Het geschenk van Watramama

[p. 33]

hoofdstuk 8
Watramama en de kaaiman

SEKRE PATOE
Schildpadden kunnen we herkennen aan het pantser rondom hun lichaam. Onder dat pantser kunnen ze hun hals, kop, poten en staart terugtrekken. Omdat ze er zo leuk uitzien zijn dit bijna de enige reptielen waar iedereen van houdt en die als huisdier worden gehouden (in de tuin). Schildpadden moeten gevarieerd voedsel hebben om gezond en in leven te blijven. Vooral voor jonge dieren, die hun pantser nog moeten opbouwen is dat belangrijk (kalk). Wie er niet goed voor weet te zorgen, moet ze dan maar vrijlaten in de natuur. In het bos lopen onze bosschildpadden over hun eigen vaste paden. In de savanne en in de zwampen zijn weer andere soorten sekrepatoe's. In de rivieren leven grote schildpadden van wel een meter lang, die hard kunnen bijten. Wereldberoemd zijn onze Zeeschildpadden van Matapica, Bigisanti en Galibi. Zij worden beschermd omdat ze anders door onverantwoordelijke jagers snel zouden worden uitgeroeid. Er zitten reuzen bij van meer dan 600 kilo. Tussen Februari en Juli komen de vrouwtjes op onze zandstranden hun eieren leggen. Dat is een boeiend gezicht. Wie dit wil meemaken moet kontakt maken met de Stinasu (tel. 71856)

Op school vertelde de meester dat je een mooie fietstocht kon maken langs de oevers van de Commewijne. Hij vertelde er zo leuk over dat veel kinderen zin kregen die fietstocht te maken. Ansoeja zei toen dat haar grootouders op Baki woonden en dat ze daar allemaal wel konden eten.

Zo kwam het dat ruim twintig kinderen uit de vijfde en zesde klas, op een vrije dag met meester Stefan op de fiets stapten en vertrokken in de richting van Nieuw Amsterdam. Ruben en Ansoeja waren er ook bij. Ze waren nieuwsgierig of er nog meer dieren in opstand dreigden te komen. Ze staken met de veerboot de rivier over en via de plantages Rust en Werk, Magrita en Kroonenburg fietsten ze naar Constantia. Hier konden ze wat drinken en lekkere manja's eten. Tot hier toe hadden Ruben an Ansoeja nog niets bijzonders ontdekt in de dierenwereld. Na weer een half uurtje fietsen bereikten ze Baki. Al gauw zaten alle kinderen bij de oma van Ansoeja achter een groot partie bami.

De terugweg zou gedeeltelijk per boot gaan. Ze stapten in bij de steiger van Baki en voeren op hun gemak de rivier af tot de plantage Nieuwe Grond. Meester Stefan vertelde honderd uit over alles wat er onderweg te zien was. Door zijn verhalen werd de reis als bladeren door een bont gekleurd natuurprentenboek. Op Nieuwe Grond was heel wat te beleven.

Je kon er veel vruchten plukken en dieren bewonderen. Er waren raven, konkoni's, djindjamaka's, doksen en in de hoofdtrens een watrakaw. Een van de mensen van de plantage vertelde dat sinds twee dagen de sekrepatoes onvindbaar waren. Ze liepen wel eens vaker weg en dat gaf altijd een heel gezoek. Ruben en Ansoeja keken elkaar vlug even aan.

[p. 34]

Dit kon wel eens een teken zijn. Even later konden ze ongemerkt even apart zijn. ‘Kijk door je steentje waar de sekrepatoes zijn’, zei Ansoeja. Ruben wreef met zijn wijsvinger over het steentje en zei:

‘Steentje steentje in mijn hand,
waar zijn de sekrepatoes beland?’

Hij keek en zweefde opeens een heel stuk van de plantage af in de richting van Matapica. Hij keek heel scherp en ontdekte dat, zowel in het water als op het land, veel dieren zich in dezelfde richting bewogen.

Onder de dichte struiken waren ze bijna onzichtbaar. Hij zag veel soorten schildpadden, hagedissen en slangen. In het water waren ook slangen en kaaimannen. Ansoeja nam haar schelp en zei:

‘Schelpje dat ik uit het water vis,
vertel mij wat daar gaande is’.

Ze luisterde en hoorde een muziek van kleine tilkkel- en tokkelgeluidjes, gesis en geschuifel, geritsel en gepiep. Ruben liet zijn steentje zakken en zei: ‘Laten we teruggaan bij de anderen, anders gaan ze kletsen, maar er is iets gaande op Matapica’. ‘Het zijn allemaal reptielen’, zei Ansoeja, die gaan waarschijnlijk ook een kroetoe houden’. Toen renden ze terug en waren net op tijd om met de anderen weer op pad te gaan.

Hoe mooi de tocht verder ook was en hoe mooi meester Stefan vertelde, Ruben en Ansoeja hunkerden er naar thuis te zijn en in hun boom dit nieuwe dierenavontuur mee te maken. Toen de tocht was afgelopen bedankten ze mijnheer Stefan voor de mooie tocht en brachten ze hun fietsen thuis.

