|
| |
¶ Dat .lxij. capitel. Noch van hertoge philips. hoe heer Lodewijck die dolphijn van Vrancrijcke bi hem quam dien hij namaels behulpich was totter cronen Ende vander oorlogen in Vrancrijcke ende op dat lant van Ludick
BJnnen dien tiden dat hertoge philips noch becommert was mit sijnre voorscreuen reysen voor Deuenter so quam heer Lodewijc van Vyenne des .vij. coninc. Karels van Vrancrijck sone tot Louen want sijn vader op hem verbolgen was ende had hem berooft vanden Dalphinate ende meynde sinen ioncsten sone Kaerle van Berry die crone te laten. Als hertoge philips dat vernam so vertrack hi haestelic te bruessel daer hi den dolphijn eerlic ontfinc ende dede hem altijt coninclike eere ende reuerentie also dye princen van den bloede van vrancrijke den Dolphijn als toecomende coninc sculdich sijn te doen, ende hi hielt hem vijf iaren in sijn lant met sijnre vrouwe die Dalphinine ende hi gaf hem grote pensioenen op te leuen, ende al meest waren si te Genapien in walsch Brabant ende te Nyuele dat die dolphijn namaels qualic bekende. Ende hi hadt van haer twee kinderen, een sone die Joachim heet ende sterf ionc ende een dochter die Anna heet die hertoginne wert van bourbon. Als dan coninc Kaerle sijn vader ghestoruen was int iaer .M.CCCC. lxi. in wiens presencie ende tegenwoordicheyt wilen eer hertoge Jan van Bourgondien verslagen was gheweest So bereyde hem dan hertoge Philips met ontallijcken veele princen vorsten ende heren om desen Dolphijn te introduceren ende te brengen in sijn vaderlike erue, niet tegenstaende dat coninc Karel binnen sinen leuen gheordineert ende begeert hadde dat hertoghe Kaerle van Berry sijn ioncste soone dye croone na hem besitten soude. Dit verhorende de hertoge van Berry des Dolphijns broeder met die meeste ende opperste princen ende heeren des conincrijcx en wouden in gheenre manieren den hertoghe resisteren noch wederstaen, mer waren bereyt den Dolphijn voor haren heere ende coninc te ontfangen. Waer om die grootmoedige vorst hertoghe Philips dede ter eeren vanden Dolphijn vergaderen een groote menichte van heeren princen ende vorsten ende quam daermede metten dolphijn in Vrancrijck, daer hi vant alle steden ende slooten open, ende niemant en was hem contrarie, want si sijne mogentheyt ontsagen, ende alle dinc wert | |
| |
bereit binnen der stadt van riemen totter croningen dienende des nieuwen conincs Ende alle ding bereyt wesende quam die dolphijn opten .xiiij. dach van oostmaent binnen der stadt van Riemen, om aldaer gesalft ende gecroont te werden, als dat gewoonlic is, den welcken dolphijn die mogende hertoge philips te gemoete quam ghereden in also groter costlicheit dattet niet wel te scriuen en is ende hadde in sinen geselscappe sinen enigen soon Kaerle graue van charloys, Jan hertoge van Cleue, Kaerle graue van nyuers Jan graue van stampus sijn broeder, Lodewijc graue van simpol, Adolf van cleue here van Rauesteyn, Anthonis die bastaert van Bourgondien, here Jan van Croy met sijn broeder, Anthonis here van rethy met sijn broeder, Anthonis van croy baeliu van Henegouwe, Jan here van lannoy stedehouder van hollant Jan here van habourdijn, Jan here van auxy, Gwye here van humbercourt, Jan heere van Luxemburch, Simon van Laleyng here van montagy ende zantes, Jacob van Bourbon, Jan heere van bergen aen zoom, met here Philips van Grimbergen sinen broeder Adriaen van Borsselen here van Brigdam die burchgraue van Ghent, Die president van Vlaenderen, Philips des heren soon van laleing, Philips ende anthonis gebroederen ende bastaert sonen wilen hertoge Philips van Brabant, ende meer andere baroenen, ridderen, heren, ende schiltknechten blinckende in gulden ende costeliken habiten dattet onsprekelic is, want elck die eene den anderen te bouen gaen woude in costelijcke chierheden. Dye dolphijn siende dat hertoge Philips hem in aldusdaniger glorie, maiesteit ende mogentheyt te gemoete quam verblide hem sere wtermaten, ende reden aldus te samen in die stadt van riemen. Die dolphijn was ooc wter maten costelijc toe