Het oude Nederlandsche lied. Eerste vervolg: Souterliedekens

[p. XXXV]

I Verhalende liederen

[p. 1]

1.
Het daghet in den oosten het lichtet overal.
(Ps. IV)

^*

1.
‘Het da - ghet in den oos - ten,
het lich - - - - - tet o - ver - al.
Hoe lut - tel weet mijn lief - - - - - - - ken
Och waer ick he - - - - nen sal!

2.
Och warent al mijn vrienden
Dat mijn vianden zijn
Ick voerde u wten lande
Mijn lief, mijn minnekijn,

Ick voerde u wten lande.’

3.
‘Dats waer soudi mi voeren,
Stout ridder wel gemeyt?
Ic ligge in myns liefs armkens
Met grooter waerdicheyt.

Ic ligge in myns liefs armkens.’

4.
‘Ligdy in ws liefs armen -
Bilo ghi en segt niet waer!
Gaet henen ter linde groene
Versleghen so leyt hi daer,

Gaet henen ter linde groene!’

5.
Tmeysken nam haren mantel
Ende sie ghinc eenen ganck
Al totter linde groene
Daer si den dooden vant,

Al totter linde groene.

6.
‘Och ligdy hier verslaghen,
Versmoort al in u bloet,
Dat heeft gedaen u roemen
Ende uwen hooghen moet,

Dat heeft gedaen u roemen.

7.
Och lichdy hier verslaghen
Di mi te troosten plach,
Wat hebdy mi ghelaten?
So menighen droeven dach.

Wat hebdi mi ghelaten?’

8.
Tmeysken nam haren mantel
Ende si ghinck eenen ganck
Al voor haers vaders poorte,
Die si ontsloten vant,

Al voor haers vaders poorte.

9.
‘Och is hier eenich heere
Oft eenich edel man
Die mi mijnen dooden
Begraven helpen can?’

Die mi mijnen dooden.

10.
Die heeren sweghen stille,
Si en maecten gheen geluyt;
Dat meysken keerde haer omme,
Si ghinc al weenende wt,

Ende si ghinc wederomme.

11.
Si nam hem in haren armen,
Sie custe hem voor den mont.
In eender corter wijlen
Tot also mengher stont -

In eender corter wile.

* Zonder punt in 3.

[p. 2]

 

12.

 

Met sinen blancken swaerde

 

Dat si die aerde op groef,

 

Met haer snee witten armen

 

Ten grave dat si hem droech,

 

Met haer snee witte armen.

 

 

 

13.

 

‘Nu wil ic mi gaen begeven

 

In een cleyn cloosterkijn

 

Ende draghen swarte wijlen

 

Ende worden een nonnekijn

 

Ende draghen swarte wijlen.’

 

 

 

14.

 

Met haer claer stemme

 

Die misse dat si sanck,

 

Met haar snee witten handen

 

Dat si dat belleken clanck,

 

Met haer snee witte handen.

 

 

 

ANTWERPSCH LB. 1544. No. LXXIII

 

Een oudt liedeken.

Er zijn twee teksten met hetzelfde begin, beide in het Antwerpsch liederboek. Ik heb het ‘oudt liedeken’ (no. LXXIII) gekozen, en niet het ‘nieuw liedeken’ (no. LXXV), wegens zijn groote schoonheid. Het nieuwere, een aardig dagelied, schijnt op het eerste gezicht beter op de muziek te passen, omdat de herhalingen daar ontbreken. Nader beschouwd geloof ik niet, dat dit behoeft te hinderen: de schrijver heeft vermoedelijk door zijne herhaling van den derden regel willen aanduiden, dat de beide laatste versregels herhaald worden, wat trouwens zeer veel in het Duitsche volkslied voorkomt. Toen ik in 1897/98 in de dorpen van de Badensche Palts volksliederen opteekende, was dat algemeen het geval.

Dat het lied buitengewoon geliefd was bewijzen de vele stemopgaven ‘op de wijze Het daghet in den Oosten’ b.v. 1539 * Dev. en prof. no. 165. - 1569 † Veelderh. fol. 123^b. - 1570 † Offer des Heeren (Wackernagel Ndl. Ref. 181). - 1577 † Hofken d. gstl. L. p. CXXXVII. - 1605 † Amst. Lb. blz. 44 (drinklied) - 1618 † Soetjen Gerrits no. 24. - 1626 † J.v. Heemskerk, Minnedichten blz. 353. - 1627 † Amst. Pegasus blz. 71. - zie ook Erk-Böhme I 340 voor opgave van verschillende geestelijke omwerkingen op Duitsche ‘Fliegende Blätter’ der XVI eeuw en in de Nürnberger Chr. Hausgesänge 1569 no. 30. In het Duitsche roomsche kerklied ‘Hoch über alle Herzen’ leeft de wijs nog voort (Bäumker, Kath. d. Kl. IV).

Tekst ook Amst. 1589 blz. 74; Haarlems Lb. 1716 blz. 66; Uhland no. 95.

De tekst van het dagelied wordt nog in het hoogduitsch gevonden Heidelberger Hs. 343 no. 126 omstreeks 1550 en Ambr. Lb. no. 41 en nd. Uhland en de Bouck no. 134 omstreeks 1600; nd. Fl. Bl. vgl. Alpers Nd. Jb. XXXVIII 8 en 9; Berliner Lhs. 1568 vgl. Zs. f.d. Phil. XXXV 529.

Bredero liet bij zijn dood een tooneelbewerking van dit lied na, die door Evert Pels werd voltooid en uitgegeven (De Werken van Bredero 1890 III 13 vv.).

Vgl. nog de zeer uitvoerige aanmerkingen van van Duyse (I 121) over het lied waar gegevens voorkomen, die het wel tot de eerste helft der 14^de eeuw terugbrengen.