Van Brabant die excellente cronike
(2016)–Anoniem Alderexcellenste cronyke van Brabant, Die–
Auteursrechtelijk beschermd
[Folio 107v]
| |
heylich rijcx na Henric sinen broeder daer vooraf voorscreuen is, te weten, alsmen screef M.xcvi. Ende keyser Henric gaf hem sijn dochter te wiue die des ioncx keysers Henric suster was Dese Godeuaert heet metten baerde want hi geloofde sinen vader dat hi nemmermeer baert scheren soude voor dat hi Lothrijc of Brabant weder bracht had tot sinen eersten name Ende hi quam daer toe in deser manieren ¶ Jn tiden van keyser Henric des derden Godeuaerts mitten baerde sweer so tooch hertoge Gouaert van Billioen ouer meer ten heyligen lande, dye hertoge van Lothrijc was als aff ghedaelt vanden grauen van Ardennen van eenre siden also voorscreuen is, ende hi liet dat hertochdom van lothrijc daer Brabant meeste deel in begrepen is in handen ende in bewaringe van hertoge of graue Henrick van Limborch sinen neue die een dobbel ende onghetrou man was, sonderlinge inden twiste tusschen den voorscreuen keyser Henrick ende Henrick sijn soone die tegen sijn vader op rees ende wilde selue keyser sijn, als voornemende dat zijn vader tegen den paus ende den stoel van Rome misdaen had ende trac so aen hem veele princen ende heren Sonderlinge viel met hem partije dese Henrick van Limborch ende stercte den sone tegen den vader. Daer na liet hi den sone ende trac biden vader Ende Limborch was doe een groot lant daer Lutzenborch oft Lutzellimborch een deel af was Ten lesten sterf die oude keyser Henrick te Ludick als hi .xlviij. iaer keyser geweest had dair hi geuloden was, want hi geuangen had geweest lijdende veel gewelts. Doen wert Henric sijn sone keyser ende wert gedenckende der ongetrouwicheyt des Henricx van Limborch ende deden vangen mer hi ontginc met liste Want hi als erffgenaem van Gouaert ende Boudewijn van Billioen thertochdom van lothrijcke dair meest Brabant in leyt houdende was, so beroofden die keyser dair af ende gaf dat godeuaert mitten baerde sinen swager die graue van Louen heet Ende met keyserlike vonnisse soe maecte hi hem hertoge ende doe had hi .xv. iaer graue van Louen geweest Ende dye keyser gaf Godeuaert te dragen een wapenschilt van siluere, daer in een leeu van gouwe geclaut, ghetongt ende ghetant van keele, ghelijc wijlen hertoge Angijs sinte Beggen man. Dit geschiede int iaer ons heeren .xi.C. ende .viij. ende doe warent leden .C. iaer ende een van dat Otto coninc karels sone sterf ende gerberga sijn suster berooft wert vanden hertochdomme behoudende alleen Louene ende Bruessele Maer Godeuaert die creech weder Lothrijcke ende Brabant van der masen totter Schelt dat sijn voorvaderen af genomen was die van groten Karels gheslachte ghecomen waren ¶ Ende om des wille dat veel lieden niet en weten wat van Brabant ende Lothrijcke is so sal ic onder correctie van diet bat verstaen verclaren tgeen dat ic daer af beuinde. Brabant dat is tlant tusschen die Mase ende die Schelt tot bi Dornike Ende tcasteel van Herstal op de Mase tusschen ludick ende Maestricht was thooft ende castele van Brabant ende hoort noch toe den hertoge. Ende brabant heft ghenomen sinen name van Brabon den eersten kersten prince in Brabant, dat niet te verstaen en is van Brabon die den ruese versloech Tantwerpen, die voor de geboorte ons heren gemaect was coninc van Aggrippijnen, dats al tlant van Colen | |
[Folio 108r]
| |
