Het geschenk van Watramama

[p. 27]

hoofdstuk 7
De lachende moordenaars

AWARI
Over heel Noord-, Midden- en Zuid-Amerika komen de opossums of buidelratten voor. Ze behoren samen met b.v. de Kangoeroes van Australie tot de BUIDELDIEREN. De vrouwtjes hebben aan hun onderlijf een buidel, een zak met daarin de tepels waaraan de kleine baby's zuigen. De kleine Awari's worden al na een draagtijd van minder dan twee weken geboren en blijven dan tien weken in de buidel voor ze naar buiten durven. Als ze drie maanden oud zijn worden ze onafhankelijk van hun moeder. Ze leven dan van insekten en fruit. Later ook van eieren en jonge vogeltjes. Ze kunnen wel 5 kilo zwaar worden en zijn dan wel een meter lang, maar de helft daarvan is hun staart.

PINGO
De pingo en de pakira zijn familie van het varken. Ze zijn ongeveer een meter lang. De kleinste van de twee is de pakira, die ongeveer 25 kg. weegt. Ze hebben een witte halsband wat hen onderscheidt van de pingo, die een witte onderlip heeft. Ze leven in het bos in groepen van soms meer dan honderd stuks, met een aanvoerder: de pingo-granman. De groep blijft bij elkaar. Als er een varken wordt aangevallen komen alle anderen hem te hulp. Ze bijten hun tegenstander flink en kunnen zo zelfs een tigri wegjagen. Baby-pingo's kunnen al een dag na hun geboorte de kudde volgen. De draagtijd is vijf maanden. De pingo's hebben een stinkklier achter op hun rug. Door hun lichamen tegen elkaar te wrijven hebben alle dieren van de groep dezelfde geur. Dat helpt om de groep bij elkaar te houden.

Noch Ruben noch Ansoeja hadden enig idee hoe het verder zou gaan met de dieren. Ruben zocht met zijn steentje het gehele land af maar kon niets bijzonders ontdekken. Op een ochtend zag hij een gadotjo steeds maar om het huis vliegen. ‘Daar moet ik op letten’, dacht hij, ‘dat kon wel eens een boodschapper zijn.’ Het vogeltje streek neer op een lage boomtak vlak boven een slapende hond en begon te zingen. Ruben wist ondertussen wel dat vogeltjes niet zo maar gaan zitten zingen, maar dat dat altijd een boodschap is. De hond tilde zijn slaperige kop op en luisterde. Uit zijn keel kwam een diep gegrom alsof hij wilde zeggen dat hij het bericht begrepen had. Het gadotjo vloog weg en de hond begon te lopen. Ruben haastte zich naar Ansoeja, hoestte drie keer heel hard en rende naar hun boom. Nog geen tien tellen later was Ansoeja er ook. ‘Er gaat iets gebeuren’ zei Ruben. ‘Een gadotjo heeft gepraat met een hond’. Net toen hij dat zei, kwam de hond voorbij lopen. ‘Vlug er achter aan’, zei hij. Ze volgden de hond, die een erf opschoot. Drie honden waren daar aan het speelvechten met een oude autoband. Ze stormden direkt op de nieuwe hond af, maar in plaats van te gaan vechten, gingen ze rustig bij elkaar staan en luisterden naar het geblaf van de nieuweling. Ansoeja zei al:

‘Schelpje dat ik uit het water vis,
vertel mij wat dat voor een hondepraatje is’.

In de schelp hoorde zij het geluid van trommels en horens en een donkere stem sprak:

‘Elk dier met een haren vacht,
wordt zondag achter Zanderij verwacht’.

De honden vlogen naar alle kanten uiteen. Een kat sprong verschrikt en blazend op een schutting. De hond blafte naar de kat wat hij net zelf gehoord had. De kat luisterde aandachtig en zei al miauwend: ‘Okee.’

