Twee jongens in de wildernis

[p. 139]

XIV. Het raadsel van de berkenbast.

Er werd geen woord gesproken, maar er was een onderlinge afspraak, dat het onderzoek vóór het eten zou plaats hebben. Utah was stil en nadenkend, Mohac's ogen begonnen weer te glinsteren met 't oude vuur. De geraamten in het bos waren niet diep in de hardbevroren grond begraven en Mohac had ze spoedig blootgelegd. Bijna het eerste, wat ze zagen, was een benige hand, die het rolletje boombast omkneld hield. Utah trok het er uit, de beenderen werden weer bedekt en de drie keerden naar de hut terug.

Ze zetten zich voor de tafel en bekeken het rolletje nauwkeurig.

In de loop der jaren wordt de bast van berken hard en rolt vanzelf op. Het stuk, dat Rudolf in de hand hield, leek wel dun staal. Duim voor duim werd het afgerold, het knapte en knetterde van weerbarstigheid. De jagers konden zien, dat het rolletje uit één stuk bestond, wowat dertig centimeter lang en vijftien breed.

Tien centimeter waren al afgerold en nog was de gladde bast onbeschreven. Nog één centimeter en de bast wilde niet verder afrollen.

‘Voorzichtig,’ fluisterde Utah. Met de punt van zijn mes maakte Rudolf de vastgekleefde plek los.

‘Ik geloof, dat er niets op staat,’ begon hij, maar plotseling hield hij de adem in. Er was een teken zichtbaar geworden, een zwart teken zonder zin, met een lijn, die ver-

[p. 140]

der in de rol voortliep. Voorzichtig werkte hij verder.

Een tweede lijn sloot zich bij de eerste aan en plotseling sprong de rest van de rol los, zó plotseling, dat zij er van schrokken. Het geheim van het geraamte lag daar open voor hun ogen.

Er was een soort kaart op de bast getekend, een plattegrond met rechte en kromme lijnen, met hier en daar een enkel halfuitgewist woord, dat de tekeningen verklaren moest. Er waren nog meer sporen van woorden op te zien, maar die waren volkomen onleesbaar. Onder de ruwe tekening stonden nog drie woorden en die waren duidelijk te lezen; drie namen van mannen; ongetwijfeld de vroegere bewoners van de hut. Rudolf las: ‘John Bal, Henri Langlois, Peter Plante.’

Door de naam van John Bal was een dikke streep gehaald en tussen haakjes was er een woord in het Frans bijgeschreven: mort. Rudolf vertaalde het voor zijn kameraden.

‘Dood,’ zei hij met ingehouden adem, ‘de twee Fransen hebben hem ongetwijfeld gedood.’

Utah antwoordde niet; langzaam ging zijn bevende vinger over de kaart. Het eerste woord, dat hij aanwees, was niet te begrijpen. Van het volgende was maar één letter leesbaar. Blijkbaar was de kaart met een minder duurzame stof getekend dan de woorden onder langs de rand, die nog goed leesbaar waren. Bij een kruising van twee lijnen waren twee woorden duidelijk te lezen: ‘Tweede waterval.’

Enige centimeters verder waren er van half uitgewiste

[p. 141]

woorden de volgende letters te ontcijferen: D... D... L....

‘Dat is de derde waterval,’ riep Rudolf met vuur.

Op dit punt hielden de lijnen der tekening op en vlak daaronder, tussen de kaart en de drie namen, waren verschillende regels schrift te zien, maar zó vaag, dat er totaal geen woord van te lezen was.

‘En dat moet de sleutel van de goudmijn zijn,’ riep Rudolf teleurgesteld uit, ‘en juist dat is niet leesbaar.’

Hij was meer dan ooit de kluts kwijt. Ergens in deze grote wildernis waren drie watervallen en ergens bij de derde waterval hadden de drie mannen het goud ontdekt. Dat was alles wat hij wist. In de kloof had hij geen waterval gevonden en op al hun tochten hadden ze er geen gezien. Alleen die uitgewiste regels konden de oplossing geven.

Utah keek peinzend voor zich uit.

Plotseling strekte hij de hand uit, greep het stuk bast en bekeek het nauwkeurig. Zijn ogen werden helderder, hij slaakte een opgewonden kreet. ‘Waarachtig, ik geloof, dat wij er de bovenste laag kunnen aftrekken. ‘Kijk eens Mohac.’

Hij legde de bast voor de doordringende ogen van de oude jager.

‘Berkenbast bestaat uit verschillende lagen,’ legde hij uit, ‘en elke laag is zo dun als postpapier.’

Mohac was al met zijn vlijmscherp mes bezig.

‘Als wij de bovenste laag er af kunnen trekken en ze dan tegen het licht houden, zullen we de afdruk van alle

[p. 142]

woorden erop kunnen zien... al zijn ze dan ook honderd jaar geleden geschreven.’

Mohac was naar de deur gegaan en keerde zich nu met een grijns van genoegen om.

‘Laag laat los,’ lachte hij kort.

Hij liet zien, waar hij een hoekje van de bovenste laag had losgepeuterd. Ze was nog dunner dan papier. Daarna ging hij met gebogen hoofd en samengeknepen lippen in het licht zitten peuteren aan de weerbarstige bast. De jongens zagen met spanning toe. Een uur later richtte Mohac zich met een zucht overeind en reikte Rudolf het kostbare velletje over. De jongen nam het zó voorzichtig aan, of zijn leven er van afhing. Het was een zijdeachtig, bijna doorschijnend blaadje, toen hij het tegen het licht hield.