ende opten Rijn totter Scelden toe also int beghin van desen tweesten boeck ende anders hier voor verclaert is. Maer tis verstaen van Brabon des coninc Ansises van Agrippinen sone, daer hier voor int .vi. capitel af geseyt is. Ende desen name Brabant wert daer na bi tijde vanden tweeden Brabon verduystert als de coninc Clodius vanden fransoysen wan ende onder hem creech dat conincrijcke van Agrippinen ende alle tlant van opten Rijn totter Schelt, ende ooc totter Sommen ende Vermendoys, sodat Brabant doe bleef onder Clodius ende sinen nacomers coningen van vrancrike tot dat Pippijn van Landen bi coninc Lotharis tijde ghemaect wert sweertdrager ende opperste des huys van Vrancrijcke ende deerste hertoge oft (so somige seggen) eersthertoge van Lothrijck ende Brabant twelck doe was een deele van neder oostrijcke oft oostvrancrijke So was tlant twelc Pippijn van sinen ouders comen was ende tlant dat hem Lotharis gaf na hem geheten Lotharingia dats Lothrike, begripende in hem Brabant, ghelijc Brabant te voren Lothrijke begreep. Noch staet een casteele by Ludic Lothrijke geheten, den hertoge van Brabant toebehorende. Tis te weten datter tweederhande Lothrike is, deen daer af ter stont geseyt is hetende neder lothrike. Dander hooch lothrijke begripende veele landen tusschen den Rijn ende de Mase, als thertochdom van Lothrijke, in walsche geheten Lorayne, gelegen op de Moesel, thertochdom van Baren, Lutzenborch, Elsaten, ende tlant vanden palensgraue. etcetera. Ende beyde dese lothrijken te samen waren een conincrike bi tiden vanden keyser ende coninc Lotharis des goedertieren keysers ende conincx Lodewijc sone,die van Pippijn van Landen eerste hertoge van Brabant af gedaelt was, ende dese lotharis wert coninc van groot lothrike Lodewijc sijn broeder wert coninc van Germanien oft Almanien, dat was oostvrancrijcke ende Kaerle de caluwe wert coninc van westvrancijrke,twelc den name behouden heeft, ende hi wert ooc na keiser als hier voor int .xx. capitel geseyt is Ende lange vanden voorseyden Lotharis keyser ende coninc ende sijn kinderen so deylde beyde sijn voorscreuen broeders tlant van lothrike. lodewijc behielt hooch lothrike daer loreynen in leyt, ende kaerle die caluwe behielt neder lothrijke daer brabant in leyt, ende dit wert namaels een eertshertochdom Ende Karel die hertoge die naemaels van Hughe Capet gheuangen wert die was hertoge van neder lothrike ende brabant, twelc hem coninc Lotharis sijn broeder liet volgen als af gedaelt vanden voorseyden karle die caluwe haren derden oude vader. Ende daer toe liet die keyser Otto desen Kaerle sijnen neue volgen een deel van hoech lothrike mer ic weet niet hoe veel noch wat Ende na de doot van hertoge Otto dees karels sone, so is Lothrike met brabant van anderen keyseren weder gedeylt geweest ende wert gegeuen den graue van Ardennen niet gheheel mer som, want die keyseren hielden te hemwaerts Aken Colen Nuyssen. etcetera. ende si gauen dat som der kercken van Colene Ende die kercke van Ludic cofte ooc veel daer af, als thertochdom van Bullion. etcetera. Aldus was Lothrike ende Brabant seer vermindert alst Godeuaert metten baerde weder creech Nochtans sonder arbeyt en conde hijt niet besitten want Henrick van Limborch orloch- | |
[Folio 108v]
| |
de tegen hem om dat te beletten. Maer Godeuaert stelde hem vromelic daer tegen dat hi hem wt Brabant ende Lothrijke verdreef, ymmers hi dwanck hem so verre dat hi hem liet volgen al die westsijde vander Masen
¶ Als dan hertoge Godeuaert tot desen state comen was so ontboot hi die sijnre voorvaderen leenmannen plagen te sijn, sonderlinge die heere van Horne van Gaesbeke, van Edingen, ende si waren gehoorsaem ende si ontfingen haer leen. Daer na ontboot hi den here van grimbergen die here Arnout Bartout heete dat hi quame ende ontfinge sijn leen Mer hi was so machtich ende rijck ende so grootmoedich dat hi den hertoge niet kennen en wilde enich recht te hebben int lant van Grimbergen. Ende hi was ooc here van Mechelen, die ander helft creech bi cope die kercke van ludic Ooc was hi here van Duffel, van Walem, van Ruymst, van Heyst, van Herlaer, van Gheele, van Rethi, van Berlaer tot postel met haren toebehoorten Ooc was hi groot ende machtich van vrienden ende magen ende daer om en achte hi opten hertoge niet veele ende en wilde hem in gheenre manieren onderdanich sijn | |
