Nieuwsbrief

Herinnering: stel uw vraag over de DBNL

Heeft u een vraag over de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL)? Stuur die dan vóór 12 februari naar dbnldag@kb.nl.

Wie weet wordt uw vraag beantwoord of komt uw vraag voorbij in een van de filmpjes die we lanceren op de digitale editie van de DBNL-dag (1 april 2021).

Nieuwe titels van februari

De Belgische schrijver en dichter Robin Hannelore (1937) kent een groot oeuvre, met veel werken die zich afspelen tegen de achtergrond van de Kempen. In enkele van zijn romans en verhalen speelt een dier een centrale rol, zoals de hond in Een merel met lange oren die vertelt over het leven in een Vlaams gezin en de gewonde reiger die de hoofdpersoon verzorgt in De blauwe reigers. Ook kent hij een sterk engagement, dat tot uiting komt in bijvoorbeeld de verhalenbundel Een brief aan de koning, waarin hij zich solidair toont met de zwakkere medemens. Van Hannelore verschijnen deze maand 25 werken online, waaronder de bovengenoemde.

Veel aandacht voor Rusland ook. In 1813 trekt het Russische leger op tegen Napoleon. Het behaalt belangrijke overwinningen in Leipzig en Parijs en een deel van het leger bevrijdt in november Amsterdam. Daarop wordt de Prins van Oranje feestelijk binnengehaald en roept hij zichzelf uit tot koning Willem I. De basis voor de latere Nederlandse en Belgische constitutionele monarchie wordt op dat moment met Russische steun gelegd. Om te kunnen communiceren met de Russen en Kozakken worden snel verschillende boekjes uitgebracht met woorden die wellicht van pas komen in het contact, bijvoorbeeld over eten en kleding. Twee van deze boekjes verschijnen deze maand online: Hulpboekje om de Russen en Kosakken goed te verstaan: in het Hollandsch en Russisch naar de Hollandsche uitspraak gesteld (1813) en De kleine Russische taalmeester. Een nood- en hulpboekje voor Hollanders, die zich met deze taal eenigzins willen bekend maken (1814).  

Verder deze maand online: onder andere een kroniek over de stad Weert met opvallende en karakteristieke gebeurtenissen uit de periode 1784-1802 en veel tijdschriften. Bijvoorbeeld jaargangen van Liter, Raam en Biekorf, met daarin een verhaal over een vrouw die haar man ontmaskerde als weerwolf (en hem genas), en een jaargang van Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman met aandacht voor 500 jaar asperges op de Nederlandse tafel.

Bekijk de nieuwe titels

Parels uit de DBNL

‘Ik kan niet tevreden zijn met een gewoon huiselijk leven’ schrijft Theodore uit Fernand (1874) van Melati van Java in een brief aan haar geliefde, waarin zij haar verloving verbreekt. Zij zou ‘de kalme, geregelde leefwijze’ aan de zijde van een echtgenoot - een prachtig huis en dito equipage ten spijt - ‘op den duur niet kunnen verdragen’. Theodore is niet alleen: alle heldinnen uit het oeuvre van de schrijfster zijn vrijgevochten vrouwen, vaak van Indische afkomst, die hun mannetje staan in de negentiende-eeuwse maatschappij. Zij moeten dan ook niets hebben van de ‘natuurlijke bestemming’ van vrouwen uit die tijd, namelijk die van echtgenote en huismoeder.

Melati van Java is het pseudoniem van Nicolina Maria Christina Sloot (1853-1927). Zij werd geboren in Semarang in een katholiek gezin met Indische wortels en kwam op haar achttiende met haar familie naar Nederland. Buiten het huwelijk waren de mogelijkheden voor een negentiende-eeuwse vrouw beperkt, maar schrijven was een manier om een zelfstandig inkomen te verwerven. En schrijven deed zij: tijdens haar leven publiceerde zij talloze romans, toneelstukken, essays en artikelen. Zij was een geëngageerd schrijfster, die door middel van literatuur negentiende-eeuwse denkbeelden over de rol van de vrouw in de maatschappij ter discussie stelde. Bovendien was zij geliefd onder een groot lezerspubliek, want haar werk beleefde vele herdrukken en werd in verschillende talen vertaald.

Hoewel Melati van Java inmiddels een (bijna) vergeten schrijfster is, was zij dus een ware negentiende-eeuwse bestsellerauteur. Haar literaire werk werd echter wisselend gerecenseerd en niet iedereen was over haar emancipatoire gedachtegoed te spreken - volgens Annie Salomons bijvoorbeeld waren haar romans ‘voor een jong, ontvankelijk hart even erg als vergif’. Desondanks wist zij voor haar literaire verdiensten institutionele erkenning te verwerven, want in 1893 werd zij als een van de eerste vrouwelijke schrijvers toegelaten tot de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde - een deftig literatuurminnend gezelschap dat tot dan toe ‘de schoone sekse voor te bescheiden hield om in eene Vergadering van louter Heeren zitting te nemen’.

Ook Melati van Java kon niet tevreden zijn met een gewoon huiselijk leven. Zij bleef haar hele leven zelfstandig en leefde van haar pen. Zij woonde samen met haar vriendin Lina Schefler en overleed op 74-jarige leeftijd in Noordwijk aan Zee. Al zijn de negentiende-eeuwse omstandigheden inmiddels veranderd, haar emancipatoire ideeën spreken nog altijd tot de verbeelding. Ook in de eenentwintigste eeuw kan zij samen met contemporaine woordkunstenaressen als feministische inspiratiebron dienen, immers who run the world? Juist, vrouwen, zoals Melati van Java en haar heldinnen.

Melati van Java, De jonkvrouwe van Groenerode. Gualth. Kolff, Leiden 1877 (tweede druk)

Melati van Java, Angeline's beloften. Met illustraties van L.W.R. Wenckebach. Gebr. Kluitman, Alkmaar 1926 (zevende druk)

Melati van Java, De ring der grootvorstin. Bolle, Rotterdam z.j. [ca. 1900] (tweede druk)
Mathilde, Jeanne d'Arc. De maagd van Orleans. P. Stokvis-Waterreus, 's-Hertogenbosch 1894