Hij uitte een kreet van verrassing, die Utah herhaalde.

Toen was er een stilte, die alleen verbroken werd door hun ademhaling en 't bonzen van hun hart. De geheimzinnige woorden op de kaart werden nu voor hun ogen zichtbaar, alsof ze eerst daags tevoren geschreven waren. Op de plaats waar eerst slechts drie letters zichtbaar waren, stond nu duidelijk ‘derde waterval’ en vlak daaronder stond het woord ‘hut’. Onderaan stonden verscheidene regels schrift, die Rudolf met bevende stem voorlas:

‘Wij, John Bal, Henri Langlois en Peter Plante, die bij deze waterval goud ontdekt hebben, komen hierbij overeen een vennootschap aan te gaan. We verbinden ons, onze geschillen te vergeten en met eerlijkheid samen te werken.’ Daaronder volgde de handtekening der drie mannen.

[p. 143]

Boven aan de kaart stonden nog meer woorden, onduidelijker, maar Rudolf kon ze toch ontcijferen.

‘Hut en ingang van de kloof,’ las hij met bevende stem.

Hij zette zich aan tafel, het kostbare stuk in de hand. Mohac had zwijgend geluisterd en was als verstomd van de ontdekking. Maar nu keerden zijn gedachten naar het elandsvlees terug en hij draaide het spit over de vlam. Utah kwam met een gelukkige lach naar zijn vriend toe, klopte hem op de schouder en zei: ‘Rudolf, je hebt je mijn gevonden. Je zult nu spoedig een rijk man zijn.’

‘Je bedoelt toch zeker, dat wij ónze mijn gevonden hebben,’ lachte Rudolf. ‘Wij zijn nu met ons drieën en nemen nu de plaats van de vroegere goudzoekers in. Zij zijn dood; het goud is van ons.’

Utah had de kaart opgenomen.

‘Me dunkt, we zullen het goud wel vinden,’ zei hij, ‘de richting is duidelijk aangegeven. Wij volgen de kloof en komen dan ergens aan de eerste waterval. Een weinig verder komt de beek, die midden door de kloof loopt, in een grotere stroom uit. Die stroom volgen we, tot we eindelijk aan de derde waterval komen. Daar is de hut en het goud kan daar niet ver af zijn.’

‘Maar er is op de tekening geen maatstaf aangegeven, hoe ver de afstanden zijn,’ begon Rudolf.

‘Hoe ver ben jij in de kloof geweest?’ vroeg Utah.

‘Op zijn minst tien mijlen.’

‘En je hebt geen waterval gezien?’

‘Neen.’

[p. 144]

Met een reepje papier mat Utah de afstanden op de tekening en zei: ‘Alles wijst er op, dat de kaart door John Bal getekend is. Hij heeft ook de woorden geschreven. Alleen de handtekeningen van de twee Fransen zijn anders. De Engelsman had een goede hand; hij was ongetwijfeld een ontwikkeld man en heeft ook de overeenkomst opgesteld. Welnu: dan moet hij ook de kaart getekend hebben, met begrip van afstanden en de lijnen een goede verhouding gegeven hebben. De derde waterval is vijfmaal zo ver van hier als de eerste.’

‘Goed, we moeten dus om te beginnen de eerste waterval hebben,’ zei Rudolf.

‘Ja, de afstand van hier tot de eerste waterval zal ons de oplossing aan de hand doen, voor de verdere afstanden.’

Rudolf had een becijfering gemaakt met zijn potlood.

‘Stel, dat die eerste waterval vijftien mijl van hier is; de tweede ligt dan ongevoor twintig mijl verder en de derde nog veertig mijl verder. Op zijn minst ligt het goud dus vijfenzeventig mijl van hier af.’

‘Goed,’ zei Utah, ‘maar als het goud zo ver van hier ligt, waarom zijn de mannen dan hier geweest met slechts een handvol klompjes in hun bezit?’

‘Misschien gingen ze naar de factorij om voedselvoorraad op te doen,’ zei Mohac plotseling.

‘Dat kan,’ riep Utah uit, ‘zij gingen voorraad halen aan onze factorij, die inderdaad oud genoeg is; ik geloof al meer dan honderd jaar. Het was het dichtsbij gelegen punt, waar blanken woonden. Zij namen alleen maar voldoende goud

[p. 145]

mee, om hun levensmiddelen te betalen.

Een grote hoeveelheid goud zou de achterdocht opgewekt hebben en tal van nieuwsgierige en hebzuchtige goudzoekers zouden hen nagetrokken zijn. Dat wilden ze voorkomen en hun vondst geheim houden.

Ze vertrouwden echter elkaar niet en hier in onze hut heeft toen het noodlottig gevecht plaats gevonden.’

‘De grote hoop goud moeten ze dan bij de derde waterval begraven hebben,’ merkte Rudolf op.

‘De vraag is nu maar: wààr precies!’ zei Utah peinzend.

‘Ik heb nog een ontdekking gedaan,’ begon Rudolf, en hij vertelde van het geheimzinnige spoor der sneeuwschoenen in de kloof.

‘Dat moet een Woonga geweest zijn,’ besloot Utah, ‘maar dan ben ik meteen overtuigd, dat de Indianen ons niet willen overvallen. Anders had die éne van uit een schuilhoek jou gemakkelijk kunnen doden. We hoeven ons dus niet meer over hen te bekommeren.’

‘Het eten is klaar,’ riep Mohac en de twee jongens begaven zich aan tafel.