Wees nieuwsgierig en leef langer

Farace, de wachter van de Blauwe Grot

Wanneer het je beurt is te landen in de Marina Grande, de haven van het eiland Capri, laat je dan niet verleiden met de massa mee te drijven in de richting van het rode gevaarte dat de toeristen met sterke kabels omhoog trekt naar het centrum van het dorp Capri.

Bedenk dat je bij komende omzwervingen over het eiland vast en zeker meer dan eens de Piazza Umberto zult kruisen en dat je dan nog alle tijd hebt om daar het nergens te ontlopen flesje Cola te drinken, en er de laatste modecreaties te bewonderen. Het is beter je te bepalen bij datgene waarvoor je ten slotte naar Capri bent gekomen: het eiland te zien dat door de eeuwen heen de naam heeft gekregen een van de mooiste en meest romantische eilanden ter wereld te zijn, het Capri dat al door Keizer Tiberias die er zijn paleizen bouwde het eiland der gelukkigen werd genoemd.

Die gelukkigen vind je niet op de Piazza Umberto in Capri. Je vindt daar de haute chique die met grote zonnehoeden en Diorexclusieven de terrasjes bevolken. Op de stenen van de trappenstraatjes zitten de toekijkende, kritiekleverende en vaak haveloos geklede inwoners van Capri. De gelukkigen van het eiland wonen in Anacapri, een dorp dat op de top van de berg ligt. Tenminste dat zeggen de Anacaprianen zelf en wie zouden het beter kunnen weten.

[p. 148]

Goed, je laat de brede stroom toeristen dus links liggen en zoekt de bescheiden bus op die het bordje Anacapri draagt. Natuurlijk, je kunt ook een koetsje nemen en je luxueus naar boven laten rijden maar zelfs wie een dikke portemonnaie bezit mist dan toch heel wat. Minstens eenmaal in je leven moet je die sensatie meegemaakt hebben van elk moment in een afgrond te kunnen storten, dat plezierige kippevel dat langzamerhand, wanneer je hoger komt en het uitzicht weidser wordt, verdwijnt onder invloed van een niet makkelijk te evenaren schouwspel: de haven beneden je en af en toe tussen de cacteeën door een glimp van de rotsen van Capri.

Mogelijk maak je op zo'n rit de zonsondergang mee, tenminste wanneer je zo handig bent geweest de middagboot uit Napels te nemen. Tussen twee haakjes: dit laatste zou iedereen eigenlijk moeten doen. Niet alleen om die zonsondergang maar ook omdat de middagboot minder duur is dan de ochtendboot en toch evenveel comfort biedt.

Wanneer je in Anacapri je bagage hebt afgegeven in een bescheiden pensionnetje, ben je klaar voor een van de vele kleinere avonturen die het leven een mens zo royaal in de schoot kan werpen en die weinig geld of inspanning hoeven te kosten, alleen een openstaan voor dat waaraan het eigen leven vreemd is.

Op het kleine pleintje van Anacapri zie je vlak bij de kerk een bordje waarop ‘Grotta Azurra’ staat. En droomt bijna iedereen niet al in de schoolbanken van die beroemde Blauwe Grot die door z'n nauwe opening die telkens door hoogopslaande golven wordt afgesloten, zo moeilijk te bereiken is?

Wanneer je door de olijfboomgaarden heen het pad volgt dat over de rotsen naar beneden loopt, kom je vlak bij de Blauwe Grot uit en als je niet te uitvoerig geweest bent met het opfrissen in het pension, dan loopt het nu tegen zessen en kom je halverwege het pad een man tegen die met langzame, regelmatige passen naar boven klimt. Hij is gebruind en meestal gekleed in een wit shirt en helblauwe broek.

Denk niet dat iemand hem kan passeren zonder een praatje te maken. Deze man is Farace Costanzo, de wachter van de Blauwe

[p. 149]

Grot die nu op weg is naar zijn woning in Anacapri en die zich even verantwoordelijk voelt voor zijn grot als wij voor ons achtertuintje. Hij wil dus wel eens weten wie je bent.

‘Buona sera,’ zegt hij, ‘moet u nog ver? Wilt u misschien naar de Blauwe Grot?’

Natuurlijk wil je naar die Blauwe Grot. Nu dan hoef je niet ver meer te gaan, wijst hij. Deze boomgaard nog door en dan zie je de zee al. Hij keert om en gaat je voor, het pad af tot waar de olijfbomen wijken en heel dat blauw-blauwer-blauwste panorama voor je ligt.

Voor je het weet zit je naast hem op een steen en hij wijst je de belangrijkste punten aan, kauwend op een grassprietje en druk gesticulerend met een lange gebruinde arm.

Kijk, daarginds, iets naar rechts, vlak beneden je, daar ligt de Blauwe Grot. En daar, helemaal links, de Torre Damecuta, het oude slot van Keizer Tiberias. Alleen de toren is ervan overgebleven en men gelooft dat Tiberias er nog altijd ronddoolt, meestal in de gedaante van een enorme zwarte slang. Hij kan geen afscheid nemen van die plek want het is het mooiste plekje op de hele wereld.

