De dichtwerken

[p. 276]

De Crisis onzer Dagen.
(Een wòord in 1859 en 1860.)

Een fonklend samenbroedsel

Van vrijheid en van dwang,

Bij zucht naar prikklend voedsel

Het vuur van drift of drang.

Veel hoofden vol confusie,

Veel harten vol van spijt:

Bij eeuwen-oude illusie

Weer d' eeuwen-oude strijd.

't Gewicht der wetenschappen

Door wonderen geleerd;

Na politieke klappen,

Fortuinen omgekeerd.

Beschaving en verlichting

Het wachtwoord van den dag;

Maar kruitdamp uit verplichting

En wierook op gezag.

Verbond en vredeknoopen,

Maar toch een oog in 't zeil,

En voor getrokken loopen

Een halve schatkist veil.

Het woord van diplomaten

Verkondigd wijd en zijd;

De letter der traktaten -

Een wisselbrief op tijd.

Door hulp van reuzenkrachten

Hervorming overal,

Vereeuwde kroongeslachten

Met éénen houw ten val.

Vereeniging van landen;

Bedrukten op hun bee

Verlost uit pijn en banden,

Soms door de keizerssnee.

De broederhulp vol gratie

Haar souvenir aanvaard,

De pil der annexatie -

Een dienst is de andre waard.

Het herfstbruin in de lenten,

De spijzen peperduur;

De woede in de elementen

In menschdom en natuur.

De strijdlust heet en heeter,

[p. 277]

 

De strijd zelf onbeslecht;

 

Maar toch een zucht naar beter,

 

Naar billijkheid en recht.

 

Ziedaar bij pijn en plagen,

 

Bij roem en roof en ramp,

 

De crisis onzer dagen,

 

De dure vrijheidskamp.

 

Geen volksstem blijft er achter

 

Bij juichtoon en geklag;

 

't Geeft allerwegen: wachter,

 

Wat is er van den dag?

 

En 't antwoord is: niet helder,

 

De wolken zijn nog zwaar;

 

't Kwaad eischt nog zijn vergelder,

 

De rust is nog niet daar.

 

En, zal de tijd dra komen,

 

Dat wolf en schaap gedwee

 

Een toekomst zullen droomen

 

Van onverstoorde vree?

 

Eilaas, veel dient vervangen,

 

Veel moet nog ingekort,

 

En menig bord verhangen

 

Eer alles beter wordt.

 

Wij zullen 't niet beleven,

 

Dat duizendjarig rijk;

 

Wij maken de achterneven

 

De baan slechts wat gelijk.

 

Maar zal men eens gewagen

 

Van omkeer en geweld,

 

De crisis onzer dagen

 

Blijft wis niet onvermeld.