Het oude Nederlandsche lied. Eerste vervolg: Souterliedekens

[p. 217]

IV Geestelijke liederen

[p. 219]

125.
Conditor alme siderum.
(Den lofsanck Marie).

^*

1.
Van vrouden ons die kin-der singhen
des avondes doe si heimwert ghin - ghen
dat God onse Here ghe-bo-ren
wart op enen wel heilighen Ker-stes nacht.

2.
Dat was die alrecoudeste nacht
Die God der werelt ie ghegaf,
Die God der werelt ie gheschiep.
In eenre cribben wert hi gheleit.

3.
Te Bethlehem wert hi gheboren,
In eenre cribben wert hi vercoren;
Daer en was niemant nae noch bi
Dan Joseph ende die maghet Marie.

4.
Maria en hadde haer niet bereit
Tot enigherhande wieghencleit,
Daer si haer lieve kint in want;
Joseph die tooch altehant

5.
Die hosen van den benen sijn,
Die men ons noch t'Aken latet sien,
Ende daer toe dat wel heiligbe cleet
Daer God sine menschheit in ontfenc.

6.
Die coninc Herodes die toornde hem seer,
Hi sprac ‘Hoe soude een arme deern
Een kint ghewinnen sonder man,
Dat heer waer over die werelt al?’

7.
‘Coninc Herodes des doet ons noot,
Nu slaet ons alle die kinder doot,
En spaert noch coninc noch keisers kint
So waer ghi se in den lande vint!’

8.
Si sloeghender elf dusent doot,
Si storten al haer jonghe bloet;
Hoe diep dat si daer inne woeden
Al in der jongher kinder bloede!

* Zoo 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 15, 20, 21, 26, 32.

[p. 220]

 

9.

 

Een stemme al van den hemel quam

 

Tot Joseph den wel heilighen man:

 

‘Schaffet u van heen, des doet ons noot,

 

Of Jesus Christ blivet hier doot.’

 

 

 

10.

 

Joseph die liep ende ran

 

Dat hi een eselkijn ghewan,

 

Daer op sette hi dat maechdekijn

 

Mit haeren wel lieven kindekijn.

 

 

 

11.

 

Maria die vaste voort ghereet

 

Den langhen wech, den smalen pat,

 

So veer al in dat Egiptenlant

 

Daer waren si al onbecant.

 

 

 

12.

 

Daer nae over drie ende dertich jaren

 

Wert Jesus aen dat cruce gheslaghen;

 

Dat cruce was XV voeten lanc;

 

Och Jesus Cristus was so cranc

 

 

 

13.

 

Van gheiselen ende van swaren slaghen

 

Dat hi dat cruce niet en conde ghedraghen,

 

Daer toe soude wi ons voeghen,

 

Dat wi 't cruce met hem droeghen.

 

 

 

HS. DER XVe EEUW

 

HOFFMANN Ndl. gstll. L. nr. XI

 

‘dit is die wise: Conditor alme siderum.’

1.
Conditor alme siderum
Aeterna lux credentium,
Christe, redemptor omnium,
Exaudi preces supplicum.

2.
Qui condolens interitu
Mortis perire saeculum
Salvasti mundum languidum,
Donans reis remedium,

3.
Vergente mundi vespere
Uti sponsus de thalamo
Egressus honestissima,
Virginis matris clausula.

[p. 221]

 

4.

 

Cujus forti potentiae

 

Genu curvantur omnia,

 

Caelestia, terrestria

 

Nutu fatentur subdita;

 

 

 

5.

 

Occasum sol custodiens,

 

Luna pallorem retinens,

 

Candor in astris relucens

 

Certos observant limites.

 

 

 

6.

 

Te deprecamur, hagie,

 

Venture iudex saeculi,

 

Conserva nos in tempore

 

Hostis a telo perfidi,

 

 

 

7.

 

Laus, honor, virtus, gloria

 

Deo patri cum filio

 

Una cum sancto spiritu

 

In sempiterna saecula.

 

 

 

Clemens Blume, Die Hymnen des 5-11 Jh.

 

Leipzig, 1908 p. 46.

Hymnus in adventu Domini, ad vesperas; komt reeds in hss. der 10^de eeuw voor.

Conditor alme siderum dient als stemopgave † Schriftver. L. 1562 (Wackernagel Ndl. Ref. 16). Onze melodie staat ook in een Weensch Hs. der XV eeuw (gedr. Bäumker Vierteljschr. f. Mus. 1888 bl. 192) op den tekst ‘Kinder nu loeft die maghet Marie.’