ Jtem in die vasten sijn die van Colen wt ghereyst ende hebben haer logies gemaect neffens die stadt van Nuyssen ouer den rijn Ende hebben grote schade gedaen met schieten in shertogen Karels heyr
¶ Ten lesten is de keyser seluer ghecomen tot Colene met hertogen, bisscopen, marcgrauen ende ander heeren ende met groter heyrcracht al opten cost van den keyserike om Nuysse te ontsetten Als die aertsbisscop van Mens heer Adolf van Nassouwen, heer Jan van Baden eertsbisscop van trier, hertoge albrecht van Sassen,ende marcgraue aelbrecht van Brandenburch,die bisschop van wirtzburch, die bisscop van Eysteten. De hertoge van Beyeren palsgraue opten Rijn en quam niet, want dit oorloge tegen sijn broeder was bisscop Robrecht van beyeren, ende lach metten hertoge van bourgondien voor Nuys. Heer Henric van Zwartsenburch bisscop van Munster des hertogen van cleue suster soon. ende die steden met hem wt duringen ende sassen brachten met hem wel .xvi.M. werachtige mannen, ende wel .xvijC. heer wagens Opten seluen dach quam die ionge marcgraue van Baden met sijn vrienden. des anderen dages daer na quam lantgraue Henric van Hessen lantgraue harmans broeder die binnen Nuys lach. Jtem waren daer noch gecomen dese na bescreuen heeren ende vorsten, als Euert graue van wirtzenburch, die graue van dockenburch, die graue van Zwartzenburch, die graue van Hennenburch, die graue van Oltingen,die graue van Westerburch, die graue van Arberch, dye graue van Bulsteyn, die graue van waldeck, die graue van withgensteyn, die graue van Rijkensteyn, die graue van Sartburch, die graue van Tekelenburch, die graue van Thzorelre, dye graue van Holloch, die graue van Euersteyn, die graue van Foultze, die graue van Goudelfingen, die graue van Holsensteyn, die graue van Pitzen, de graue van stiffel, die graue van Kipperic, die graue van Honsteyn, die graue van Lopsen, die graue van Schonenberch, die graue vander Lippe. die graue van Hollem, die graue van Hannou | |
| |
wen, die graue van Dissen, die graue van Linigen, twee grauen van montfort twee grauen van Nassouwen, twee grauen van Zolins, twee grauen van ysenburch, twee grauen van Wertheynen twee grauen van Sirenburch, drie grauen van Waerdenburch, twee grauen van van Berben, twee grauen van Sonnenberch. Dat getal der heeren princen ende vorsten geestelic ende waerlic was omtrent xc behaluen andere baroenen, ridderen heren ende schiltboortige mannen So hadden noch vele grote machtige heeren geestelic ende waerlic ghesonnen haer capiteynen met veel volcx van wapenen Noch hadden alle die rijcsteden die te lanc souden vallen te scriuen ende onder den heyligen roomschen rijck geseten sijn haer volck van wapenen gesonnen in groter menichte. Jtem die stadt van Colen hadde van haren selfs burgeren wt gemaect den keyser te dienste comen met .iij.M. werachtige vrome mannen, alle gecleet met wit ende root, met veel heerwagens ende ghereetscap ten oorloge dienende Des dynsdages voor des heyligen sacraments dach brack die keyser mit al sijn heyr op, ende tooch voort bi des hertogen heer van Bourgondien op dese side der affen, omtrent een grote mijle van theyr. Hertoge Kaerle vernemende dat dye keyser met alle sijn heyr hem so na gecomen was, was wtermaten blijde ende wel gemoet hopende tot een eynde van desen oorloge te comen ende dede vergaderen alle sijn princen heeren ende capiteynen ende dede hem lieden een lange relacie als hi dicwils plach te doen exhorterende ende vermanende dat si hem cloeckelic ende vromelic hebben wouden want hi in meninge was den keyser met alle sijn heyr te beuechten
