Van Brabant die excellente cronike

¶ Dat .xxxix. capitel. Hoe coninc Jan van behem in Brabant quam, ende hoe hertoge Jan tweewerf belach Valckenborch ende ten eynde wan hijt, ende noch meer ander dingen

COninc Jan van Behem des goeden keyser Henricx sone quam tot hertoge Jan te Bruessel eysschende een deel in Brabant als de versterffenisse van sijnre moeder Margrieten der keyserinne die des eersten hertogen Jans dochter was alsoot voorscreuen is. Dair op hertoge Jan antwoorde den coninc door heer Rogier van Leefdale, dat gheen recht en ware oft costume dat een dochter in Brabant deel hebben soude daer een sone waer Ende des presenteerde hi den coninc trecht van sinen baroenen ende vassalen oft hem gheliefde. Met desen wert die coninc seer verbolgen seggende dat hijt crigen soude als hi conste

¶ Daer na gaf graue Willem van Hollant sijn dochter te huwelic coninc Lodewijc van Almanien, daer af geseyt is dat die feeste gheordineert was tot Aken te houden ende daer wilde die voorseyde coninc van Behem comen met groter machte. Dit vernam hertoge Jan ende hi meende daer tegen te comen so machtich om te bewisen dat die coninc van Behem op sijn palen niet comen en soude Ende hi dede tot Aken sijn herberghe nemen ende wonderlijcke grote prouance maken datmen desghelijcx niet gesien en hadde ende dede sijn lieden al nieu cleden Als die coninc van Almanien die brudegom ende die graue dat vernamen soe verleyden si dye feeste tot Colene.

¶ Als heer Reynout van Valckenborch te Louen lach ende verstont dat de coninc van Behem hertoge Jans vyant worden was so vernam hertoge Jan dat here Reynout heimelic van daer meende te trecken om metten coninc aen te spannen so dede hi hem vueren tot Genapien daer hi .ij. iaer geuangen lach. Daer naer so wert hi op sekerheyt wt ghelaten mit borgen, so dat die bisscop van Ludick

[fol. 127r]

de graue van Hollant, die graue van Ghelre verborchden teenen sekeren dage weder in te comen op die peyne van xxi.M. ponden, dair af dat bezegelde brieuen gemaect werden Mer als heer Reynout los was so wert hi anders bedacht ende quam niet weder mer hi liet zijn borgen bescaemt Ja daer toe wert hi weder viant der stadt van Tricht ende bereetse vroech en[de] spade Ende dit dorst hi aldus doen, want hi toeuerlaet had van den voorscreuen coninc van Behem ende vanden eertsbisschop van Colen ende meer ander grauen ende heren van ouer Mase, die al des hertogen vianden werden ende vermaten hem, quame hertoech Jan ouer die Mase si souden hem doen ontgelden tgheen dat sijn vader ende oudevader daer ghedaen hadden ¶ Als hertoge Jan dat vernam so track hi nochtans weder ouer die Mase met groter machte voor die stadt van Valckenborch die hi al omme belach die metter borch sere sterck was, daer Reynoudt in was met veel cloecke mannen Ende daer verbeyde die hertoge alle die gene die comen wilden om Valckenborch te ontsetten ix. weken lanck, mer daer en quam niemant want al die heren tusschen den Rijn ende die Mase ontsagen die machte van hertoge Jan so dat haer vermeten onder die voete geuallen was Ende de hertoge aenmerckte die stadt ende die borch also bewaert datse met gheen assaute te winnen en waren. Soe dede hi die stadt verdijcken met eenen dijcke daermen die stadt mede verdranck, ende tvolc vander stadt moste comen bi de borch in groten iammer siende haer husen verdrincken Als die coninc van Behem sach dat hi mit geenre macht den here van valckenborch ontsetten en conde so socht hi vrientscap aen den hertoge daer graue Geraert van Gulick middelaer was, dair af die hertoghe verblijt was so datse vergaderden bi die stadt van Rode die hertoge Jan toe behoorde ende werden daer versoent bi sekere geloften die die coninc den hertoge dede Daer en bouen dachte die coninc hoe hi Reynout ontsetten soude Ende want hertoge Jan in hem betroude (want hi een coninc was ende sijnder moeyen sone) so liet hi hem daer toe brengen bi des conincs geloften, eeden, ende schone woorden dat hijs van al sijn seggen bleef. Mer eer hi sijn seggen daer aff seggen soude so wert daer besproken dat dye mueren ende poorten van Valckenborch af geleyt sal werden. twelck eens deels ghedaen wert, met niet heel also was gheseyt. Doe track hertoge Jan weder thuiswaert in Brabant omtrent tbeghin van October ende hadde driewerf meer verteert ende cost gedaen dan Valkenborch weert was

