Het geschenk van Watramama

[p. 23]

hoofdstuk 6
Het woelige water

KWIE KWIE
Een vissenfamilie die snel in aantal achteruit gaat is de kwie-kwie. Op de eerste plaats omdat er veel op gejaagd wordt. Maar ook omdat er in het kustgebied veel zwampen verdwijnen. Je kunt ze vooral vinden in zwampen, maar ook in sloten tot vlakbij de stad. Ze eten van alles. In het modderige water vinden ze hun voedsel met lange voelsprieten die bij hun bek beginnen (baarden) Ze beschermen hun eieren in een schuimnest. Als de zwampen opdrogen, kruipen ze in de modder of zoeken nieuw water op.

Het was maar goed dat het al dagenlang hard geregend had, zodat het Nanni-bekken helemaal vol water stond. Van alle kanten kwamen de vissen aangezwommen. Ruben kon ze met behulp van zijn steentje, goed zien. Hij zag spari's die helemaal plat zijn en vijf kieuwen hebben. Platvissen die hun twee ogen aan een kant hebben zitten. Er waren heel lange snek'fisi's en logologo's.

De tamjakoes daarentegen zijn helemaal bol. Het was een hele wonderwereld van kleuren en vormen.

Ansoeja luisterde aan haar schelp. Ze hoorde een geluid van wel duizend fonteinen en honderden watervalletjes. Het was een bruisende, sprankelende muziek, van water gemaakt. Daar doorheen hoorde zij alle soorten gebrom, geknor en gerinkeleking. Dat was natuurlijk de taal van de vissen. Een van de aanvoerders was een grote sidderaal van wel twee meter. Hij gaf een elektrisch signaal en het werd doodstil.

Ruben zag en Ansoeja hoorde dat een geweldige anjoemara het woord nam en bromde:

‘De vogels laten vragen
of wij het nog langer verdragen,
dat de mens koning is
over het gevogelte en de vis?’

Met geweldig geknars van tanden, kwam als een troep soldaten, een school pirengs aanzwemmen. Ze hielden stil voor de leider en schreeuwden:

‘U mag het best van ons weten,
wij willen ze allemaal gaan opvreten.’

Een groot aantal vissen stemde hiermee in. Ze sprongen boven het water uit van strijdlust. Nadat de naki-fisi de stilte had hersteld ging de anjoemara verder: ‘De vogels zeggen dat zij al 165.000.000 (honderd-en-vijf-enzestig miljoen) jaren op de aarde vliegen. Dat zal

[p. 24]

wel zo zijn. Maar wij vissen zwemmen al 350.000.000 (driehonderd-en-vijftig-miljoen) jaren in de zeeën en rivieren rond. De mensen zijn pas 1.000.000 (een miljoen) jaren hier.

In die korte tijd hebben zij een heleboel diersoorten uitgeroeid en grote delen van de wereld en de zeeën onbewoonbaar gemaakt. Het staat zo vast als een paal boven water, dat de mens moet worden weggejaagd’. Alle vissen begonnen luidruchtig met hun staarten te slaan ten teken van instemming.

Opnieuw moest de sidderaal met een paar stroomstoten de stilte herstellen.

Een grote koebi zei: ‘Het probleem is niet, hoe jagen wij die koning weg, maar WIE WORDT DE NIEUWE KONING? moet dat een vogel zijn?’ Een vreselijk gebrom en geknor steeg op als een overduidelijk: ‘NEE!’ ‘Een mier, een bij of een vlinder?’ vroeg de koebi. Het antwoord was weer duidelijk ‘Nee.’ ‘Een pingo, een slag of een pad?’ ging de koebi verder. ‘Nee!’ was weer het algemene antwoord. ‘Moet de nieuwe koning dan een vis zijn?’ gilde de koebi. Woestspatte het water op bij de enthousiaste sprongen van duizenden vissen, en in koor zongen ze:

‘Gewis, gewis, gewis
De nieuwe koning is een vis’

Ruben en Ansoeja ruilden hun steentje en schelp. Ansoeja wilde ook wel eens dat woelige schouwspel zien en Ruben wilde zelf wel eens horen dat vissen niet stom zijn. Hij hoorde een geweldig ruisen en klateren van watervallen en daar doorheen heel duidelijk de stem van een patakka. Deze stelde voor dat de koepira samen met de gadotje zou zoeken naar een koning van de dieren die voor iedereen aannemelijk moest zijn. De anjoemara zei nog dat de kroetoe besloten zou worden met een groot waterballet. Hij waarschuwde iedereen op de thuisreis een ontmoeting te vermijden met het gevaarlijkste wezen uit de schepping: De Mens.