gemaect, hebbende in sinen geselscape vele hertogen, grauen, baroenen, ridderen, ende schiltknapen, die ooc wtermaten costelic toe gemaect waren, om horen here den coninc te festiueren ende te eeren Ende als den dach gecomen was datmen den dolphijn saluen ende cronen soude vergaderden alle die geestelicke prelaten ende de weerlike heren vorsten ende princen Ende die aertsbisscop van Riemen heeft hem met groter feesten gesaluet ende gecroont tot eenen coninc van vrancrijck Jn deser feesten waren die .xij. ghenoten van Vrancrijc, daer die hertoge van bourgondien twee af presenteerde, als bourgondien ende vlaenderen, ende was deken ende opperste van alle den anderen, ende die daer niet en waren hadden andere in haer steden gheordineert. Daer was ooc die aertsbisscop van riemen met een legaet van romen, ende noch .v. ander aertsbisscopen, noch .xix. bisscoppen, ende .vi. eerwaerdige abten alle edele personen Daer stont ooc hertoge philips als een dubbelt ghenoot van Vrancrijck met graue Kaerle sinen soon, Kaerle hertoge van Bourbon, met meer andere grauen princen ende vorsten ridderen ende heren, die ick niet al gescriuen can. Die feeste vander croninge gedaen wesende hadde die coninc doen bereyden eenen wtermaten costeliken maeltijt alle sinen princen ende heren. Aen sijn rechter sijde saten alle die geestelike prelaten, aertsbisscoppen bisscoppen ende abten, ende aen sijn luchter hant saten die hertogen grauen ende andere heren ende waren sere vrolick ende feestelick ghetracteert | |
| |
Daer na opten lesten dach van oest reysde die coninc met allen desen voorscreuen heren vorsten ende princen van riemen ende quam met groter triumphen binnen der stat van Parijs Ende hadden alle dese voorscreuen heren princen ende vorsten costelijc binnen Riemen gecomen, si quamen nv noch veel costeliker ende pomposer binnen parijs, want elck den anderen te bouen gaen woude in chierheden ende triumphen. Men en mochts mit ghenen pennen bescrijuen noch met tongen wtspreken die costlicheden chierheden feesten en triumphen die daer geschieden, ende gedaen worden ende elck wert getracteert ende festiueert na sinen state ende mogentheyt. Ende als alle na sijnen eyssche volbrocht ende volcomen waren so begaefde die nieuwe ghecroonde coninc tot dancberheit des hertogen soon van bourgondien Kaerle graue van charlois mit eenige steden sloten ende heerlicheden int conincrijc gelegen ende dancte den hertoge van bourgondien van alle sijn duechden ende beneficien die hi hem in deser feeste ende tot anderen tiden getoont ende bewesen hadde
¶ In deser feeste vander croninge worden veele eedelen ridderen geslagen
Dese feeste ende triumphe vander croninge volendt wesende worden de coninc ende hertoge Phillips twistende tegen malcanderen ter cause van somige sloten ende fortressen ghelegen int conincrijck die de coninc hebben woude ende woude den hertoge andere sloten daer voor gheuen, dwelc de hertoge niet doen en woude, wantse hem aengeerft ende bestoruen waren ende was mits desen sloten seere gestijft ende gestarct inden lande van Vrancrijck Mer dit niet tegenstaende so scheyden die coninc ende die hertoge met alle sijn heren vrientlick ende minlijc van malcanderen. Mer na een deel iaren so openbaerde die coninc den haet ende nijt die hi lange op den hertoge gedragen hadde ende is gheworden sijn openbaer viant, ende dit al eer hi den graue van Charloys des hertoghen soon die steden, sloten ende heerlicheden ouergheleuert hadde, die hi hem in sijnre croninge tot een dancbaerheyt geschenct ende ghegeuen hadde, ende weder riep dit al te samen als na gheseyt sal worden
¶ Wt Vrancrijcke scheydende so quam hertoge philippus int lant van lutzenborch daer hi als lantshere gehult ende ontfangen wert. daer na quam hi te Bruessele daer hem een grote siecte aen quam
¶ Corts dair na loste ende afqueet de coninc van vrancrike met penningen aen hertoge philippus die steden op die Somme ende in Vermendoys, als Amiens Abbeuile, sinte Quintijns, Monstruel, Perone, ende hertoge Philips gafse hem ouer.