¶ Daer na dede hi den coninc van Behem groote eere in Brabant met festeeren ende houeren so der edelheyt toe behoort ende dede hem te Bruessel sijn kint heffen tot een teeken van minnen Nochtans en wilde die coninc sijn seggen niet seggen vanden here van Valkenborch twelc hi dede sterck maken. Ende hoe dicwils dat die hertoge aenden coninc versochte om sijn seggen te horen so vertrac hi meer dan een iaer. Daer na wert een dachuaert geleyt te Niuele daer die coninc ende die hertoge tsamen vergaderden. Daer leyde die coninc hem te voren seer onredelic dat hi Valkenborch weder op maken soude alsoot te voren was, dan soude hi sijn seggen wtspreken Twelc den hertoge seer verwonderde so datter tus-

[fol. 127v]

schen beyden scarpe woorden geuielen ende scheyden met euelen moede van malcander Daer na corts sandt de coninc totten hertoge een bode hem ontseggende, ende die hertoge ontboot hem ooc tselue weder

¶ So ruste hem hertoge Jan dien winter die seer cout was Mer omtrent vastelauont vergaderde hi weder een grote heyrcracht ende trac de derde reise ouer die Mase voor Valckenborch dat wel voorsien was van vytalien Ende Reynouts sone lach op die borch met .iij. c cloecke knechten, mer sijn vader en wasser niet Ende want hertoge Jan van dair niet leuende en meende te scheyden die borch en waer gewonnen, so dede hi alderhande prouancie doen maken dye hem lange tijt van node mochten sijn Ende men ghinc die van binnen quellen met mineren ende blyen te werpen ende andersins so datmense wacker nacht ende dach hielt Biden welcken als de Brabanders .ix. weken daer voor gelegen hadden so gauen si hem op, nochtans hadden si vytalie ghenoech Jnt iaer ons heeren .M.CCC.xxix. opten .ix. dach van Meye Ende hertoge Jan dede sijn edelheyt sparende die verwonnen ende lietse gaen. Mer om dat noch niemant hinder voortaen vander borch crigen en soude so dede hise verderuen ende inden gront af werpen Ende als die borcht gewonnen was so vantmen daer een groot metalen pot die daer opt velt bleuen was van hertoge Jans oudevaders tijde des eer-

[fol. 128r]

sten hertogen Jans, den welcken sijn coken int op breken voor Valckenborch daer gelaten hadden, dat .xl. iaren ende vij. weken geleden was ende wt ghenuechten brachten si hem in Brabant.

¶ Omtrent desen tide vanden iare so wert een wonderlic visioen vertoont eenen heyligen heremite in presentien vanden sesten paus Jnnocentius die doe noch cardinael was Die heremijt seyde Jc heb gesien die sielen der menschen ter hellen dalen gelijc seere dicken sneeu, ende ten vegeuier gelijc seer dinnen sneeu, ende alleen drie sielen heb ick gesien ten ewigen leuen varen, te weten den bisscop, die weduwe van Rome, ende den prior vanden Chartroysen, ende dit vandt die voorscreuen Jnnocentius naemaels warachtich Biden welcken te raden is also Ancelmus seit Wildi seker sijn van uwer behoudenissen, so sijt vanden ghetale der weyniger Maer wiildi sijn alre sekerste so sijt vanden getale der alre weynichste Ende dat daerom want weynich is tgetal vanden ghenen die de gheboden gods houden, diemen houden moet wilmen ten eeuwigen leuen comen Mer alre weynichste is tgetal vanden ghenen die volcomelijc alle verganclijke dingen versmaden ende gode met vieriger liefden aen hangen

¶ Ic keer weder opten coninc van Behem die welcke siende dat hi Reynout van Valckenborch niet helpen en conde, so track hi biden sesten coninc Philips van Vrancrijke diemen heet van Valoys, ende badt hem dat hi dese sake op hem nemen wilde, want hi ende die here van Valckenborch waren bereet te staen tot sijnre sentencien ende te houden wat hy daer af seggen soude So sant coninc Philips van Vrancrijcke brieuen aen hertoge Jan van brabant diemen heet van coudenberge, hoe dat die coninc van Behem ende die here van Valckenborch hem lieden ouer ghegeuen hadden in sijn seggen so versocht hi hem ooc op die voorscreuen orloge ende geschille in hem te bliuen So sende hertoge Jan bi rijpen rade wise ende bescheyden mannen aen den coninc van Vrancrijcke om hem van allen dinghen wel te informeren, twelck si deden, so wert dat opset van sinen vianden weder gebroken Mer daer na gebuerde te comen twist tusschen den coninc van Vrancrijcke ende hertoge Jan, mits dien dat hertoge Jan in sijn lant herberchde ende ontfangen hadde den graue Robrecht van Artoys sijnen neue die tegen den coninc misdaen had so dat hi was gebannen wt Vrancrijcke ende gelaten van al sijn vrienden So ontboot coninc Philips hertoge Jan dat hi den voorseyden Robrecht wt sinen lande verdriuen soude of dat hi hem gheuangen leueren soude So wert die hertoge hier af verslagen Niet te min aengemerct dat hi vanden coninc geen leen en hielt noch zijn vassael niet en was so en dede hi sijn begeerte niet maer hi liet Robrecht sijnen neue met vreden in sijn lant, ende mits desen so wert coninc Philips sijn viant. Twelc die coninc van Behem vernam ende wert seere blijde met Reynout van Valckenborch, hopende midts dien den hertoge te crencken