Ad Interim. Jaargang 5

Nieuwe Franse boeken van vrouwelijke auteurs

Onder het mannelijk pseudoniem ‘Michel Davet’ schrijft, sinds bijna twintig jaar, een zeer verdienstelijke Franse vrouw, die als heel jong meisje debuteerde met Le Prince qui m'aimait, fijne, dichterlijke, intelligente romans, nu eens, zoals dat debuutwerk, liefdesverhalen van een prille frisheid en een supra-realistische, fantastische dromerigheid die Michel Davet in de ogen van den zo strengen criticus Henri Massis verwant maakte aan den groten Alain Fournier (Le Grand Meaulnes); dan weer psychologisch-realistisch werk van een vaak harde Levenswaarheid, zoals dat onthutsende Douce, waarvan de verfilming enige maanden gele-

[p. 149]

den ook in ons land zoveel opgang maakte (met de uitmuntende actrice Marguerite Moreno in de rol van de bejaarde adellijke dame. De uitgeversfirma Plon zond ons thans Michel Davet's Histoire d'un Eté (een spannend-tragische episode uit de Franse verzetsstrijd), dat wij zonder voorbehoud aanbevelen.

Zelden lazen we een oorlogsboek waar met zulke schijnbaar-eenvoudige middelen zulk een krachtig effect van gruwelijke realiteit werd bereikt. En toch is, ondanks het duidelijk uitbeelden van de bruutste gruwelen, door de bezetters gepleegd - Michel Davets kracht heeft altijd gelegen in het visuele - alle sensatie vreemd aan dit op heter daad betrapte optreden van de Duitsers tegen de vreedzame bevolking en tegen de ‘maquis’ van een Frans dorpje, waar de tot jeugdig-overmoedige activiteit gedreven jeugd haars ondanks heldendaden verricht, zonder dat de schrijfster die knapen ophemelt als vaderlanders, vervuld van blinde zelfverloochening. Het zijn veeleer gezonde, ongeduldige en uitermate onvoorzichtige, ook verliefde, pubers die in een verschrikkelijke werkelijkheid padvindertje spelen en hun kinderachtigheden met de marteldood bekopen. Wat zo te waarderen valt in dit boek is, dat

Michel Davet

schrijfster de fantasmagorie der jeugdillusies niet tot een kunstmatig litterair prodécé verhief - of verlaagde. Moge het lezen van Histoire d'un Eté leiden tot kennismaking met de zeven vroeger verschenen boeken van een belangrijk auteur, die in 1934 al bekroond werd met de ‘Prix-Minerva’.

Lysiane Bernhardt heeft in Sarah Bernhardt, ma grand'mère (Editions du Pavois, Parijs, 1947) herinneringen bijeengebracht aan haar onsterfelijke grootmoeder, ‘la grande Sarah’, die door haar geniaal spel, vooral in tragische klassieke rollen,

[p. 150]

zulk een invloed heeft geoefend op het Franse toneelleven van de 19e eeuw. Anecdoten van allerlei aard, de pittige beschrijving van talloze grote en kleine voorvallen uit Sarah's leven als begenadigd kunstenares en ‘onmogelijk’ (maar toch in haar hart zo voortreffelijk) mens, bizonderheden over haar kort en dom huwelijk met een knappen nietsnut, maar bovenal de lof op haar heldhaftig gedragen lichaamslijden maken van dit boek, geschreven in het ijlende tempo dat ook de rusteloze, spontane, zich nimmer ontziende toneelspeelster kenmerkte, tot een volkomen gaaf en volledig, natuurgetrouw conterfeitsel, geschilderd met een bekwaam en liefdevol gehanteerd penseel door een vrouw die haar diepe liefde aan de jongere generaties wil kenbaar maken en doen delen.

Uiteraard minder subjectief maar de vaardige pen van de historisch-onderlegde hanterend, wijdde Françoise Moser een monografie aan een andere beroemde actrice, Marie Dorval (Uitg. Plon. 1947). Marie Dorval (1798-1849) zoals zij sinds haar huwelijk met den acteur Allan Dorval werd genoemd, en die eigenlijk Marie Delaunay heette, speelde o.m. de Kitty Bell in Alfred de Vigny's Chatterton, en, naar men weet, een wellicht nog belangrijker rol in het particuliere leven van den dichter zelf, die haar zes jaar lief had, haar aan Alexandre Dumas moest afstaan, en zwaar leed onder dit verlies, waarover hij, gesloten en ontroostbaar, zijn trotse hart uitstortte in zijn beroemde ‘Dagboek’. Françoise Moser deed er goed aan, in dit verband Vigny's beroemd gedicht La Colère de Samson hier nog eens over te schrijven, geïnspireerd door de ontrouw ener coquette, zoals de Nachten van Musset het waren door de grilligheid van een George Sand!

Om naar onze dagen terug te keren: kent U Marie Mauron? Deze Provençaalse is in Frankrijk sinds een jaar of vijf bekend en hoog aangeschreven als regionalistisch vertelster: Pierre Seghers (die wéét wat poëzie is!) prijst haar zeer en schaart haar in de school (laat ons zeggen: al in de tweede klas) van Mistral en Daudet. Misschien wat te veel eer, maar haar pas verschenen novellenbundel Les Rocassiers (Uitg. Robert Laffont, Parijs, 1947) mag er wezen; het is wellicht wat ouderwets-gezellig, zonnig, vol milde menselijkheid en zachte levenservaring, maar daar zullen heel velen geen bezwaar tegen hebben. Wij hebben

[p. 151]

van dit boek genoten, de koesterende - soms blakende - zon van het Zuiden gevoeld, de frisse thymgeur opgesnoven en naar de nu eens melancholische, dan weer humoristische gesprekken geluisterd van deze ‘rocassiers’ (de kleine boeren in het rotsig gebied der bekoorlijke Alpilles, die zó aan hun ondankbare grond zijn gehecht als de rijkste landgoedeigenaar aan zijn erfdomein). Van deze jonge schrijfster, die dichter dan bij de levensblije Colette, bij de Vlaamse schrijfster Marie Gevers staat (telkens doet haar verhaaltrant met die innig aangevoelde natuurstemmingen mij denken aan haar Noordelijke kunstzuster uit het zandig-winderig Kempenland), zijn vóór de oorlog o.m. verschenen: Mont-Paon en Le Quartier Mortisson (bij Denoël) en na de bevrijding: L'Ombre Portée, Le Soir finit bien par tomber en Lisa de Roquemale, romans. Marie Mauron: een nieuwe naam - en een naam om te onthouden!

Martin Premsela