¶ Jtem tot Bruessel quam bi hertoge philippus vrou Agnes hertoginne van bourbon weduwe sijn suster, daerse feestelic ontfangen wert ende si bleeff lange tijt bi haren broeder. Daer na trac die prince met sijn suster te Brugge daer hem grote feeste gedaen wert Ende van daer trac hi tot Hesdijn in Artoys ende daer quam die coninc van vrancrike ende die coninginne so datter grote triumpheringe was. Daer quamen ooc die ambassaten des keysers, vanden coningen van engelant van Spaengien, van portegale. Ende dye prince schiet daer na minlic vanden coninc ende quam te Bruessel, twelc hi van ghewoonten sinen thuys heet
| |
| |
Coninc Eduwaert
| |
Hoe dat coninc Henric van Engelant die .vi. gheuangen wert, ende hoe hertoge Eduwaert van Jorcke coninc ghemaect worde
INden iare .M.CCCC.lxi. is een grote dissencie ende tweedracht op ghestaen tusschen coninc Henric van Engelant die .vi. ende hertoge Rychaert van Jorcke, waer wt dat veele oorlogen ende bloetstortingen gheschiet sijn, want dese hertoge rychaert wert gheuanghen vanden hertoghe Huytfrijt van Excester sinen swager ende die coninck dede hem schandeliken onthoofden met meer andere heren ridderen ende eedelen diet met hem hielden. Doen quam hertoghe Eduwaert des voorscreuen hertogen Rychaerts outsten soon ende nam in sijnre hulpen sijn twee broeders, Jan ende Rychaert ende graue Rychaert neue van Werwijc met Thomas sijnen broeder, ende meer andere heeren ende princen vander croonen, ende voort alle die Duytschen die int conincrijck waren, ende sette hem vromelijc dicwils te strijden teghen den coninc Henric van Enghelandt, den hertoghe van Zomerzeth, den hertoge Huytfrijt van Excester, ende teghen den heere van Rymers fautoers ende hulpers des voorscreuen conincs, ende die hertoghe Eduwaert creech int eynde victorie ende vinck den coninc Henrick van Enghelant ende sette hem in sekere hoede ende vaste vangenisse, ende verdreef ende veriaechde dye coninghinne met haren soon Eduwaert prince van Waels ende den hertoge van Zommerzeth ende den hertoghe van Escester wten conincrijcke, mer die heere van Rymers dye quam tot ghenade ende creech sinen pays metten hertoge Eduwaert ende bleef voort aen getrouwe. Die hertoghe van Zommerzeth quam bi hertoge Philips van Bourgondien sijnen neue, ende hielten bi hem met eenen bequamen state ende betameliken familie ende staet. Die hertoghe van Excester quam tot Vtrecht ende onthielt hem daer een wijl tijts ende vandaen tooch hy binnen dye stede van Breda. Die coninghinne met haren sone Eduwaert prince van Waels tooch in Vrancrijck bi coninck Reynier van Sicilien horen vader. Als si nv altesamen dus verdreuen waren, brochte hertoghe Eduwaert dat conincrijck met groten strijden ende oorlogen onder sijne subiectie ende onderdanicheyt, ende wert met machte ghecroont coninc van Enghelant ende wert ghenoemt coninc Eduwaert die .iiij. Ende als hi aldus int conincrijck verheuen was maecte hi Jan sinen broeder hertoge van clarence, ende rychaert sinen ioncsten broeder maecte hi hertoge van gloucester mer dat hertochdom van Jorck behielt hi aen hem seluen Sijn suster des hertogen Huytfrijts gheechte wijf gaf hi bi | |
| |
dispensacie des paus eenen anderen man te huwelick, ende Margriet sijn andere suster gaf hi te huwelike hertoge kaerle van Bourgondien. Hier na nam dese coninc Eduwaert te wiue des heeren dochter van Rymers ende maecte die zijn coninginne, waer door dat dye heere van Rimers int rijck seer verheuen wert ende hadde grote audiencie bi den coninc, ende vermaecte sere in des conincs ogen den graue Rychaert van Werwijc, dat die coninc hem seer suspect hadde, waer wt dat namaels grote oorlogen opgheresen sijn ende grote bloetstortinge geschiet als na gheseyt sal worden
| |
¶ Vanden discoorde ende tweedracht tusschen hertoge Arent van gelre ende adolf sinen soon, ende hoe hi sijn vader vinck.