SPARI
Spari's of stekelroggen worden gevonden in de zee voor Suriname. Er zijn ook stekelroggen op de bodem van kreken en rivieren, dat zijn liba-spari's welke zeer gevaarlijk zijn. Ze hebben een scherpe stekel op hun rug, vlakbij hun staart. Als je per ongeluk op ze trapt krijg je een diepe wond in je voet. Die wond gaat gemakkelijk ontsteken en dus moet je er snel mee naar de dokter. De liba-spari's hebben een schijfvormig lichaam van een halvemeter doorsnee met een lange dunne staart. Behalve de grote stekel met tandjes aan beide kanten hebben ze ook doorntjes op hun rug.

[p. 25]

PRAKE
De Prake of sidderaal is een lange dikke gladde vis. Hij wordt wel twee meter lang en is groen -blauw van kleur. Je kunt ze vinden in grotere kreken en rivieren Ze ademen regelmatig lucht boven water en ze houden van schuimend ontstuimig water met veel luchtbelletjes. Daarom vind je ze veel onderaan de soela's. Je kunt dus beter boven dan onder de soela's gaan zwemmen. Als je met ze in aanraking komt kun je een hevige elektrische schok krijgen. Die schok kan hij maken met speciale veranderde spieren Daardoor verlamt hij zijn prooi vissen, kikkers of garnaaltjes Hij kan ook in modderig water kleine elektrische schokken gebruiken als een soort radar om vissen op te sporen voor hij ze aanvalt met een zware schok.

Ruben en Ansoeja bleven nog lang napraten over wat ze gehoord en gezien hadden. ‘Als een vis koning wordt’, zei Ruben ‘krijgen we problemen. Dat gaan de vogels nooit nemen’. ‘We zouden ook met de mensen kunnen gaan praten, zodat zij hun leven gaan beteren’, zei Ansoeja. ‘Veel grote mensen en ook kinderen weten waarschijnlijk niet dat ze zoveel kwaad doen aan de natuur. Wij hebben nu ook veel gehoord en gezien, wat we eerst niet wisten’.

‘De grote mensen gaan ons nooit geloven’, zei Ruben. ‘Maar de kinderen wel’, zei Ansoeja, ‘en als die later grote mensen zijn zullen ze het vast niet meer vergeten.’

‘Die kinderen moeten dan samen een club maken.

De steentjes-club, of de schelpenclub?’ ‘Ik weet een betere naam’ zei Ansoeja: ‘De Kolibriclub.’ Ruben had haar wel een brasa willen geven voor die naam, maar hij zei alleen: ‘Ik vind het een heel mooie naam. Je bent lief’. En toen rende hij hard naar huis. Ansoeja voelde zich erg blij. Maar ze wist niet precies of dat was om hun mooie plannetje of om wat Ruben het laatst had gezegd.

[p. 26]

BABOEN
De Baboen is de meest voorkomende van de acht Surinaamse apensoorten. Ondanks dat er veel op hen gejaagd wordt komen de Baboens tot vlakbij Paramaribo voor. Als je op de vijfde Rijweg staat kun je 's morgens wel vier groepen horen brullen. Ook langs Weg-naar-Zee zitten Baboens. In zo'n groep van een mannetje en enkele vrouwtjes met kleintjes kan vooral het mannetje hard brullen. Zelfs in het bos is dat kilometers ver te horen. Baboens zijn roodbruin van kleur. Ze kunnen wel tien kilo zwaar worden en zestig centimeter lang. Hun staart heeft ook nog eens een lengte van zestig centimeter. Ze eten behalve veel verschillende vruchten ook bladeren en bloemen en misschien ook kleine beesten. Ze leven in de bomen waardoor ze heen lopen terwijl ze zich met vier poten en hun staart aan de takken vastgrijpen. Baboens houden niet erg van springen en komen daardoor niet snel vooruit.