¶ Hier en binnen dat die keyser sijn tenten neder sloech ende sijn heyr ordineerde so en ruste niet die eerweerdige heere Alexander legaet vanden paus, maer arbeyde seer aen beyden siden een tractaet van payse te maken, ende dat elck sijn intencie ende meninge te kennen geuen wilde Onder desen heeft de hertoge genomen viijC. wtgelesen vrome mannen, ende is seluer in persone met desen wt ghetogen opten Pinxster auont ende was den xiij. dach van Meye, ende quam ghereden voor des keysers wagenburch ende leger omtrent alsmen met eenre bussen schieten soude ende stont op een berch om des keysers heer te ouersien Ter seluer stonden volchden hem .viij.C. glauien vanden Lombaerden bereyt wesende te striden, ende dese stonden op een anderen berch ende op elcke berch stonden .ij. serpentinen gestelt tegen des keysers tente Die bisscop van Munster des keysers capiteyn ende ouerste hooftman siende dit volck van wapenen staende was in meeninge die te beuechten, mer hi en wiste niet dat die hertoge daer seluer was So heeft hi met hem genomen omtrent .xvC. paerden ende is wt des keysers heyr gereden na den anderen toe, genakende lieten si dye serpentinen los ende quamen met groten gedrange den berch af rennen so crachtlijken dat si van noots wegen mosten achter rugge keeren Die Bourgonsche veruolchdense so dapperlic ende snellic datter vele vanden peerden ter aerden geuelt worden, gheslagen ende geuangen, ende daer bleef doot van des bisscops gherit omtrent .l. mannen ende xvi. geuangen, daer des bisscops stafdrager een af was. Ende hier mede was dese scermutsinge gedaen ende de hertoge tooch weder in sijn perc voor Nuys.
| |
| |
| |
¶ Hoe dat die hertoge sijn battaelgen ordineerde om te striden
OPten .xv. dach van Mey ende was des dages na Sinxen is die hertoge getogen wt sijn parc daer hi in begrauen lach, om hem te scicken te striden ende is gecomen op een groot breet velt. Doe dede hi condigen al sijn heyr door dat elck zijn harnas rede maken soude, die hertoge wilde monster doen, want hi hadde verstaen dat die keyser hem in sine leger versoecken woude, So heeft hem elck daer toe gescict ende bereet gemaect, ende hi is op geseten ende heeft dat heyr ouersien ende gescouwet, ende heeft eerst in ordineert dat die graue van Megen, heer Jacob van Lutzenburch, die graue van Cremonen, heer Jacob galeaers, ende heer Reyer van bruechusen met .xiiij.M. gewapende souden bliuen leggen in haer parcken ende legers voor die stede van Nuys, ende hi is wt dat parck getogen met .xij.M. glauien te peerde ende ij.M. te voet met clueuers armborsten ende met andere strijtbaer instrumenten wel toegemaect ende bereyt, ende dede met groten arbeyt ende moeyte slechten ende effen maken die houelen ende bergen ende andere wegen om een plat velt te hebben op te striden, ende hadde vele serpentinen ende hagebussen doen ordineren onder die aerde heymeliken tegen des keysers heyr. Voort so ordineerde die hertoge sijn heyr in .xvi. battaelgen in manieren van een scaecspele met menigerley bannieren ende wimpelen ende verwachte op die selue stede den keyser mit sijn heyr .viij. dagen lanck, mer als hi sach dat die keyser hem niet en versochte, was hi in meninge hem te besoecken So is hi dan gecomen des nachts voor des heyligen sacraments auont met groten gelude van trompetten mit ontwonden ende blinckende bannieren met groten ghecry ende geroep hebbende omtrent C. ende .l. serpentinen neffens des keysers leger ouer ende ordineerde selue sijn volc in battalge ende settese inder oordenen, ende sprac totten Engelschen Ghi vrome capiteynen van wapenen ghi hebt v soudie ghisteren van mi ontfangen ende nv sullen wi striden