Aan de andere kant van de schutting zat een monki-monki die zich juist van zijn touw had bevrijd. De kat miauwde de boodschap verder

[p. 28]

en verdween door een spleet onder het dak, waar zij wist dat er veel vleermuizen woonden Met snelle sprongen van boom naar boom verdween de aap het bos in. Een van de honden stond te grommen en te blaffen voor een gat in de grond. Hij wist zeker dat daar veel ratten zaten. Als een lopend vuurtje ging het bericht rond. Ruben en Ansoeja volgden zoveel mogelijk de verschillende boodschappers. Een baboen wist een luiaard te bewegen zich direkt op weg te begeven, wilde hij tenminste een kans maken op tijd te komen. Een konkoni vertelde het aan een dia. Een miereneter gaf het door aan een pingo, die het op zijn beurt, van een veilige afstand, doorknorde naar een tijger.

Binnen 24 uur waren alle zoogdieren, door het lopend vuurtje aangestoken, op weg naar Zanderij. Alleen de zieke dieren en de moeders met kinderen bleven thuis. Heel wat koeien, schapen, geiten en paarden wisten ook los te breken. Daardoor werd de politie overstroomd met klachten van boeren over weggelopen en ‘gestolen’ dieren. Ruben en Ansoeja volgden gespannen de voorbereidingen voor deze grootse konmakandra. Toen het zondagmorgen was geworden zweefden zij om beurten boven een groot terrein achter Zanderij.

Een tapir had kennelijk de leiding en werd geassisteerd door een tijger. Die brulde met zijn grote stem dat iedereen stil moest zijn en luisteren.

Een grote groep brulapen begon al lawaai te maken voordat er iets was gezegd. De tijger bracht hen spoedig tot zwijgen. De tapit vertelde daarna waar het om ging: ‘Moeten de dieren de mens nog langer als hun meester beschouwen? De mens was als laatste van de levende wezens op aarde verschenen.

FREMOESOE
De Vleermuizen zijn de grootste groep zoogdieren in Suriname. Er worden nog steeds nieuwe soorten ontdekt, men schat dat er wel honderd soorten zijn. Ze vliegen allemaal als de schemering invalt en 's nachts. Overdag rusten ze terwijl ze ondersteboven hangen onder een dak, een brug of in een boom. Hun dieet (wat ze eten) verschilt van soort tot soort. De vleermuizen die je boven het open veld heen en weer ziet vliegen vangen insekten. De vleermuis zendt geluiden uit die terugkaatsen van de rondvliegende insekten. Uit die echo's kan de vleermuis opmaken waar zijn prooi is en welke kant die op vliegt. Er zijn ook vleermuizen die fruit eten b.v. manja's. Anderen halen met hun lange tong voedsel uit bloemen. Op de Stinasuposter staat een vleermuis afgebeeld, die vissen eet. Weer andere soorten eten muizen en andere kleine dieren, en vogels.
En natuurlijk zijn er ook de beruchte vampieren die bloed zuigen bij koeien, varkens, honden en soms mensen. Deze zijn zeer schadelijk omdat ze besmettelijke ziekten kunnen overbrengen

Veel dieren zijn echter sterker dan de mens, weer andere kunnen beter ruiken of kijken of rennen. Toch is de mens er in geslaagd alle beesten de baas te zijn. Dat kan omdat hij geweren heeft uitgevonden, vergif gemaakt en zelfs dieren heeft overgehaald hem te helpen met het vangen van andere dieren’. Een woest gebrul, geschreeuw en geroep van instemming steeg op na deze aanklacht. Een grote kater met een mooi lintje om zijn nek vroeg het woord. Met een deftig accent begon de kater te vertellen dat hij erin geslaagd was een mensendame tot slavin te maken. Hij hoefde zelf

[p. 29]

nooit op jacht, maar kreeg elke dag zijn portie lekker eten. Hij had een mooie mand om in te slapen. Die mensendame vond het zelfs goed dat hij in haar bed sliep. Hij vond dat er aan deze toestand niets veranderd hoefde te worden. Iedereen zweeg, alleen de deftige herenhondjes blaften keurig en beschaafd.

MIRAFROITI
Dit is een van de drie soorten Surinaamse miereneters. Hij heeft een geel-bruine vacht en is ongeveer een meter lang. Zijn staart neemt daarvan ongeveer de helft in. Die staart gebruikt hij om zich vast te houden, hoog in de bomen. Daar vindt hij zijn voedsel, vooral oedoeloso (termieten), mieren en bijen. Die likt hij met zijn lange tong uit hun nesten. Met de zeer gevaarlijke klauwen aan zijn voorpoten kan hij die nesten open maken. Natuurlijk gebruikt hij die klauwen ook als hij zich (langzaam) langs de takken voort beweegt. Een baby-mirafroiti blijft maandenlang bij zijn moeder op haar rug meeliften.