Vander eerster orlogen tusschen den hertoge van Brabant ende den heere van Grimbergen | |
[Folio 109r]
| |
GRote orloge begonster te risen tusschen den voorscreuen heere Arnout bartaut met sijnen vrienden ende magen, ende den hertoge godeuaert metten baerde. Elck vergaderde sijn machte, dye hertoge creech veel dorpen ende heerlicheden met gewelt van heer Arnout, elck bescadichde ende bedoruen malcanders lant Si leuerden malcander strijt met groter menichten van volcke so datter seer geuochten wert, daer brabant grote scade vercreech want daer veel ridders waren verslagen. Heer Arnout was een grootmoedich man, seer sterck ende cloeck ter wapenen seer bloet ghierich. Hi doorschoorde die battaylgien so strangelijc met groter couragien, hi dreef sijn volc seer vromelic aen, so dat hi ten laetsten door sijn grote vromicheit tvelt behielt hoe wel nochtan dat hi groot volck verloos, want hertoge Godeuaert was seere victorioes ende dede groot wonder met wapenen onder sijn vianden Maer doen hi sach dat hem heere Arnout te machtich viel int velt, so ersselde hi met sijn volc wten velde. Ende van dier tijt voort hielden si swaer orlogen lange tijt durende tot dat Godeuaert sterf Jnt iaer ons heren .xi.C. ende .xl. ¶ Van desen vromen hertoge Godeuaert leestmen dat hi ouer tmeer was int heilich lant daer hi vromelic op de heyden vacht ende op die onghelouige dair hi grote victorie hadde Veel ander vreemde dingen ende auontueren die hem geschieden in heydenissen ende int hoff vanden derden keyser Henric so leestmen in veele boecken die ick hier niet setten en wille, want tschijnt meer lueghenen te sijn dan waerheyden ende en staen in die rechte cronijke niet ¶ Dese Godeuaert was wel gemint van veele princen ende heeren die al sijn vrientscap begeerden, sonderlinge was hi seer bemint vanden keyser, want hi hem getrouwe ende grootmoedich kende. Sijn ondersaten hielt hi in vreden, seere goedertieren was hi den religiosen. Hi stichte die proostije vander capellen te Bruessel ende die abdije vanden nonnen tot groot bigaerden Ende die abdije van sint Truden begaefde hi met gooten renten, wel bewisende dat hi was van groten Karels geslachte. Ende hy sterf int iaer als bouen geseyt is ende hi wert begrauen int clooster Tafflighem, dat doe een abdije van seer heyligen leuen was, den welcken hi schone goeden liet in aelmissen, ende hi liet achtere vijf kinderen, als Godeuaert dye na hem hertoge wert ende dander wert monick Tafflighem Een dochter die heete Alijt ende wert coninghinne van Engelant, die ander heet Jde en wert grauinne van Cleue, die derde die hete Clarisse ende sterf een deuote maget ¶ Jnt selue iaer van Godeuaerts doot so begonste die abdije van Vyleers in walsch Brabant vander oordenen van Cisteau daer sinte Bernaert quam ende wasser behulpich toe ¶ Jtem in des voorscreuen Godeuaerts tijde so sterf een out ridder die heet heer Jan de temporibus die out was .CCC. iaer ende .lxi. ende hadt geleeft bi des groten coninc Karels tijde dien hi ghedient hadde ¶ Jn dien tiden leefde oock die ridder Tondalus in Yerlant ende hi sterf op eenen goensdach, ende so bleef hi liggende tot des saterdaechs daer nae, ende doe quam sijn geest weder inden lichaeme ende gaf te kennen tgheen dat hi ghe- | |
[Folio 109v]
| |
sien hadt vander pinen der hellen ende des vegeuiers daer een boeck af is gemaect. etcetera. ¶ Jtem in die tijt leefde ooc sinte Hildegaert te Triere die heylige maghet die veel reuelatien hadt vanden state der heyliger kercken so datse heet die prophetersse van Almanien |
|