INden iare .M.CCCC.lxiij. is grote discoorde ende twiste opgeresen in den lande van Gelre tusscen hertoge Arent van Gelre, ende sinen eenigen soon Adolf, daer die van Nieumagen een grote oorsake af geweest sijn, want die van Nieumagen swaerlic nemende de iusticie ende correctie gedaen bi den hertoge den ingheseten van Driele, ende hem daer om hatende, ende merckende dat Adolf sijn soon een ionck cloeck ende vroom iongelinc geworden was, adhereerden ende aenhaelden si seere vrouwe Katheline van Cleue de hertoginne van gelre met haren soon Adof, ende onder andere familiare ende vrientlijcke woorden die si met malcanderen hadden ende tracteerden gauen si te kennen datse in meninge waren hem hertoge van gelre te maken, ende sinen vader horen here in vangenisse setten Ende om dit te volbrengen so soliciteerden si ende namen tot horen hulpe de steden van zutphen ende venloe, mer die van Remont en mochten si daer niet brengen so lanc de hertoge horen here leefde Ende als die van venlo den ingeseten van remonde om deser saken willen dagelicx seer molesteerden ende moeyelic waren doende hem lieden scade ende hinder, so ontboot hem die hertoge van deser molestacie ende hinderen of te staen ende niet meer moyelic te wesen op een grote pene. Die van venlo des hertogen geboden versmaende ende bi consent die van nieumagen ende des hertoghinnen informeerden den iongen Adolf ende began te conspireren tegen sinen vader, allegerende dat hi onbequaem ware sulcken coninclijcken lant ende hertochdom te regeeren ende dat hi meer faueerde die van remonde dan die van venloe, met meer andere onduechdelike punten ende articulen Den iongen ioncheer Adolf van gelre aldus geinformeert ende toegemaect wesende door quade ende duyuelsche ingeuen, is met veel volcx van wapenen ghecomen binnen der stede van Venloe, ende reedt int lant van remonde rouende ende brandende tot voor die stede, ende deden die van Remonde veele schaden. Hertoge Arent dit vernemende was harde toornich, ende | |
| |
dede ter stont vergaderen een deel gewapents volcs ende quam daer mede voor de stede van venlo, ende beleyde die sijn soon daer binnen wesende. Joncheer Adolf van Gelre wert hem bedenckende dat hi sinen vader vertoornt hadde, ende dat hi hem niet resisteren noch wederstaen en mochte dede secretelic versoecken ende bidden here Willem sijnen oom here van Egmont dat hi door sijnre liefden hem pays ende vrede verweruen wilde aen sinen vader, want hi kende qualic ghedaen te hebben door quade ende sinistre informacie. Ende here Willem van Egmont arbeyde also aen sijnen broeder den hertoge dat hi sijn belegge voor venloe op brack ende daer wert een tractaet van payse gemaect Als dat hertoge Arent soude resigneren ende ouergeuen Adolph sinen soon die stede van Nieumagen met allen horen toebehoren behaluen die hoghe heerlicheyt om sinen staet daer op te voeren. ende met desen soude ionchere Adolf te vreden wesen ende hem laten genoegen also lange als sijn vader leefde, ende en soude sinen vader niet meer moeyelic wesen noch vertoornen, dwelcke hi sijnen vader blidelic ende danckelic beloofde te doen. Dit gedaen wesende reysde die vader na die stede vanden graue ende bleef daer, ende sijn soon ioncheer Adolf reysde na Nieumagen, ende alle tlant was verblijt van deser vereeninghe ende payse tusschen hem beyden ghemaect. Een corte wile hier na geuielt dat twe gebroeders ende dienres met des hertogen cledinge ghingen wter stede van den Graue na die stede van Aernhem die welcke ioncheer Adolf met crachte van een ghewijt kerchof nam daer si op ghelopen waren, ende dedese binnen Nieumagen openbaerlijc beyde haer hals af houwen, waerom dat hi weder in groter indignacie sijns heren vaders quam, ende vernemende dat sijn vader daer om op hem seere verstoort was, reet hy met somige sijnre houelingen ende dienres tot Bruessele tot hertoge Philips van Bourgondien sinen out oom van sijns moeders wegen, ende bleef daer een wijl tijts Daer na wert hi te sinne ende voer met vele edele ende eerlike notabele mannen pelgrimagie tot Jherusalem int heylige lant, ende daer ontfinc hi die ridderlike oorde, ende weder om comende ontfinc hem hertoge Philips minliken ende maecte hem mede broeder des