tegen dat ouerlantse heyr, daer om hebt v nv als vrome onuersaechde mannen Dier gelijcken sprack hi totten Lombaerden ende tot anderen natien, begherende ende vermanende hem lieden om prijs ende eer van haer vianden te vercrijgen. Daer si alle gelijc op antwoorden roepende met luder stemmen dat si bi hem leuen ende steruen wouden, wt welken gecrij die keyser verstont dat die hertoge hem nakende was om te beuechten, ende heeft sinen maerscalck sijn heyr doen ordineren om tegen den hertoge te strijden. Als nv die hertoge sijn volck ordineert hadde is hi op geseten ende reet voor henen als een armborst schieten mach ende hadde sijn blinckende swaert in die hant ende liet dat om gaen thonende sijn volc, sijn grootmoedicheyt ende vromicheit ende quam doe weder onder sijn heyr ende reet doe allensken ende sachtelic na des keysers heyr toe met groten ghelude van trompetten met ontwonnen ende blinckende bannieren Als de keyser dat sach scicte ende ordineerde hi sijn heyr te trecken wt den wagenborch daer deerste af was die bisscop van munster des hertogen naeste mage die ooc seer begeerlic was des princen doot, ende hielt scarpe auijs ende gesichte waer dat de hertoge seluer in persone waer, op dat hi hem allene mocht beuechten ende ter doot brengen
| |
| |
| |
¶ Vanden strijt die geuiel tusschen den keyser ende den hertoge Kaerle van Bourgondien
DEs smorgens omtrent .viij. vren opten seluen dinxdach genaecte die hertoge met sinen heyr op een halue mile na des keysers leger dat si malcanderen wel bescouwen mochten ende bleeff daer houwende omtrent viij. uren lanck verbeyende den keyser oft hi yet wt sijn leger hadt willen te velde comen om te striden Mer des keysers raden ende heren en rieden hem dat niet, menende dattet beter waer dat de hertoge tot hem quame Jn deser schine ende maniere die hertoge sijn heyr houden staende om te striden maecte hi vele ridderen, daer tghetal eens deels af was dese na bescreuen. Jan hertoge Jans van cleue outste soon sijn neue Frederick van Egmont, heer van Yselsteyn, Philips van Moermont Claes van zeeckel, Willem van walle Willem van drinchem, Henric van ducxmuden Willem van gracht ende Jan van clauskerken Alst nv genaecte den auont des achternoens te .iiij. vren, ende die keyser wt zijn leger niet en quam te velde, liet dye hertoge met serpentinen slangen ende andere bussen seer gijsselic schieten in des keysers parck om hem te prouoceren ende wten leger te doen comen te velde, mer si als voorsichtige ende looslijc haer dingen aen leggende bleuen al daer binnen, willende dat die hertoge tot hem quame, dwelck die hertoge ooc niet doen en wilde ende versierde eenen anderen raet ende manier om te doen wt comen. So heeft hi ordineert ende beuolen dat een deel van sijn heyr souden hem simuleren ende veinsen te willen vlien, recht oft si veruaert hadden gheweest ende scheyden hem een luttel af rijdende. Die keyser dit siende meende also te zijn als hi auiseerde ende si simuleerden recht oft si geulogen hadden, gheboot datmense veruolgen soude So is dan die keyser wt sijn leger ghetreden met ontwonden bannieren met trompetten ende trommelen makende groot geluyt. Daer stonden die bisscopen van Mens, van Trier, van Munster, de hertoge van Sassen, die marcgraue van Brandenburch, die lantgraue van Hessen metten anderen heren ende princen. voort die rijcsteden elck gheordineert wesende in zijn battaelge Nv en was des hertogen heyr noch niet geulucht, maer hadden alleen die manier gehouden als oft si geulucht waren geweest Dese als si sagen dattet heyr aen quam geslagen keerden si hem om ende daer geuiel eenen harden