Het oude Nederlandsche lied. Eerste vervolg: Souterliedekens

[p. 53]

24^A.
Wie wilt hooren een nieuwe liet
Wat Thantwerpen is geschiet.
(Ps. CXLIX)

1.
Wie wil ho - ren een goet nieu liet
van dat Thant-wer-pen nu is ge-sciet
Al van drij Vrou - kens ree-ne?
Si hadden den cna-pe vanden huyse so lief,
Si en lie - ten hem niet sla - pen al - lee - ne.

2.
D'een dat was die dochter fier,
De tweetste was de camenier,
De derde mach men ooc wel noemen,
Het was dat schoonste onder jonckwijf,
Een schoone roose bloeme.

3.
Die maechden alle waren beducht,
Want si alle dry waren bevrucht
En al met cleynen kinde.
D'een al totter ander sprack:
‘Den vader sullen wi wel vinden.’

4.
Als vader en moeder dat vernam
Si waren alle bey seer gram
Al om des dochters wille:
Al sonder die cleyne kinderkens
Sy hadden wel gesweghen stille.

5.
Maar 'smorgens vroech, 'twas scoon dach,
Den vader totten cnaep spreken men sach
En al met grammen sinne:
‘Hout daer, mijn cnape, daer is u ghelt
Ende en comt hier niet meer inne.’

6.
Als die dochter dit heeft aenhoort
Haer herte beswaerde rechtevoort,
Si en cost een woort niet spreken;
Si sach de liefste ten huyse ut gaen,
Haer herteken docht haer breken.

[p. 54]

 

7.

 

Die dochter en vergat haer selven niet,

 

Si dede dat haer die cnape riet,

 

Si streeck hem na met lusten.

 

Si nam hem in haren witsen arm:

 

‘By u, lief, wil ic noch eens rusten.’

 

 

 

8.

 

Maer als 't den Landeken heeft verhoort

 

Van herten was hi zeer verstoort

 

En al om des meesters wille;

 

Hy heeft den cnape by hem ontboden,

 

Oft hy de wewe trouwen wille.

 

 

 

9.

 

‘Heer Landeken, hoor na mijn bediet,

 

Die wewe die en beghere ick niet,

 

'Ken ben daer niet in gehouwen;

 

Maer 't is die dochter van den huyse,

 

Ick soude haer gherne trouwen.’

 

 

 

10.

 

Die Landeken aenhoorde d'woort,

 

Hy was op ten cnape so seer gestoort

 

Om dat hy se niet en wil trouwen,

 

Ende hem leyden op den steen,

 

Daer wil hi hem eewelijck houwen.

 

 

 

11.

 

Wacht u, ghi meiskens groot en cleyn!

 

Bewaert altoos u eerken reyn,

 

Wacht u van groote buicken!

 

Wanneer dat willeken is gedaen

 

Dan is die vrienschap ute.

 

 

 

ANTWERPSCH LB. 1514. No. CCXVIII.

 

Een nyeu liedeken.

Geen lied verkrijgt een groote populariteit of het moet een of andere verdienste hebben, hetzij door den tekst hetzij door de wijs. Ik kan niet gelooven, dat deze melodie, alleen of in samenhang met bovenstaande plat- en gemeenheden, zich in de bemindheid verheugd zou hebben, die haar voor Nyevelt's doel geschikt maakte. Immers hij koos voor zijne psalmen de meest populaire wijzen van zijn tijd. Buitendien noemt het Antw. L.b. het lied ‘een nyeu liedeken’. Dit plaatselijke spotlied zal wel op een bekende wijs gedicht zijn. Zeer veel liederen hebben hetzelfde begin: ons nr. 8 de twee ghespeelkens, de drie ghesellen uit Rosendael (Hor. Belg. II 139), Geraert van Velsen (Princesse Lietboek 1605 bl. 76, Melis Stoke's Hollandsche Rijm-Kroniek 1591 z. de belangrijke verhandeling in Gids 1899 bl. 273) en verscheidene historische liederen in de Geusen liedekens 1581 bl. 35 en in van Duyse's groote verzameling, met name een Amsterdamsch lied van 1572, een lied van den Storm van Alkmaer 1573, van den Slag bij Moock 1574 en den Slag bij Nieupoort