ridderlijken oordens vanden gulden vliese ende gaf hem eenen gulden halsbant des seluen oordens om sinen halse. Hertoge Philips die hem noch meer verheffen ende eeren woude gaf hem tot eenre huysurouwen Katheline hertoge Karels van Bourbon ende vrouwe Agniese sijns susters beyder dochter, daer graue Kaerle van charloys hertoge philips soon ooc een dochter af hadde Ende bi desen vrouwe Katheline wan heer Adolf van Gelre een soon genoemt Kaerle noch leuende ende een dochter ghenoemt Philippe, die namaels te man hadde den hertoge van Lothringen. Ende dese feeste vander brulocht wert gehouden binnen Brusel op Coudenberch, int iaer M.CCCC ende .lxiij. Ende in dat selue iaer reysde hy int lant van gelre ende verwerf pays aen sinen vader, ende vereenichde oock sijn moeder die hertoginne tegen sinen vader haren man, die ooc bi middelen tiden haren man ende here met scandelijcke woorden seere vertoornt hadde maer ey lasen dese pays geschiede al op bedroch ende loosheyt, want dese here | |
| |
Adolph door stadige instancie ende informacie sijns moeders ende andere hore fautoren ende adherenten tegen alle rechten ende wetten ende tegen sijn eer, was in meninge te vangen sinen vader, om dat lant selue te regeren. Waer om int iaer M.CCCC.lxv. als tusschen der hertoginne ende haren soon met horen fautoren ende adherenten veel dingen gheconcludeert ende versproken waren, quam die hertoghinne na die hoochtijt van kersmisse met weynich ghesins voor tslot ten Graue ende begeerde daer op te wesen. Hertoge Arent verhorende sijn huysurouwe daer te wesen ontfincse minlicken met groter blijtscappen. Weynich tijts na Derthiendach quam here Adolph met luttel familie ende gesins tot Graue ende wert van sinen vader liefliken ontfangen. Opten .iiij. dach na derthiendach waren si met allen vroliken onder malcanderen, ende bisonder here Adolph met ioncheer Frederic van Egmont here Willems soon van Egmont ende van Jselsteyn, ende scaecten te samen tottet aen die middernacht quam. Dus te samen spelende quam een vanden dienres secretelic tot heer Adolph ende bootscapte hem den toecoemst dier van Nimmagen met horen adherenten. Doen stont hi op ende veynsde hem een dans te maken metten ioncfrouwen ende woude eenichsins hebben dat ioncheer Frederic mede dansen soude, maer hi weygerdet hem, ende ghinc in sijn slaepcamer te bedde ende dier gelijcken dede hertoge Arent mede Hier en binnen quamen de gedeputeerden wel gewapent ende getuycht door die hertoginne ende horen soon op gelaten wesende op dat huys ende sloegen met allen seer an des hertogen camer, dat hi op staen soude ende comen tot hem wt. Lieue kinder sprac de hertoge, ic en mach nv niet dansen, laet mi nv te vreden, ick salt op een ander tijt verbeteren, ende met desen braken si geweldelic die duere vander cameren op ende stonden daer met wt ghetogen messen, seggende, geeft v gheuangen. Die hertoge dit siende vraechde terstont na sinen soon want hi hem seer beminde ende was seer sorchfoudich voor hem, want hi waende dattet vreemde vianden geweest waren om hem ende sijnen soon te vangen. Doen quam heer Adolf ende seyde, geminde vader geeft v geuangen, wanttet moet nv aldus wesen Doen sprac die hertoge met screyende oogen aensiende deerliken sinen soon, seggende O mijn liue soon wat doetstu mi, ende met dien namen si hem als een dief oft moordenaer ende half gecleet wesende brochten si hem ouer die grachten daer die van Nimmagen hem verwachten, ende setten hem op een paert. Dye moeder ende die soon volchden hem, ende hi begeerde hertelijc aen sinen soon dat hi hem tot Nimmagen niet en brochte, mer anders waer daert hem beliefde, ende brachten hem op tslot te Lobeck, ende daer na opt huys te Bueren daer hi vi. iaer gheuangen lach. Dit aldus geschiet wesende dede hem heere Adolf tot Nimmagen, Zutphen, Venlo, ende Aernhem hulden ende ontfingen hem als horen heere ende hertoge, ende daer na in allen steden, wtgeseyt tot Remonde die altijt neutrael saten. Op dese tijt nam hi ooc gheuangen ioncheer Frederic sinen neef, waer om hi twistende wert tegen here Willem van Egmont sinen oom, ende daer na creech hi grote onminne met hertoge Jan van Cleue sinen oom.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd