Wees nieuwsgierig en leef langer

Helena Rubinstein leeft ook in Tel Aviv

Op de vreemdste plaatsen kun je de belangwekkendste ontmoetingen hebben. Helena Rubinstein, de onlangs gestorven, bekende schoonheidsspecialiste - ik hoorde haar door een poëtische Israëli de ‘grootvorstin van de kosmetiek’ noemen - ontmoette ik op een plaats waar ik haar niet direct verwacht zou hebben. Het was tijdens een persconferentie in een nieuw museum in Tel Aviv.

Aan de lange leestafel van het museum zaten journalisten van allerlei kranten van Israël. Ze schreven er hun Hebreeuwse letter-

[p. 88]

tekens neer, het papier vullend van rechts naar links en hun notitieboekjes volschrijvend van achter naar voren.

Het tot honderd kunnen tellen in het Ivriet, het nieuw-Hebreeuws - een prestatie die mij met rechtmatige trots had vervuld, hielp mij nu niet in het minst bij de stroom van woorden waarmee Egan Kolb, directeur van het museum, de journalisten probeerde in te lichten over doel en ontstaan van dit gebouw.

Gedachteloos trok ik het plastic schaaltje met kummelkoekjes naar me toe en dronk de mij aangeboden thee uit plastic kopjes. Terwijl ik keek naar de vreemdsoortige lampekappen die ik in de kiboets Mishmar Ha'emek had zien maken en die hier onze moeilijke taak hielpen verlichten, ontspande ik me en bedacht dat de verslaggever van het Mapamblad aan mijn rechterzij, mij straks wel uitleg zou willen geven over alles wat er op dit ogenblik over Helena Rubinstein werd gezegd.

Nadat ik de schaal met koekjes had leeggegeten, trok ik de stapel foto's die op tafel lag, naar me toe. Dat was ze dus: Helena Rubinstein, de op dat ogenblik meer dan tachtigjarige vrouw uit Krakau, die de upperten-wereld veroverd had met haar cleansing-milks en haar verjongingskuurtjes, al waren dat dan altijd maar kuurtjes gebléven. Door haar gift van 100.000 dollar was de bouw van dit kleine moderne museum in het hartje van Tel Aviv mogelijk gemaakt.

Op de grootste foto was ze gekleed in een streng, donker kostuum - ze droeg parels om de gevulde hals en haar gezicht was vrijwel rimpelloos. Hoogstens vijftig jaar zou ik haar geschat hebben. Maar dat leek mij niet te danken aan haar eigen produkten maar aan haar energie, vitaliteit, inventiviteit die haar enorme sommen geld hadden opgeleverd. En geld is een van de dingen die, als het samengaat met een redelijke levenswijze, jong houdt.

Bij de ingang van het gebouw had ik haar naam op de muur zien staan: ‘Helena Rubinstein Pavilion’ heet dat museum officieel.

De verslaggever van een Mapaiblad schoof me een papiertje toe. Het bedekte de streng samengeknepen lippen op de foto. Helena zou nu veertig kunnen zijn, dacht ik.

[p. 89]

Op het mij toegeschoven papiertje stond in het Engels: ‘Helena Rubinstein heeft Tel Aviv een museum gegeven omdat haar zoon schildert. Lijkt het je niet wat om een knappe actrice naar Amerika te sturen om de zoon ertoe te brengen acteur te worden. We hebben namelijk hard een schouwburg nodig.’

Ik grinnikte bij wijze van commentaar tegen de schrijver van het briefje en legde een andere foto voor me neer: Helena in een witte jas, bezig met haar retorten in het laboratorium in New York. Er waren nog méér foto's van de beroemde Rubinstein: Helena in haar huis in Buenos Aires - Helena aan het ziekbed van een onbekende - Helena bezig een nieuwe salon te openen.

Het straatlawaai van Tel Aviv, de vreemde klanken van het Hebreeuws om me heen, gekras van pennen op papier, dat alles werd onwerkelijk vergeleken bij mijn ontmoeting met Helena Rubinstein. Die ontmoeting had niet intensiever kunnen zijn wanneer ze me op dat moment de hand had geschud. Weinig vrouwen in de wereld hebben zich zoveel titels eigen gemaakt als zij, kwam het me voor terwijl ik de boeken van de bibliotheek doorbladerde. Ze werd daarin de meest geslaagde zakenvrouw op aarde genoemd, een van de rijkste vrouwen van Amerika, kunstbeschermster, kunstverzamelaarster, globetrotster, moeder en prinses. Haar tweede man was een Russische prins. Ook zou je haar een rekenwonder kunnen noemen, een meesteres in de kunst van het vermenigvuldigen. Het antieke lepeltje dat ze eens cadeau kreeg van iemand op het ogenblik dat ze nog onbekend was, is het begin geworden van een van de grootste kunstverzamelingen op de wereld. Na haar emigratie naar Australië ging ze naar Londen. Aan het huis waarin ze daar woonde, voegde ze nog drie huizen in Frankrijk toe, één in Mexico, één in Zuid-Amerika, één in Connecticut en dan die villa van die zesentwintig kamers in New York. Een simpel potje crème, uit Rusland meegebracht, groeide in een éénkamersalon in Australië uit tot een miljoenenbedrijf met honderden schoonheidssalons in alle mogelijke landen. Een bedrijf dat op haar tachtigste verjaardag een waarde had van zeventig miljoen dollar en dat terwijl ze vrijwel zonder een cent Australië was binnengekomen.

[p. 90]

Een kleine vrouw van nauwelijks een meter vijftig die, verjaagd door de progroms in haar land, onder ongunstige omstandigheden, iets heeft weten te maken van het leven. De foto's legde ik weer op tafel. Egan Kolb praatte nog steeds over Helena in het Ivriet. Ik ging de bibliotheek uit en de schilderijententoonstellingsruimte binnen. Daar hing zij. Jammer genoeg slecht geschilderd, stond ze als pièce de milieu bij de ingang. Nu ja. Voor 100.000 dollar -.