swaren strijt. Nv so hadde dye bisscop van munster sine battaelge beuolen dat si scarpelick mercken souden waer die hertoge van bourgondien ware, want tegen dien woude hi sine battaelge stieren om doot te slaen, mer hi en quam dien wech niet, want hi reedt al drayende met sijn battaelge aen dander side, so dat hi quam op die alre crancste stede van des keysers heer, dwelck siende dye andere reden al drayende hem na als vogelen inder lucht, ende quamen ooc bi hem, ende ghenakende des keysers heyr begonnen si te schieten met serpentinen, slangen, ende haghebussen seer grijsselijck op des keysers heyr. Dye ouerlanders dat siende keerden hem oock weder om ende schoten ooc met allen seer in dat bourgoensche heyr, ende alte met quamen dese twee aen malcanderen, daer quamt tot eenen fellen ende vreesliken stride, daer wertter veel gheslagen. Dye bisscop | |
| |
van Munster siende dat die hertoge aen dander side van theyr was wende hem om ende began met sine battaelge seer scarpelic te vechten op den hertoge, maer si worden haest weder gedreuen int parc Die Lombaerden hadden hem vromelic tegen des marcgrauen battaelge van brandenburch ende dwongense mede dat si int parck hem bergen mosten, nochtans weerden si hem vromelicken ende resisteerden den bourgonschen stouteliken. De ouerlantsche aenmerckende dat die bourgonsche dus mogentliken als brijsschende leeuwen op hem gereden quamen ende drongense te wijcken int parc stelden si hem vromelic mit al haren macht ter weer nochtans quamen veel bourgonschen al vechtende mede int voorgeburcht vanden parcke, dat daer een scharpe ende harde mangelinge geuiel, waer om datter vele waren die veruaert waren ende niet vlien en conden liepen na den Rijn toe ende verdroncken. Dat ghecrij vanden ouerlantschen ende Bourgonschen was so groot datment ouer verre wegen hoorde, ende doe en dorsten die ouerlansche niet weder te velde comen. So begonstmen te spreken van payse oft bestant te maken Daer in seer arbeyde een seer eerwerdich prelaet heer Alexander bisscop van forliuien legaet vanden paus gesonden ende hi dede die wtsprake, dat ons heylige vader die paus dese sake soude eynden binnen een iare, ende hier en binnen souden partijen af laten van oorlogen, ende die stadt van Nuyssen soude bliuen staen onbeuochten onder die protectie vanden seluen legate. Also sijn beyde die heyren op gebroken omtrent sint Jansmisse, ende die hertoge quam weder in sijn lant met groten prijse ende victorien
¶ Jnt iaer .M.CCCC.lxxv. alst bestant tusschen den coninc van Vrancrijc ende hertoge Kaerle wt was so hebben die fransoysen op shertogen lande groot schade gedaen te water ende te lande ende branden in Artoys ende namen sommige cleyn steden inne
¶ Jtem want inder tijt dat hertoge karel voor Nuyssen lach een verbont was gemaect tusschen coninc Eduwaert van Engelant ende hertoge Karel tegen den coninc van vrancrijck So is coninc eduwaert met groter macht comen tot Calys ende track voort in Pycardien om tlant van Normandijen weder te winnen. Maer die hertoge en wilde van Nuyssen niet scheyden, ende die coninc van Engelant aenmerckende dat die Fransoysen veele machtiger waren dan hi, ende dat hi niet veel gedoen en conde so liet hi hem onderwisen vanden bastaert van bourbon ammirael van vrancrike een wijs man die van conincx wegen hem schone dingen presenteerde, so dat den pays gemaect was mit voorwaerden dat des conincx van Vrancrijcke iongen sone namaels trouwen soude des conincx van Engelant dochter Ende voor sijn costen soude coninc eduwaert hebben grote sommen van penningen ende beyde die coningen vergaderden minlic tot Amyens.