‘Bellissima, bellissima, u moet er vast heen gaan,’ zegt Farace, ‘u kunt er de hele dag rondzwerven en er geen toerist ontmoeten. Capri? Piazza Umberto? Pah! Hier in Anacapri en omgeving, hier vindt u de eenzaamheid, hier wonen de gelukkigen.’

‘En dat huis van Axel Munthe?’ vraag je, ‘is dat ook niet hierboven? De villa “San Michele”?’

‘Si, si, bellissima.’

De bekende Zweedse schrijver Axel Munthe was een vriend van Faraces vader. Samen hebben ze aan het huis gebouwd. Met hun eigen handen hebben ze alle schatten uit zee gehaald. Die kop van Medusa bij voorbeeld. Die zag Munthe in het water, diep, heel diep, zodat niemand anders het kon zien. Maar hij zag het want hij had een speciaal zintuig voor mooie dingen.

‘Een goed mens, die Zweed,’ zegt Farace. ‘Er was ook een oud wasbord. Daar gebruikte men het tenminste voor toen Axel het

[p. 150]

ontdekte. Hij haalde het helemaal uit Sicilië. Iedereen dacht dat het maar een gewoon stuk marmer was. Maar hij wist wel beter. Hij krabde de bovenlaag eraf en daar was het: een prachtig Byzantijns tafelblad van kleurig mozaïekwerk. U kunt dat allemaal gaan zien in de villa “San Michele”. Bij zijn dood, nu al heel wat jaren geleden, heeft Axel Munthe zijn bezit vermaakt aan de Zweedse staat die de villa nu exploiteert. De opbrengst van de entreegelden gaat nog steeds naar de armen van het dorpje Anacapri, de mensen waaraan hij zo was gehecht en die hij gemaakt heeft tot wat ze nu zijn; de gelukkigen van het eiland Capri.’

En al heb je zo je eigen gedachten over Axel Munthe, je bent bij het uitzicht dat je op dat ogenblik hebt geneigd het rooskleurige doekje dat er over zijn persoonlijkheid wordt gelegd, zonder protest te aanvaarden.

Maar kom, zegt Farace, hij heeft zich teveel verdiept in het verleden en je daarmee misschien opgehouden.

‘U wilde immers de Blauwe Grot zien? Dan moet u nu afdalen. Het is nu de goede tijd. Want morgen, als de ochtendboot vanuit Napels aankomt, komen ook de motorboten vol nieuwsgierige toeristen vanuit de Marina Grande. Ze varen om het eiland heen en vlak voor de ingang van de Blauwe Grot stappen de toeristen over in kleine roeibootjes die hen, als de golfslag dat toelaat, door de nauwe opening heen de beroemde grot inroeien. De grot is dan gevuld met tientallen bootjes vol luidruchtig lachende en schreeuwende mensen. ‘A pity. Not beautiful.’

Ah, Farace spreekt ook Engels? Nee, zijn kennis bepaalt zich tot wat in vreemde havens en van toeristen opgepikte woorden die hij overigens graag en veel gebruikt. Hij is de hele wereld over gevaren: ‘Engeland, Amerika, Afrika.’ Maar nu is hij tot rust gekomen. Anacapri. Daar blijft hij. Anacapri. Bellissima.

Als hij opstaat en zich omdraait om verder te klimmen, schijnt hij opeens nog iets te bedenken. Hij buigt zich voorover en fluistert: ‘Vroeg in de ochtend, om zes uur ongeveer, dat is de tijd waarop je de Blauwe Grot moet zien. Ah, dan zijn er nog geen roeibootjes, dat is waar. Maar u kunt toch zwemmen? Is het soms

[p. 151]

niet zo? Alle Olandese kunnen zwemmen. Zwemt u dus vroeg in de ochtend de Blauwe Grot binnen, op het moment dat de golfslag de opening vrijlaat. U bent er dan alleen en u zult u zelf zien als een grote zilveren vis in het hoge gewelf met de blauwe wanden vol lichtflitsen. En dan - Farace knipoogt even - het kost u dan ook geen cent.’

Eigenlijk mag hij dit allemaal niet vertellen. Even klopt hij op de zijtas waarin de toegangskaarten voor de Blauwe Grot zitten. Hij is ervoor het geld van de toeristen te innen nadat ze de motorboot en de roeiboot hebben betaald. Maar och, na ons lange gesprek zijn we toch eigenlijk vrienden geworden, oordeelt hij en hij wenst je veel geluk en een volle portemonnaie. Dan klimt hij verder en de blauwe broek verdwijnt tussen het groen van de olijfbomen.

Zelf kun je nu afdalen naar de Blauwe Grot, tot kniehoogte lopend door rode, paarse en gele bloemen, een overvloed die hier in het voorjaar veevoedsel betekent en niets is vergeleken bij de weelde aan wilde cyclamen en geraniums die herfst en winter opleveren.

Beneden, voor de opening van de Blauwe Grot ligt nog wel een enkel roeibootje dat op dit late uur bereid is een eenzame wandelaar of romantisch gestemd paartje naar binnen te roeien.

Maar oneindig veel beter is het bij het opgaan van de zon de grot binnen te duiken en alleen rondzwemmend in het blauwe water dit wonder van de natuur te beleven.

Wanneer iemand dit doet zal hij nog vaak terugdenken aan de man die deze raad gaf, aan Farace, de wachter van de Blauwe Grot, een van de gelukkigen van het eiland Capri.