Toen kwam een awari aan het woord, daarna een miereneter, een hert, een pingo en de rij aanklachten nam geen einde. Dat de mens wel eens ging jagen namen de dieren hem niet kwalijk, dat deden zij zelf ook. Maar dat hij zonder noodzaak vele dieren doodde was een duidelijk bewijs dat de mens niet geschikt was om over de andere levende wezens de baas te zijn. De tijger brulde, dat de mens moest worden weggejaagd en dat hijzelf wel een goede koning zou zijn. Toen schreeuwden de apen, dat zij net als de mens rechtop konden lopen, dus een aap moest koning zijn.

De vleermuizen piepten dat zij de enige zoogdieren waren die niet hoefden te lopen omdat zij konden vliegen. Uit hun familie moest dus de koning komen. De luiaard die de reis inderdaad op tijd had gemaakt, liet weten dat regeren betekent: nadenken. Omdat hij vrijwel altijd aan een tak hing na te denken, was hij duidelijk geschikt als koning. De ratten kwamen vertellen dat er democratisch te werk gegaan moest worden. Zij waren het talrijkst in Suriname, dus een rat moest koning worden. Het werd een ware heksenketel met zoveel lawaai dat niemand bemerkte dat er een helicopter boven hun koppen zweefde.

Plotseling klonken er schoten. De tapir viel dodelijk getroffen neer. In grote paniek en onder ijselijk gebrul, gejank en geschreeuw renden de dieren naar alle kanten weg. Bij het vluchten werd nog een hert getroffen.

Het sloeg door zijn knieen en bloedde dood in het gras. Een pingo werd, vlak voor hij de beschermende bosrand had bereikt, ernstig gewond, maar hij wist zich voort te slepen tot onder de struiken. De helicopter landde, en een paar mannen stormden er uit. Met hun messen sneden zij grote stukken vlees uit het hert en de tapir. De rest lieten zij liggen en ze gingen op zoek naar de gewonde pingo. Uit hun geroep en enkele schoten begrepen Ruben en Ansoeja dat zij de pingo hadden ge-

[p. 30]

vonden en gedood. Op de terugweg naar de helicopter zagen de mannen de luiaard, die zich doodstil hield, hangend aan een tak.

Lachend schoten zij hem dood en verlieten met hun machien het slagveld. Ansoeja had huilend geluisterd naar de schoten, het gelach van de jagers en de doodskreten van de dieren. Ruben was doodsbleek en zat te trillen van woede. ‘Mensen zijn slecht’, zei hij. Ansoeja huilde zo dat ze niet kon praten, maar ze schudde heftig van ja. Ruben voelde zich helemaal beroerd worden van dat huilen. Hij durfde niet meer door zijn steentje te kijken en stopte het diep in zijn zak. Toen voelde hij de mooie ballpoint die hij voor zijn verjaardag gekregen had. Hij haalde hem voor de dag, keek er even naar en duwde hem in de hand van Ansoeja.

Hij hoopte dat het huilen dan minder zou worden. Ansoeja hield zijn hand vast en samen liepen zij terug naar huis. Geen van beiden wist nog iets te zeggen. Voor zij naar binnen ging, waste Ansoeja haar gezicht aan de kraan op het erf. Thuis hoefden ze niet te zien dat zij gehuild had. Toen zij binnen was, bleef Ruben nog een tijdje wachten of hij haar nog zou zien voor het raam. Na een poosje liep hij door. Als ze hem thuis zouden vragen waar die ballpoint was, zou hij wel zien wat hij dan zou zeggen.