¶ Daer na track coninc Eduwaert weder ouer in Engelant daer dengelsche sere op mumureerden, want hi had grote scat vanden engelschen ontfangen op die reyse Ooc was hertoge Karel hier af qualick te vreden, want hi metten engelschen ghemeynt hadde den coninc van Vrancrijck te dwingen
| |
| |
¶ Daer nae heeft hertoge Kaerle aen coninc Lodewijc een lanc bestant gheeyschet van .ix. iaren om te gaen ende te keren ende comenschap te hanteeren Ende dat daer om, want hi had in sinen sinne om te oorlogen in Loraynen ende op die zwitsen Also hi lazen sonder oorlogen niet sijn en conde, daer hem seer toe verwecte die historie vanden groten coninc Alexander die hi seer gheerne hoorde also men seyde, meenende hem na te volghen die een heydensche coninc was die met groter houerdijen ende eerghiericheit regneerde, twelc al is tegen de kersten wet ende leringen ons heren Jesu cristi. Het hadde hem saliger gheweest te studeren die historien van kerstelicken princen, als coninc Clowijs van vrancrijke, coninc Pippijn coninc Kaerle de grote sinte Lodewijc, van welcker coningen bloede hertoge Kaerle af comen is ende andere
¶ Als coninc Lodewijc vernam dat hertoge karel oorlogen wilde op die zwitsen die hi wel kende, want hijse beuochten hadt noch Dolphijn sijnde, doe seyde men dat die coninc seyde seer blijdelic Wilt ons neue van Bourgondien .ix. iaren bestant hebben om te gaen oorlogen op die Switsen ende in Almanien so bidt hem dat hi x. of xij. iair neme bestant want daer en binnen sal hi hem anders bedincken. Mer bi desen bestande wast voorwaerde dat de graue van Sintpol conestable van vrancrike daer buten gesloten soude bliuen, want hertoge karel op hem ooc vergramt was Ende want hi wt Vrancrijck tot Bergen in Henegouwe geuloden was so deden hertoge karel des conincx volc te leueren tot Perone Ende van daer wert hi geuoert tot Parijs geuangen ende daer werde sijn proces gemaect int perlament ende ghetugen gehoort. Ende bi arreste vanden perlamente (daer .lx. heren sijn) wert hi ter doot verwesen Ende hi wert onthalst voor alle die werelt te Parijs int Grene, ende wert begrauen ten minrebroederen
¶ Dese edel here graue van Sintpol meende lazen twee heren te dienen die malcander contrarie waren Twelck niet wel mogelic en is te doen, also dat heilige euangelie tugende is, ende daerom ist met hem qualic vergaen
¶ Jnt selue iaer van .lxxv. na sint Michiels dach so is hertoge Karel gereist met groter macht int hertochdom van Baren ende Loraynen, want Renez dye graue van Vaudemont dye corts werden was hertoge van Loraynen bi afliuicheit van hertoge Niclaes van Calabren, die had hertoge karlen ontseit die wyle hi voor Nuys lach, meenende den coninc van vrancrijck daer mede vrientscap te doene, gelijc hi ooc dede, mer die coninc veynsde hem des niet aen te trecken Aldus is hertoge Kaerle getrocken voor die stadt van Nansy die hi in corten tijt wan, ende des gelijcx die ander steden ende sloten vanden lande Ende de hertoge van Loraynen weeck in vrancrijck die op die tijt omtrent .xx. iaren out was
¶ Als hertoge Kaerle tlant van loraynen met sijn volc beset had so is hi gereyst in Sauoyen om den hertoge van Sauoyen te hulpe te comen tegens dye zwitsen, want si hem grote scade hadden gedaen om sinent wil Ooc had hertoge Karel actie op die Switsen wantse tlant | |
| |
van Feretten tegen hem bescudden wilden Achter dese tijt en had hertoge kaerle noyt victorie, mer hi verloos drie striden op een iaer Eerst track hi voor die stadt van Gransoen in zwisterlant die hi wan metten slote ende hi dede dair alte veel switsen hangen aen bomen ende hertoge Karel hielt sijn volc buten der stadt Hi had bi hem vele vrome lombarden daer die graue van Campebas capiteyn af was, die hem alsomen seide niet alte getrouwe en was. ooc had hi veel vrome archiers wt engelant. Doe hielden die zwitsen groten raet hoe si den hertoge souden mogen wederstaen. Dit zwitsen volck is een onuersaecht ende sterck volck, groot van moede ende van lichame, rechtuerdich, nochtans goedertieren, malcander seer ghetrou sijnde ende si en vlieden deen vanden anderen niet om die doot te steruen, ende als si te stride trecken dan biechten si hem ende bereyden hem oft si steruen souden. Aldus vergaderden de zwitsen in een hoop volcx ende quamen bi Gransoen daer die hertoge lach. Ende dye mare liep int heyre dat de keyser ende alle die machte van Almanien aen quam, ende daer om vloter veel als si die zwitsen aen sagen comen ende veel wertter verslagen. Ende hertoge Karel aensiende sijn volc dat vluchtich was is ooc van daer ontcomen, mer hi verloos daer een groot volc, ende al sijn artelrije van bussen ende engienen ende sijn costelijke iuwelen ende sinen scat ende clederen ende tapeten, ende was niet te taxeren dat hi daer verloos want si allegader met rouen rijck worden Ende daer bleuen verslagen aen beyden siden .xxvi.M. menschen, mer meest Bourgonsche Dit geschiede inden vasten int iaer M.cccc. ende .lxxvi.