Heel vlug daarna vonden ze elkaar weer bij de mamiboom. Ruben zei al:

‘Steentje, steentje in mijn hand,
breng mij naar Matapicastrand’.

LEGWANA
Van de hagedissoorten in Suriname is vooral de groene leguaan bekend. Hij houdt zich vaak op in bomen bij het water. Als er gevaar dreigt laat hij zich dan in het water vallen. Door zijn groene kleur is hij moeilijk te zien in de groene bomen. Hij weet zich overigens goed te verdedigen. Als hij wordt aangevallen zet hij zijn keelzak op en begint te blazen en te bijten. Met zijn staart slaat hij flink om zich heen. Als hij volwassen is kan hij wel anderhalve meter lang worden. Leguanen komen vaak dicht in de buurt waar mensen wonen. Er wordt veel jacht op leguanen gemaakt omdat zij erg goed smaken. Ook hun eieren zijn zeer geliefd. Ze zijn van bulten geel en hebben een zachte leerachtige huid. De eidooier is erg groot. De eieren worden gelegd in een holte in het zand, soms ook door meerdere vrouwtjes bij elkaar.

KAAIMAN
Een roofdier dat in en langs het water zijn slag slaat. Er zijn drie soorten in Suriname en de langste worden wel twee meter lang. Dieren die water komen drinken worden gepakt, en onder water getrokken zodat ze verdrinken. Ook eten ze vissen, kikkers en slangen. Kaaimannen zijn vrijwel onzichtbaar wanneer ze urenlang in het water liggen met alleen hun ogen en neusgaten boven water. Hun vijanden zijn de Tigir, de Aboma, maar vooral de Mens. De Kaaiman wordt gejaagd om zijn stevige leerhuid, maar ook omdat hij zich soms te dicht bij de huizen waagt. Een enkele keer wordt er wel eens iemand aangevallen vooral wanneer je te dicht komt bij een moeder met jongen. De vijftig eieren worden in een nest in het zand gelegd. Ze blijven warm door de zon en door rottend plantenmateriaal. Ook als de jongen uit het ei zijn gekropen blijft de moeder er nog een tijdje voor zorgen.

Nu zag hij heel duidelijk van alle kanten kruipende, schuifelende, zwemmende en strompelende dieren in grote massa's naar het

[p. 35]

Matapicastrand gaan. Ansoeja luisterde of ze nieuws van deze dieren te weten zou komen.

ABOMA
De Aboma of Anaconda is een van de drie grote rovers in het oerwoud, samen met de Tigri en de Gonini. Een Aboma wordt wel zes meter lang en is de grootste slang van Suriname. Hij eet niet alleen kleine dieren maar ook grotere als de konkoni, de e en de Kapoea, Ze zijn altijd in de buurt van water.
Je vindt de Aboma dus bij rivieren en kreken, in zwampen en onder water gelopen gronden.
De aboma laat zijn prooi stikken door er zich strak om heen te wikkelen. Ze slikken het hele dier, in een keer in en hebben dan misschien wel voor een paar maanden genoeg gegeten. Na de maaltijd gaat de aboma een paar dagen slapen. Als ze weer honger krijgen gaan ze liggen wachten, op de grond of in een boom, tot hun maaltijd voorbij komt lopen. De Aboma behoort tot de familie van de boa's. Dat zijn allemaal wurgslangen. Ook onze tapijtslang behoort hiertoe. Deze eet kleinere beesten, zoals muizen en kan vier meter lang worden.

Maar de kroetoe was blijkbaar nog niet begonnen. Het terrein stroomde steeds voller, zelfs uit zee kwamen krape's en aitkanti's het strand opkruipen. In alle geheimzinnige ritsel- en schuifelmuziek hoorde Ansoeja toch vele kleine stemmetjes die elkaar goedennacht wensten. Met de invallende duisternis werd het steeds stiller. De dieren hadden slaap.

Ruben en Ansoeja vielen trouwens ook bijna om van de slaap. Na die lange tocht op de fiets en per boot waren ze doodmoe. Toen ze eenmaal in hun bedjes lagen vertrokken ze direkt naar dromenland.

De volgende ochtend echter vond de opkomende zon Ruben al in de boom.

Ansoeja liet ook niet lang op zich wachten. Ze hoorde, door haar schelp, dat een grote kamhagedis vroeg of van alle aanwezige dierfamilies er een dier naar voren wilde komen om te spreken. Ruben moest heel goed kijken voordat hij de grote groene leguaan tussen het groen van de boom kon ontdekken. Een grote krape van wel een meter lang kwam als een wandelend rotsblok naar voren. Een bosschildpad die zat te smullen in een mopéboom, gaf zich ook op als spreker. Een kaaiman volgde zijn voorbeeld evenals een geweldige watra-aboma van wel tien meter lang.

Toen begon de kroetoe.

