Wees nieuwsgierig en leef langer

[p. 23]

Ontmoeting met Moessi

Moessi zag ik voor het eerst bij het koffiebranden op het erf van het hotel. Hij zat met een donkerbruin, onbewogen gezicht gehurkt bij het laken waarop de hete bonen lagen uitgespreid. Misschien was hij een jaar of acht, niet veel ouder dan ik.

Het leven op het erf van een hotel op Java was op een verwarrende manier anders dan het leven in de appelboomgaard waar ik met Lena had gespeeld. In die boomgaard had elk incident zijn logisch verband. Hier op het hete erf met de schamele bloembedden, afgeperkt door omgekeerd in de grond geduwde groene flessen, de putten waaromheen het leven van de bedienden zich leek af te spelen, de brede schaduwplek van de waringin, hier stond ik steeds weer tegenover een raadselachtig gebeuren dat mij door niemand werd verklaard. Vanuit de mandikamer waar de kleine baboe Minah mij had gebaad, was ik die morgen met kletsnatte haren het erf opgelopen. Onder de waringin was de kok, een dikke donkerbruine man, gekleed in sarong en wit jasje, bezig koffiebonen te roosteren. Het leek een ritueel dat met aandacht moest worden verricht en met eerbied gadegeslagen.

Een verroest tankje, voor een kwart gevuld met koffiebonen, was horizontaal opgesteld op een eenvoudige ijzeren stellage. Door te draaien aan een slinger die aan het ene einde zat, liet de kok de tank langzaam om z'n lengte-as wentelen. Vlak onder de tank brandde een houtskoolvuurtje. Net toen ik aan kwam lopen haakte hij de hete tank los en stortte de gloeiende bonen met een snelle beweging uit op een laken dat op de grond lag. Met een stok sloeg hij de bonen uit elkaar en pakte toen een glas water aan van een man die vol respect achter hem stond.

Ik hurkte net als Moessi aan één kant van het laken neer maar niet te dichtbij om de kok niet bij z'n bezigheid te storen. Niemand sprak een woord. Iedereen was gespannen. Met tegen het felle zonlicht bijna dichtgeknepen ogen keek ik door mijn oogharen heen naar de koffiebonen, naar Moessi, naar de kok. Ik was opgewonden. Geen idee had ik ervan waar dit alles toe diende. Wel voelde ik

[p. 24]

dat het belangrijk was, dat er geen woord gesproken moest worden.

Nadat hij een slok uit het glas had genomen, boog de kok zich over het laken en blies een enorme wolk van fijne druppeltjes over de bonen heen. Het maakte een sissend geluid. Boven de donkerbruine massa hing nu een witte waas; er kwam een geur af die elke seconde sterker leek te worden, zó sterk dat het elke andere gewaarwording buitensloot en wij bewegingloos, vol overgave aan onze zintuigen, bleven zitten.

Eindelijk kwam de kok waardig overeind uit zijn gebukte houding. De man met het glas liep geruisloos terug naar de keuken. Moessi zuchtte diep en voldaan. Hij rekte zich en liet zijn vingers knappen.

Terwijl hij opstond zei hij een paar woorden tegen me in het Maleis maar hij zag dat ik ze niet begreep.

‘Moessi,’ zei hij en wees op zich zelf. Daarna haalde hij zijn schouders op en liep weg. Aarzelend slenterde ik achter hem aan door de bijgebouwen waar iedereen bezig was met werk waarvan ik zin en bestemming niet kende. Niemand sloeg stofdoeken uit, klopte matjes of hing beddegoed buiten. Het werk dat gedaan werd door mannen en vrouwen in sierlijke sarongs en felgekleurde baadjes of witte jasjes, leek me belangrijk zoals het branden en afkoelen van de koffie belangrijk en zinvol was geweest.

Het leven om de putten heen en op de open galerijen was rommelig, schijnbaar ongeordend en voor mij totaal onbegrijpelijk. Er werd gescholden, gelachen, geschreeuwd, geneuried. Kippen, katten en kleine kinderen liepen rond in de enorme keuken en over de open galerijen. Ze werden achteloos uit de weg geduwd en men ging verder met lachen, praten, schelden en werken. Men ging eindeloos verder alle bezigheden te verrichten met een innemende vrolijkheid, indolent, onderdrukt en tegelijk intens. Het was een vrolijkheid zoals ik die nog nooit eerder in mijn leven bij iemand had opgemerkt.

Moessi stond stil bij een hoge muur. Hij wees naar mijn schoenen en onmiddellijk trok ik ze uit. Ik duwde mijn voeten diep in

[p. 25]

het warme zand. Ze waren zo wit, ik schaamde me ervoor. Moessi's voeten waren glanzend bruin en leken zekerder op de aarde te staan dan de mijne. Hij hurkte, zijn rug naar me toe. Zodra ik mijn voeten op zijn schouders had gezet begon hij zich op te richten. Even later zat ik schrijlings op de muur en Moessi zat naast me.

We keken elkaar aan. Ik glimlachte. Hij niet. Maar bij hem was dat ook niet nodig, de lach zat altijd in zijn ogen.

Achter de muur lag een uitgestrekt veld waar maïs was geplant. We sprongen hand in hand van de muur naar beneden en renden naar het veld. Moessi nam een van de kolven en trok er de schutbladeren af. Met een hoffelijk gebaar bood hij me zo'n gele kolf aan en ik zette er dadelijk mijn tanden in.

Het leek me een beter ontbijt dan een boterham met jam.