¶ Daer na heeft dye mogende hertoge Kaerle weder veel volcx vergadert ende hadde mit hem ooc vele sauoyene, ende hi ginc leggen voor die stadt van Morat bi losanen in sauoyen die die Switsen in hadden Ende altemet so track sprincen volc wten percke tot opten cant van switserlant om met hem te schermutsen. maer si en dorsten niet diep int lant rijden omtgroot gebreck datter in leyt want die zwitsen lagen in die valeyen so dat mense niet wel sien en conde Ende si quamen somtijts onuersienlijcken wt slaende op des hertogen volc seer vreeslijc datse hem veel volcx af sloegen Ende in dien tide wert inden lande van zwitsen gepredict van veel priesteren ende geleerde mannen, religiose ende veel andere datmen opten hertoge van Bourgondien mochte vechten sonder sonde gelijc op die turcken. etcetera. Biden welcken tghemeen volc seer in switsen beroert werde tegen den prince te striden So vergaderden die zwitsen een groot heyr van volcke ende si spraken haer biechte ende namen hair rechten vander heyliger kercken met meyninge niet weder te keeren si en souden den prince eerst beuechten al souden sijer alle doot bliuen Ooc hadden si grote hulpe van hertoge Segemont van Oostenrijck, ende de hertoge van Loraynen was daer ooc met veel fransoysen die wt vrancrijck gebannen waren Aldus quamen die zwitsen aen ende vielen eerst op haer knien lesende vijf Pater noster ter eeren den vijf wonden ons heren, ende doen sprongen si op met eenen blijden moede ende traden doe aen, maer int eerste werden si vromelic wederstaen vanden enghelschen archiers so datse weynich deysen mosten. Mer doe quamen hem te | |
| |
hulpe die hertoge van Loraynen ende andere sijnde te peerde, ende si quamen aen met vreesliken toelope ende vielen strengelijc op die Bourgongioenen dien si verwonnen ende si sloegent al doot edel ende onedel ende al datse vonden. Dair so bleef verslagen die graue van Marle des grauen soon van Sintpol, die ionchere van Grimbergen dye alte vromen ridder was ende meer ander goede heren ende veel edel mannen. Ende daer bleuen verslagen wel .xvi.M. menschen van shertogen lieden, twelc geschiede int iaer .M.CCCC.lxxvi. op sinte Jans baptisten dach midtsomer des morgens vroech, alle die daer conden ontcomen vloden om haer lijf te salueren ende te onthouden. Die prince ontquam met groter list ende salueerde sijn lijf met luttel volcx ende quam int graefscap van burgondien in sijn selfs eygen lant, daer hi al stille lach op een sterck casteel
¶ Ende so geringe alsmen vernam dat de hertoge noch leefde so waren sijn vrienden blide want si sorchden dat hi verslagen had geweest Ende doe wies hem weder groot volc aen so dat hi een groot volc bi een vergadert had Ende doe vernam hertoge Kaerle ooc dat tlant van Loraynen weder ouer gegaen was aen haren hertoge, daer die prince qualiken in te vreden was