De watra-aboma nam als eerste het woord en siste: ‘Ik zal het kort maken. Wij slangen kennen de mens al vanaf het paradijs. Vanaf die tijd heeft hij ons vals beschuldigd, vervolgd en vervloekt. Niemand schijnt meer te weten dat wij op de hoogte zijn van sterke geneeskrachten in de natuur.

We zullen de mensen maar aan hun lot moeten overlaten’. Met veel gebrul en harde klappen met hun gevaarlijke kaken betuigden de kaaimannen hun instemming. De ratelslangen ratelden enthousiast en vele andere dieren sisten en piepten als echte krakers. De krapé stak zijn nek uit en met dof gebrom zei hij dat de watra-aboma gelijk had’. De mensen zijn als duivels voor dieren. Niet alleen de volwassen dieren worden gedood maar ook onze kinderen. Zelfs onze ongeboren kinderen in

[p. 36]

de eieren vallen ten prooi aan de vraatzucht van de mens’. Ook hij kreeg veel bijval. Tussen de dieren merkte Ruben een vreemde figuur op. Het leek wel een vrouw met lange zwarte haren die zich in dit gezelschap best op haar gemak leek te voelen. Ze scheen helemaal niet bang te zijn voor al dat dreigend gebrul, gesis en geschreeuw. Plotselijk keek ze om en Ruben voelde dat zij hem aankeek. Ansoeja hoorde op het zelfde ogenblik het diepe, warme geluid van een hoorn. Ruben kreeg het er een beetje benauwd van, dat die vreemde vrouw hem zo bleef aankijken. Het was of ze vroeg: ‘Word jij ook zo'n mens, die gehaat zal worden door alles wat er leeft in de natuur?’ Met veel lawaai schoot de kaaiman naar voren en brulde. ‘Ook mijn kinderen en neefjes en nichtjes worden gevangen en gedood. Hun arme lijkjes worden in de mensenwinkels verkocht om als versiering te dienen in hun huizen.

Laten wij beginnen met mensenkinderen te vangen en op te eten’. De sapakara riep: ‘Hoera, hoera, ten strijde’, en hij liet zijn scherpe tanden zien. De grote groene leguaan liet ze even uitrazen en vroeg toen:

‘Wat zullen wij besluiten?’ Er ontstond een geweldig gesis, geblaas en gebrul. Iedereen sprak, maar niemand luisterde. Ruben keek ontzet naar die dreigende, bijterige, wriemelende menigte. Het geschreeuw deed pijn aan de oren van Ansoeja, totdat het diepe geluid van de hoorn weer begon. Ruben zag hoe de vreemde watervrouw naar voren ging. Waar zij liep werd het stil om haar heen. Toen zij vooraan was was het doodstil en alle dieren keken naar haar. De leguaan riep: ‘Het woord is aan Watramama’.

Ansoeja hoorde de stem van watramama die klonk als en zilveren fluit. Zij zei: ‘Jullie hebben gelijk. De mens heeft jullie veel kwaad gedaan. Maar jullie hebben ook ongelijk, want jullie denken alleen maar aan wraak. Als jullie de mensen gaan aanvallen, zullen de mensen, dubbel-zo-sterk-, jullie gaan aanvallen en uitroeien. Zij zullen dan denken dat zij overwonnen hebben. Maar ook zij hebben op hun beurt ongelijk. Alles wat leeft heeft elkaar nodig. De Maker-van-het-Leven heeft duizenden manieren bedacht om te leven. De Maker-van-het-Leven heeft jullie allemaal bedacht, gemaakt en laten groeien tot wat je nu bent. Ook de mens heeft Hij gemaakt. De mens is Zijn jongste kind en misschien wel daarom een beetje de lieveling van de Maker-van-het-Leven. Wie uit wraak iemand doodt beledigt de Maker-van-het-Leven en wordt daar zelf lelijk en slecht van. Laat de kinderen van de mensen met rust. Gaat allemaal naar huis en zorgt goed voor je eigen kinderen. Dat wil de Maker-van-het-Leven. En zolang Hij jullie kinderen geeft, is dat een teken dat Hij de moed nog niet heeft op gegeven. Wij moeten mensen vinden, jonge mensen, die met ons willen samenwerken. Jonge mensen die ons respekteren en die wij zullen respekteren. Ik zal jullie helpen zoeken naar zulke mensenkinderen’. Ruben schrok toen de Watramama hem weer duidelijk aankeek, maar toen ze tegen hem glimlachte stroomde er een gevoel van blijdschap door zijn hele lichaam. Ansoeja had ineens het gevoel, dat iemand haar een brasa gaf. Ze keek naar Ruben die nadenkend met zijn steentje speelde. Langzaam draaide hij zich naar Ansoeja en zei: ‘Wij zijn maar met ons tweeën’. ‘Nog wel’, zei Ansoeja, ‘maar in de Kolibriclub is plaats voor wel tienduizend kinderen’. ‘Okee’, zei Ruben, ‘laten wij beginnen met de namen op te schrijven van kinderen die lid willen worden’.