Wees nieuwsgierig en leef langer

Het middaguur

Die eerste tijd van mijn aankomst op Java leek volgestouwd met wonderen die voor een zevenjarige moeilijk te verwerken zijn. De rit over de Priokweg van de haven naar de stad, de aankomst in de stad zelf, badende vrouwen in de kali op ‘Noordwijk’, felle geluiden, hellere kleuren, de tocht met oom Bér naar de Chinese wijk, kikkerbilletjes eten. Na dat grandioze maal kwam ik terug in het hotel, voorgoed verknoeid. Mijn hele leven zou ik andere, nieuwe, nóg opwindender gebeurtenissen blijven verwachten. Het leven was een feest geworden. Ik nam aan dat dat altijd zo zou blijven. Een half uur na aankomst in het hotel lag ik in een kamer naast die van mijn ouders in een vreemdsoortig bed. De klamboe werd stevig ingestopt en ik voelde me opgesloten in een kleine ruimte met wanden van stevige tule, een vloer van grof laken, een zoldering van ondoorzichtig linnen.

Het was me een raadsel wat ik daar moest. De mededeling dat in dit land iedereen overdag ging slapen had ik aangehoord als een van die vele uitingen van volwassenen die je niet te nauw hoefde te nemen. Ze bedoelden niet wat ze zeiden. Ze bedoelden er natuurlijk wél iets mee. Ditmaal waarschijnlijk dat ik me koest moest

[p. 21]

houden. In zo'n geval mocht je nooit ‘waarom’? vragen. Je schipperde een beetje, lette op de reacties van de volwassenen en dan bleek er meestal niets aan de hand te zijn. Dat het niet de bedoeling was dat ik werkelijk zou gaan slapen leek me duidelijk doordat er in dit minuscule kamertje weliswaar een hoofdkussen lag maar geen deken en ook geen bovenlaken. Wel was er nog een langwerpig rolkussen met een gesteven witte sloop erom en aan de kant lag een soort roe die me aan Zwarte Piet deed denken. De aanwezigheid daarvan maakte me een beetje onzeker. Ik ging op mijn knieen zitten en keek door de gaatjes van de klamboe naar buiten. Het leek of er een witte mist in de kamer hing. Het was er schemerdonker. Met verbazing zag ik dat iemand blijkbaar het behang van de muren had getrokken. De wanden waren wit. Hier en daar liepen er gelige vochtstrepen overheen. Op de vloer lag geen kleed. Er waren alleen rode en blauwe tegels. Ook stond er een stoel die niet vier poten bezat zoals alle stoelen die ik tot nu toe had gezien. Deze stoel rustte op een gebogen onderstel - ik vroeg me af of het wel een stoel wás. Het kon een troon zijn waarop je niet kon gaan zitten zonder te veranderen. In een schorpioen? In een prinses?

Een paar minuten kijken naar die kale muren, die vloer, die stoel, de roe in mijn bed, brachten me de overtuiging dat mijn buurmeisje Lena ten slotte toch nog gelijk zou krijgen. Als ik de klapdeurtjes naar het voorgalerijtje opende, dan zou daar de voorspelde tijger op de stoep liggen. Ik twijfelde er niet meer aan.

Het leek me dat ik er aardig ingelopen was. Een voor een begon ik de dunne rietjes uit de roe te trekken en ze door de gaatjes in de klamboe te duwen. Daarna gaf ik het onbegrijpelijke rolkussen een zet zodat het tegen de rand van het gazen kamertje vloog en er een mysterieuze opening ontstond waar ik ten slotte aarzelend doorheen gleed.

Midden in het doodstille vertrek bleef ik staan. Mijn voeten tastten over de tegels zoals ik in Holland met blote voeten het kleed had aangeraakt: een poging tot contact met de dingen om mij heen. Op dat ogenblik werd ik mij voor het eerst bewust van de geur waarmee ik voortaan zou leven Het was een geur van voch-

[p. 22]

tige aarde, bloemen, verrotting, smeulend houtvuur en heet stof. Maar het rook daar in die kamer ook naar vruchten en naar de Chinese begrafenis. Een haast dierlijke lucht was het, scherp, in het begin afstotend door onbekendheid maar het was een lucht die je anders leek te maken zodra hij je longen binnendrong. Die hele morgen had ik het al geroken zonder het te merken. Het was een gemengde geur waarin steeds iets anders overheerste: de geur van de bezwete deelemanpaardjes, van het vuilbruine water in de kali, van verschroeid gras, geoliede pajongs, de Chinese wijk, de kruiden van de rijsttafel. Ook was het de geur van vermoeidheid, ergernissen en een eeuwigdurend feest.

Vanuit de voorgalerij kwam een dichte rij mieren onder de deur door naar binnen en kroop naar een brokkelig gat in de witgekalkte muur. Ik stapte eroverheen en stond even aan de deur te luisteren. Duidelijk kon ik de ademhaling van die tijger horen. De brokken rauw vlees die ik hem volgens Lena moest toewerpen, had ik niet bij de hand. Ik greep het overgebleven kleverige stuk dòdòl dat oom Bér voor me had gekocht. Bereidwillig draaide de witporseleinen knop onder mijn vochtige handen. Toen ik, verblind door het zonlicht, op het kleine voorgalerijtje stond, zag ik vaag iets geligs liggen in het zand voor de stoep, net binnen de schaduwplek van de naar het dak reikende bougainvillea.

Dikke druppels liepen van mijn haar in mijn nek en van de binnenkanten van mijn armen omlaag naar mijn polsen. Ik was bang, ik wilde schreeuwen van ontzetting en van vreugde. Toen was ik aan het licht gewend en zag dat daar een hond lag, de kop op de poten, het grote schonkige lichaam hijgend van de hitte.

Op die stoep van het voorgalerijtje bleef ik de rest van het middaguur zitten. Ik at de kleverige, zoete dòdòl. Ik leunde tegen petroleumblikken waarin planten groeiden. Ik keek naar de papajabomen, de kembang-sepatoe heggen, de djeroekbomen. Ze stonden nog in een ander land. Ze hadden nog geen namen. Ik voelde me onverklaarbaar teleurgesteld, betoverd, diep verdrietig en verrukt. Die dag wist ik nog niet dat dit altijd zo zou blijven.