¶ Dus versaemde hi al tvolc dat hi conde ende quam weder om leggen voor die stat van Nansy int hertochdom van Loraynen Ende als hi daer voor vast bleef leggende so en quam hem niet vitalien ghenoech noch prouande aen Ooc conden si qualiken voragie crighen voor haer paerden ende ander dingen die hem van node waren Ende dat daer om, want al die straten ende passagien waren beleyt ende beset van sinen vianden seer sterckelijck also dat hi ende sijn volck daer mosten blijuen leggende in groter armoeden van honger, van dorst ende noch meer ander gebreken, so dat des hertogen heyre seer machteloos wert, ghelijck dat seer wel te ghelouen is. Oock soe wast doe alte couden winter so dat si al te grote coude leden Ende hertoge kaerle screef veel brieuen seer compasselic aen sommige heren van sinen landen om bistant van volcke, van gelde ende van vitalie te hebben, want hi van daer niet geraken en conde sonder hulpe ende bistant van sinen lande. Mer lazen hi creech geen bistant noch hulpe. Hem wert gesonden een wagen met ghelde, maer hi bleeff onder wege verdonckert bi enige ongetrouwe (wel gelijckende den verrader Judas) tot lutzenborch So dat de edel prince vol vromen met sinen edelen ende anderen volcke bi hem sijnde in dese groter armoeden ende catiuicheden mosten bliuen leggende sonder eenigen troost, mits den welcken si haer crachte ende moet verloren Dit wetende die hertoge van Loraynen dat hertoge Karel met sinen volcke in desen state waren so vergaderde hi weder om groot volc. Ooc creech hi wt vrancrijck heymelic ixC. lancien diemen seyde dat die coninc hadt doen bannen wten lande van vrancrijck ende heymelic daer gesonden Ooc creech die hertoge van Loraynen een groot heyr van zwitsen daer hy hem mede verbonden hadde
¶ Opten drie coningen auont op een sondach int iaer ons heren Mcccc.lxxvi | |
| |
quam dye hertoge van Loraynen met sijn volc te peerde op deen side, ende die switsen op dander side ende beuielen hertoge Kaerle vreesliken die daer den strijt verloos, ouermits dat sijn volck lazen al crachteloos ende moedelooswas geen grote weer biedende, mer yghelick pijnde hem te vlien die conste Ende soe bleef daer veel volcx verslagen also dat die eedel prince hertoge Kaerle ten lesten vliedende met veel volcx verslagen wert omtrent een cleen riuierken, daer hi binnen drie dagen geuonden wert sijn aensichte was aent ijs verurosen sijnde, ende wert te Nancy binnen ghebracht ende openbaerlic den volc getoont ende is daer eerlic begrauen hangende in een loten vat Ende bi hem leyt begrauen die edel ridder sonder reproche heere Jan van Rubenpre here van Byeuene die daer ooc verslagen bleef met meer ander heren. Daer werden oock veel heren ende edelen geuangen, als de graue van Nassou, die graue van Chimay heer Anthonis die grote bastaert van Bourgondien ende veel andere
¶ Als die tijdinge van hertoge Karels doot quam in sijn landen, so waren veel menschen droeuich, somige ander blide, ende dat mits sijnder oorlogen ende grote scattingen die hi vanden landen nam Mer si hadden met meerder redenen mogen bidden om sijn lange lijf, want tghinc veel qualiker na sijn doot in sijn landen dant in sijn leuen ghedaen hadt Ende veel gecke lieden seyden daer na menich iaer dat hertoghe Kaerle noch leefde, somige seyden dat si hem gesien hadden ende si wedden ende deden grote comanscape op sijn leuen.
¶ Na hertoge karels doot stonden op de gemeynten vanden steden tegen die regeerders ende wethouders, sonderlinge in Brabant ende in Vlaenderen hem opleggende corruptien ende ander excessen ende vingense ende tracteerdense ongenadelic. Ende hertoge Karel liet achter van sijnre middelste huysurouwe vrou Jsabele van Bourbon een enige dochter Marie
|
|
Auteursrechtelijk beschermd