DIA
Er zijn drie hertensoorten in Suriname. Het grootste heet WOJODIA die vooral voorkomt langs de kust en in de savanna's. Zoals alle herten houden zij van gras, bladeren en andere plantendelen. Ze kunnen ongeveer 50 kilo zwaar worden en leven in groepjes. Als er veel op ze gejaagd wordt, worden ze zo schuw dat ze alleen maar 's nachts te voorschijn komen om te eten. Als er onraad is tillen ze hun staart op waardoor er een witte vlek zichtbaar wordt wat een signaal is om te vluchten. De herten volgen zo hun leider zelfs door dichte begroeiingen. De jongen zijn al na zes maanden volwassen en zo kan de soort zich snel voorttelen.
De andere twee hertensoorten zijn de: Redidia en de kleinste van de herten de Koeriakoe of de Redidia wordt maar half zo zwaar als de Wojodia en iets meer dan een meter lang. Ze zijn niet zo snel maar ze weten zich heel goed te verbergen in het bos. Ze houden vooral van gevallen vruchten en kunnen ook een hele ravage aanrichten op kostgrondjes in het bos.

KONKONI
Tot de knaagdieren behoren behalve vele soorten van Alata's ook de Kapoewa, de Gindjamaka, de bonboni, de e en de Konkoni. Ze hebben allemaal grote knaagtanden voor in hun bek. De Konkoni is mooi roodbruin van kleur, ongeveer 40 centimeter lang en tot 4 kilo zwaar. Hij heeft een zeer kleine staart. Je kunt hem vooral 's morgens vroeg en later in de middag zien. Dan komt hij uit zijn hol naar open plekken om te eten. Je kunt hem dan b.v. zien aan de kant van de weg. In het bos zul je de Konkoni waarschijnlijk vaker zien dan andere grote zoogdieren. Ondanks dat ze veel gejaagd worden zijn er nog veel. Ze kunnen zich snel voortplanten. Tweemaal per jaar worden er in het hol nieuwe jongen geboren.

[p. 31]

[Er was een vrolijk varkentje]

Er was een vrolijk varkentje
knor, knor, knor.
Hij knorde zeven dagen lang
en was toen schor, schor, schor.

Orlando

LOIRI
Twee soorten luiaards of loiri's leven in ons land. De sonloiri (de drievingerige luiaard) en de grotere skapoe loiri (tweevingerige luiaard). Aan de voorpoten heeft de ene soort drie klauwen, de andere soort twee klauwen. Daarmee houden zij zich stevig vast aan de takken. Als je ze ziet, hangen ze altijd onderste-boven aan een tak. Zo brengen ze bijna hun hele leven door. Ze eten bladeren, bloemen en vruchten van de boesipapaja. Het grootste deel van hun leven slapen ze en als ze bewegen gebeurt dat heel langzaam. Zo blijven ze onopgemerkt voor roofdieren en roofvogels (aka's) zoals de Gonini.
Als de Gonini (de sterkste aka van de wereld) de loiri eenmaal gezien heeft maakt de loiri geen kans meer om te ontsnappen of te verdedigen. Eigenaardig bij de loiri is, dat de haren van zijn buik naar zijn rug groeien. Zo loopt het regenwater gemakkelijk van zijn lichaam. De skapoeloiri weegt wat minder dan tien kilo en is ongeveer zestig centimeter lang. De sonloiri is iets kleiner en lichter. De sonloiri is ons langzaamste grote beest. De baby-luiaards worden na vijf maanden draagtijd in de boom geboren en klampen zich meteen aan de vacht van de moeder vast.

[p. 32]

TIGRI
Van onze roofdieren is de tigri of panter de bekendste en de sterkste. Hij kan, met de staart erbij, wel twee en een halve meter lang worden, waarbij de staart alleen ongeveer 90 cm. is. Hij kan meer dan 100 kg. wegen en er zijn verhalen over jaguars die 200 kg. wogen. Hij is geel met zwarte ringen en in die ringen weer zwarte vlekken. De jaguar is zeer sterk, snel en kan goed klimmen en zwemmen. Ze zijn sterk genoeg om een sekoe van 500 kg. uit het water te tillen. Ze eten ook pingo's, kapoewa's, bofroe's, konkoni's, en ook vissen, schildpadden en slangen. De jaguars worden in grootste deel van Zuid-Amerika met uitroeiing bedreigd. Gelukkig komen er in Suriname nog vrij veel voor. Omdat ze vooral zwakke en zieke beesten eten helpen ze mee om de andere dieren gezond te houden.