Wees nieuwsgierig en leef langer

Vooral zeep!

Hoog in het noorden, vlak bij de grens van de Libanon ligt de ook alweer luxueuze kiboets Kfar Giladi met zelfs een eigen zwembad. Maar ik beklim de heuvelrug erachter, waar op de top een jongere en dus wat meer primitieve kiboets ligt.

Nachoum, die mij in Kfar Giladi heeft ontvangen, is niet enthousiast over mijn tocht. Maar er loopt geen autobus langs de weg die zich naar de heuveltop slingert. Er is geen enkel vervoermiddel te krijgen. Dus klim ik recht omhoog in de richting die Nachoum me heeft gewezen.

[p. 78]

‘Let nou op de witte grenspaaltjes,’ zegt hij nog. ‘Zorg ervoor dat je die aan je rechterhand houdt. Misschien zie je niets bewegen daar op die dorre heuvel maar achter een rotsblok kan een Libanees op wacht liggen. Hoewel - de Libanezen zijn zo kwaad nog niet. Met Syrië en Jordanië hebben we meer last.’

Brandende zon op mijn hoofd. Halverwege de steile heuvel, nadat ik ongeveer twee uur heb geklommen, zie ik een wit grenspaaltje. Línks van me. Ik ben niet meer in Israël weet ik nu maar in Libanon en daar achter die rots - je weet het maar nooit. Kwasi onverschillig zing ik: ‘For he's a jolly good fellow and so are all of us.’ Het lijkt me een goede exitline bij een eventueel nekschot. Op mijn gemak loop ik de goede kant uit en even later sta ik weer op Israëlisch grondgebied.

Rood van de zon, het klimmen, de ongewone hitte - het is net een dag waarop de cham-sîn, de droge woestijnwind waait, kom ik aan in de kleine kiboets. Mijn keel is zo droog dat ik onaangediend de gemeenschappelijke keuken binnenloop. Een woord kan ik nauwelijks meer uitbrengen. Dat blijkt ook niet nodig. Dadelijk wordt me een kroes water gegeven en even later is er al iemand die me deze totaal andere kiboets laat zien. Veel te bekijken valt er nog niet. Het terrein blijkt rotsachtig en kaal. De eenvoudige gebouwtjes zijn vlak tegen het prikkeldraad aangezet dat Israël scheidt van Libanon. Er waait hier op de heuveltop een gure wind in tegenstelling tot de cham-sîn aan de zuidkant van de helling.

Menachem en ik leunen tegen het prikkeldraad en kijken uit over de vallei waar wat verwaarloosde Libanese huisjes staan.

‘Ze zijn zo kwaad niet,’ zegt ook Menachem en hij praat met de Libanese veldarbeiders die op een paar pas afstand van ons werken. De toon waarop wordt gepraat is vriendschappelijk. Wát er gezegd wordt kan ik niet verstaan.

‘Maar vanmorgen,’ zegt Menachem, ‘is beneden aan de berg waar wij ook velden hebben, vlak bij de Syrische grens, door infiltranten een mijn gelegd op Israëlisch gebied. Geen persoonlijke ongelukken maar de wagen is niet meer te gebruiken. Dat betekent veel voor een kiboets als deze.’

[p. 79]

Een kiboets als deze. Na een paar uur weet ik wat hij daarmee bedoelt. Geen zaal waar concerten of tentoonstellingen kunnen worden gehouden, geen palmenallees, een eenvoudig kinderhuisje, haast geen planten of bloemen. De werktijd is er langer dan in de kiboets waar ik een tijdlang op het veld heb gestaan. En dan: het is vrijdagavond. Iedereen dromt samen in een gebouwtje waar men op deze speciale avond voor een klein bedrag iets kan bestellen. De vrouwen vragen geen lipstick, stof voor een rok, er zijn weinig mannen die om sigaretten vragen.

‘Zeep! Zeep! Zeep!’

Er komt een jonge vrouw binnen die me aanspreekt in mijn eigen taal.

‘Zeg,’ vraag ik, ‘kan ik je vanuit Holland iets sturen dat je graag zou willen hebben?’

Misschien denk ik aan kosmetica, een tekening voor haar kamer, een roman. Maar zij zegt dadelijk met glanzende ogen: ‘Ja, zou je dat kunnen doen? Ik wil al zo lang een boekje over tuinbouw. De taak om, na het werk op de velden, hier een tuin aan te leggen, is mij toevertrouwd.’

Toevertrouwd, denk ik. Niet ‘opgedragen’.

‘En dan,’ zegt ze, 'als het mogelijk is, ‘wat pakjes met zaden, zaad dat hier op zou kunnen komen. Planten, bloemen, die bestand zijn tegen wind, een guur klimaat, die het doén op schrale grond.’

Zoals jullie, denk ik.

‘Het is hier zo kaal,’ zegt ze haast verontschuldigend, ‘en ik wil er iets goeds van maken...’