[p. 55]

1600. Zelfs tot in onzen tijd is het een bekend straatzang-begin gebleven vgl Dülkener Fiedler bl. 64 ‘Al wer will hören ein neues Lied, all wat in Gläbeck ös geschiet.’ Maar Geraert van Velsen had een andere wijs (Thysius uitg. Land bl. 45), ‘die drie ghesellen uit Rosendael’ ging naar de wijs ‘mijn Heer van Falkenstein’ (Haarlem Lb. bl. 61), en op eigen melodie (Extr. Cath. 1631), het Geusenlied ‘op de wijze van Haerlinghen.’ Bovendien zijn de meeste, zoo niet alle deze liederen vierregelig. Er is echter in het Antwerpener Lb. nog een lied met hetzelfde begin vijfregelig, het schoone lied van het Lazarus-meisje, en dat zal wel de oorspronkelijke tekst zijn.

1.
Wie wil hooren een goet nyeu liet
En dat sal ick ons singhen
Al van der edelder minne,
Van een ridder ende joncfrouwe,
Si droeghen verholen minne.

2.
Die vrouwe op hoogher salen sach,
Van also verre dat si sach,
Si sach hem van so verre,
Si sach hem comen ghereden
Veel claerder dan een sterre.

3.
Si^*) stack zijn hant onder zijn cleet,
Een vingherlinck was daer bereedt,
Dat worp hi in den Rijn.
Die vrouwe op haer sale lach,
Seer noode wou zijt verloren laten blijven.

4.
Ende si had een cleyn vondel hont
Dat conste wel duycken tot in den gront,
So diep in ghenen gronde;
Dat haelde haer dat vingherlijn
In also corter stonden.

5.
Doen si dat vingerlinc ontfangen hadde
Ende si dat seer wel besach
So stond daerin gescreven:
Och rijck Heer God! Hoe salich hi waer
Die lazarus mochte wesen!

6.
Si ghinc voor haren vader staen,
Voor haren liefsten vader:
‘Siet vader, ick moet u claghen
Ik ben besmet met lazarie,
Ic moet ut alle mijnen maghen.’

*) Vermoedelijk ‘hi’.

[p. 56]

 

7.

 

‘Och dochter’ sprac hi ‘dochter mijn!

 

Hoe soude dat moghen ghezijn?

 

Want ghi zijt also schoone

 

Ende boven alle lantsvrouwen

 

So spant ghi die croone.’

 

 

 

8.

 

Die vader al totter dochter sprac:

 

‘Och dochter, wel lieve dochter mijn,

 

Hoe gaerne soude ic weten

 

Waer u die leelike lazarije

 

Eerst ut sal breken.’

 

 

 

9.

 

Dat meysken dat niet laten en dorst,

 

Si nam een mes, si cloofde haer borst:.

 

‘Siet vader, ic sal 't u bethoonen.’

 

Si en condese daer na in seven jaer

 

Ghesuyveren noch gheschoonen.

 

 

 

10.

 

Men ghinc haer daer een huysken maken

 

Besiden des weechs al van der straten,

 

Men huerde haer eenen gheselle

 

Die haer al door die minne van God

 

Soude clincken die lazarissche belle.

 

 

 

11.

 

Daerin so lach si seven jaer

 

Dat si noch sonne noch mane en sach

 

Niet meer dan tot eenen tijde,

 

So liet si haer dore open staen,

 

Si sach den ridder comen rijden.

 

 

 

12.

 

Si wiesch haer handen, si waren schoon,

 

Si leydese opten sadel boom,

 

Si liet die sonne op schijnen;

 

Doen kende hi dat vingherlijn

 

Dat hi worp in den Rijne.

 

 

 

13.

 

Hi settese voor hem op zijn paert,

 

Hi voerdese tot sinen lande waert,

 

Hi cleedese al met gouwe.

 

Ten eynden van den seven jaer

 

So was si des ridders vrouwe.

 

 

 

ANTWERPSCH LIEDBOEK 1544 NO. CLXIII

 

Een oudt Liedeken.

Van Duyse I 141 geeft verwante liederen uit den Marsdrager Amsterdam 1754, Looten en Feys en Willems. Alle zijn in dezelfde versmaat.